Diferencia entre revisiones de «Main Page/eu»

De Atlas Etnográfico de Vasconia
Saltar a: navegación, buscar
(Página creada con «====[/atlas/ritos/Adornando-las-sepulturas-para-el-dia-de-Todos-los-Santos-Bilbao-1990.jpg|Elizako hilobi sinbolikoak. Amezketa (G), 1990. Iturria: Antxon Aguirre, Etniker...»)
 
(No se muestran 24 ediciones intermedias del mismo usuario)
Línea 2: Línea 2:
  
 
<languages />
 
<languages />
 +
 +
{{DISPLAYTITLE: Euskal Herriko Atlas Etnografikoa}}
  
 
==[carousel]==
 
==[carousel]==
Línea 7: Línea 9:
 
===[ganaderia|Ganadería|/atlas/cabecera/Arreoa-erakusten-Bidegoian-1957.jpg|Arreoa erakusten. Bidegoian (G), 1957. Iturria: Ana Larrarte, Etniker Euskalerria Taldeak.]===
 
===[ganaderia|Ganadería|/atlas/cabecera/Arreoa-erakusten-Bidegoian-1957.jpg|Arreoa erakusten. Bidegoian (G), 1957. Iturria: Ana Larrarte, Etniker Euskalerria Taldeak.]===
 
===[ganaderia|Ganadería|/atlas/cabecera/Caserio-Zurutuza-Zeanuri-1925.jpg|Zurututza baserria. Zeanuri (B), c. 1925. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: Felipe Manterola Funtsa.]===
 
===[ganaderia|Ganadería|/atlas/cabecera/Caserio-Zurutuza-Zeanuri-1925.jpg|Zurututza baserria. Zeanuri (B), c. 1925. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: Felipe Manterola Funtsa.]===
===[ganaderia|Ganadería|/atlas/cabecera/Arreoa-erakusten-Bidegoian-1957.jpg|Eztei-gurdia eta segizioa Izagirre baserrirako bidean. Bidegoian (G), 1957. Iturria: Martín argazki estudioa.]===
+
===[ganaderia|Ganadería|/atlas/cabecera/Carro-de-boda-y-comitiva-nupcial-camino-del-caserio-Izagirre-Bidegoian-1957.jpg|Eztei-gurdia eta segizioa Izagirre baserrirako bidean. Bidegoian (G), 1957. Iturria: Martín argazki estudioa.]===
===[ganaderia|Ganadería|/atlas/cabecera/Arreoa-erakusten-Bidegoian-1957.jpg|Segizioa elizan sartzen. Zerain (G), 1965. Iturria: Karmele Goñi, Etniker Euskalerria Taldeak.]===
+
===[ganaderia|Ganadería|/atlas/cabecera/Segizioa-elizan-sartzen-Zerain-1965.jpg|Segizioa elizan sartzen. Zerain (G), 1965. Iturria: Karmele Goñi, Etniker Euskalerria Taldeak.]===
 
===[ganaderia|Ganadería|/atlas/cabecera/Calabazas-para-el-ganado-Lezama-1990.jpg|Ganaduentzako kalabazak. Lezama (B), 1990. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: José Ignacio García Muñoz.]===
 
===[ganaderia|Ganadería|/atlas/cabecera/Calabazas-para-el-ganado-Lezama-1990.jpg|Ganaduentzako kalabazak. Lezama (B), 1990. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: José Ignacio García Muñoz.]===
  
 
==[nav]==
 
==[nav]==
===[casa|Casa y familia|/atlas/casa.png]===
+
===[casa|Etxea eta Familia|/atlas/casa.png]===
===[alimentacion|Alimentación|/atlas/alimentacion.png]===
+
====[Casa_y_familia_en_vasconia/eu]====
===[juegos|Juegos infantiles|/atlas/juegos.png]===
+
===[alimentacion|Elikadura|/atlas/alimentacion.png]===
===[medicina|Medicina|/atlas/medicina.png]===
+
====[Alimentacion_domestica_en_vasconia/eu]====
===[nacimiento|Nacimiento|/atlas/nacimiento.png]===
+
===[juegos|Haur Jolasak|/atlas/juegos.png]===
===[ritos|Ritos funerarios|/atlas/ritos.png]===
+
====[Juegos_infantiles_en_vasconia/eu]====
===[ganaderia|Ganadería|/atlas/ganaderia.png]===
+
===[medicina|Medikuntza|/atlas/medicina.png]===
===[agricultura|Agricultura|/atlas/agricultura.png]===
+
====[Medicina_popular_en_vasconia/eu]====
 +
===[nacimiento|Jaiotzatik Ezkontzara|/atlas/nacimiento.png]===
 +
====[Ritos_del_nacimiento_al_matrimonio_en_vasconia/eu]====
 +
===[ritos|Heriotza Ohikuneak|/atlas/ritos.png]===
 +
====[Ritos_funerarios_en_vasconia/eu]====
 +
===[ganaderia|Abeltzaintza|/atlas/ganaderia.png]===
 +
====[Ganaderia_y_pastoreo_en_vasconia/eu]====
 +
===[agricultura|Nekazaritza|/atlas/agricultura.png]===
 +
====[Agricultura_en_vasconia/eu]====
  
 
==[libros]==
 
==[libros]==
Línea 28: Línea 38:
 
====[/atlas/casa/Muskildi-2011.jpg|Muskildi (Z), 2011. Iturria: Michel Duvert, Etniker Euskalerria Taldeak.|“Arrazoi handiz esan izan da giza establezimendu oro gizateria pixka baten, lurzoru pixka baten eta ur pixka baten amalgama dela”.|J. M. Barandiaran]====
 
====[/atlas/casa/Muskildi-2011.jpg|Muskildi (Z), 2011. Iturria: Michel Duvert, Etniker Euskalerria Taldeak.|“Arrazoi handiz esan izan da giza establezimendu oro gizateria pixka baten, lurzoru pixka baten eta ur pixka baten amalgama dela”.|J. M. Barandiaran]====
  
====[/atlas/casa/Sanjuan-haretxa-roble-de-San-Juan-Zeanuri-1980.jpg|San Joan sortak. Zeanuri (B), 1980. Iturria: Ander Manterola, Etniker Euskalerria Taldeak.|San Joan jaiegunaren inguruan, era askotako errituak egiten dira, hala nola San Joan sorta ate-alboetan jartzea.||ENLACE]====
+
====[/atlas/casa/Sanjuan-haretxa-roble-de-San-Juan-Zeanuri-1980.jpg|San Joan sortak. Zeanuri (B), 1980. Iturria: Ander Manterola, Etniker Euskalerria Taldeak.|San Joan jaiegunaren inguruan, era askotako errituak egiten dira, hala nola San Joan sorta ate-alboetan jartzea.||]====
  
====[/atlas/casa/Heredero-etxegaia-de-una-familia-de-Zeanuri-1920.jpg|Etxegaia. Zeanuri (B), c. 1920. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: Felipe Manterola Funtsa.|Foru-lurraldeetan, ohitura orokorra izan da seme-alabetako batek, gizonezkoa edo emakumezkoa izan, baserriari eta haren eranskinei eusteko familia-tradizioarekin jarraitzea.||ENLACE]====
+
====[/atlas/casa/Heredero-etxegaia-de-una-familia-de-Zeanuri-1920.jpg|Etxegaia. Zeanuri (B), c. 1920. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: Felipe Manterola Funtsa.|Foru-lurraldeetan, ohitura orokorra izan da seme-alabetako batek, gizonezkoa edo emakumezkoa izan, baserriari eta haren eranskinei eusteko familia-tradizioarekin jarraitzea.||]====
  
====[/atlas/casa/La-cocina-centro-de-la-vida-familiar-Andoain-1920.jpg|Subazterrean. Andoain (G), c. 1920. Iturria: Aguirre Artxiboa.|Gure etxean sua batzen, gure etxean aingeruak sartzen.||ENLACE]====
+
====[/atlas/casa/La-cocina-centro-de-la-vida-familiar-Andoain-1920.jpg|Subazterrean. Andoain (G), c. 1920. Iturria: Aguirre Artxiboa.|Gure etxean sua batzen, gure etxean aingeruak sartzen.||]====
  
====[/atlas/casa/Fuego-bajo,-chapa-y-cocina-de-butano.-Ajuria-(B),-2011.jpg|Behekosua, txapa eta butano-ezkaratza. Aiuria auzoa (Muxika-B), 2011. Iturria: Segundo Oar-Arteta, Etniker Euskalerria Taldeak.|Etxe onak, txingar ona.||ENLACE]====
+
====[/atlas/casa/Fuego-bajo,-chapa-y-cocina-de-butano.-Ajuria-(B),-2011.jpg|Behekosua, txapa eta butano-ezkaratza. Aiuria auzoa (Muxika-B), 2011. Iturria: Segundo Oar-Arteta, Etniker Euskalerria Taldeak.|Etxe onak, txingar ona.||]====
  
====[/atlas/casa/Caserio-Munekogoikoa-Barrio-Urigoiti-Orozko-1994.jpg|Munekogoikoa baserria. Urigoiti auzoa (Orozko-B), 1994. Iturria: Edurne Romarate, Etniker Euskalerria Taldeak.|Baserririk zaharrenetan zura da erabilitako gai nagusia, hala barne-egituran nola kanpokoan.||ENLACE]====
+
====[/atlas/casa/Caserio-Munekogoikoa-Barrio-Urigoiti-Orozko-1994.jpg|Munekogoikoa baserria. Urigoiti auzoa (Orozko-B), 1994. Iturria: Edurne Romarate, Etniker Euskalerria Taldeak.|Baserririk zaharrenetan zura da erabilitako gai nagusia, hala barne-egituran nola kanpokoan.||]====
  
====[/atlas/casa/Varias-generaciones-bajo-un-mismo-techo-Zeanuri-1910.jpg|Belaunaldien arteko bizikidetza. Zeanuri (B), c. 1910. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: Felipe Manterola Funtsa.|Etxe beteak atsegin, etxe hutsak bihotz min.||ENLACE]====
+
====[/atlas/casa/Varias-generaciones-bajo-un-mismo-techo-Zeanuri-1910.jpg|Belaunaldien arteko bizikidetza. Zeanuri (B), c. 1910. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: Felipe Manterola Funtsa.|Etxe beteak atsegin, etxe hutsak bihotz min.||]====
  
====[/atlas/casa/Caserio-Zurutuza-Zeanuri-1925.jpg|Zurututza baserria. Zeanuri (B), c. 1925. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: Felipe Manterola Funtsa.|Etxeko habeak, etxeko berri.||ENLACE]====
+
====[/atlas/casa/Caserio-Zurutuza-Zeanuri-1925.jpg|Zurututza baserria. Zeanuri (B), c. 1925. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: Felipe Manterola Funtsa.|Etxeko habeak, etxeko berri.||]====
  
====[/atlas/casa/Guisando-en-fogon-bajo-Apellaniz-1981.jpg|Janaria behekosuan prestatzen. Apinaiz (A), 1981. Iturria: López de Guereñu, Gerardo. “Apellániz. Pasado y presente de un pueblo alavés” in Ohitura 0, Gasteiz: Arabako Foru Aldundia, 1981.|Baserrietan, ohiko biltokia zen sukaldea, bertan biltzen baitzen familiaren bizitza.||ENLACE]====
+
====[/atlas/casa/Guisando-en-fogon-bajo-Apellaniz-1981.jpg|Janaria behekosuan prestatzen. Apinaiz (A), 1981. Iturria: López de Guereñu, Gerardo. “Apellániz. Pasado y presente de un pueblo alavés” in Ohitura 0, Gasteiz: Arabako Foru Aldundia, 1981.|Baserrietan, ohiko biltokia zen sukaldea, bertan biltzen baitzen familiaren bizitza.||]====
  
====[/atlas/casa/Predominio-de-tejados-de-vertiente-unica-Artajona-2010.jpg|Isuri bateko teilatuak nagusi. Artaxoa (N), 2010. Iturria: Segundo Oar-Arteta, Etniker Euskalerria Taldeak.|Teilatua hormak, zimenduak eta etxeko gainerako eraikuntza-elementuak baino lehenagokoa da.||ENLACE]====
+
====[/atlas/casa/Predominio-de-tejados-de-vertiente-unica-Artajona-2010.jpg|Isuri bateko teilatuak nagusi. Artaxoa (N), 2010. Iturria: Segundo Oar-Arteta, Etniker Euskalerria Taldeak.|Teilatua hormak, zimenduak eta etxeko gainerako eraikuntza-elementuak baino lehenagokoa da.||]====
  
====[/atlas/casa/Fuego-bajo-Zeanuri-1980.jpg|Behekosua. Zeanuri (B), 1980. Iturria: Ander Manterola, Etniker Euskalerria Taldeak.|Su bako etxea, gorputz odol bagea.||ENLACE]====
+
====[/atlas/casa/Fuego-bajo-Zeanuri-1980.jpg|Behekosua. Zeanuri (B), 1980. Iturria: Ander Manterola, Etniker Euskalerria Taldeak.|Su bako etxea, gorputz odol bagea.||]====
  
====[/atlas/casa/Familia-bereko-lau-belaunaldi-cuatro-generaciones-de-una-misma-familia-Ajangiz-1977.jpg|Familia bereko lau belaunaldi. Ajangiz (B), 1977. Iturria: Segundo Oar-Arteta, Etniker Euskalerria Taldeak.|Familia da etxea egituratzen duen muina; etxeek eta haietan bizi diren familiek sendotzen eta egituratzen dituzte auzotasuna eta gizartea.||ENLACE]====
+
====[/atlas/casa/Familia-bereko-lau-belaunaldi-cuatro-generaciones-de-una-misma-familia-Ajangiz-1977.jpg|Familia bereko lau belaunaldi. Ajangiz (B), 1977. Iturria: Segundo Oar-Arteta, Etniker Euskalerria Taldeak.|Familia da etxea egituratzen duen muina; etxeek eta haietan bizi diren familiek sendotzen eta egituratzen dituzte auzotasuna eta gizartea.||]====
  
====[/atlas/casa/Senar-emazte-zaharrak-eta-gazteak-matrimonios-mayor-y-joven-Areatza-principios-del-siglo-20.jpg|Senar-emazte zaharrak eta gazteak. Areatza (B), XX. mendearen hasiera. Iturria: Rubén de Las Hayasen artxibo partikularra.|Ahaleginak egiten ziren familiaren ondarea, hau da, etxea eta haren eranskinak, osorik edo ahalik eta gutxien murriztuta, eta ahal zela hobetuta, irits zedin gurasoengandik seme-alabengana.||ENLACE]====
+
====[/atlas/casa/Senar-emazte-zaharrak-eta-gazteak-matrimonios-mayor-y-joven-Areatza-principios-del-siglo-20.jpg|Senar-emazte zaharrak eta gazteak. Areatza (B), XX. mendearen hasiera. Iturria: Rubén de Las Hayasen artxibo partikularra.|Ahaleginak egiten ziren familiaren ondarea, hau da, etxea eta haren eranskinak, osorik edo ahalik eta gutxien murriztuta, eta ahal zela hobetuta, irits zedin gurasoengandik seme-alabengana.||]====
  
 
===[alimentacion|Etxeko Elikadura Euskal Herrian|/atlas/alimentacion.png|Etxe-eremuko elikadura, ikuspegi kulturala abiapuntu eta ardatz nagusitzat harturik: ohikuneak, ospakizunak eta bizimoduak.]===
 
===[alimentacion|Etxeko Elikadura Euskal Herrian|/atlas/alimentacion.png|Etxe-eremuko elikadura, ikuspegi kulturala abiapuntu eta ardatz nagusitzat harturik: ohikuneak, ospakizunak eta bizimoduak.]===
Línea 58: Línea 68:
 
====[/atlas/alimentacion/Labartoa.jpg|Labartoa. Iturria: Ander Manterola, Etniker Euskalerria Taldeak.|XVII. mendetik aurrera artoak eta XIX. mendetik aurrera patatak irauli egin zuten euskaldunen dieta.|]====
 
====[/atlas/alimentacion/Labartoa.jpg|Labartoa. Iturria: Ander Manterola, Etniker Euskalerria Taldeak.|XVII. mendetik aurrera artoak eta XIX. mendetik aurrera patatak irauli egin zuten euskaldunen dieta.|]====
  
====[/atlas/alimentacion/Dando-brillo-al-pan.jpg|Ogiak erre berritan. Iturria: Ander Manterola, Etniker Euskalerria Taldeak.|Nolako irina, halako ogia.||ENLACE]====
+
====[/atlas/alimentacion/Dando-brillo-al-pan.jpg|Ogiak erre berritan. Iturria: Ander Manterola, Etniker Euskalerria Taldeak.|Nolako irina, halako ogia.||]====
  
====[/atlas/alimentacion/Mercado-de-Navidad-Vitoria-Gasteiz-1977.jpg|Gabonetako azoka. Gasteiz, 1977. Iturria: Fernando Díaz de Corcuera, Etniker Euskalerria Taldeak.|Aza-olioak pil-pil, </br>bisigua zirt-zart, </br>gaztaina erreak pin-pan, </br>ahia goxo-goxo, epel-epel. </br></br>''Gabon-kanta''||ENLACE]====
+
====[/atlas/alimentacion/Mercado-de-Navidad-Vitoria-Gasteiz-1977.jpg|Gabonetako azoka. Gasteiz, 1977. Iturria: Fernando Díaz de Corcuera, Etniker Euskalerria Taldeak.|Aza-olioak pil-pil, </br>bisigua zirt-zart, </br>gaztaina erreak pin-pan, </br>ahia goxo-goxo, epel-epel. </br></br>''Gabon-kanta''||]====
  
====[/atlas/alimentacion/Secado-Ispoure.jpg|Txorizoak zintzilik. Izpura (NB). Iturria: Peio Goïty, Etniker Euskalerria Taldeak.|Ezkonduko urtea eta txarria hildako astea, onenak.||ENLACE]====
+
====[/atlas/alimentacion/Secado-Ispoure.jpg|Txorizoak zintzilik. Izpura (NB). Iturria: Peio Goïty, Etniker Euskalerria Taldeak.|Ezkonduko urtea eta txarria hildako astea, onenak.||]====
  
 
====[/atlas/alimentacion/Abriendo-los-cortes-tras-la-fermentacion.jpg|Ogiak markatzen. Iturria: Ander Manterola, Etniker Euskalerria Taldeak.|Donde no hay ni pan ni pollos, el horno no está para bollos.</br>
 
====[/atlas/alimentacion/Abriendo-los-cortes-tras-la-fermentacion.jpg|Ogiak markatzen. Iturria: Ander Manterola, Etniker Euskalerria Taldeak.|Donde no hay ni pan ni pollos, el horno no está para bollos.</br>
''Ogirik eta oilaskorik ez dagoen lekuan, ez da giro.''||ENLACE]====
+
''Ogirik eta oilaskorik ez dagoen lekuan, ez da giro.''||]====
  
====[/atlas/alimentacion/Merienda-principios-del-siglo-20.jpg|Askaria, XX. mendearen hasiera. Iturria: Gipuzkoako Foru Aldundiaren Artxiboa: Indalecio Ojanguren Funtsa.|Goseak dagonarentzat, ogi gogorrik ez.||ENLACE]====
+
====[/atlas/alimentacion/Merienda-principios-del-siglo-20.jpg|Askaria, XX. mendearen hasiera. Iturria: Gipuzkoako Foru Aldundiaren Artxiboa: Indalecio Ojanguren Funtsa.|Goseak dagonarentzat, ogi gogorrik ez.||]====
  
====[/atlas/alimentacion/Mercado-de-Santo-Tomas-Bilbao-1950.jpg|Erriberako merkatua. Bilbo, XX. mendearen hasiera. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa.|Elikagaiak familiako nekazaritza-ustiategian lortzen ziren, edo inguruko merkatuetan erosten ziren, horiek, aldi berean, eskualdean ekoitzitako elikagaiekin hornitzen baitziren. Etxeko edo eskualdeko autohornikuntza hori produktu gutxi batzuekin osatzen zen, eta horiek ia beti ohiz kanpokoak izaten ziren.||ENLACE]====
+
====[/atlas/alimentacion/Mercado-de-Santo-Tomas-Bilbao-1950.jpg|Erriberako merkatua. Bilbo, XX. mendearen hasiera. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa.|Elikagaiak familiako nekazaritza-ustiategian lortzen ziren, edo inguruko merkatuetan erosten ziren, horiek, aldi berean, eskualdean ekoitzitako elikagaiekin hornitzen baitziren. Etxeko edo eskualdeko autohornikuntza hori produktu gutxi batzuekin osatzen zen, eta horiek ia beti ohiz kanpokoak izaten ziren.||]====
  
====[/atlas/alimentacion/Comida-a-bordo.jpg|Otordua ontzian. Iturria: Aguirre Artxiboa.|Nahiz dala udea, nahiz dala negua, goizeko zortziretan, armozu ordua. Herri-kanta||ENLACE]====
+
====[/atlas/alimentacion/Comida-a-bordo.jpg|Otordua ontzian. Iturria: Aguirre Artxiboa.|Nahiz dala udea, nahiz dala negua, goizeko zortziretan, armozu ordua. Herri-kanta||]====
  
====[/atlas/alimentacion/Caserio-Olabide-Zerain-1982.jpg|Olabide baserria. Zerain (G), 1982. Iturria: Karmele Goñi, Etniker Euskalerria Taldeak.|Sueteko laratzak jakiten dau etxeko barri.||ENLACE]====
+
====[/atlas/alimentacion/Caserio-Olabide-Zerain-1982.jpg|Olabide baserria. Zerain (G), 1982. Iturria: Karmele Goñi, Etniker Euskalerria Taldeak.|Sueteko laratzak jakiten dau etxeko barri.||]====
  
====[/atlas/alimentacion/Desgranando-habas.jpg|Babak garantzen. Iturria: Akaitze Kamiruaga, Etniker Euskalerria Taldeak.|Babarrunak eta babak izan dira gehien landatu diren lekaleak, eta dietaren parte garrantzitsua osatu dute.||ENLACE]====
+
====[/atlas/alimentacion/Desgranando-habas.jpg|Babak garantzen. Iturria: Akaitze Kamiruaga, Etniker Euskalerria Taldeak.|Babarrunak eta babak izan dira gehien landatu diren lekaleak, eta dietaren parte garrantzitsua osatu dute.||]====
  
====[/atlas/alimentacion/Mercado-de-Santo-Tomas-Bilbao-1950.jpg|Santo Tomaseko azoka. Bilbo, 1950. Iturria: Sancho el Sabio Fundazioa.|Gabon, bon-bon; Natibitate, ase eta bete; San Estebantxe, lehen letxe.||ENLACE]====
+
====[/atlas/alimentacion/Mercado-de-Santo-Tomas-Bilbao-1950.jpg|Santo Tomaseko azoka. Bilbo, 1950. Iturria: Sancho el Sabio Fundazioa.|Gabon, bon-bon; Natibitate, ase eta bete; San Estebantxe, lehen letxe.||]====
  
====[/atlas/alimentacion/Abrir-el-txotx-Gipuzkoa-1988.jpg|Txotxa. Gipuzkoa, 1988. Iturria: Antxon Aguirre, Etniker Euskalerria Taldeak.|On dagizula janak eta kalterik ez edanak.||ENLACE]====
+
====[/atlas/alimentacion/Abrir-el-txotx-Gipuzkoa-1988.jpg|Txotxa. Gipuzkoa, 1988. Iturria: Antxon Aguirre, Etniker Euskalerria Taldeak.|On dagizula janak eta kalterik ez edanak.||]====
  
====[/atlas/alimentacion/Ronda-del-rosco-el-dia-de-San-Cristobal-Oquina-1986.jpg|San Kristobal eguna. Okina (A), 1986. Iturria: Gerardo López de Guereñu Iholdi, Etniker Euskalerria Taldeak.|Mendira doanak, ogi koxkorra eta txalma.||ENLACE]====
+
====[/atlas/alimentacion/Ronda-del-rosco-el-dia-de-San-Cristobal-Oquina-1986.jpg|San Kristobal eguna. Okina (A), 1986. Iturria: Gerardo López de Guereñu Iholdi, Etniker Euskalerria Taldeak.|Mendira doanak, ogi koxkorra eta txalma.||]====
  
  
Línea 88: Línea 98:
 
====[/atlas/juegos/Columpiandose.jpg|Kulunka. Iturria: Arrien, Gregorio. ''Niños vascos evacuados en 1937''. Bilbo, 1988.|Sirrin-sarran, <br />domini pan, <br />zure semea errotan, <br />errota txiki, <br />errota handi, <br />eragin deutso, <br />pin-pan. <br /><br />''Haur-kanta''|]====
 
====[/atlas/juegos/Columpiandose.jpg|Kulunka. Iturria: Arrien, Gregorio. ''Niños vascos evacuados en 1937''. Bilbo, 1988.|Sirrin-sarran, <br />domini pan, <br />zure semea errotan, <br />errota txiki, <br />errota handi, <br />eragin deutso, <br />pin-pan. <br /><br />''Haur-kanta''|]====
 
====[/atlas/juegos/A-tabas-Zeanuri-1993.jpg|Tortolosetan. Zeanuri (B), 1993. Iturria: Ander Manterola, Etniker Euskalerria Taldeak.|Kristalezko eta buztinezko kanikak sartu aurretik, landare-elementuak, kuku-sagarrak eta muxurka-hezurrak erabili zituzten, besteak beste.|]====
 
====[/atlas/juegos/A-tabas-Zeanuri-1993.jpg|Tortolosetan. Zeanuri (B), 1993. Iturria: Ander Manterola, Etniker Euskalerria Taldeak.|Kristalezko eta buztinezko kanikak sartu aurretik, landare-elementuak, kuku-sagarrak eta muxurka-hezurrak erabili zituzten, besteak beste.|]====
====[/atlas/juegos/Asto-astoka-Zeanuri-1920.jpg|Zeanuriko (B) haurrak, 1913. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: Felipe Manterola Funtsa.|''Txirringolan''<br />Metalezko edo egurrezko uztai bat pirritan eramaten da, muturrean kakoa duen alanbrezko hagaxka batekin, kako horrekin zuzenduz eta bultzatuz.|]====
+
====[/atlas/juegos/Zeanuriko_umetxoak_bat_txirrintolarekin_1913.png|Zeanuriko (B) haurrak, 1913. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: Felipe Manterola Funtsa.|''Txirringolan''<br />Metalezko edo egurrezko uztai bat pirritan eramaten da, muturrean kakoa duen alanbrezko hagaxka batekin, kako horrekin zuzenduz eta bultzatuz.|]====
  
<div class="mw-translate-fuzzy">
+
====[/atlas/juegos/A-chorro-morro.jpg|Astoka. Iturria: Iñigo Irigoyen, José. Folklore Alavés. Gasteiz: Arabako Foru Aldundia, 1949.|Parte-hartzaile bat edo batzuk makurtu egiten dira, “astoa” esan ohi zaion jarrera hartuta, eta gainerakoek haien gainetik jauzi egin edo pasa behar dute.||]====
====[/atlas/juegos/A-chorro-morro.jpg|Astoka. Iturria: Iñigo Irigoyen, José. Folklore Alavés. Gasteiz: Arabako Foru Aldundia, 1949.|Parte-hartzaile bat edo batzuk makurtu egiten dira, “astoa” esan ohi zaion jarrera hartuta, eta gainerakoek haien gainetik jauzi egin edo pasa behar dute.||ENLACE]====
 
  
====[/atlas/juegos/A-chorro-morro.jpg|Landareez egindako jantziak eta apaingarriak. Egozkue (N), 1967. Iturria: José Zufiaurre, Etniker Euskalerria Taldeak.|Akerrak adarrak okerrak ditu, <br />adarrak okerrak akerrak ditu, <br />okerrak adarrak akerrak ditu. <br /><br />''Aho-korapiloa''||ENLACE]====
+
====[/atlas/juegos/Vestidos_y_adornos_vegetales_Egozkue_1967.png|Landareez egindako jantziak eta apaingarriak. Egozkue (N), 1967. Iturria: José Zufiaurre, Etniker Euskalerria Taldeak.|Akerrak adarrak okerrak ditu, <br />adarrak okerrak akerrak ditu, <br />okerrak adarrak akerrak ditu. <br /><br />''Aho-korapiloa''||]====
  
====[/atlas/juegos/A-enfermeras-Getxo-1993.jpg|Mediku-erizainetan. Getxo (B), 1993. Iturria: Jon Elorriaga, Etniker Euskalerria Taldeak.|Txikia banintzen, handia banintzen, maiatzerako burutu nintzen. <br />''Igarkizuna''||ENLACE]====
+
====[/atlas/juegos/A-enfermeras-Getxo-1993.jpg|Mediku-erizainetan. Getxo (B), 1993. Iturria: Jon Elorriaga, Etniker Euskalerria Taldeak.|Txikia banintzen, handia banintzen, maiatzerako burutu nintzen. <br />''Igarkizuna''||]====
  
====[/atlas/juegos/A-chorro-morro.jpg|Haurtxo-taldea. Zeanuri (B), 1920. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: Felipe Manterola Funtsa.|Gizarte tradizionaleko haurrek, hirikoek zein landa-eremuetakoek, ez zuten ia jostailurik ezagutzen, eurek egindakoak kenduta. Jolasa nagusitzen zen jostailuaren gainetik, eta, nolanahi ere, jostailua jolasaren euskarria izaten zen.||ENLACE]====
+
====[/atlas/juegos/Umetxo-taldea_Zeanurin_aurrekoa_parrantolarekin_Zeanuri_1920.jpg|Haurtxo-taldea. Zeanuri (B), 1920. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: Felipe Manterola Funtsa.|Gizarte tradizionaleko haurrek, hirikoek zein landa-eremuetakoek, ez zuten ia jostailurik ezagutzen, eurek egindakoak kenduta. Jolasa nagusitzen zen jostailuaren gainetik, eta, nolanahi ere, jostailua jolasaren euskarria izaten zen.||]====
  
====[/atlas/juegos/Ninos-con-patinetes-y-triciclos-en-la-Florida.jpg|Haurrak Florida parkean patinete eta trizikloekin. Iturria: Gasteizko Udal Artxiboa: Ceferino Yanguas.|Jolasak bizitza osoan laguntzen dio gizakiari; hala ere, jarduera horrek oso funtzio desberdinak betetzen ditu haurrengan eta helduengan.||ENLACE]====
+
====[/atlas/juegos/Ninos-con-patinetes-y-triciclos-en-la-Florida.jpg|Haurrak Florida parkean patinete eta trizikloekin. Iturria: Gasteizko Udal Artxiboa: Ceferino Yanguas.|Jolasak bizitza osoan laguntzen dio gizakiari; hala ere, jarduera horrek oso funtzio desberdinak betetzen ditu haurrengan eta helduengan.||]====
  
 
====[/atlas/juegos/Pin-pin-zarramacatin-Carranza-1993.jpg|Pin, pin, zarramacatín. Karrantza (B), 1993. Iturria: Luis Manuel Peña, Etniker Euskalerria Taldeak.|Honek arrautza ekarri, <br />honek erreten ipini, <br />honek gatza eman,  
 
====[/atlas/juegos/Pin-pin-zarramacatin-Carranza-1993.jpg|Pin, pin, zarramacatín. Karrantza (B), 1993. Iturria: Luis Manuel Peña, Etniker Euskalerria Taldeak.|Honek arrautza ekarri, <br />honek erreten ipini, <br />honek gatza eman,  
  <br />honek pixka bat probatu, <br />honek dena jan! <br /><br />''Atzamar-jokoa''||ENLACE]====
+
  <br />honek pixka bat probatu, <br />honek dena jan! <br /><br />''Atzamar-jokoa''||]====
  
====[/atlas/juegos/Beasaingo-haurrak-Egozkuen-1967.jpg|Beasaingo haurrak Egozkuen (N), 1967. Iturria: José Zufiaurre, Etniker Euskalerria Taldeak.|''Txori-ikasten'' <br /> Hegaztien habien bila joaten jolasten zen, eta, horretara, haien ohiturak, kantuak, eraikuntza-teknikak eta abar ikasten ziren.||ENLACE]====
+
====[/atlas/juegos/Beasaingo-haurrak-Egozkuen-1967.jpg|Beasaingo haurrak Egozkuen (N), 1967. Iturria: José Zufiaurre, Etniker Euskalerria Taldeak.|''Txori-ikasten'' <br /> Hegaztien habien bila joaten jolasten zen, eta, horretara, haien ohiturak, kantuak, eraikuntza-teknikak eta abar ikasten ziren.||]====
  
====[/atlas/juegos/Lanzando-la-trompa-Getxo-1993.jpg|Ziba jaurtitzen. Getxo (B), 1993. Iturria: Jon Elorriaga, Etniker Euskalerria Taldeak.|Helduen munduan izaten diren aldaketak haurren munduan ere islatzen dira. Ez dugu ahaztu behar aldaketa horiek eragina dutela joko tradizional askoren azpian dauden sinesmenen, usteen eta errituen unibertsoan; joko horietako asko esanahiz hustuko dira, batzuk ez dira gehiago erabiliko, eta beste batzuek iraungo dute eta egoera berrietara egokituko dira.||ENLACE]====
+
====[/atlas/juegos/Lanzando-la-trompa-Getxo-1993.jpg|Ziba jaurtitzen. Getxo (B), 1993. Iturria: Jon Elorriaga, Etniker Euskalerria Taldeak.|Helduen munduan izaten diren aldaketak haurren munduan ere islatzen dira. Ez dugu ahaztu behar aldaketa horiek eragina dutela joko tradizional askoren azpian dauden sinesmenen, usteen eta errituen unibertsoan; joko horietako asko esanahiz hustuko dira, batzuk ez dira gehiago erabiliko, eta beste batzuek iraungo dute eta egoera berrietara egokituko dira.||]====
  
====[/atlas/juegos/Jugando-al-corro-Larraul.jpg|Korruka. Larraul (G). Iturria: Antxon Aguirre, Etniker Euskalerria Taldeak.|Korruka Al corro de las patatas, <br />naranjas y limones, <br /> como comen los señores, <br /> alupé, alupé, <br /> sentadito me quedé.||ENLACE]====
+
====[/atlas/juegos/Jugando-al-corro-Larraul.jpg|Korruka. Larraul (G). Iturria: Antxon Aguirre, Etniker Euskalerria Taldeak.|Korruka Al corro de las patatas, <br />naranjas y limones, <br /> como comen los señores, <br /> alupé, alupé, <br /> sentadito me quedé.||]====
  
====[/atlas/juegos/Asto-astoka-Zeanuri-1920.jpg|Arre-arreka. Zeanuri (B), 1920. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: Felipe Manterola Funtsa.|—Arre, arre, mandako, <br/>bihar Tolosarako, <br/>etzi Panplonarako. <br/> —Handik zer ekarriko? <br/> —Zapata ta garriko.||ENLACE]====
+
====[/atlas/juegos/Asto-astoka-Zeanuri-1920.jpg|Arre-arreka. Zeanuri (B), 1920. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: Felipe Manterola Funtsa.|—Arre, arre, mandako, <br />bihar Tolosarako, <br />etzi Panplonarako. <br /> —Handik zer ekarriko? <br /> —Zapata ta garriko.||]====
  
====[/atlas/juegos/Jugando-al-corro-Larraul.jpg|Zotzetara. Zeanuri (B), 1993. Iturria: Ander Manterola, Etniker Euskalerria Taldeak.Txirristi-mirristi, <br />gerrena, plat, <br />olio-zopa, kikili-salda, <br />urrup edan edo klik, <br />ikimilikiliklik. <br /><br />''Zozketa-formula''||ENLACE]====
+
====[/atlas/juegos/Zotzetara_Zeanuri_1993.jpg|Zotzetara. Zeanuri (B), 1993. Iturria: Ander Manterola, Etniker Euskalerria Taldeak.Txirristi-mirristi, <br />gerrena, plat, <br />olio-zopa, kikili-salda, <br />urrup edan edo klik, <br />ikimilikiliklik. <br /><br />''Zozketa-formula''||]====
  
====[/atlas/juegos/Pin-pin-zarramacatin-Carranza-1993.jpg|Loa zaintzen. Iturria: Novedades. Donostia, 1914.|Obabatxua lo ta lo, <br />zuk orain eta nik gero; <br />zeuk gura dozun orduren baten, <br />biok egingo dogu lo ta lo. <br />''Lo-kanta''||ENLACE]====
+
====[/atlas/juegos/Velando_el_sueno_1914.png|Loa zaintzen. Iturria: Novedades. Donostia, 1914.|Obabatxua lo ta lo, <br />zuk orain eta nik gero; <br />zeuk gura dozun orduren baten, <br />biok egingo dogu lo ta lo. <br />''Lo-kanta''||]====
</div>
 
  
  
Línea 124: Línea 132:
 
====[/atlas/medicina/Ereinotza.jpg|Ereinotza. Iturria: Luis Manuel Peña, Etniker Euskalerria Taldeak.|Kirkila bat eta kirkila bi, kirkilak dira hamabi: hamabitik hamaikara, hamaikatik hamarrera, hamarretik bederatzira, bederatzitik zortzira, zortzitik zazpira, zazpitik seira, seitik bostera, bostetik laura, lautik hirura, hirutik bira, bitik batera, batetik bapezera.|]====
 
====[/atlas/medicina/Ereinotza.jpg|Ereinotza. Iturria: Luis Manuel Peña, Etniker Euskalerria Taldeak.|Kirkila bat eta kirkila bi, kirkilak dira hamabi: hamabitik hamaikara, hamaikatik hamarrera, hamarretik bederatzira, bederatzitik zortzira, zortzitik zazpira, zazpitik seira, seitik bostera, bostetik laura, lautik hirura, hirutik bira, bitik batera, batetik bapezera.|]====
  
====[/atlas/medicina/Vacunacion-antituberculosa.jpg|Tuberkulosiaren kontrako txertaketa. Iturria: Gasteizko Udal Artxiboa: Ceferino Yanguas.|Pixkanaka-pixkanaka, farmaziako prestakinek sendabide tradizionalen tokia hartu dute.||ENLACE]====
+
====[/atlas/medicina/Vacunacion-antituberculosa.jpg|Tuberkulosiaren kontrako txertaketa. Iturria: Gasteizko Udal Artxiboa: Ceferino Yanguas.|Pixkanaka-pixkanaka, farmaziako prestakinek sendabide tradizionalen tokia hartu dute.||]====
  
====[/atlas/medicina/Belarrak-ganbaran-hierbas-medicinales-guardadas-Elosua-1983.jpg|Belarrak ganbaran. Elosua (G), 1983. Iturria: Miren Goñi, Etniker Euskalerria Taldeak.|Baratxuria, hamalau gaitzen kontra.||ENLACE]====
+
====[/atlas/medicina/Belarrak-ganbaran-hierbas-medicinales-guardadas-Elosua-1983.jpg|Belarrak ganbaran. Elosua (G), 1983. Iturria: Miren Goñi, Etniker Euskalerria Taldeak.|Baratxuria, hamalau gaitzen kontra.||]====
  
====[/atlas/medicina/Ogi-salutadorea.jpg|Ogi salutadorea. Iturria: Akaitze Kamiruaga, Etniker Euskalerria Taldeak.|Gabon gaueko ogi salutadorea ez da lizuntzen, eta ona da zakurrengan eta etxeko bestelako animaliengan amorrua agertzea saihesteko.||ENLACE]====
+
====[/atlas/medicina/Ogi-salutadorea.jpg|Ogi salutadorea. Iturria: Akaitze Kamiruaga, Etniker Euskalerria Taldeak.|Gabon gaueko ogi salutadorea ez da lizuntzen, eta ona da zakurrengan eta etxeko bestelako animaliengan amorrua agertzea saihesteko.||]====
  
====[/atlas/medicina/Sarnapotzu-ermita-de-la-Magdalena-de-Arantzadi-Berriatua-1983.jpg|Sarnapotzu, Madalen Arantzadiko ermita. Berriatua (B), 1983. Iturria: Ander Manterola, Etniker Euskalerria Taldeak.|Nolako gaitza, halako erremedioa.||ENLACE]====
+
====[/atlas/medicina/Sarnapotzu-ermita-de-la-Magdalena-de-Arantzadi-Berriatua-1983.jpg|Sarnapotzu, Madalen Arantzadiko ermita. Berriatua (B), 1983. Iturria: Ander Manterola, Etniker Euskalerria Taldeak.|Nolako gaitza, halako erremedioa.||]====
  
====[/atlas/medicina/Capilla-del-Arcangel-Santuario-de-Aralar-Festividad-de-San-Miguel-1984.jpg|Goiangeruaren kapera, Aralarko santutegia (N). San Mikel eguna, 1984. Iturria: Anton Erkoreka, Etniker Euskalerria Taldeak.|Osasun ona eukiteko, oiloekin ohera eta txoriekin jaiki.||ENLACE]====
+
====[/atlas/medicina/Capilla-del-Arcangel-Santuario-de-Aralar-Festividad-de-San-Miguel-1984.jpg|Goiangeruaren kapera, Aralarko santutegia (N). San Mikel eguna, 1984. Iturria: Anton Erkoreka, Etniker Euskalerria Taldeak.|Osasun ona eukiteko, oiloekin ohera eta txoriekin jaiki.||]====
  
====[/atlas/medicina/Nevera-de-Astikurutz-Otxandiano.jpg|Astikurutzeko elur-zuloa, Otxandio (B). Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: José Ignacio García Muñoz.|Osasuna galtzen duenak dena galtzen du.||ENLACE]====
+
====[/atlas/medicina/Nevera-de-Astikurutz-Otxandiano.jpg|Astikurutzeko elur-zuloa, Otxandio (B). Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: José Ignacio García Muñoz.|Osasuna galtzen duenak dena galtzen du.||]====
  
====[/atlas/medicina/Fiesta-de-San-Guillermo-Jueves-de-Pascua-bendicion-de-agua-y-vino-Obanos.jpg|Ogiaren eta ardoaren bedeinkazioa San Guilen egunean. Obanos (N). Iturria: M.ª Amor Beguiristain, Etniker Euskalerria Taldeak.|Ona da ardaoa, kentzeko burutik beherakoa.||ENLACE]====
+
====[/atlas/medicina/Fiesta-de-San-Guillermo-Jueves-de-Pascua-bendicion-de-agua-y-vino-Obanos.jpg|Ogiaren eta ardoaren bedeinkazioa San Guilen egunean. Obanos (N). Iturria: M.ª Amor Beguiristain, Etniker Euskalerria Taldeak.|Ona da ardaoa, kentzeko burutik beherakoa.||]====
  
====[/atlas/medicina/Vacunacion-antipoliomielitica-1964.jpg|Poliomielitisaren kontrako txertaketa, 1964. Iturria: Gasteizko Udal Artxiboa: Arqué Funtsa.|Osasuna, munduko ondasuna.||ENLACE]====
+
====[/atlas/medicina/Vacunacion-antipoliomielitica-1964.jpg|Poliomielitisaren kontrako txertaketa, 1964. Iturria: Gasteizko Udal Artxiboa: Arqué Funtsa.|Osasuna, munduko ondasuna.||]====
  
====[/atlas/medicina/Recogiendo-tomillo-en-Viernes-Santo-Salinillas-de-Buradon-1998.jpg|Elarra batzen Ostiral Santuan. Burandon Gatzaga (A), 1998. Iturria: Isidro Sáenz de Urturi, Etniker Euskalerria Taldeak.|endagaietatik haratago doan herri-jakituria ezkutatzen du herri-medikuntzak. Jasotako datuen arabera, osasuna eta gaixotasuna —giza gorputza azken batean— ulertzeko bestelako pentsaera zuten gure arbasoek, gaur egungotik urrunekoa.||ENLACE]====
+
====[/atlas/medicina/Recogiendo-tomillo-en-Viernes-Santo-Salinillas-de-Buradon-1998.jpg|Elarra batzen Ostiral Santuan. Burandon Gatzaga (A), 1998. Iturria: Isidro Sáenz de Urturi, Etniker Euskalerria Taldeak.|endagaietatik haratago doan herri-jakituria ezkutatzen du herri-medikuntzak. Jasotako datuen arabera, osasuna eta gaixotasuna —giza gorputza azken batean— ulertzeko bestelako pentsaera zuten gure arbasoek, gaur egungotik urrunekoa.||]====
  
====[/atlas/medicina/Ikoak.jpg|Ikoak. Iturria: Akaitze Kamiruaga, Etniker Euskalerria Taldeak.|Verrugas tengo,<br />  verrugas vendo, <br /> aquí las dejo y me voy corriendo. <br /><br />''Garien kontrako formula''||ENLACE]====
+
====[/atlas/medicina/Ikoak.jpg|Ikoak. Iturria: Akaitze Kamiruaga, Etniker Euskalerria Taldeak.|Verrugas tengo,<br />  verrugas vendo, <br /> aquí las dejo y me voy corriendo. <br /><br />''Garien kontrako formula''||]====
  
====[/atlas/medicina/Ermita-de-Santa-Engracia-Segura.jpg|Santa Engrazia ermita. Segura (G). Iturria: Antxon Aguirre, Etniker Euskalerria Taldeak.|Ez da gaitzik aldiak ez daroanik.||ENLACE]====
+
====[/atlas/medicina/Ermita-de-Santa-Engracia-Segura.jpg|Santa Engrazia ermita. Segura (G). Iturria: Antxon Aguirre, Etniker Euskalerria Taldeak.|Ez da gaitzik aldiak ez daroanik.||]====
  
====[/atlas/medicina/Manzanilla.jpg|Mantzanilla. Iturria: Luis Manuel Peña, Etniker Euskalerria Taldeak.|Eros ogi eta gazta, erremediotan ez gasta.||ENLACE]====
+
====[/atlas/medicina/Manzanilla.jpg|Mantzanilla. Iturria: Luis Manuel Peña, Etniker Euskalerria Taldeak.|Eros ogi eta gazta, erremediotan ez gasta.||]====
  
  
Línea 156: Línea 164:
  
  
====[/atlas/nacimiento/Familia-troncal-Castillo-Elejabeitia-1930.jpg|Familia tronkala. Artea (B), c. 1930. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: Felipe Manterola Funtsa.|Ezkongabe geratzen zenak etxeari lotuta eta familiari atxikita jarraitzen zuen tradizioz.||ENLACE]====
+
====[/atlas/nacimiento/Familia-troncal-Castillo-Elejabeitia-1930.jpg|Familia tronkala. Artea (B), c. 1930. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: Felipe Manterola Funtsa.|Ezkongabe geratzen zenak etxeari lotuta eta familiari atxikita jarraitzen zuen tradizioz.||]====
  
====[/atlas/nacimiento/Seintzaina-Zeanuri-1924.jpg|Seintzaina. Zeanuri (B), 1924. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: Felipe Manterola Funtsa.|XX. mendearen erdialdera arte, haurdun zeuden emakumeek etxean erditzen zuten emaginaren eta familiako zein auzoko emakumeen laguntzaz. Erditzea emakume-kontua zen, beraz.||ENLACE]====
+
====[/atlas/nacimiento/Seintzaina-Zeanuri-1924.jpg|Seintzaina. Zeanuri (B), 1924. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: Felipe Manterola Funtsa.|XX. mendearen erdialdera arte, haurdun zeuden emakumeek etxean erditzen zuten emaginaren eta familiako zein auzoko emakumeen laguntzaz. Erditzea emakume-kontua zen, beraz.||]====
  
====[/atlas/nacimiento/Mozas-en-el-paseo-Aoiz-1950.jpg|Igandeko paseoa. Aoiz (N), 1950. Iturria: Pilar Sáez de Albéniz, Etniker Euskalerria Taldeak.|Neskazaharrak joaten dira <br />Madalenara, <br />santuari eskatzera <br />senar on bana. <br /><br />''Herri-kanta''||ENLACE]====
+
====[/atlas/nacimiento/Mozas-en-el-paseo-Aoiz-1950.jpg|Igandeko paseoa. Aoiz (N), 1950. Iturria: Pilar Sáez de Albéniz, Etniker Euskalerria Taldeak.|Neskazaharrak joaten dira <br />Madalenara, <br />santuari eskatzera <br />senar on bana. <br /><br />''Herri-kanta''||]====
  
====[/atlas/nacimiento/Despedida-de-soltera-Durango-1960.jpg|Despedida de soltera. Durango (B), 1960. Iturria: Gurutzi Arregi, Etniker Euskalerria Taldeak.|Apaingarriak lekuz aldatzea erritu garrantzitsua zen, era horretan, ezkontide berria etxean sartzen baitzen, etxe-sartzea eginez.||ENLACE]====
+
====[/atlas/nacimiento/Despedida-de-soltera-Durango-1960.jpg|Despedida de soltera. Durango (B), 1960. Iturria: Gurutzi Arregi, Etniker Euskalerria Taldeak.|Apaingarriak lekuz aldatzea erritu garrantzitsua zen, era horretan, ezkontide berria etxean sartzen baitzen, etxe-sartzea eginez.||]====
  
====[/atlas/nacimiento/Bautismo-Bilbao.jpg|Bataioa. Bilbo. Iturria: Edurne Romarate, Etniker Euskalerria Taldeak.|Erdiberriak gordeta egon behar zuen aldi batez, eta, horri amaiera emateko, elizan sartzeko erritua egiten zen, alegia, elizan sartzea.||ENLACE]====
+
====[/atlas/nacimiento/Bautismo-Bilbao.jpg|Bataioa. Bilbo. Iturria: Edurne Romarate, Etniker Euskalerria Taldeak.|Erdiberriak gordeta egon behar zuen aldi batez, eta, horri amaiera emateko, elizan sartzeko erritua egiten zen, alegia, elizan sartzea.||]====
  
====[/atlas/nacimiento/Etxebarri-1968.jpg|Etxebarri (B), 1968. Iturria: Edurne Romarate, Etniker Euskalerria Taldeak.|Maritxu-teilatuko, <br />gona gorriduna, <br />eutsi hagin zaharra <br />ta ekarzu barria. <br /><br />''Herriko errezitazioa''||ENLACE]====
+
====[/atlas/nacimiento/Etxebarri-1968.jpg|Etxebarri (B), 1968. Iturria: Edurne Romarate, Etniker Euskalerria Taldeak.|Maritxu-teilatuko, <br />gona gorriduna, <br />eutsi hagin zaharra <br />ta ekarzu barria. <br /><br />''Herriko errezitazioa''||]====
  
====[/atlas/nacimiento/Entrada-en-el-templo-Getxo-1996.jpg|Emaztegaia elizan sartzen. Getxo (B), 1996. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa.|Ezkon urte, ero urte.||ENLACE]====
+
====[/atlas/nacimiento/Entrada-en-el-templo-Getxo-1996.jpg|Emaztegaia elizan sartzen. Getxo (B), 1996. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa.|Ezkon urte, ero urte.||]====
  
====[/atlas/nacimiento/Mozas-en-el-paseo-Aoiz-1950.jpg|Etxeko hildakoei eskainia. Donostia, 1958. Iturria: Segundo Oar-Arteta, Etniker Euskalerria Taldeak.|Ezkonberri, etxe berri.||ENLACE]====
+
====[/atlas/nacimiento/Ofrenda-en-la-tumba-familiar-Donostia-1958.jpg|Etxeko hildakoei eskainia. Donostia, 1958. Iturria: Segundo Oar-Arteta, Etniker Euskalerria Taldeak.|Ezkonberri, etxe berri.||]====
  
====[/atlas/nacimiento/Urduliz-1984.jpg|Urduliz (B), 1984. Iturria: Akaitze Kamiruaga, Etniker Euskalerria Taldeak.|Haurrak negarrik ez, titirik ez.||ENLACE]====
+
====[/atlas/nacimiento/Urduliz-1984.jpg|Urduliz (B), 1984. Iturria: Akaitze Kamiruaga, Etniker Euskalerria Taldeak.|Haurrak negarrik ez, titirik ez.||]====
  
====[/atlas/nacimiento/Boloak-Zerain-1970.jpg|Boloak. Zerain (G), 1970. Iturria: Karmele Goñi, Etniker Euskalerria Taldeak.|Haurraren jaiotza, etxerako poza.||ENLACE]====
+
====[/atlas/nacimiento/Boloak-Zerain-1970.jpg|Boloak. Zerain (G), 1970. Iturria: Karmele Goñi, Etniker Euskalerria Taldeak.|Haurraren jaiotza, etxerako poza.||]====
  
====[/atlas/nacimiento/Bilbao-1995.jpg|Bilbo, 1995. Iturria: Asier Astigarragaren artxibo partikularra.|Haurren arropan kutunak itsasten ziren, begizkotik babesteko.||ENLACE]====
+
====[/atlas/nacimiento/Bilbao-1995.jpg|Bilbo, 1995. Iturria: Asier Astigarragaren artxibo partikularra.|Haurren arropan kutunak itsasten ziren, begizkotik babesteko.||]====
  
====[/atlas/nacimiento/Pasacalles-Sanguesa-1960.jpg|Kalejira. Zangoza (N), c. 1960. Iturria: Juan Cruz Labeaga, Etniker Euskalerria Taldeak.|Gazteak, badakizue <br />zelan dantzan egin: <br />burua gora-gora <br />ta kaderai eragin. <br />''Kopla zaharra''||ENLACE]====
+
====[/atlas/nacimiento/Pasacalles-Sanguesa-1960.jpg|Kalejira. Zangoza (N), c. 1960. Iturria: Juan Cruz Labeaga, Etniker Euskalerria Taldeak.|Gazteak, badakizue <br />zelan dantzan egin: <br />burua gora-gora <br />ta kaderai eragin. <br />''Kopla zaharra''||]====
  
  
Línea 187: Línea 195:
 
====[/atlas/ritos/Portadores-del-feretro-jasotzaileak-Amezketa.jpg|Jasotzaileak. Amezketa (G). Iturria: Antxon Aguirre, Etniker Euskalerria Taldeak.|Heriotza auzokoen esparruan gertatu ohi zen, eta horrek protagonismo handia ematen zion hileta-etxeari.|]====
 
====[/atlas/ritos/Portadores-del-feretro-jasotzaileak-Amezketa.jpg|Jasotzaileak. Amezketa (G). Iturria: Antxon Aguirre, Etniker Euskalerria Taldeak.|Heriotza auzokoen esparruan gertatu ohi zen, eta horrek protagonismo handia ematen zion hileta-etxeari.|]====
  
====[/atlas/ritos/Adornando-las-sepulturas-para-el-dia-de-Todos-los-Santos-Bilbao-1990.jpg|Elizako hilobi sinbolikoak. Amezketa (G), 1990. Iturria: Antxon Aguirre, Etniker Euskalerria Taldeak.|Hil-iragarpenen artean, besteak beste, etxeko animalia batzuen ohiz kanpoko portaerak nabarmentzen dira, batez ere zakurrenak eta oilarrenak.||ENLACE]====
+
====[/atlas/ritos/Adornando-las-sepulturas-para-el-dia-de-Todos-los-Santos-Bilbao-1990.jpg|Elizako hilobi sinbolikoak. Amezketa (G), 1990. Iturria: Antxon Aguirre, Etniker Euskalerria Taldeak.|Hil-iragarpenen artean, besteak beste, etxeko animalia batzuen ohiz kanpoko portaerak nabarmentzen dira, batez ere zakurrenak eta oilarrenak.||]====
 +
 
 +
====[/atlas/ritos/Santa-Grazi.jpg|Santa-Grazi (Z). Iturria: Boissel, W. Le Pays Basque. Sites, Arts et Coutumes. Paris, A. Calavas edit.|Cuando el cárabo canta, la muerte levanta. <br />''Urubia uluka, herioa dantzan.''||]====
 +
 
 +
====[/atlas/ritos/Sepulturas-en-la-nave-de-la-iglesia-Amezketa-1990.jpg|Sepulturas en la nave de la iglesia. Amezketa (G), 1990. Fuente: Antxon Aguirre, Grupos Etniker Euskalerria.|Antzina, etxe bakoitzak ehorzketa-lekua zeukan esleitua elizaren barruan. Ehorzketak hilerrietan egiten hasi zirenean, elizako hilobi zaharra hilobi sinboliko bihurtu zen, eta familiako defuntuak gurtu eta beren aldeko eskaintzak egiten ziren bertan.||]====
 +
 
 +
====[/atlas/ritos/Toque-de-campana-anunciando-la-muerte-Beasain.jpg|Hil-kanpaiak. Beasain (G). Iturria: José Zufiaurre, Etniker Euskalerria Taldeak.|Landa-eremuetan, kanpai-hotsak oso modu eraginkorra izan dira heriotzaren berri emateko.||]====
 +
 
 +
====[/atlas/ritos/Cortejo-funebre-1925.jpg|Segizioa, c. 1925. Iturria: Antxon Aguirre, Etniker Euskalerria Taldeak.|Berariazko bideak zeuden hildakoaren gorpua hileta-etxetik elizaraino eta hilerriraino eramateko.||]====
 +
 
 +
====[/atlas/ritos/Mujeres-con-ofrendas-Otxagabia-1920.jpg|Eskaintzen eramaileak. Otsagabia (N), c. 1920. Iturria: Fco. Javier Zubiaurren eta M.ª Amor Beguiristainen artxibo partikularra: Roldán eta Calle argazkilariak.|Hileta-elizkizunean parte hartzen zutenek, bai hildakoaren senideek bai bizilagunek, normalean ogi- eta argi-eskaintzak eramaten zituzten.||]====
 +
 
 +
====[/atlas/ritos/Ofrenda-de-luces-Amezketa.jpg|Argi-eskaintza. Amezketa (G). Iturria: Garmendia Larrañaga, Juan. Neguko Festak. Donostia, 1993, J. Juanes argazki estudioa.|Eskaintzen ziren argiekin argi egiten zioten hildakoaren arimari. Eta ogiak jateko baliatu ahal zituen.||]====
 +
 
 +
====[/atlas/ritos/Duelo-femenino-Sara.jpg|Andreen dolua. Sara (L). Iturria: Veyrin, Philippe. Pays Basques de France et d’Espagne. Paris-Grenoble, 1951.|Doluaren agerpenik nabariena luto-jantzia zen.||]====
 +
 
 +
====[/atlas/ritos/Anuncio-de-la-muerte-a-las-abejas.jpg|Erleei esaten. Iturria: Gure Herria.|Erletxuak, erletxuak, <br />egizute argizaria, <br />nagusia hil da-ta, <br />behar da elizan argia.||]====
 +
 
 +
====[/atlas/ritos/Amortajamiento-de-un-nino-Durango.jpg|Hildako haurraren janzkera. Durango (B). Iturria: Gerediaga Elkartearen Artxiboa: Germán argazki estudioa.|Jaiotzetik heriotza zor.||]====
 +
 
 +
====[/atlas/ritos/Pipaon-1990.jpg|Pipaon (A), 1990. Iturria: Pilar Alonso, Etniker Euskalerria Taldeak.|Hildakoari hobia eta biziari ogia.||]====
 +
 
 +
====[/atlas/ritos/Hilarriak-Irulegi.jpg|Hilarriak. Irulegi (NB). Iturria: Michel Duvert, Etniker Euskalerria Taldeak.|Oilarrak gauez kukurruku jotzen badu, laster izango da gorpuren bat etxe hartan.||]====
 +
 
 +
 
 +
===[ganaderia|Abeltzaintza eta Artzaintza Euskal Herrian|/atlas/ganaderia.png|Abeltzaintza eta artzaintza: ekonomia-jarduerak, eta bizimoduak batez ere.]===
 +
====[Ganaderia_y_pastoreo_en_vasconia | Abeltzaintza eta Artzaintza Euskal Herrian]====
 +
====[/atlas/ganaderia/Subida-a-los-pastos-del-Gorbeia-2006.jpg|Gorbeiko larreetarako bidean, 2006. Iturria: Antxon Aguirre, Etniker Euskalerria Taldeak.|Leku jakin batzuetan abeltzaintza era ganaduaren hazkuntza librea irauteko, ondoko baldintzak izan dira beharrezkoak: herri-lurrak egotea, larreei probetxua ateratzea libre izatea eta abere-taldeak hara eta hona libre ibiltzeko aukera edukitzea.|]====
 +
====[/atlas/ganaderia/Ovejas-latxas-de-cara-negra-Abadino.jpg|Ardi latx muturbeltzak. Abadiño (B). Iturria: Rosa M.ª Ardanza, Etniker Euskalerria Taldeak.|Euskal mendietako abeltzaintzak mendeak iraun ditu, eta horregatik azal dezakegu ganadu-espezie batzuen zein tresneriaren izenak berta-bertakoak izatea eta ez indoeuropar hizkuntzetatik hartutakoak.|]====
 +
====[/atlas/ganaderia/Pastando-en-Eneabe-Zeanuri-1996.jpg|Eneaben bazkatzen. Zeanuri (B), 1996. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: José Ignacio García Muñoz.|Orain dela bi mila urte, Pliniok Vasconum saltus delakoa, hezea eta basoz betea, eta Vasconum ager izenekoa, laborez eta mahastiz osotua, bereizi zituen. Abeltzaintza eta artzaintza kontuan izanik, ondo egokitzen da banaketa hori gaur egun ere.|]====
 +
 
 +
====[/atlas/ganaderia/Pastor-de-Lanciego-subiendo-a-Tolono-1996.jpg|Lantziegoko (A) artzaina Toloñorako bidean, 1996. Iturria: José Ángel Chasco, Etniker Euskalerria Taldeak.|Euskal Herriko mediterraneo isurialdearen ezaugarririk garrantzitsuena herri-lurrak izan dira. Gaur egun ere izaera horrekin jarraitzen dute; zenbait herriz osotutako elkarte eta ermandadeen bitartez ustiatzen dira.||]====
 +
 
 +
====[/atlas/ganaderia/Establo-de-ovejas-moderno-Izurtza-2000.jpg|Artegi modernoa. Izurtza (B), 2000. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: José Ignacio García Muñoz.|Azken hamarkadetan gertatu izan diren aldaketek abeltzaintza erabat aldatu dute: ohiko ogibidea edo bizimodua izateari utzi eta jarduera ekonomiko bihurtu da.||]====
 +
 
 +
====[/atlas/ganaderia/Oveja-negra-en-el-rebano-Meaga-Getaria.jpg|Ardi beltza artaldean. Meaga, Getaria (G). Iturria: Antxon Aguirre, Etniker Euskalerria Taldeak.|Animalia beltza, eta batez ere akerra, artaldearen edo ukuiluaren babesletzat hartzen da inkestatutako eremu osoan.||]====
 +
 
 +
====[/atlas/ganaderia/Cabras-con-cencerros-Anboto-1999.jpg|Ahuntzak zintzarriekin. Anboto (B), 1999. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: José Ignacio García Muñoz.|Abereei zoritxarra ekartzen dieten sorginkeriak urruntzeko bertutea egotzi zaie zintzarriari eta joareei. Aspaldian, erruz erabiltzen zen begizkotik babesteko.||]====
 +
 
 +
====[/atlas/ganaderia/Pastor-con-kapusai-Eriete-1959.jpg|Artzaina kapusaiarekin. Eriete (N), 1959. Iturria: Nafarroako Museoaren Artxiboa: Nicolás Ardanaz Funtsa.|Nolako artzaina, halako artaldea.||]====
 +
 
 +
====[/atlas/ganaderia/Bendicion-del-rebano-antes-de-la-partida.jpg|Artaldearen bendizioa mendira abiatu baino lehen. Iturria: Antxon Aguirre, Etniker Euskalerria Taldeak.|Artaldearentzat artzain guti hobe ainitz baino.||]====
 +
 
 +
====[/atlas/ganaderia/Esquilando-ovejas-por-el-sistema-tradicional-Carranza-1998.jpg|Ardi-moztea antzinako erara. Karrantza (B), 1998. Iturria: Miguel Sabino Díaz, Etniker Euskalerria Taldeak.|Grullas p’arriba, pastor buena vida, <br />Grullas p’abajo, pastor más trabajo. <br /><br />''Kurriloak gora, artzaina ahoz gora, <br />kurriloak behera, artzaina lanean.''||]====
 +
 
 +
====[/atlas/ganaderia/Subida-al-monte-Aia-1998.jpg|Mendirako bidean. Aia (G), 1998. Iturria: Antxon Aguirre, Etniker Euskalerria Taldeak.|Gaur egun artzainen udako pilaketa-gune nagusiak diren mendietan biltzen ziren euskal haranetako artaldeak Erdi Aroaren amaieran.||]====
 +
 
 +
====[/atlas/ganaderia/Dolmen-de-Gaxteenia-Mendibe-1980.jpg|Gaxteeniako dolmena. Mendibe (NB), 1980. Iturria: Blot, Jacques. Artzainak. Les bergers basques. Los pastores vascos. Donostia: Elkar, 1984.|"Euskal Pirinioen ardatz-guneko tolesturetan oso tradizio luzeko kultura dago gorderik" <br />''J. M. Barandiaran''.||]====
 +
 
 +
====[/atlas/ganaderia/Pastos-en-Carranza-2009.jpg|Karrantzako (B) larreak, 2009. Iturria: Luis Manuel Peña, Etniker Euskalerria Taldeak.|Artaldeek soroetatik zehar ibiltzeko zuten eskubidearen lehentasuna esaera honetan agertzen da: Soroak zor dio larreari.||]====
 +
 
 +
====[/atlas/ganaderia/Vacas-en-prados-comunales-Carranza-2007.jpg|Behiak herri-lurretan bazkatzen. Karrantza (B), 2007. Iturria: Luis Manuel Peña, Etniker Euskalerria Taldeak.|Abeltzaintza bizimoduaren funtsezko oinarria izan den lekuetan finkatutako populazioen arabera, san Antonio Abad animalien osasunaren eta ugalkortasunaren babesle nagusia zen.||]====
 +
 
 +
====[/atlas/ganaderia/Pastor-y-espaldero-Canada-de-los-Roncaleses-1996.jpg|Artzaina eta ardi-txakurra. Erronkariko abelbidea (N), 1996. Iturria: Iñaki San Miguel, Etniker Euskalerria Taldeak.|Ardi-txakurrak sartzean, alde batera utzi zituzten artzain-mutilak, ordura arte artaldea gidatzeaz arduratzen ziren adin txikiko haurrak.||]====
 +
 
 +
 
 +
===[agricultura|Nekazaritza Euskal Herrian|/atlas/agricultura.png|Nekazaritza tradizionalaren ezaugarriak eta XX. mendeko azken hamarkadetan izan ziren eraldaketa sakonak, mekanizazioa besteak beste.]===
 +
====[ Agricultura_en_vasconia | Nekazaritza Euskal Herrian]====
 +
 
 +
====[/atlas/agricultura/Andreak-asto-gainean-astotzarekin.jpg|Andreak asto gainean astotzarekin. Iturria: Bizkaiko Elizaren Histori Artxiboa: Urkiolako Santutegia Funtsa.|Gure arbasoek ezagutu zuten nekazaritza gizatiarragoa zen, ikuspegi holistikoagotik garatutakoa. Azken batean, etekina ez ezik, jaten ematen digun bizia lantzeko prozesuan oinarritutako jardueran inplikatuta dauden izaki bizidunen eta faktore fisikoen sare konplexua ere hartzen zen kontuan.||]====
 +
====[/atlas/agricultura/Acarreando-hierba-verde-Carranza-1977.jpg|Belarretan. Karrantza (B), 1977. Iturria: Miguel Sabino Díaz, Etniker Euskalerria Taldeak.|Lurrarekiko lotura sakonaren ondorioz sortzen zen [nekazaritza tradizionalari buruzko] herri-jakituria hori, autohornikuntzan oinarritutako ekonomian, lurra errespetatu behar zen ezinbestean, biziraupena bera haren menpean zegoen-eta.||]====
 +
====[/atlas/agricultura/Vinedo-de-Obanos-2011.jpg|Mahastia. Obanos (N), 2011. Iturria: M.ª Amor Beguiristain, Etniker Euskalerria Taldeak.|Tente nublo, tente en ti,<br />no te caigas sobre mí,<br />guarda el pan, guarda el vino,<br />guarda los campos que están floridos.<br />Trumoi-hodeien kontrako konjurua||]====
 +
 
 +
====[/atlas/agricultura/Siega-de-trigo-Gesaltza-1950.jpg|Gari-igitatzea. Gesaltza (G), c. 1950. Iturria: Gasteizko Udal Artxiboa: Enrique Guinea Funtsa.|Satsitu ta jorratu ta garia hartu.||]====
 +
 
 +
====[/atlas/agricultura/Desgranando-semilla-Zerain-1961.jpg|Hazia aletzen. Zerain (G), 1961. Iturria: Karmele Goñi, Etniker Euskalerria Taldeak.|Hazien aukeraketa funtsezko jarduera izan da betidanik. Uzta bakoitzetik hazirik onena aukeratzen zen, gorde, eta hurrengo ereintzan erabiltzeko.||]====
 +
 
 +
====[/atlas/agricultura/Laietan-Zeanurin-1920.jpg|Laietan Zeanurin (B), 1920. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: Felipe Manterola Funtsa.|Laiak, goldeak, eskuareak, igitaiak, segak eta narrak ezinbesteko lanabesak ziren nekazaritzako lanetarako.||]====
 +
 
 +
====[/atlas/agricultura/Acarreo-de-los-haces-de-trigo-1940.jpg|Garia garraiatzen. Araba, c. 1940. Iturria: Gasteizko Udal Artxiboa: Enrique Guinea Funtsa.|Makineria modernoa sartu arte, gizakien indarrak eta animalienak eragin erabakigarria izan dute lan egiteko moduan eta laboreetan.||]====
 +
 
 +
====[/atlas/agricultura/Recoleccion-de-oliva-a-ordeno-Moreda-2015.jpg|Olibondoen jeztea. Moreda (A), 2015. Iturria: José Ángel Chasco, Etniker Euskalerria Taldeak.|Uzta garaian lokartzen, miserian irazartzen.||]====
 +
 
 +
====[/atlas/agricultura/Utillaje-para-trabajar-el-lino-Zeanuri-1931.jpg|Liho eta harigintzarako tresneria. Zeanuri (B), 1931. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: Felipe Manterola Funtsa.|Linoaren atsekabeak, amaigabeak.||]====
 +
 
 +
====[/atlas/agricultura/Maizal.-Carranza--2016.jpg|Artasoroa. Karrantza (B), 2016. Iturria: Luis Manuel Peña, Etniker Euskalerria Taldeak.|San Jurgi, artoak ereiteko goizegi; San Markos, artoak ereinda balegoz.||]====
  
====[/atlas/ritos/Santa-Grazi.jpg|Santa-Grazi (Z). Iturria: Boissel, W. Le Pays Basque. Sites, Arts et Coutumes. Paris, A. Calavas edit.|Cuando el cárabo canta, la muerte levanta. <br />''Urubia uluka, herioa dantzan.''||ENLACE]====
+
====[/atlas/agricultura/Trilladora-y-costales-de-trigo-Navarra-1960.jpg|Gari-jotzea. Nafarroa, c. 1960. Iturria: Nafarroako Museoaren Artxiboa: Nicolás Ardanaz Funtsa.|Maiatz luzea, gosea; garagarrilak ekarriko du asea.||]====
  
====[/atlas/ritos/Sepulturas-en-la-nave-de-la-iglesia-Amezketa-1990.jpg|Sepulturas en la nave de la iglesia. Amezketa (G), 1990. Fuente: Antxon Aguirre, Grupos Etniker Euskalerria.|Antzina, etxe bakoitzak ehorzketa-lekua zeukan esleitua elizaren barruan. Ehorzketak hilerrietan egiten hasi zirenean, elizako hilobi zaharra hilobi sinboliko bihurtu zen, eta familiako defuntuak gurtu eta beren aldeko eskaintzak egiten ziren bertan.||ENLACE]====
+
====[/atlas/agricultura/Vecinos-trabajando-en-las-eras-Alegria-Dulantzi-1940.jpg|Larrainetan auzolanean. Alegría-Dulantzi (A), c. 1940. Iturria: Gasteizko Udal Artxiboa: Enrique Guinea Funtsa.|Elur asko den urtean, garia; eta erle asko dugunean, eztia.||]====
  
====[/atlas/ritos/Toque-de-campana-anunciando-la-muerte-Beasain.jpg|Hil-kanpaiak. Beasain (G). Iturria: José Zufiaurre, Etniker Euskalerria Taldeak.|Landa-eremuetan, kanpai-hotsak oso modu eraginkorra izan dira heriotzaren berri emateko.||ENLACE]====
+
====[/atlas/agricultura/Sembrando-patata-a-azada-Abadino-2009.jpg|Patata aitzurrez ereiten. Abadiño (B), 2009. Iturria: Rosa M.ª Ardanza, Etniker Euskalerria Taldeak.|Liho-sailak eta baratzeak ziren nekazaritza-guneko piezarik delikatuenak, kutunenak nekazariaren jabetza partikularraren ikuskeran, haren familia-ondarean gehien sartuta zeudenak.||]====
  
====[/atlas/ritos/Cortejo-funebre-1925.jpg|Segizioa, c. 1925. Iturria: Antxon Aguirre, Etniker Euskalerria Taldeak.|Berariazko bideak zeuden hildakoaren gorpua hileta-etxetik elizaraino eta hilerriraino eramateko.||ENLACE]====
+
====[/atlas/agricultura/Molino-de-Carranza-1977.jpg|Karrantzako (B) errota, 1977. Iturria: Miguel Sabino Díaz, Etniker Euskalerria Taldeak.|1950eko hamarkadara arte, irin-errota ezinbestekoa izan zen gure herrietako nekazaritzako eta abeltzaintzako ekonomian.||]====
  
====[/atlas/ritos/Mujeres-con-ofrendas-Otxagabia-1920.jpg|Eskaintzen eramaileak. Otsagabia (N), c. 1920. Iturria: Fco. Javier Zubiaurren eta M.ª Amor Beguiristainen artxibo partikularra: Roldán eta Calle argazkilariak.|Hileta-elizkizunean parte hartzen zutenek, bai hildakoaren senideek bai bizilagunek, normalean ogi- eta argi-eskaintzak eramaten zituzten.||ENLACE]====
+
====[/atlas/agricultura/Descargando-el-grano-en-el-remolque-Argandona-2003.jpg|Gari-garau atoian deskargatzen. Argandoña (A), 2003. Iturria: Juan José Galdos, Etniker Euskalerria Taldeak.|Ezkur urte, labor urte.||]====
  
====[/atlas/ritos/Ofrenda-de-luces-Amezketa.jpg|Argi-eskaintza. Amezketa (G). Iturria: Garmendia Larrañaga, Juan. Neguko Festak. Donostia, 1993, J. Juanes argazki estudioa.|Eskaintzen ziren argiekin argi egiten zioten hildakoaren arimari. Eta ogiak jateko baliatu ahal zituen.||ENLACE]====
+
====[/atlas/agricultura/Siega-de-trigo-Gesaltza-1950.jpg|Gari-igitatzea. Gesaltza (G), c. 1950. Iturria: Gasteizko Udal Artxiboa: Enrique Guinea Funtsa.|Satsitu ta jorratu ta garia hartu.||]====
  
====[/atlas/ritos/Duelo-femenino-Sara.jpg|Andreen dolua. Sara (L). Iturria: Veyrin, Philippe. Pays Basques de France et d’Espagne. Paris-Grenoble, 1951.|Doluaren agerpenik nabariena luto-jantzia zen.||ENLACE]====
+
====[/atlas/agricultura/Desgranando-semilla-Zerain-1961.jpg|Hazia aletzen. Zerain (G), 1961. Iturria: Karmele Goñi, Etniker Euskalerria Taldeak.|Hazien aukeraketa funtsezko jarduera izan da betidanik. Uzta bakoitzetik hazirik onena aukeratzen zen, gorde, eta hurrengo ereintzan erabiltzeko.||]====
  
====[/atlas/ritos/Anuncio-de-la-muerte-a-las-abejas.jpg|Erleei esaten. Iturria: Gure Herria.|Erletxuak, erletxuak, <br />egizute argizaria, <br />nagusia hil da-ta, <br />behar da elizan argia.||ENLACE]====
+
====[/atlas/agricultura/Laietan-Zeanurin-1920.jpg|Laietan Zeanurin (B), 1920. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: Felipe Manterola Funtsa.|Laiak, goldeak, eskuareak, igitaiak, segak eta narrak ezinbesteko lanabesak ziren nekazaritzako lanetarako.||]====
  
====[/atlas/ritos/Amortajamiento-de-un-nino-Durango.jpg|Hildako haurraren janzkera. Durango (B). Iturria: Gerediaga Elkartearen Artxiboa: Germán argazki estudioa.|Jaiotzetik heriotza zor.||ENLACE]====
+
====[/atlas/agricultura/Acarreo-de-los-haces-de-trigo-1940.jpg|Garia garraiatzen. Araba, c. 1940. Iturria: Gasteizko Udal Artxiboa: Enrique Guinea Funtsa.|Makineria modernoa sartu arte, gizakien indarrak eta animalienak eragin erabakigarria izan dute lan egiteko moduan eta laboreetan.||]====
  
====[/atlas/ritos/Pipaon-1990.jpg|Pipaon (A), 1990. Iturria: Pilar Alonso, Etniker Euskalerria Taldeak.|Hildakoari hobia eta biziari ogia.||ENLACE]====
+
====[/atlas/agricultura/Recoleccion-de-oliva-a-ordeno-Moreda-2015.jpg|Olibondoen jeztea. Moreda (A), 2015. Iturria: José Ángel Chasco, Etniker Euskalerria Taldeak.|Uzta garaian lokartzen, miserian irazartzen.||]====
  
====[/atlas/ritos/Hilarriak-Irulegi.jpg|Hilarriak. Irulegi (NB). Iturria: Michel Duvert, Etniker Euskalerria Taldeak.|Oilarrak gauez kukurruku jotzen badu, laster izango da gorpuren bat etxe hartan.||ENLACE]====
+
====[/atlas/agricultura/Utillaje-para-trabajar-el-lino-Zeanuri-1931.jpg|Liho eta harigintzarako tresneria. Zeanuri (B), 1931. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: Felipe Manterola Funtsa.|Linoaren atsekabeak, amaigabeak.||]====
  
 +
====[/atlas/agricultura/Maizal.-Carranza--2016.jpg|Artasoroa. Karrantza (B), 2016. Iturria: Luis Manuel Peña, Etniker Euskalerria Taldeak.|San Jurgi, artoak ereiteko goizegi; San Markos, artoak ereinda balegoz.||]====
  
===[ganaderia|Ganaderia y pastoreo en Vasconia|/atlas/ganaderia.png|La ganadería y el pastoreo entendidos como modos de vida más que como actividades económicas.]===
+
====[/atlas/agricultura/Trilladora-y-costales-de-trigo-Navarra-1960.jpg|Gari-jotzea. Nafarroa, c. 1960. Iturria: Nafarroako Museoaren Artxiboa: Nicolás Ardanaz Funtsa.|Maiatz luzea, gosea; garagarrilak ekarriko du asea.||]====
====[Ganaderia_y_pastoreo_en_vasconia | Ganaderia y pastoreo en Vasconia]====
 
====[/atlas/ganaderia/Subida-a-los-pastos-del-Gorbeia-2006.jpg|Subida a los pastos del Gorbeia, 2006. Fuente: Antxon Aguirre, Grupos Etniker Euskalerria.|El modo tradicional de pastoreo y de la crianza libre del ganado ha perdurado en aquellas áreas donde se dan estas tres condiciones: la existencia de tierras comunales, el libre disfrute de sus pastos y la libre circulación de los rebaños.|]====
 
====[/atlas/ganaderia/Ovejas-latxas-de-cara-negra-Abadino.jpg|Ovejas latxas de cara negra. Abadiño (B). Fuente: Rosa M.ª Ardanza, Grupos Etniker Euskalerria.|La perduración secular del pastoreo en los montes de Vasconia puede ayudar a explicar el hecho de que las denominaciones que reciben las diversas especies de ganado así como el utillaje empleado formen un elenco lexical propio y no dependiente de las lenguas indoeuropeas.|]====
 
====[/atlas/ganaderia/Pastando-en-Eneabe-Zeanuri-1996.jpg|Pastando en Eneabe. Zeanuri (B), 1996. Fuente: Archivo Fotográfico Labayru Fundazioa: José Ignacio García.|Hace dos milenios Plinio distinguía el Vasconum saltus, húmedo y boscoso, del Vasconum ager con sembrados de cereales y viñedos. Aquella distinción sigue vigente en lo que se refiere a la ganadería.|]====
 
  
====[/atlas/ganaderia/Pastor-de-Lanciego-subiendo-a-Tolono-1996.jpg|Pastor de Lanciego subiendo a Toloño (A), 1996. Fuente: José Ángel Chasco, Grupos Etniker Euskalerria.|La vertiente mediterránea de Vasconia se ha caracterizado por la importancia de sus comunales, que aún se mantienen en gran medida; su explotación sigue siendo de carácter comunitario mediante uniones y hermandades que comprenden varias localidades.||ENLACE]====
+
====[/atlas/agricultura/Vecinos-trabajando-en-las-eras-Alegria-Dulantzi-1940.jpg|Larrainetan auzolanean. Alegría-Dulantzi (A), c. 1940. Iturria: Gasteizko Udal Artxiboa: Enrique Guinea Funtsa.|Elur asko den urtean, garia; eta erle asko dugunean, eztia.||]====
====[/atlas/ganaderia/Establo-de-ovejas-moderno-Izurtza-2000.jpg|Establo de ovejas moderno. Izurtza (B), 2000. Fuente: Archivo Fotográfico Labayru Fundazioa: José Ignacio García.|Las transformaciones que han tenido lugar en las últimas décadas han modificado radicalmente el mundo de la ganadería, de manera que ha dejado de ser un modo de vida para convertirse en una actividad económica.||ENLACE]====
 
====[/atlas/ganaderia/Oveja-negra-en-el-rebano-Meaga-Getaria.jpg|Oveja negra en el rebaño. Meaga, Getaria (G). Fuente: Archivo Fotográfico Labayru Fundazioa: José Ignacio García.|El animal de color negro y sobre todo el macho cabrío es considerado en toda la zona encuestada protector del rebaño o del establo.||ENLACE]====
 
====[/atlas/ganaderia/Cabras-con-cencerros-Anboto-1999.jpg|Cabras con cencerros. Anboto (B), 1999. Fuente: Archivo Fotográfico Labayru Fundazioa: José Ignacio García.|Se ha atribuido al cencerro, al igual que a las campanillas, la virtud de alejar los maleficios que traen desgracias al ganado. Su uso para preservar del aojo, begizkoa, fue antaño muy general.||ENLACE]====
 
====[/atlas/ganaderia/Pastor-con-kapusai-Eriete-1959.jpg|Pastor con kapusai. Eriete (N), 1959. Fuente: Archivo Museo de Navarra: Fondo Nicolás Ardanaz.|Nolako artzaina, halako artaldea. Tarde o temprano todo animal se parece al amo.||ENLACE]====
 
====[/atlas/ganaderia/Bendicion-del-rebano-antes-de-la-partida.jpg|Bendición del rebaño antes de la partida. Fuente: Antxon Aguirre, Grupos Etniker Euskalerria.|Artaldearentzat artzain guti hobe ainitz baino. Donde muchos mandan, ninguno obedece, y todo perece.||ENLACE]====
 
====[/atlas/ganaderia/Esquilando-ovejas-por-el-sistema-tradicional-Carranza-1998.jpg|Esquilando ovejas por el sistema tradicional. Carranza (B), 1998. Fuente: Miguel Sabino Díaz, Grupos Etniker Euskalerria.|Grullas p’arriba, pastor buena vida, Grullas p’abajo, pastor más trabajo.||ENLACE]====
 
====[/atlas/ganaderia/Subida-al-monte-Aia-1998.jpg|Subida al monte. Aia (G), 1998. Fuente: Antxon Aguirre, Grupos Etniker Euskalerria.|A finales de la Edad Media los rebaños de los valles vascos confluían a las mismas montañas que en nuestros días constituyen los principales puntos de concentración pastoril veraniega.||ENLACE]====
 
====[/atlas/ganaderia/Dolmen-de-Gaxteenia-Mendibe-1980.jpg|Dolmen de Gaxteenia. Mendibe (NB), 1980. Fuente: Blot, Jacques. Artzainak. Les bergers basques. Los pastores vascos. San Sebastián: Elkar, 1984.|“La zona axial del Pirineo vasco retiene en el dédalo de sus pliegues ciertos rasgos de cultura de muy larga tradición”.
 
J. M. Barandiaran||ENLACE]====
 
====[/atlas/ganaderia/Pastos-en-Carranza-2009.jpg|Pastos en Carranza (B), 2009. Fuente: Luis Manuel Peña, Grupos Etniker Euskalerria.|La prioridad del derecho de circulación de los rebaños sobre el labrantío está expresada en la sentencia: Soroak zor dio larreari ‘La tierra labrada está en deuda con el pastizal’.||ENLACE]====
 
====[/atlas/ganaderia/Vacas-en-prados-comunales-Carranza-2007.jpg|Vacas en prados comunales. Carranza (B), 2007. Fuente: Luis Manuel Peña, Grupos Etniker Euskalerria.|Las poblaciones asentadas en zonas donde la ganadería ha sido base fundamental de su modo de vida consideran a San Antonio Abad principal protector de la salud y de la fertilidad de los animales.||ENLACE]====
 
====[/atlas/ganaderia/Pastor-y-espaldero-Canada-de-los-Roncaleses-1996.jpg|Pastor y espaldero. Cañada de los Roncaleses (N), 1996. Fuente: Iñaki San Miguel, Grupos Etniker Euskalerria.|La introducción de perros pastores supuso el desplazamiento de los zagales, niños de corta edad encargados hasta entonces de la conducción y guía del rebaño.||ENLACE]====
 
  
 +
====[/atlas/agricultura/Sembrando-patata-a-azada-Abadino-2009.jpg|Patata aitzurrez ereiten. Abadiño (B), 2009. Iturria: Rosa M.ª Ardanza, Etniker Euskalerria Taldeak.|Liho-sailak eta baratzeak ziren nekazaritza-guneko piezarik delikatuenak, kutunenak nekazariaren jabetza partikularraren ikuskeran, haren familia-ondarean gehien sartuta zeudenak.||]====
  
===[agricultura|Agricultura en Vasconia|/atlas/agricultura.png|La agicultura tradicional como modo de vida, estrechamente relacionado con la ganaderia, y las transformaciones que ha experimetado.]===
+
====[/atlas/agricultura/Molino-de-Carranza-1977.jpg|Karrantzako (B) errota, 1977. Iturria: Miguel Sabino Díaz, Etniker Euskalerria Taldeak.|1950eko hamarkadara arte, irin-errota ezinbestekoa izan zen gure herrietako nekazaritzako eta abeltzaintzako ekonomian.||]====
====[ Agricultura_en_vasconia | Agricultura en Vasconia]====
 
  
====[/atlas/agricultura/Andreak-asto-gainean-astotzarekin.jpg|Andreak asto gainean astotzarekin. Fuente: Archivo Histórico Eclesiástico de Bizkaia: Fondo Santuario de Urkiola.|Nuestros antepasados conocieron y practicaron una agricultura cuya escala era más humana y con una visión más holística, donde no solo se tenía en cuenta el rendimiento sino también la compleja red de factores físicos y seres vivos implicados en una actividad que en definitiva se basa en cultivar la vida que nos da alimento.||ENLACE]====
+
====[/atlas/agricultura/Descargando-el-grano-en-el-remolque-Argandona-2003.jpg|Gari-garau atoian deskargatzen. Argandoña (A), 2003. Iturria: Juan José Galdos, Etniker Euskalerria Taldeak.|Ezkur urte, labor urte.||]====
====[/atlas/agricultura/Acarreando-hierba-verde-Carranza-1977.jpg|Acarreando hierba verde. Carranza (B), 1977. Fuente: Miguel Sabino Díaz, Grupos Etniker Euskalerria.|Este saber [agrícola tradicional] nacía del profundo vínculo que se establecía con la tierra, y es que en una economía basada en el autoabastecimiento no cabía más posibilidad que ser respetuoso con la misma.||ENLACE]====
 
====[/atlas/agricultura/Vinedo-de-Obanos-2011.jpg|Viñedo de Obanos (N), 2011. Fuente: M.ª Amor Beguiristain, Grupos Etniker Euskalerria.|Tente nublo, tente en ti,<br />no te caigas sobre mí,<br />guarda el pan, guarda el vino,<br />guarda los campos que están floridos.<br />Conjuro contra nublados||ENLACE]====
 
====[/atlas/agricultura/Siega-de-trigo-Gesaltza-1950.jpg|Siega de trigo. Gesaltza (G), c. 1950. Fuente: Archivo Municipal de Vitoria-Gasteiz: Enrique Guinea.|Satsitu ta jorratu ta garia hartu. Estercolar y escardar y recoger trigo.||ENLACE]====
 
====[/atlas/agricultura/Desgranando-semilla-Zerain-1961.jpg|Desgranando semilla. Zerain (G), 1961. Fuente: Karmele Goñi, Grupos Etniker Euskalerria.|La selección de semillas ha sido de siempre una actividad fundamental. De cada cosecha se elegía la mejor semilla, para conservarla y utilizarla en la siguiente siembra.||ENLACE]====
 
====[/atlas/agricultura/Laietan-Zeanurin-1920.jpg|Laietan Zeanurin (B), 1920. Fuente: Archivo Fotográfico Labayru Fundazioa: Fondo Felipe Manterola.|Las layas, los arados, las rastras, las hoces, las guadañas y los trillos eran los útiles imprescindibles para los trabajos agrícolas.||ENLACE]====
 
====[/atlas/agricultura/Acarreo-de-los-haces-de-trigo-1940.jpg|Acarreo de los haces de trigo. Álava, c. 1940. Fuente: Archivo Municipal de Vitoria-Gasteiz: Enrique Guinea.|Tanto la fuerza humana como la animal, hasta la introducción de la maquinaria moderna, han tenido una influencia decisiva en la forma de trabajar y en los cultivos.||ENLACE]====
 
====[/atlas/agricultura/Recoleccion-de-oliva-a-ordeno-Moreda-2015.jpg|Recoleccion de oliva a ordeño. Moreda (A), 2015. Fuente: José Ángel Chasco, Grupos Etniker Euskalerria.|Uzta garaian lokartzen, miserian irazartzen. El que duerme en tiempo de cosecha se despierta en la miseria.||ENLACE]====
 
====[/atlas/agricultura/Utillaje-para-trabajar-el-lino-Zeanuri-1931.jpg|Utillaje para trabajar el lino. Zeanuri (B), 1931. Fuente: Archivo Fotográfico Labayru Fundazioa: Fondo Felipe Manterola.|Linoaren atsekabeak, amaigabeak. El trabajo del lino no es fino.||ENLACE]====
 
====[/atlas/agricultura/Maizal.-Carranza--2016.jpg|Maizal. Carranza (B), 2016. Fuente: Luis Manuel Peña, Grupos Etniker Euskalerria.|San Jurgi, artoak ereiteko goizegi; San Markos, artoak ereinda balegoz. Para sembrar el maíz, el día de San Jorge es temprano, y el día de San Marcos es ya tarde.||ENLACE]====
 
====[/atlas/agricultura/Trilladora-y-costales-de-trigo-Navarra-1960.jpg|Trilladora y costales de trigo. Navarra, c. 1960. Fuente: Archivo Museo de Navarra: Fondo Nicolás Ardanaz.|Maiatz luzea, gosea; garagarrilak ekarriko du asea. Mayo hortelano, mucha paja y poco grano.||ENLACE]====
 
====[/atlas/agricultura/Vecinos-trabajando-en-las-eras-Alegria-Dulantzi-1940.jpg|Vecinos trabajando en las eras. Alegría-Dulantzi (A), c. 1940. Fuente: Archivo Municipal de Vitoria-Gasteiz: Enrique Guinea.|Elur asko den urtean, garia; eta erle asko dugunean, eztia. Año de nieves, año de bienes.||ENLACE]====
 
====[/atlas/agricultura/Sembrando-patata-a-azada-Abadino-2009.jpg|Sembrando patata a azada. Abadiño (B), 2009. Fuente: Rosa M.ª Ardanza, Grupos Etniker Euskalerria.|Tanto los linares como los huertos constituían las piezas más delicadas del espacio agrícola, las más entrañables en la concepción de la propiedad particular del agricultor, las más incorporadas a su patrimonio familiar.||ENLACE]====
 
====[/atlas/agricultura/Molino-de-Carranza-1977.jpg|Molino de Carranza (B), 1977. Fuente: Miguel Sabino Díaz, Grupos Etniker Euskalerria.|Hasta la década de los años 1950 el molino harinero era un elemento indispensable en la economía grícola-ganadera de nuestros pueblos.||ENLACE]====
 
====[/atlas/agricultura/Descargando-el-grano-en-el-remolque-Argandona-2003.jpg|Descargando el grano en el remolque. Argandoña (A), 2003. Fuente: Juan José Galdos, Grupos Etniker Euskalerria.|Ezkur urte, labor urte. Año de bellota, año de bienes.||ENLACE]====
 

Revisión actual del 16:55 11 mar 2020

Andre-gizonak elkarlanean. Zeanuri (B), c. 1915. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: Felipe Manterola Funtsa.
Etxea eta Familia Euskal Herrian

Etxea eta Familia Euskal Herrian

Landa-etxea eraikinak, bertako lurrek, bizilagunek eta tradizioak osatutako erakundea izan da, hau da, gaur egungo belaunaldia iraganekoekin estu lotzen zuen harreman-multzo horrek.
Etxeko Elikadura Euskal Herrian

Etxeko Elikadura Euskal Herrian

Sueteko laratzak jakiten dau etxeko barri.
Olabide baserria. Zerain (G), 1982. Iturria: Karmele Goñi, Etniker Euskalerria Taldeak.
Zeanuriko (B) haurrak, 1913. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: Felipe Manterola Funtsa.
Haur Jolasak Euskal Herrian

Haur Jolasak Euskal Herrian

TxirringolanMetalezko edo egurrezko uztai bat pirritan eramaten da, muturrean kakoa duen alanbrezko hagaxka batekin, kako horrekin zuzenduz eta bultzatuz.
Herri Medikuntza Euskal Herrian

Herri Medikuntza Euskal Herrian

Osasun ona eukiteko, oiloekin ohera eta txoriekin jaiki.
Goiangeruaren kapera, Aralarko santutegia (N). San Mikel eguna, 1984. Iturria: Anton Erkoreka, Etniker Euskalerria Taldeak.
Eliz atarian. Orozko (B), 1956. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa.
Euskal Herriko Ohikuneak Jaiotzatik Ezkontzara

Euskal Herriko Ohikuneak Jaiotzatik Ezkontzara

Ogiaren kurruskua mutikoa izan dadin.
Heriotza Ohikuneak Euskal Herrian

Heriotza Ohikuneak Euskal Herrian

Hileta-elizkizunean parte hartzen zutenek, bai hildakoaren senideek bai bizilagunek, normalean ogi- eta argi-eskaintzak eramaten zituzten.
Eskaintzen eramaileak. Otsagabia (N), c. 1920. Iturria: Fco. Javier Zubiaurren eta M.ª Amor Beguiristainen artxibo partikularra: Roldán eta Calle argazkilariak.
Ardi beltza artaldean. Meaga, Getaria (G). Iturria: Antxon Aguirre, Etniker Euskalerria Taldeak.
Abeltzaintza eta Artzaintza Euskal Herrian

Abeltzaintza eta Artzaintza Euskal Herrian

Animalia beltza, eta batez ere akerra, artaldearen edo ukuiluaren babesletzat hartzen da inkestatutako eremu osoan.
Nekazaritza Euskal Herrian

Nekazaritza Euskal Herrian

Uzta garaian lokartzen, miserian irazartzen.
Olibondoen jeztea. Moreda (A), 2015. Iturria: José Ángel Chasco, Etniker Euskalerria Taldeak.