Diferencia entre revisiones de «Cuestionario Ganaderia y pastoreo en vasconia/eu»

De Atlas Etnográfico de Vasconia
Saltar a: navegación, buscar
(Página creada con «38. Nola daude banatuta mendietako larreak?»)
(Página creada con «39. Nolakoak dira artzainen txabolak? Zeinatal dituzte? Zein materialez daude eginda? Nolakoa da eskorta edo korrala eta zertarako erabiltzen da? Ba al da beste eraikuntzar...»)
Línea 94: Línea 94:
 
38. Nola daude banatuta mendietako larreak?
 
38. Nola daude banatuta mendietako larreak?
  
39. ¿Cómo son las chozas de los pastores? ¿Qué piezas comprenden? ¿De qué material están hechas? ¿Cómo es el corral y cuáles son sus funciones? ¿Qué otras construcciones (cobertizos o bordas, cochiqueras, gallineros, etc.) acompañan a las chozas?
+
39. Nolakoak dira artzainen txabolak? Zeinatal dituzte? Zein materialez daude eginda? Nolakoa da eskorta edo korrala eta zertarako erabiltzen da? Ba al da beste eraikuntzarik txaboletan (aterpeak edo bordak, txerrikortak, oilategiak, etab.)?
  
 
40. ¿Hay establos de montaña donde se refugia el ganado?
 
40. ¿Hay establos de montaña donde se refugia el ganado?

Revisión del 12:12 20 nov 2018

Otros idiomas:
Español • ‎Euskera • ‎Francés

Landa-ikerketarako erabilitako galdera-sorta José Miguel de Barandiaranek argitaratutako Landa-ikerketa etnografiko baterako gidaliburua lanetik hartu da. Gida horretan, heriotzari buruzko galderak “Abeltzaintza gaur egun eta mendearen hasieran” atalean agertzen dira, “Jardun-taldeak” izeneko III. kapituluan, 1–55. galderak.

III. JARDUN TALDEAK

Herrien jardun tradizional gehienak etxeko zereginekin daude lotuta, eta zereginok ere beste horrenbeste eginkizun ekonomikoren edo bestelako eginkizunen multzo dira. Horrela, logela eta ukuiluek, etxeko altzariek, baserriko lanabesek eta abeltzaintzako tresnek aterpe berberaren pean aurkitzen ditugu.


ABELTZAINTZA GAUR EGUN ETA MENDEAREN HASIERAN

Lehen zatia: Etxe inguruan

1. Zein espezie hazi eta ustiatzen da?Behiak, zaldiak, ahuntzak, ardiak, txerriak, txakurrak, untxiak, oiloak, usoak, erleak...? Zein arraza?

2. Zein abere hazten da ukuiluan? Nolakoada ukuilua?

3. Zer jaten dute ukuiluko abereek?

4. Noiz bazkatzen da ganadua larrean?

5. Ba al dago larrerik herri-lurretan?Nortzuek eta zein baldintzatan erabiltzen dituzte?

6. Zein abere eramaten da basora eta larre garaietara? Zenbat denbora ematen dute lekuotan?

7. Ba al dago abeletxe edo babeslekurik basoan ganaduarentzat? Nolakoak dira?

8. Nolakoak dira abelburuek ilean, larruazalean edo belarrian zenbaitetan eramaten dituzten jabetza-markak eta apaindurak? Zer ematen dute aditzera horiek guztioriek?

9. Zein abere erabiltzen da lanerako eta zein okelatarako?

10. Zein lanetan eta nola erabiltzen dira abereak? Gurdabereak, zamabereak, zelabereak.

11. Zein abere uztartzen dira? Nolakoa dauztarria? Non egiten dute? Zein apaingarri jartzen diote?

12. Nolakoa da zamabereen zela? Eta zelabereena?

13. Nola lotu, heldu, bridatu eta hartzendira etxeko abereak? Nolakoak dira gehiegi urruntzea eragozten dieten zataia, lepokoa, brida eta traba?

14. Ba ote darabil arranik ganaduak? Noiz?Zein moetatako arranak? Zein itxura eta materialetakoak dira? Zein izen daukate? Nola lotzen zaie abereei?

15. Jartzen al zaie txintxarri edo kriskitinikabereei? Noiz?

16. Zer egiten da abereak gaixotasunetatik,zoritxarretik edo oinaztarrietatik babesteko?

17. Etxeko sendabiderik erabiltzen da kasuhorietan? Zein? Ba al dago abereentzako sendagilerik?

18. Bedeinkatzen al dira korta eta abereak? Noiz?

19. Jartzen al da kortan santuen irudirik,gurutzerik edo bestelako elementu erlijiosorik abereak babesteko?

20. Erabiltzen da kutunik abereak babesteko? Nolakoak dira? Non jartzen zaizkie abereei? Ba al da kortan dauden abereak babesten duen abererik?

21. Abereren bat eskuratzean, egiten al daerrito edo ohikunerik aberea korta berrira etxekotu edo ohitu dadin?

22. Ganadua erostean edo saltzean ba aldago ohikune edo ohitura berezirik?

23. Zein txanponetan oinarrituta ezartzenda prezioa? Zein garrantzi dauka ganaduak etxeko ekonomian?

24. Zein izen daukate espezie desberdinekadin, sexu eta egoeraren arabera?

25. Zein izen erabiltzen da gehien etxekoabereak izendatzeko?

26. Abereak tratatzeko moduak: hitz bereziak, oihuak, txistuak, keinuak, laztanak, makila, akuilua, zigorra, eta abar.

27. Zein abere hazten da hil eta etxean jateko? Nola hiltzen da eta nola aprobetxa- tzen da okela eta odola?

28. Erlerik hazten da? Nolakoa da erlaun- tza? Zein izen dauka? Non jartzen da? Zein izen dauka erleak, aberaskak?

29. Nola hartzen da zuhaitz edo haitz batean dagoen erlakumea? Nola adierazi jabea daukala? Ba al dago erlakumea hartzeko beste modurik?

30. Zer egin liteke hegan doan erlakumebat pausarazteko? Nola egin behar da hitz erleekin?

31. Nola biltzen da eztia? Nola egiten daargizaria? Zer egiten da erleekin erleen jabearen senitartekoren bat hiltzen denean?

32. Ba al dago toki horretan abeltzaintzanedo artzaintzan bete-betean jarduten duen sendirik? Mendearen hasieran baino gutxiago edo gehiago dira?

Oharra: Transkribatu zehatz-mehatz inkestako gaiei buruzko objektu eta jardunak.  


Bigarren zatia: Artzaintza

33. Ba al dago sarobe edo kortabasorikmendi goietan? Udako kortabasoak eta neguko kortabasoak. Nolakoak dira eta nola erabiltzen dira?

34. Noiz joaten dira artzainak bertara? Ba aldago egun zehatzik horretarako? Senitartekoak eramaten dituzte eurekin? Noiz jaisten dira?

35. Zein abere eramaten dute goi larreetara? Ardiak, ahariak, txerriak, ahuntzak, zaldiak...

36. Zein ardi arraza edo moeta hazten da?Zein mendi eta zein larre da egokiena ardi moeta bakoitzarentzat?

37. Goi larreetan zein jabetza-mota dago?Larreak sindikaturen batenak, herriarenak, herrien unioenak edo norbanakoenak dira?

38. Nola daude banatuta mendietako larreak?

39. Nolakoak dira artzainen txabolak? Zeinatal dituzte? Zein materialez daude eginda? Nolakoa da eskorta edo korrala eta zertarako erabiltzen da? Ba al da beste eraikuntzarik txaboletan (aterpeak edo bordak, txerrikortak, oilategiak, etab.)?

40. ¿Hay establos de montaña donde se refugia el ganado?

41. ¿Hay chozas comunes para varios pastores? ¿En qué condiciones las utilizan? ¿Cómo se ejerce el derecho de propiedad o de usufructo sobre la choza? ¿Qué extensión tiene? ¿Cómo se pierde? ¿Quién lo hereda?

42. ¿Hay pastores «itinerantes» o que no tienen morada permanente en los pastizales veraniegos y que van cambiando de pastos y montaña en breves intervalos de tiempo? ¿Cómo son sus chozas o refugios y qué sitios ocupan? Descríbase la vida transhumante de los pastores. ¿Dónde pasan éstos el invierno?

43. ¿Existe algún reglamento de pasturajes escrito?

44. ¿En qué condiciones trabaja el pastor? Pastor propietario de su ganado, pastor asalariado por el dueño del ganado, pastor del pueblo, etcétera.

45. ¿Se celebra alguna ceremonia de bendición de pasturajes? ¿Quién la hace? ¿Se celebran fiestas?

46. ¿Se hacen ofrendas de reses o de otra cosa a Dios o a santos por la salud de los rebaños o por otro motivo?

47. Perro de pastor y su utilización. ¿Desde cuándo se conocen en el país estos perros? ¿Desde cuándo no se utilizan los mastines?

48. Ajuar del pastor: utensilios, armas, ropas.

49. Productos del pastoreo. ¿Cuál es el destino de las reses? ¿Dónde y cómo son vendidas? El empleo de la leche, la fabricación del queso, el uso del suero. ¿Se calienta la leche mediante piedras candentes? ¿Qué otras labores de mano hacen los pastores?

50. ¿Cómo se transportan al valle los productos de la majada o pasturaje?

51. ¿Cómo se mide la leche?

52. ¿Cómo y cuándo se efectúa el esquileo de las ovejas?

53. Caza de alimañas: raposos, tejones, topos... Uso de espantapájaros. ¿Cuáles?

54. ¿Durante el invierno toman los pastores en alquiler terrenos donde apacentan sus rebaños, y a qué precio? ¿O practican la libre circulación de terrenos baldíos?

55. ¿Hay caminos tradicionalmente utilizados por los pastores con sus rebaños para trasladarse de unas regiones a otras? Descríbanse tales rutas.

Nota: Transcríbanse fielmente los nombres de los objetos y actividades que se refieren a los temas del presente cuestionario.