127 728
ediciones
Cambios
m
Texto reemplazado: «=== [[» por «=== [[#»
== I. [[PRESAGIOS DE MUERTE. HERIOTZAREN ZANTZUAK/eu|HERIOTZAREN ZANTZUAK]] ==
=== [[##Presagios_relacionados_con_animales|Animaliekin erlazionatutako zantzuak]] ===
==== [[##Aullido_del_perro._Txakurraren_oihua_zakurraren_uhuria|Txakurraren uhuria. ''Txakurraren oihua, zakurraren uhuria'']] ====
==== [[#Canto_del_gallo._Oilarra_kukurruka|Oilarraren kukurrukua]] ====
==== [[#Comportamiento_del_ganado_y_de_los_gatos|Aziendaren eta katuen jokabidea ]] ====
==== [[#Canto_o_presencia_de_aves_nocturnas._Le_cri_de_la_chouette|Gaueko hegaztien kantua edo presentzia. ''Le cri de la chouette'']] ====
==== [[##Presencia_de_cuervos_y_otras_aves._Belak_pikak_karraskari|Beleen eta beste hegazti batzuen presentzia. ''Belak, pikak karraskari'']] ====
==== [[##Presencia_de_insectos._Euli_baltzak|Intsektuen presentzia. ''Euli baltzak'']] ====
=== [[#Presagios_relacionados_con_hechos_y_acontecimientos|Ekintzekin eta gertaerekin erlazionatutako zantzuak]] ===
==== [[#El_sonido_de_las_campanas._Kanpaiotsak|Kanpai-hotsak]] ====
==== [[##Pagar_medir_o_pesar_lo_justo|Justu ordaintzea, neurtzea edo pisatzea]] ====
==== [[##Ruidos_y_otras_coincidencias|Zaratak eta beste kointzidentzia batzuk]] ====
==== [[##Presagios_derivados_del_acto_de_morir._Hilaren_begi_irekiak|Hiltzetik eratorritako zantzuak. Hilaren begi irekiak]] ====
 
== II. [[AGONIA_Y_MUERTE._AGONIA_ETA_HERIOTZA/eu|AGONIA ETA HERIOTZA]] ==
=== [[##La_agonia._Hiltamua|Hiltamua]] ===
==== [[#Denominaciones32|Izenak]] ====
==== [[##Signos_fisicos_de_agonia|Hiltamuaren zeinu fisikoak]] ====
==== [[##El_toque_de_agonia._Agonia-kanpaia_agoniako_zeinua|Agonia-kanpaia. ''Agonia-kanpaia, agoniako zeinua'']] ====
==== [[##Asistencia_al_agonizante|Hil-hurrenari laguntza]] ====
**Arretak eta zaintzak
**Aldaketa garaikideak
==== [[#Rezos_durante_la_agonia._Agoniako_otoitzak|Agoniako otoitzak]] ====
==== [[##Otras_practicas_religiosas._Agoniako_kandela|Beste praktika erlijioso batzuk. ''Agoniako kandela'']] ====
==== [[##Causas_de_la_prolongacion_de_la_agonia|Hiltamua luzatzearen kausak]] ====
**Haserreak eta irainak
**Jeinuak edukitzea. Gaizkinak
==== [[#Remedios_contra_la_prolongacion_de_la_agonia|Hiltamua luzatzearen aurkako erremedioak]] ====
**''Meza enkomendadua''
**Arimari irteera erraztea
=== [[#La_muerte._Heriotza|Heriotza]] ===
==== [[##Denominaciones33|Izenak]] ====
==== [[##Causas_fisicas_de_la_muerte|Heriotzaren kausa fisikoak]] ====
==== [[#Causas_prodigiosas_de_la_muerte|Heriotzaren kausa miragarriak]] ====
**Madarikazioak. Birao-maledizioneak
**Heriotzaren jeinuak. Herioa, balbea
==== [[#Sustitucion_de_la_muerte|Heriotzaren ordezkapena]] ====
 
== III. [[VIATICO_Y_EXTREMAUNCION._AZKEN_SAKRAMENDUAK/eu|BIATIKOA ETA OLIADURA. AZKEN SAKRAMENTUAK]] ==
=== [[#Ritos_cristianos_del_pasaje_de_la_muerte|Heriotzako iragatearen erritu kristauak]] ===
=== [[#Denominaciones34|Izenak]] ===
=== [[#La_recepcion_de_los_Ultimos_Sacramentos._Eleizakoak|Azken Sakramentuak hartzea. Elizakoak]] ===
==== [[##Avisos_al_cura_y_al_medico|Abisuak apaizari eta medikuari]] ====
==== [[#Acondicionamiento_de_la_habitacion_del_enfermo|Gaixoaren gelaren egokitzea]] ====
**Etxeko aldarea
**Etxea apaintzea
==== [[##El_Viatico._Gure_Jauna|Biatikoa. ''Gure Jauna'']] ====
**Biatikoa Baskonia kontinentalean
**Biatikoa Araban
==== [[##La_Extremauncion._Oleadura|Oliadura]] ====
=== [[#Apendice_1_Derniers_Sacrements_Azken_Sakramendia_a_Mendive_(BN)|1. eranskina: Derniers Sacrements, Azken Sakramendia, Mendiben (NB)]] ===
=== [[##Apendice_2_La_administracion_del_Viatico_y_de_la_Extremauncion_segun_el_antiguo_Ritual_Romano|2. eranskina: Biatikoaren eta Oliaduraren administrazioa antzinako Erromatar Erritualean]] ===
 
== IV. [[CREENCIAS_SOBRE_EL_DESTINO_DEL_ALMA/eu|ARIMAREN PATUARI BURUZKO SINESMENAK]] ==
=== [[#Separacion_del_alma_y_el_cuerpo|Arimaren eta gorputzaren arteko bereizketa]] ===
=== [[##Señales_de_salvacion_o_condenacion|Salbazioko eta kondenako seinaleak]] ===
==== [[#El_semblante_del_cadaver|Hilotzaren begitartea]] ====
==== [[#Signos_de_la_naturaleza|Naturaren zeinuak]] ====
==== [[#Dificultades_para_sacar_el_ataud_de_la_casa|Hilkutxa etxetik ateratzeko zailtasunak]] ====
==== [[##Los_cuerpos_incorruptos|Gorpu usteldu gabeak]] ====
=== [[#Practicas_para_asegurar_la_salvacion|Salbazioa ziurtatzeko praktikak]] ===
 
== V. [[DUELO_DOMESTICO_Y_AYUDA_VECINAL/eu|ETXEKO DOLUA ETA AUZOKIDEEN LAGUNTZA]] ==
=== [[##Signos_de_duelo_de_la_casa_mortuoria|Dolu-zeinuak hildakoaren etxean]] ===
==== [[#Ocultacion_de_los_espejos|Ispiluak ezkutatzea]] ====
==== [[#Ocultacion_de_otros_enseres|Beste objektu batzuk ezkutatzea]] ====
==== [[#Cubrimiento_de_las_paredes|Paretak estaltzea]] ====
==== [[#Cierre_de_ventanas|Leihoak ixtea]] ====
==== [[#Signos_de_duelo_en_el_exterior_de_la_casa|Dolu-zeinuak etxearen kanpoaldean ]] ====
=== [[##Intervencion_de_los_vecinos_durante_el_duelo|Auzokideen parte-hartzea doluan]] ===
==== [[##La_vecindad_y_los_vecinos_en_relacion_con_la_casa_mortuoria|Auzoaren eta auzokideen erlazioa hildakoaren etxearekin]] ====
**Auzoko hierarkiaren antolaketa
**Adiskidetzea eta adiskidetasuna auzokideen artean
==== [[##Ayudas_prestadas_por_los_vecinos|Auzokideek emandako laguntza]] ====
**Etxeko zereginak eta lanak
**Ohituraz ezarritako laguntzak
=== [[##La_cruz_parroquial_en_la_casa_mortuoria|Parrokiako gurutzea hildakoaren etxean]] ===
=== [[##Apendice_Role_des_voisins_durant_le_rite_funeraire_a_Osses/Ortzaize_(BN)|Eranskina: Auzokideen rola hileta-errituan Ortzaizen (NB)]] ===
 
== VI. [[COMUNICACION_DE_LA_MUERTE/eu|HERIOTZAREN JAKINARAZPENA]] ==
=== [[#Avisos._Hil-mezuak|Abisuak. Hil-mezuak]] ===
==== [[#Destinatarios_de_la_notificacion|Jakinarazpenaren hartzaileak]] ====
==== [[#Avisadores_del_fallecimiento|Heriotzaren berriemaileak]] ====
**Familiako kideak eta auzokideak
**Mezulariak eta auroroak
==== [[#Transiciones_contemporaneas_Avisos|Trantsizio garaikideak]] ====
=== [[##Los_toques_de_campana._Hil-kanpaiak_hil-zeinuak|Kanpai-hotsak. Hil-kanpaiak, hil-zeinuak]] ===
==== [[##Denominaciones35|Izenak]] ====
==== [[##Momento_del_toque_a_muerto|Hil-kanpaiaren unea]] ====
==== [[#Persona_encargada_de_tocar_las_campanas|Kanpaiak jotzeko ardura duen pertsona]] ====
==== [[##El_lenguaje_de_los_tañidos|Kanpai-hotsen hizkuntza]] ====
**Sexuaren bereizketa eta estatus erlijiosoa
**Kategoria sozialak
==== [[##Vigencia_de_los_toques_a_muerto|Hil-kanpaien iraupena gaur egun]] ====
==== [[#Toques_a_muerto_en_ermitas|Hil-kanpaiak ermitetan]] ====
==== [[#Toques_de_entierro|Ehorzketa-kanpaiak]] ====
=== [[#Las_esquelas|Eskelak]] ===
==== [[#Esquelas_de_periodicos|Eskelak egunkarietan]] ====
==== [[#Esquelas_de_la_calle|Eskelak kalean]] ====
==== [[##Antiguedad_de_las_esquelas|Eskelen antzinatasuna]] ====
==== [[#Esquela_radiofonica|Irratiko eskela]] ====
=== [[#Los_recordatorios|Oroigarriak]] ===
=== [[#Anuncio_de_la_muerte_a_los_animales_domesticos|Heriotzaren berria ematea etxeko abereei]] ===
==== [[##Aviso_a_las_abejas._Erletxuak_erletxuak|Berria ematea erleei. ''Erletxuak, erletxuak'']] ====
**Erlauntzaren iraupena
**Dolu-markak. ''Lutoa jantzi''
==== [[##Aviso_a_los_animales_del_establo|Berria ematea ukuiluko abereei]] ====
 
== VII. [[AMORTAJAMIENTO._HILAREN_BEZTITZEA/eu|HILAREN BEZTITZEA]] ==
=== [[##Fallecimiento_y_el_acto_de_cerrar_los_ojos|Hiltzea eta begiak ixteko ekintza]] ===
=== [[##Lavado_y_amortajamiento|Garbiketa eta beztitzea]] ===
==== [[#Modos_de_lavar_el_cadaver._Gorpu-garbitzea|Gorpua garbitzeko moduak. ''Gorpu-garbitzea'']] ====
==== [[#Adecentamiento_del_cuerpo_muerto|Hilaren gorpua txukuntzea]] ====
==== [[#Disposicion_de_manos_y_pies|Eskuak eta oinak atontzea]] ====
==== [[#La_sal_sobre_el_cadaver|Gatza gorpuaren gainean]] ====
==== [[#La_mortaja_y_sus_tipos|Hil-jantzia eta hil-jantzi motak]] ====
**Gorpu-izara. ''Gorputz-izara''
**Jaietarako arropa
=== [[##Objetos_que_acompañan_al_cadaver|Hilotzaren ondoko objektuak]] ===
==== [[#Simbolos_piadosos|Errukizko sinboloak]] ====
==== [[##Bulas_de_difuntos._Hilen_buldak|Hilen buldak]] ====
==== [[#Objetos_profanos|Objektu profanoak]] ====
=== [[#Quema_de_hierbas|Belar-erretzeak]] ===
 
== VIII. [[EL_VELATORIO._GAUBELA/eu|GAUBEILA]] ==
=== [[##El_velatorio|Gaubeila]] ===
==== [[#Vigilia_diurna|Eguneko bijilia]] ====
==== [[#Rezo_del_rosario_al_anochecer|Arrosarioa errezatzea iluntzean]] ====
==== [[##La_vigilia_nocturna._Hilbeilagaba|Gaueko bijilia. ''Hilbeilagaba'']] ====
**Izenak
**Gaubeilako mokaduak
==== [[##Vigencia_del_velatorio|Gaubeilaren iraupena gaur egun]] ====
=== [[##La_estancia_mortuoria|Hildakoaren gela]] ===
==== [[#La_cruz|Gurutzea]] ====
==== [[##La_luz._Argia_lagun|Argia. ''Argia lagun'']] ====
==== [[##Agua_bendita1|Ur bedeinkatua]] ====
=== [[#Disposicion_del_cadaver|Hilotzaren atontzea]] ===
==== [[#El_cadaver_en_el_lecho_mortuorio|Hilotza hil-ohean]] ====
==== [[#El_cadaver_en_la_estancia_principal|Hilotza areto nagusian]] ====
==== [[#En_la_camara_mortuoria._Hil-ohea|Hil-ganberan. ''Hil-ohea'']] ====
=== [[##El_ataud._Hilkutxa|Hilkutxa]] ===
==== [[#Denominaciones36|Izenak]] ====
==== [[##La_fabricacion_del_ataud|Hilkutxaren fabrikazioa]] ====
==== [[#Clases_y_tipos_de_ataudes|Hilkutxen mailak eta motak]] ====
==== [[##Funciones_del_carpintero|Arotzaren zereginak]] ====
=== [[#Andas_y_angarillas._Andak_eta_kolportak|Andak eta kolportak]] ===
=== [[#Quema_del_jergon._Lastaira_erre|Lastaira erretzea]] ===
 
== IX. [[CAMINOS_MORTUORIOS._HILBIDEAK/eu|HIL-BIDEAK]] ==
=== [[#Denominaciones37|Izenak]] ===
=== [[#Los_caminos_mortuorios_en_localidades_de_poblacion_dispersa|Hil-bideak populaketa sakabanatuko herrietan]] ===
==== [[#Vasconia_peninsular._Andabideak|Baskonia penintsularra. ''Andabideak'']] ====
==== [[##Vasconia_continental._Eleizbideak|Baskonia kontinentala. ''Eleizbideak'']] ====
=== [[#Los_caminos_mortuorios_en_villas_con_poblacion_rural|Hil-bideak landa-eremuko hiribilduetan]] ===
=== [[##Los_caminos_mortuorios_en_localidades_de_poblacion_concentrada|Hil-bideak populaketa kontzentratuko herrietan]] ===
=== [[#Los_caminos_de_la_cruz_parroquial_y_del_Viatico|Parrokiko gurutzearen eta Biatikoaren bideak ]] ===
=== [[##Arreglo_de_los_caminos_mortuorios|Hil-bideen konponketa]] ===
=== [[##Significacion_juridica_de_los_caminos_mortuorios|Hil-bideen esanahi juridikoa]] ===
 
== X. [[LA_CONDUCCION_DEL_CADAVER_A_LA_IGLESIA/eu|HILOTZA ELIZARA ERAMATEA]] ==
=== [[##Los_anderos._Hil-ohezaleak|Hil-ohezaleak]] ===
==== [[##Denominaciones38|Izenak]] ====
==== [[#Anderos_vecinos|Hil-ohezale auzokideak]] ====
**Baskonia kontinentala. ''Hilketariak''
**Baskonia penintsularra. ''Andariak''
==== [[#Anderos_mozos_en_Alava|Mutil andariak Araban]] ====
==== [[#Anderos_vecinos_y_familiares|Andari auzokideak eta ahaideak]] ====
==== [[#Anderos_familiares_y_amigos|Andari ahaideak eta lagunak]] ====
==== [[#Anderos_designados_por_el_moribundo|Hil-hurrenak izendatutako andariak]] ====
==== [[##Orientacion_del_cadaver|Gorpuaren orientazioa]] ====
==== [[#Evolucion_en_las_formas_de_transportar_el_cadaver|Gorpua garraiatzeko moduen bilakaera]] ====
==== [[##Turnos_en_la_conduccion|Txandak garraioan]] ====
=== [[#El_levantamiento_del_cadaver._Gorputz_altxatzea|Gorpua altxatzea]] ===
==== [[##Vasconia_peninsular|Baskonia penintsularra]] ====
==== [[#Vasconia_continental1|Baskonia kontinentala]] ====
==== [[#Casas_de_acogida._Gorpuetxeak|Harrera-etxeak. ''Gorpuetxeak'']] ====
==== [[#Casa_matriz_o_del_patron|Etxe matrizea edo patroiarena]] ====
 
== XI. [[EL_CORTEJO_FUNEBRE._SEGIZIOA/eu|SEGIZIOA]] ==
=== [[##La_composicion_del_cortejo_funebre|Segizioaren osaketa]] ===
==== [[##Denominaciones39|Izenak]] ====
==== [[#Encabezamiento_de_la_comitiva._Kurutzeketaria|Segizioaren burua. ''Kurutzeketaria'']] ====
==== [[#El_cortejo_funebre_en_Alava|Segizioa Araban]] ====
==== [[##El_cortejo_funebre_en_Bizkaia|Segizioa Bizkaian]] ====
==== [[#El_cortejo_funebre_en_Gipuzkoa|Segizioa Gipuzkoan]] ====
==== [[#El_cortejo_funebre_en_Navarra|Segizioa Nafarroan]] ====
==== [[#El_cortejo_funebre_en_Vasconia_continental|Segizioa Baskonia kontinentalean]] ====
=== [[#Cofradias_y_Asociaciones_en_el_cortejo|Kofradiak eta elkarteak segizioan]] ===
=== [[#Rezos_y_cantos_durante_la_conduccion_del_cadaver|Otoitzak eta kantuak gorpua eraman bitartean]] ===
=== [[#Paradas_del_cortejo_funebre._Itxoinaldiak|Segizioaren geldialdiak. Itxoinaldiak]] ===
=== [[#El_cortejo_funebre_hoy|Segizioa gaur egun]] ===
=== [[##Entierro_de_niño|Umeen ehorzketa]] ===
==== [[#Denominaciones40|Izenak]] ====
==== [[##Vasconia_continental4|Baskonia kontinentala]] ====
==== [[##Vasconia_peninsular1|Baskonia penintsularra]] ====
==== [[#Los_padrinos_en_el_entierro_de_niño|Umeen ehorzketako aitapontekoak]] ====
=== [[#Entierro_de_joven|Gazteen ehorzketa]] ===
=== [[##Las_plañideras._Erostariak|Erostariak]] ===
==== [[#Documentacion_historica|Dokumentazio historikoa]] ====
==== [[#Fuentes_etnograficas|Iturri etnografikoak]] ====
==== [[##Lloros_y_lamentos|Negarrak eta deitoreak]] ====
 
== XII. [[LA_INDUMENTARIA_EN_EL_CORTEJO_FUNEBRE/eu|JANZKERA SEGIZIOAN]] ==
=== [[##Indumentaria_antigua_de_duelo|Doluko antzinako janzkera]] ===
==== [[#La_capa._Kapa_handia|Longaina. ''Kapa handia'']] ====
==== [[#El_manton._Mantua|Mantua]] ====
=== [[#Indumentaria_tradicional_de_los_hombres|Gizonezkoen janzkera tradizionala]] ===
=== [[##Indumentaria_tradicional_de_las_mujeres|Emakumeen janzkera tradizionala]] ===
=== [[#Indumentaria_de_los_parientes_y_vecinos|Ahaideen eta auzoen janzkera tradizionala]] ===
=== [[##El_vestir_de_los_componentes_del_duelo_hoy|Segizioko kideen janzkera gaur egun]] ===
 
== XIII. [[PORTADORES_DE_OFRENDAS_EN_EL_CORTEJO/eu|SEGIZIOKO ESKAINTZA ERAMAILEAK]] ==
=== [[##La_portadora_de_la_ofrenda._Denominaciones|Eskaintzaren eramaile emakumezkoa. Izenak]] ===
==== [[##La_ofrendera_de_pan._Aurrogia|Aurrogia]] ====
==== [[##La_ofrendera_de_luces._Ezkoanderea|Argien eskaintza. ''Ezkoanderea'']] ====
=== [[##Antiguas_ofrendas_de_animales_en_el_cortejo|Abereen antzinako eskaintzak segizioan]] ===
=== [[##Ramos_y_coronas_de_flores_en_el_cortejo_funebre|Erramuak eta lore-koroak segizioan]] ===
==== [[##Las_flores_a_principios_de_siglo|Loreak mendearen hasieran]] ====
==== [[#Flores_y_coronas_artificiales|Loreak eta koroa artifizialak]] ====
==== [[#Coronas_y_cruces_artesanales|Koroak eta artisau-gurutzeak]] ====
==== [[##Generalizacion_de_ramos_y_coronas|Erramu eta koroen zabalkundea]] ====
==== [[#Significaciones_atribuidas|Emandako esanahiak]] ====
==== [[#Emplazamiento_en_el_cortejo|Kokapena segizioan]] ====
 
== XIV. [[EXEQUIAS._HILETAK/eu|HILETAK]] ==
=== [[##El_cadaver_durante_las_exequias|Hilotza hiletetan]] ===
==== [[#El_feretro_en_el_portico|Hilkutxa eliz atarian]] ====
==== [[#Inhumacion_previa_al_funeral|Hileta aurreko ehorzketa]] ====
==== [[#El_catafalco_o_tumbano|Katafalkoa]] ====
==== [[##El_funeral_de_cuerpo_presente|Hileta, gorpua bertan dela]] ====
=== [[#Disposicion_del_duelo_familiar_en_la_iglesia|Familiaren doluaren atontzea elizan]] ===
==== [[##El_duelo_masculino._Luto-bankua|Gizonezkoen dolua. ''Luto-bankua'']] ====
==== [[#El_duelo_femenino._Jarlekua|Emakumeen dolua. ''Jarlekua'']] ====
==== [[##El_duelo_familiar_en_la_actualidad|Familia-dolua, gaur egun]] ====
=== [[##La_misa_del_funeral._Hileta-meza|Hileta-meza]] ===
==== [[#Denominaciones41|Izenak]] ====
==== [[#Clases_de_funerales|Hileta motak]] ====
==== [[#Satiras_a_las_clases_de_funeral|Hileta motei buruzko satirak]] ====
==== [[##La_categoria_social_del_funeral|Hiletaren kategoria soziala]] ====
==== [[#Misa_de_entierro_y_misas_de_honras|Ehorzketako meza eta ondra-mezak ]] ====
==== [[#Misas_de_«a_tiempo»|Aldi bereko mezak (''de «a tiempo»'')]] ====
==== [[#Funerales_de_parvulos._Aingeru-meza|Seinen hiletak. ''Aingeru-meza'']] ====
=== [[#Apendice_Las_exequias_segun_el_Ritual_Romano|Eranskina: Hiletak, Erromatar Erritualaren arabera]] ===
 
== XV. [[DIAS_EXEQUIALES/eu|HILETA EGUNAK]] ==
=== [[#Novenario._Bederatziurrena|Bederatziurrena]] ===
==== [[##Denominaciones42|Izenak]] ====
==== [[#El_novenario_en_los_años_veinte|Bederatziurrena hogeiko hamarkadan]] ====
==== [[#Perduracion_y_transformacion_del_novenario|Bederatziurrenaren iraupena gaur egun eta bilakaera]] ====
==== [[#El_novenario_en_el_Pais_Vasco_continental|Bederatziurrena Euskal Herri kontinentalean]] ====
==== [[##Rezo_del_rosario_durante_el_novenario|Arrosarioa errezatzea bederatziurrenean]] ====
=== [[#Honras._Ondrak|Ondrak]] ===
=== [[##Funcion_mensual_de_almas_y_Ogerrena|Arimen hileroko funtzioa eta Ogerrena]] ===
=== [[##Misa_de_aniversario._Urteburuko_meza|Urteburuko meza]] ===
==== [[##Denominaciones43|Izenak]] ====
==== [[#Pais_Vasco_peninsular|Euskal Herri penintsularra]] ====
==== [[#Pais_Vasco_continental1|Euskal Herri kontinentala]] ====
=== [[#Ofrendas_de_misas._Meza-sariak|Meza-sariak]] ===
==== [[#Denominaciones44|Izenak]] ====
==== [[#Pais_Vasco_continental2|Euskal Herri kontinentala]] ====
==== [[##Pais_Vasco_peninsular1|Euskal Herri penintsularra]] ====
==== [[##Misas_gregorianas._San_Gregorioren_mezak|San Gregorioren mezak]] ====
=== [[#Apendice_Gastos_de_entierro|Eranskina: Ehorzketaren gastuak]] ===
 
== XVI. [[LAS_SEPULTURAS_EN_LAS_IGLESIAS._JARLEKUAK._FUESAS/eu|HILOBIAK ELIZETAN. JARLEKUAK. FUESAK]] ==
=== [[#Denominaciones45|Izenak]] ===
=== [[##Vigencia_de_las_sepulturas_simbolicas|Hilobi sinbolikoen iraupena gaur egun]] ===
==== [[#Sepultura_domestica|Etxeko hilobia]] ====
==== [[#Sepultura_colectiva|Hilobi kolektiboa]] ====
==== [[#Supresion_de_las_sepulturas|Hilobiak kentzea]] ====
=== [[##Ajuar_de_la_sepultura|Hilobiko hatuak]] ===
==== [[##Paño_o_mantel._Zamaua|Oihala edo zamaua. ''Zamaua'']] ====
==== [[#Soportes_de_las_luces|Argien euskarriak]] ====
**Argimutila
**Candelero
==== [[#Ezkoa._Cerilla|''Ezkoa''. Pospoloa]] ====
==== [[##Adornos_de_las_velas|Kandelen apaindurak]] ====
==== [[#Elaboracion_artesanal_de_velas_y_cerillas|Kandelen eta pospoloen artisau-fabrikazioa]] ====
==== [[#Cesto_de_ofrendas._Ezkozarea|Eskaintzen otarra. ''Ezkozarea'']] ====
==== [[##Reclinatorio._Kadira|Belaunaulkia. ''Kadira'']] ====
==== [[#Custodia_de_los_enseres|Gauzen zaintza]] ====
=== [[##Activacion_de_la_sepultura._Ezkoen_piztea|Hilobiaren aktibazioa. Ezkoen piztea]] ===
==== [[##Primacia_de_la_dueña_de_la_casa|Etxeko nagusi emakumezkoaren lehentasuna]] ====
==== [[#Participacion_de_la_serora|Seroraren prestaketa]] ====
==== [[##Funciones_de_la_serora_el_dia_de_las_exequias|Seroraren funtzioak hileta-egunean]] ====
=== [[#Toma_de_posesion_de_la_sepultura._Sepultura_hartzea|Hilobia hartzea]] ===
=== [[##Duracion_del_duelo_en_la_sepultura._Ogi-hastea_eta_ogi-uztea|Doluaren iraupena hilobian. Ogi-hastea eta ogi-uztea]] ===
 
== XVII. [[OFRENDAS_Y_SUFRAGIOS_EN_LA_SEPULTURA._ARGIAK_OLATAK_HILOTOITZAK/eu|ESKAINTZAK ETA ESKARIAK HILOBIAN. ARGIAK, OLATAK, HIL-OTOITZAK]] ==
=== [[##Ofrenda_de_luces._Argi_egitea|Argien eskaintza. Argi egitea]] ===
==== [[#Creencias|Sinesmenak]] ====
==== [[##Ofrenda_de_luces_en_las_exequias|Argien eskaintza hiletetan]] ====
**Gipuzkoa
**Euskal Herri kontinentala
==== [[##Ofrendas_de_luces_en_el_periodo_de_luto|Argien eskaintza dolu-garaian]] ====
**Gipuzkoa
**Euskal Herri kontinentala
=== [[#Ofrenda_de_panes._Ofrenda-ogia|Ogien eskaintza. Ogien eskaintza]] ===
==== [[#Extension_y_vigencia_de_la_ofrenda_de_pan|Ogien eskaintzaren zabalkundea eta gaur egungo iraupena]] ====
==== [[##Tipos_de_pan_numero_y_peso|Ogi motak, kopurua eta pisua]] ====
==== [[##Denominaciones46|Izenak]] ====
==== [[##Oferentes_y_recipendiarios|Eskaintzaileak eta hartzaileak]] ====
==== [[#Rito_de_ofrenda_en_las_exequias|Eskaintzen erritua hiletetan]] ====
==== [[#Ofrenda_de_pan_en_el_novenario|Ogiaren eskaintza bederatziurrenean]] ====
==== [[##Ofrendas_durante_el_año_de_luto|Eskaintza dolu-urtean]] ====
==== [[##Ofrendas_en_la_misa_de_aniversario|Eskaintzak urteburuko mezan]] ====
==== [[#Ofrendas_en_dias_señalados|Eskaintza egun seinalatuetan]] ====
==== [[#Reparto_del_pan_de_ofrenda|Eskaintzako ogiaren banaketa]] ====
=== [[##Ofrendas_de_dinero_en_la_sepultura._Errespontsuak|Diruaren eskaintzak hilobian. Errespontsuak]] ===
==== [[#Denominaciones47|Izenak]] ====
==== [[##Los_responsos_del_dia_del_entierro|Ehorzketaren eguneko errespontsuak]] ====
==== [[##Responsos_en_el_periodo_de_luto|Dolu-garaiko errespontsuak]] ====
**Jaiegunetan
**Azoka-egunetan
==== [[#Responsos_en_determinados_dias_del_año|Errespontsuak urteko egun jakin batzuetan]] ====
==== [[#Evolucion_del_estipendio_de_los_responsos|Errespontsuetako sariaren bilakaera]] ====
=== [[##Antiguas_ofrendas_de_animales|Animalien antzinako eskaintzak]] ===
==== [[##Fuentes_historicas|Iturri historikoak]] ====
==== [[#Fuentes_etnograficas1|Iturri etnografikoak]] ====
 
== XVIII. [[SEPELIO/eu|EHORZKETA]] ==
=== [[#La_asistencia_al_sepelio|Ehorzketara joatea]] ===
==== [[##Asistentes_de_oficio|Ofizioko parte-hartzaileak]] ====
==== [[#Ausencia_de_las_mujeres|Emakumeen absentzia]] ====
==== [[#Presencia_del_duelo_tras_el_sepelio|Doluaren presentzia ehorzketaren ondoren]] ====
==== [[##Cortejo_hasta_el_limes|Segizioa ''limeseraino'']] ====
==== [[#Cortejo_directo_al_cementerio|Segizioa zuzenean hilerrira]] ====
==== [[##Comitiva_numerosa|Segizio jendetsua]] ====
==== [[##El_sepelio_hoy|Ehorzketa gaur egun]] ====
=== [[##Ritos_en_el_cementerio|Errituak hilerrian]] ===
==== [[#Rescate_de_simbolos_religiosos|Sinbolo erlijiosoen berreskurapena]] ====
==== [[#Arrojar_un_puñado_de_tierra|Lur eskukada bat botatzea]] ====
=== [[##La_inhumacion._Lurra_ematea|Lurra ematea]] ===
=== [[##Orientacion_de_la_tumba|Hilobiaren orientazioa]] ===
==== [[##En_la_iglesia_y_en_su_entorno|Elizan eta haren inguruan]] ====
==== [[##En_el_cementerio|Hilerrian]] ====
**Eguzkiarekiko orientazioa
== XIX. [[REGRESO_A_LA_CASA_MORTUORIA_Y_AGAPES_FUNERARIOS/eu|HILDAKOAREN ETXERA ITZULTZEA ETA HILETA-OTORDUAK]] ==
=== [[##Regreso_del_cortejo_a_la_casa_mortuoria|Segizioa hildakoaren etxera itzultzea]] ===
==== [[#Vasconia_continental5|Baskonia kontinentala]] ====
==== [[#Vasconia_peninsular2|Baskonia penintsularra]] ====
=== [[##Agapes_y_refrigerios_a_los_asistentes|Otorduak eta mokaduak bildutakoei]] ===
==== [[#La_«caridad»_en_Alava|«Karitatea» Araban]] ====
==== [[##Karidadea_en_Gipuzkoa|''Karidadea'' Gipuzkoan]] ====
==== [[#Otros_refrigerios|Beste mokadu batzuk]] ====
=== [[##Obsequios_a_los_participantes_en_las_exequias|Hiletetan izandakoei emandako opariak]] ===
==== [[#A_los_sacerdotes|Apaizei]] ====
==== [[##A_los_portadores_del_feretro|Hilkutxaren eramaileei]] ====
==== [[##A_los_niños|Umeei]] ====
==== [[##A_los_auroros|Auroroei]] ====
==== [[#Limosnas_a_los_pobres|Limosna pobreei]] ====
=== [[#La_comida_de_entierro._Entierro-bazkaria|Entierro-bazkaria]] ===
==== [[#Denominaciones48|Izenak]] ====
==== [[##Lugar_de_la_comida|Bazkariaren lekua]] ====
**Hildakoaren etxean
**Gelaren eta janariaren prestaketa
==== [[##Comensales|Jankideak]] ====
**Ahaideak
**Otoitzak
==== [[#Composicion_de_la_comida|Janariaren osaketa]] ====
==== [[#La_comida_de_entierro_en_diversas_localidades|Entierro-bazkaria zenbait herritan]] ====
**Beskoitze (L)
**Agurain (A)
==== [[#Comidas_de_honras_y_aniversarios|Ondra-bazkariak eta urteburuak]] ====
==== [[##Valoraciones_actuales|Gaur egungo balorazioak]] ====
=== [[##Apendice_Antiguas_restricciones_legales_sobre_banquetes_funebres|Eranskina: Hil-banketeei buruzko antzinako legezko murrizketak]] ===
 
== XX. [[EL_LUTO._DOLUA/eu|DOLUA]] ==
=== [[#Denominaciones49|Izenak]] ===
=== [[##Duracion_del_luto|Doluaren iraupena]] ===
=== [[##Restricciones_durante_el_luto|Dolu-garaiko murrizketak]] ===
==== [[##Asistencia_a_bailes_y_fiestas|Dantzaldi eta festetara joatea]] ====
==== [[##Presencia_en_bares_y_establecimientos_publicos|Taberna eta leku publikoetan egotea]] ====
==== [[#Celebraciones_domesticas|Etxeko ospakizunak]] ====
==== [[##Actividades_ruidosas|Jarduera zaratatsuak]] ====
=== [[##El_luto_en_la_indumentaria._Doluko_arropa|Doluko arropa]] ===
==== [[#Luto_de_las_mujeres|Emakumeen dolua]] ====
**Doluzko mantelina
**''Kaputxina''
==== [[#Luto_de_los_hombres|Gizonezkoen dolua]] ====
**''Kapa''
**''Kapa ttipia'' eta ''taulerra''
==== [[##Luto_de_los_niños|Umeen dolua]] ====
==== [[#Lutos_menos_rigurosos|Dolu ez hain zorrotzak]] ====
==== [[#Teñido_casero_de_prendas_para_el_luto|Janzkien etxeko tindatzea dolurako]] ====
=== [[#Marcas_de_duelo_en_el_exterior_de_la_casa|Dolu-zeinuak etxearen kanpoaldean]] ===
==== [[#Colgaduras|Zintzilikariak]] ====
==== [[#Ocultacion_de_los_escudos|Ezkutuak ezkutatzea]] ====
=== [[##Extension_del_duelo_a_los_animales_domesticos|Dolua etxeko abereengana zabaltzea]] ===
=== [[#Otras_manifestaciones_de_luto|Beste dolu-adierazpen batzuk]] ===
=== [[##Cambios_operados_en_el_luto|Doluan egindako aldaketak]] ===
 
== XXI. [[CONMEMORACION_DE_LOS_DIFUNTOS/eu|DOMURU SANTUKO OSPAKIZUNA]] ==
=== [[#1_de_noviembre._Festividad_de_Todos_los_Santos._Domuru_Santu|Azaroak 1. Domuru Santu]] ===
==== [[#Ofrendas_en_la_iglesia|Eskaintzak elizan]] ====
==== [[##Asistencia_al_cementerio|Hilerrira joatea]] ====
**Euskal Herri penintsularra
**Euskal Herri kontinentala
=== [[#2_de_noviembre._Conmemoracion_de_los_Fieles_Difuntos_o_Dia_de_las_Animas._Arimen_eguna|Azaroak 2. Hildakoen Egunaren edo Arimen Egunaren ospakizuna. Arimen Eguna]] ===
==== [[##Ofrendas_en_la_iglesia1|Eskaintzak elizan]] ====
==== [[#Visitas_al_cementerio|Hilerrira bisitak]] ====
==== [[#Novenario_por_las_Animas_del_Purgatorio|Purgatorioko Arimen aldeko bederatziurrena]] ====
==== [[#Reparto_de_las_ofrendas_a_los_niños|Eskaintzen banaketa umeei]] ====
==== [[##Indulgencias_por_los_difuntos|Induljentziak hilengatik]] ====
=== [[#Conmemoraciones_de_difuntos_a_lo_largo_del_año|Hilen aldeko ospakizunak urtean zehar]] ===
=== [[#Cuidado_de_las_tumbas|Hilobien zaintza]] ===
 
== XXII. [[ASOCIACIONES_EN_TORNO_A_LA_MUERTE/eu|HERIOTZAREN INGURUKO ELKARTEAK]] ==
=== [[#Caracteristicas_generales_de_las_Cofradias_religiosas|Kofradia erlijiosoen ezaugarri nagusiak]] ===
=== [[##Cofradia_de_la_Vera_Cruz|Vera Cruzeko kofradia]] ===
=== [[##Cofradia_del_Santo_Rosario|Santo Rosarioko kofradia]] ===
=== [[#Cofradia_de_Animas|Arimen kofradia]] ===
=== [[#Cofradias_religiosas_bajo_otras_denominaciones_(San_Blas_San_Nicolas_Pescadores_y_Mareantes_Santiago_Apostol_San_Francisco_Javier_San_Roque_San_Sebastian_Santa_Ana_San_Jose_Santisimo_Sacramento_Santa_Fe_Antorchas_Ntra._Sra._de_las_Cuevas|Beste izen batzuk dituzten kofradia erlijiosoak (San Blas, San Nikolas, Arrantzaleak eta Mareatzaileak, Santiago Apostolua, San Frantzisko Xabier, San Roke, San Sebastian, Santa Ana, San Jose, Sakramentu Santua, Santa Fe, Zuziak, Kobazuloetako Ama)]] ===
=== [[#Cofradias_vinculadas_a_Santuarios|Santutegiei lotutako kofradiak]] ===
=== [[##Cofradias_vecinales_en_Bizkaia|Auzo-kofradiak Bizkaian]] ===
==== [[##Cofradia_de_San_Miguel_de_Alzusta_en_Zeanuri|San Migel Altzustakoaren kofradia, Zeanurin]] ====
==== [[#Cofradia_de_San_Adrian_de_Argiñeta_en_Elorrio|San Adrian Argiñetakoaren kofradia, Elorrion]] ====
=== [[##Cofradia_de_la_Trinidad_de_Sanguesa_(Navarra)|Zangotzako Hirutasunaren kofradia (Nafarroa)]] ===
=== [[#Cofradia_de_los_Sacerdotes_de_Aramayona_(Alava)|Aramaioko Apaizen kofradia (Araba)]] ===
=== [[#Hermandades_y_Asociaciones_mutuas_de_caracter_funerario|Hiletetarako mutualitate-izaera duten ermandade eta elkarteak]] ===
=== [[##Apendice|Eranskina]] ===
==== [[#Estatutos_de_la_Hermandad_de_la_Santa_Vera_Cruz_del_lugar_de_Villanueva_de_Valdegovia|Gaubeako Santa Vera Cruz ermandadearen estatutuak]] ====
==== [[##Libro_de_la_Cofradia_del_Sto._Rosario_de_este_pueblo_de_S._Roman|Durruma herriko Santo Rosario kofradiaren liburua ]] ====
==== [[#Regla_y_Estatutos_de_la_Cofradia_de_Animas._Llodio|Arimen kofradiako araua eta estatutuak. Laudio]] ====
==== [[#Statuts_ou_Reglements_des_Confreres_de_la_Confrerie_de_Saint-Blaise_du_quartier_d_Amots_en_la_Paroisse_de_St-Pe_du_14_fevrier_1779|Senpereko parrokiako Amotze auzoko Saint-Blaise kofradiaren estatutua edo arautegia, 1779ko otsailaren 14koa]] ====
==== [[#Reglamento_reformado_de_la_Cofradia_de_la_Natividad_de_Nuestra_Señora_de_los_Reverendos_Sacerdotes_del_Valle_de_Aramayona_Provincia_de_Alava_Diocesis_de_Vitoria|Aramaio haraneko Apaiz Agurgarrien Amaren Natibitatea kofradiako arautegi erreformatua, Araba herrialdea, Gasteizko elizbarrutia]] ====
==== [[##Hermandad_de_Difuntos_«Bakartasuna»_(La_Soledad)._Zeanuri|«Bakartasuna» Hilen ermandadea (La Soledad). Zeanuri]] ====
==== [[#Reglamento_de_la_Hermandad_de_la_VeraCruz_fundada_el_año_de_1882_en_Alonsotegui|Vera Cruz ermandadearen arautegia, 1882an sortua Alonsotegin]] ====
 
== XXIII. [[LUGARES_Y_MODOS_DE_ENTERRAMIENTO/eu|EHORZTEKO LEKUAK ETA MODUAK]] ==
=== [[##La_inhumacion_en_la_casa._Etxekanderearen_baratzea|Ehorzketa etxean. Etxekanderearen baratzea]] ===
=== [[##La_inhumacion_junto_a_la_iglesia|Ehorzketa elizaren ondoan]] ===
=== [[##La_inhumacion_en_el_interior_de_la_iglesia|Ehorzketa elizaren barruan]] ===
=== [[##Prohibiciones_legales_de_sepultar_en_iglesias|Elizetan ehorzteko legezko debekuak]] ===
=== [[#El_cementerio._Hilerria|Hilerria]] ===
==== [[#Denominaciones50|Izenak]] ====
==== [[##Ubicacion_del_cementerio|Hilerriaren kokapena]] ====
**Tenpluaren ondoan
**Hilerriak aldirietan
==== [[#Distribucion_del_espacio_del_cementerio|Hilerriko espazioaren banaketa]] ====
==== [[#Derecho_de_inhumacion_en_la_sepultura|Hilobian ehorzteko eskubidea]] ====
==== [[#Modos_de_enterramiento|Ehorzketa moduak]] ====
**Tumulua
**Nitxoa
==== [[#Cabecera_de_la_tumba|Hilobiaren goiburua]] ====
**Gurutzeak
**Hilarriak
==== [[##Tierra_no_bendecida|Bedeinkatu gabeko lurra]] ====
**Linboa
== XXIV. [[APARECIDOS_Y_ANIMAS_ERRANTES._ARIMA_HERRATUAK/eu|MAMUAK ETA ARIMA HERRATUAK]] ==
=== [[#Creencias_sobre_aparecidos|Agerpenei buruzko sinesmenak]] ===
=== [[##Modos_de_aparicion_de_las_animas|Arimak agertzeko moduak]] ===
==== [[##Sonidos_y_ruidos_extraños._Herotsegileak|Soinu eta zarata arraroak. ''Herotsegileak'']] ====
==== [[#Luces_y_resplandores._Argi-egileak|Argiak eta distirak. ''Argi-egileak'']] ====
==== [[#Sombras._Gerixetiak|Itzalak. ''Gerixetiak'']] ====
==== [[##Olores._Arimen_usaina|Usainak. ''Arimen usaina'']] ====
==== [[#Forma_corporea|Gorputz formaduna]] ====
==== [[#Otras_formas_de_aparicion|Beste agerpen mota batzuk]] ====
=== [[##Tiempos_de_aparicion|Agerpenen denborak]] ===
=== [[#Escenarios_de_aparicion|Agerpenen eszenatokiak]] ===
==== [[#La_casa_y_el_fuego_del_hogar|Etxea eta beheko sua]] ====
==== [[#Caminos_y_encrucijadas|Bideak eta bidegurutzeak]] ====
==== [[#Moradas_de_animas|Arimen egoitzak]] ====
=== [[##Testigos_de_las_apariciones|Agerpenen lekukoak]] ===
=== [[##Comportamientos_ante_apariciones|Agerpenen aurreko jokabideak]] ===
==== [[##Prevenciones|Prebentzioak]] ====
==== [[##Normas_y_formulas_dialogadas._Zer_arrangura_duk?|Arauak eta elkarrizketa moldeko formulak. ''Zer arrangura duk?'']] ====
==== [[#Cautelas_y_acreditaciones._Atzamarren_erreunea|Erresalbuak eta akreditazioak. ''Atzamarren erreunea'']] ====
==== [[#Modos_de_ahuyentar|Ihes eginarazteko moduak]] ====
==== [[#Peticiones_de_las_animas|Arimen eskariak]] ====
**Mezak
**Promesak betetzea
=== [[#Presentimientos_y_temores_a_apariciones|Aieruak eta agerpenei beldurra]] ===
==== [[#Prohibicion_de_dar_vueltas_al_cementerio|Hilerriari bueltak emateko debekua]] ====
==== [[##Miedo_a_lugares_de_enterramiento|Ehorzketa-lekuei beldurra]] ====
=== [[##Practicas_asociadas_a_las_creencias_en_las_animas|Arimekiko sinesmenari lotutako praktikak]] ===
=== [[##Narraciones_de_aparecidos_tradicionalizadas|Agertuen narrazio tradizionalizatuak]] ===
==== [[##El_cura-cazador_errante._Abade-txakurrak|Apaiz-ehiztari herratua. ''Abade-txakurrak'']] ====
==== [[##El_cura_a_falta_de_una_misa._Gauerdiko_meza|Apaiza meza baten faltan. ''Gauerdiko meza'']] ====
==== [[##Sirvienta_por_deudora._Zorrak_pagatu_arte_neskato|Zerbitzari zordun izateagatik. ''Zorrak pagatu arte neskato'']] ====
=== [[##Apendice_Relatos_de_aparecidos|Eranskina: Agertuen kontakizunak]] ===
==== [[##Herotsegilea._Anima_tonante|''Herotsegilea''. Arima burrunbatsua]] ====
==== [[##Argi-egilea._Anima_luminosa|''Argi-egilea''. Arima argitsua]] ====
==== [[#Atzamarren_erreunea._Huella_de_fuego|''Atzamarren erreunea''. Su-aztarna]] ====
==== [[#Txarri-elia._La_piara_de_cerdos|''Txarri-elia''. Urdalde]] ====
==== [[##Zazpi_estatuz_ez_ondoratu._Alejarse_siete_estadios|''Zazpi estatuz ez ondoratu''. Zazpi estadio urruntzea]] ====
==== [[##Mallabiko_abadea._El_cura-cazador_errante|''Mallabiko abadea''. Apaiz-ehiztari herratua]] ====
==== [[#Gauerdiko_meza._El_cura_a_falta_de_una_misa|''Gauerdiko meza''. Apaiza meza baten faltan]] ====
==== [[#Zorrak_pagatu_arte_neskato._Sirvienta_por_deudora|''Zorrak pagatu arte neskato''. Zerbitzari zordun izateagatik]] ====
==== [[#Arima_herratua_(ame_errante)_qui_ecrit_sur_un_papier_un|''Arima herratua'' (âme errante) qui écrit sur un papier un]] ====
==== [[#Arima_korotik_gora_joan._Aparicion_en_iglesia|''Arima korotik gora joan''. Agerpena elizan]] ====
==== [[##Kuadrilea_kantaren-kantaren._Grupo_de_animas_junto_al_cementerio|''Kuadrilea kantaren-kantaren''. Arima-taldea hilerri ondoan]] ====
==== [[#Gaitzerua_eta_ezkoa._La_candela_bajo_el_celemin|''Gaitzerua eta ezkoa''. Kandela lakariaren azpian]] ====