ORGANIZACION DE LA INGESTA OTORDUAK/eu

De Atlas Etnográfico de Vasconia
Revisión del 11:04 15 ene 2018 de Admin (discusión | contribuciones) (Página creada con «== ETXETIK KANPOKO JATORDUAK: ARTZAINAK, ARRANTZALEAK ETA BESTE BATZUK == Duela hamarkada gutxi arte, Bermeoko (B) arrantzaleak, itsaso zabalean, goizaldeko bostetan altxa...»)
Saltar a: navegación, buscar
Otros idiomas:
Inglés • ‎Español • ‎Euskera • ‎Francés

Gure mendeko lehen hamarkadetatik elikadurari buruz bildu dugun informazio etnografiko ugariak erakusten digu XIX. mendearen bigarren erdian lanbide askotako langileek egunean bi otordu egiten zituztela: artzainek, arrantzaleek, egurginek, ikazkinek eta abar.

Garai berean, nekazari batzuk eta industrian, zerbitzuetan, merkataritzan eta beste arlo batzuetan lan egiten zuten hiriguneetako biztanle gehienek hiru otordu nagusi egiten zituzten egunero, funtsean gosaria, bazkaria eta afaria deitutakoekin bat zetozenak.

En el Goiherri guipuzcoano y en otras comarcas del país, tenían lugar, respectivamente, sobre las diez de la mañana y las cuatro-seis de la tarde.

ETXETIK KANPOKO JATORDUAK: ARTZAINAK, ARRANTZALEAK ETA BESTE BATZUK

Duela hamarkada gutxi arte, Bermeoko (B) arrantzaleak, itsaso zabalean, goizaldeko bostetan altxatzen ziren, kafe bat hartzen zuten eta beren jarduerei ekiten zieten. Hamarrak inguruan, arrantzaren arabera, lehen jatordua egiten zuten, armuzue deitutakoa. Berriro ere lanari ekin ondoren, arratsaldeko laurak edo bostak inguruan etenaldia egiten zuten, arrantzaren arabera beti, bigarren jatordurako, marmitxe deitutakorako. Gaur egun, itsasontzi guztietan lehorreko ordutegiei jarraitzen zaie, hau da, zazpi eta erdiak eta zortziak artean gosaltzen da, ordu bata inguruan bazkaltzen da, eta arratsaldeko zazpiak inguruan afaltzen da.

IGANDEETAKO JATORDUAK

Igandeetan gosari-hamaiketako arinagoa egiten da, eta bazkaria ohi baino beranduago eta kalitate handiagokoa. Batzuetan askaria ez da egiten, eta afaria edo afari-merienda lanegunetan egindakoen antzekoa da.

Bazkaria izan da, neurri handi batean, herrialdearen zati handi batean, zopa, garbantzuak, eta aurrekoei zukua eta zaporea eman dien okela, tomatearekin; batzuetan, bestelako plateren bat, hala nola, bakailao lehorra, oilaskoa edo untxia, eta etxeko postreak (arroz-esnea, natillak, flana...) edo fruta. Gizonezko askok, ardoaz gain, kafea, kopa eta purua hartzen zituzten hain bazkari seinalatuko erremate gisa.

MAHAIKIDEEN BANAKETA

Mahaiko kokapenaren errituala oso antzekoa izan da Baskonia osoan: aitak hartzen du leku nagusia, ama sutatik gertu esertzen da janaria zaintzeko eta banatzeko, eta familiako gainerako kideak mahaiaren inguruan edo, mahairik ezean, janaria zerbitzatzeko lapikoaren edo erretiluaren inguruan.

Tradizionalki, etxeko sukaldean jan izan da, sutatik gertu, eta jangela jai nagusietan baino ez zen erabiltzen, etxean gonbidatu mordo bat jasotzen zenean.

PLATER KOMUNETIK BAKARKAKORA

Orain dela berrogei edo berrogeita hamar urte inguru arte, gehienek mahaiaren erdian jarritako erretilu komun batetik jaten zuten; denen eskura jartzen zen erretilua. Edaria ura zerbitzatzeko erabiltzen zen pitxer beretik edaten zen, edo edalontzi bakar batetik ardoaren kasuan.

Gaur egun, bakoitzak bere platera dauka, are bere plater sakona eta bere plater laua ere hurrenez hurren, eta txikiagoa postrerako. Gaur egun, elikagai bakar batzuk baino ez dira kontsumitzen zuzenean mahaiaren erdian jarritako erretilutik: entsalada, zartaginkada, txuletak, gozogintzako zenbait postre...

MAHAI TRESNAK

Antzina, mahaikideek beren erdian kokatutako ontzitik altxatzen zuten jakia, atzamarrekin, zuzenean ahora eramateko. Sarako (Ip) zaharrenek entzun izan diete beren gurasoei antzina eskuekin hartzen zela jakia, ahurka (eskuaren barrualdea adierazten duen ahur hitzetik), are lapikokoa ere.

Mahai tresnen artean, koilara izan zen lehena agertzen. Mendearen hasieran, herrialde osoan ezagutzen zituzten ezpelezko koilarak, baina pago-zurez egindakoak ere izaten ziren, bi zurak baitira oso finak eta ez baitira margultzen. Bi koilara mota horiek oso sakonak eta finak ziren.