<div style="margin-left:0cm;"></div>
En la investigación que se ha llevado a cabo para este Atlas Etnográfico se constata que a lo largo del año hay dos momentos especiales en los que se practican ritos para la protección Obra honetan mintzagai ditugun animaliak etxekoak dira, gizonak kontrolatzen duen etxeko suaren zirkuluaren barrukoak, gizonak bere sinesmenak ezarri eta bere errituak praktikatzen dituen esparrukoak. Horregatik, giza taldeak hartzen dituen bedeinkapenak etxeko animaliengana ere zabaltzen dira. Saran (L), Kandelario egunez (otsailak 2) andrea elizan bedeinkatutako kandelekin itzultzen zenean etxera, familiako kide guztiei aplikatzen zizkien bedeinkapenak; horretarako, haien buruaren edo sorbalden gainean bedeinkatutako kandelaren tanta batzuk isurtzen zituen. Biharamunean, San Blas egunez, etxeko jaunak kandela bera hartzen zuen, eta ukuilura joaten zen hango azienda banan-banan bedeinkatzeko, behiak, zekorrak, txerriak, astoa, lepondoaren gainean argizari bedeinkatu pixka bat isuriz. Babes-erritu hau bilakaera espiritualaren azken fasean kokatzen dute gure etnologoek; aurretik beste sinbolo batzuk izan ziren, «hala nola elorri zuria, hurritza, lizarra, ardi beltza, ahuntza, antxumea, ''hautsak'' (edo arbasoen espirituak) eta Basajaun (edo mendietako jeinua), azienda babesten duten elementutzat eta jeinutzat hartuak»<ref>José Miguel de los animales domésticosBARANDIARAN. Por una parte está la festividad invernal «Oneztarri» hitza in ''Diccionario Ilustrado de Mitología Vasca. ''OO.CC. I. liburukia Bilbo: 1972.</ref>. Atlas Etnografiko honetarako egindako ikerketetan, egiaztatu da urtean zehar bi une berezitan praktikatzen direla etxeko animalien babeserako errituak. Batetik, San Antón Anton Abad neguko jaia dago (urtarrilak 17 de enero), invocado como protector de vacaszeinari behiak, caballos y cerdoszaldiak eta txerriak babestea erregutzen zaion; y junto a él la de eta haren ondoan San Blas (otsailak 3 de febrero). Por otra son numerosos los ritos que, utilizando diversos símbolosBestetik, se practican en el solsticio de verano para proteger los ganadosugariak dira hainbat sinbolo erabiliz udako solstizioan azienda babesteko praktikatzen diren errituak; este solsticio coincide con la gran festividad de solstizio horrek bat egiten du San Juan BautistaJoan ''Bataiatzailearen'' jai handiarekin, tenido en algunos lugares como protector de pastores y rebaños de ovejaszeina leku batzuetan artzainen eta artaldeen babesletzat daukaten; en estos ritos hay que incluir las bendiciones del laurelerritu horien multzoan sartu behar dira Pazko Igandean eta maiatzeko Gurutze Santuaren egunean egiten diren ereinotzaren, olivo o avellano que tienen lugar el Domingo de Ramos y el día de Santa Cruz de mayoolibondoaren eta hurritzaren bedeinkapenak. <div class="subindice">Apartados:=San antonio abad, aziendaren zaindaria == [[San_Antonio_Abad_patrono_del_ganado| Abeltzaintza bizimoduaren oinarri nagusitzat izan duten lekuetan finkatutako populazioek ''San Antonio Abad'', herritarrentzat ''San Anton'', animalien osasunaren eta ugalkortasunaren babesle nagusitzat daukate, patrono del ganado]] eta haien ukuiluena eta artaldeena ere bai. Haren jai eguna, urtarrilaren 17a, garrantzi erlijioso handikoa da. ===Animalientzako jai eguna === [[San_Blas| San Anton eguneko gertakaririk aipagarriena da etxeko animaliek egun horretan jai egiten zutela; ez zitzaion lanik ematen inongo aziendari; debekatuta zegoen idiak edo bestelako gurdi-abereak uztartzea, jai egin behar zutelako. Urraulgoitin (N) ez zitzaien zamariei txalma (la ''salma'') jarri ere egiten, eta beste leku batzuetan azienda aske uzten zen, bere santu zaindariaren egun osoan askatasunez bazkatu zedin. Ondorioz, egun horretan ez zuten lan egiten errotariek ere, astoek ezin baitzituzten alez betetako zakuak errotara garraiatu. Lanzasagudas-Karrantzan (B) jaso da, gainera, egun horretan animaliek janari arrazio handiagoa jasotzen zutela. San Anton egunez, edo San Blas]] egunez, animaliei lanik ez emateko ohitura esplizituki jasoa dago hemen: Agurain, Apilaiz, Apodaka, Okariz, Onraita, Otazu eta Trebiñu (Araba); Arraioz-Baztan, Aristu, San Martin Ameskoa (Nafarroa), Karrantza (Bizkaia) eta Sara (Lapurdi). ==Tximistatik babesteko sinboloak ===== [[San_Juan_Bautista_protector_de_los_rebaños|Ekaitza, eta bereziki tximista, kezkatzeko motiboa da artaldea zaintzen duen artzainarentzat. Informatzaile batzuek diote ekainean izaten direla gertakaririk zoritxarrekoenak. Euria gogor egiten duenean, artaldeak zuhaitzen azpian bilatzen du babesa; zuhaitzek tximista erakartzen dute eta tximistak ezbeharrak eragiten ditu, eta galerak aziendan. Tximistaren erorketa eragozteko, baina ez horretarako soilik, San Juan BautistaJoan egunean goizez adaxkak eta loreak jartzen dira ukuiluen eta borden ateetan. Baina, aldizkako erritu horretaz gain, etengabe heltzen zaie sinbolo babesleei. Euskal Herriko alderdi hezean, protector de los rebaños]] ===sinbolo horien artean elorri zuria eta ereinotza dira nagusi. Elorri zuriari etxeak eta soroak ekaitzetatik eta tximistetatik babesteko botere berezia egozten zaio. Ereinotzak Pazko Igandean bedeinkatua izan behar du. Bi sinbolo horiek tximistaren arriskuaren aurkako babesa partekatzen dute.=== [[Simbolos_protectores_contra_el_rayo|Símbolos protectores contra el rayo]] ====== [[Bendiciones_rituales|Bendiciones rituales]] ===Sinbolo babesle horien artean aipatzen dira maiatzeko Gurutzean (hil horretako 3an) bedeinkatutako hurritz zurezko gurutzeak eta Kandelario eguneko kandelak ere (otsailak 2). === [[Ofrendas|Ofrendas]] ====== [[Amuletos|Amuletos]] =Kutunak ===== [[Animales_protectores|Animales protectores]] ===Zintzarriari, txilinei bezala, aziendari ezbeharrak dakarzkion madarikazioak urruntzeko bertutea egozten zaio. Begizkoaren aurka erabiltzea oso zabalduta egon zen antzina. Barandiaranek dioenez, Brontze Aroan zintzarriak erabiltzen ziren animalien kutun babesle moduan</divref>José Miguel de BARANDIARAN. «Creencias y cultos megalíticos» in EF. Mat''. ''y Cuest''., ''XLVII (1924) 42. or.<br/ref>. Barandiaranek iradokitzen du animaliek eraman behar dituzten txilinak bedeinkatzeko ohituraren bidez, gaur egun oraindik ere Urkiolako santutegian praktikatzen den moduan, Elizak sinestunei erakutsi nahi ziela animaliak babesteko bertutea Jainkoari zor zaiola San Antonioren bidez, eta ez txilinen indar magikoei. {{DISPLAYTITLE: XXV. PROTECCIÓN CREENCIAL DEL GANADOAZIENDAREN BABESARI BURUZKO SINESMENAK}} {{#bookTitle:Ganadería y Pastoreo en VasconiaAbeltzaintza eta Artzaintza Euskal Herrian |Ganaderia_y_pastoreo_en_vasconia/eu}}