Ver el código de «Indice Agricultura en vasconia/eu»

<languages></languages>
= PAISAIA =

== I. [[EL_PAISAJE_AGRARIO/eu|NEKAZARITZA PAISAIA]] ==

=== [[#Paisaje_agrario_de_Alava_|Arabako nekazaritza paisaia]] ===

=== [[#Paisaje_agrario_de_Navarra|Nafarroako nekazaritza paisaia]] ===

=== [[#Paisaje_agrario_de_Bizkaia|Bizkaiko nekazaritza paisaia]] ===

=== [[#Paisaje_agrario_de_Gipuzkoa|Gipuzkoako nekazaritza paisaia]] ===

=== [[#Paysages_d_Iparralde_trois_regards|Ipar Euskal Herriko paisaiak: hiru begirada]] ===
&ensp;

== II. [[TERRENOS_CULTIVADOS/eu|LABORANTZAKO LURRAK]] ==

=== [[#Clases_calidad_y_cultivos_de_las_tierras|Lurren motak, kalitatea eta laboreak]] ===

==== [[#Consideraciones_generales1|Oro har kontuan hartzekoak]] ====

==== [[#Clases_de_tierra_lur_motak|Lur motak]] ====

==== [[#Roturacion_de_la_tierra|Luberritzea]] ====

==== [[#Primera_roturacion|Lehen luberriketa-lanak]] ====

**Lursail komunalean
**Jabetza partikularrean

==== [[#Cultivos|Laboreak]] ====

==== [[#Regadio|Ureztatzea]] ====

=== [[#Denominaciones_y_descripcion_de_las_tierras_explotadas|Ustiatutako lurren izendapena eta deskribapena]] ===

==== [[#Denominaciones_castellanas_y_descripciones|Gaztelaniazko izendapenak eta deskribapenak]] ====

==== [[#Denominaciones_euskericas_y_descripciones|Euskarazko izendapenak eta deskribapenak]] ====

=== [[#Dimensiones_de_las_parcelas|Lursailen neurriak]] ===

==== [[#La_concentracion_parcelaria|Lursail-zatiketa]] ====

=== [[#Situacion_y_separacion_entre_heredades|Lursailen kokapena eta bereizketa]] ===

==== [[#Cerramientos_de_muros_de_piedra._Itxiturak|Harresien bidezko itxiturak]] ====

==== [[#Heredades_predominantemente_abiertas|Lursail batez ere irekiak]] ====

==== [[#Cerramientos_actuales|Gaur egungo itxiturak]] ====

==== [[#Amojonamiento._Mugarriak|Mugarritzea. Mugarriak]] ====

==== [[#Lindes_naturales|Muga naturalak]] ====

=== [[#Caminos_vecinales_auzobideak|Auzo-bideak]] ===

=== [[#Lugares_de_reunion._Areas_de_contactos_sociales|Biltzeko guneak. Kontaktu sozialetarako espazioak]] ===

=== [[#Apendice_Mojones_de_jurisdiccion_herri_arteko_mugarriak|Eranskina: Eskumen-mugarriak, herri arteko mugarriak]] ===
&ensp;

= LABOREAK =

== III. [[DISTRIBUCION_Y_ROTACION_DE_CULTIVOS._CALENDARIO_AGRICOLA/eu|LABOREEN BANAKETA ETA TXANDAKATZEA. NEKAZARITZAKO EGUTEGIA]] ==

=== [[#Consideraciones_generales2|Oro har kontuan hartu beharrekoak]] ===

==== [[#Dias_y_periodos_de_cultivo|Laborantzako egunak eta aroak]] ====

==== [[#Influencia_de_la_luna|Ilargiaren eragina]] ====

=== [[#Distribucion_de_los_cultivos_en_los_distintos_tipos_de_heredades|Laboreen banaketa lursail moten arabera]] ===

=== [[#Rotacion_de_cultivos|Laboreen txandakatzea]] ===

=== [[#Calendario_agricola|Nekazaritzako egutegia]] ===

==== [[#Vertiente_mediterranea_de_Alava|Arabako isurialde mediterraneoa]] ====

==== [[#Vertiente_mediterranea_de_Navarra|Nafarroako isurialde mediterraneoa]] ====

==== [[#Vertiente_atlantica|Isurialde atlantikoa]] ====

==== [[#Ciclo_de_cada_cultivo|Labore bakoitzaren zikloa]] ====

=== [[#Las_semillas_haziak|Haziak]] ===

==== [[#Seleccion_de_semillas|Hazien hautaketa]] ====

==== [[#Obtencion_y_conservacion_de_semillas|Haziak lortzea eta kontserbazioa]] ====

==== [[#Preparacion_de_semillas_para_la_siembra|Haziak ereintzarako prestatzea]] ====

==== [[#Preparacion_de_semilleros_o_sementeras|Hazitegien eta ereindako lurren prestaketa]] ====

=== [[#Apendice_Refranes_relacionados_con_la_agricultura._Esaerak|Eranskina: Nekazaritzarekin lotutako esaerak]] ===
&ensp;

== IV. [[PREPARACION_DE_LA_TIERRA_DE_CULTIVO/eu|LABORANTZAKO LURRAREN PRESTAKETA]] ==

=== [[#Primera_roturacion_de_un_terreno|Lursail baten lehen luberritzea]] ===

==== [[#Roturacion_de_monte_bajo_o_con_arbolado|Basoberaren eta arboladia duen lurraren luberritzea]] ====

==== [[#Roturacion_de_terrenos_de_pasto|Larreen luberritzea]] ====

==== [[#Tecnicas_modernas|Teknika modernoak]] ====

=== [[#La_tierra_de_labor|Laborantzako lurra]] ===

==== [[#Preparacion_de_tierras_en_barbecho|Lugorriko lurren prestaketa]] ====

==== [[#Preparacion_de_las_tierras_de_cultivo|Laborantzako lurren prestaketa]] ====

**Alderdi mediterraneoa
**Alderdi atlantikoa

=== [[#El_abonado|Ongarritzea]] ===

==== [[#Estiercol|Simaurra]] ====

**Isurialde mediterraneoa 
**Isurialde atlantikoa

==== [[#Abonos_minerales_y_de_sintesis|Ongarri mineralak eta sintetikoak]] ====

**Isurialde mediterraneoa
**Isurialde atlantikoa

==== [[#Compost_y_abonos_verdes|Konposta eta ongarri berdeak]] ====

=== [[#El_uso_de_la_ceniza_errautsa|Errautsaren erabilera]] ===

=== [[#El_encalado|Kareztatzea]] ===

==== [[#Produccion_de_cal._Kareharria|Karearen ekoizpena. Kareharria]] ====

==== [[#Uso_agricola_de_la_cal|Karearen erabilera nekazaritzan]] ====
&ensp;

== V. [[SIEMBRA_Y_CUIDADOS_DE_LOS_CULTIVOS/eu|EREITEA ETA LABOREEN ZAINTZA]] ==

=== [[#Siembra_y_plantacion_ereitea_eta_landatzea|Ereitea eta landatzea]] ===

=== [[#Diversidad_de_cultivos|Laboreen dibertsitatea]] ===

=== [[#Cultivos_para_consumo_humano|Giza kontsumorako laboreak]] ===

==== [[#Cereales|Zerealak]] ====

**Garia

***Isurialde mediterraneoa
***Isurialde atlantikoa

**Artoa

==== [[#Legumbres_ortuariak|Ortuariak]] ====

**Indaba, babarruna
**Baba
**Ilarra
**Txitxirioa, dilista eta aizkola

==== [[#Hortalizas_subterraneas|Lur azpiko barazkiak]] ====

**Sustraiak: azenarioa; txiribia eta erremolatxa gorria
**Zurtoinak

***Patata
***Zainzuria

**Hostoak

***Porrua
***Tipula
***Baratxuria, berakatza

==== [[#Hortalizas_aereas|Aireko barazkiak]] ====

**Hostoak

***Letxuga
***Aza
***Zerba
***Eskarola, endibia, ziazerba, apioa, kardua eta borraja
***Perrexila

**Loreak: azalorea eta orburua
**Fruituak

***Piperra eta pipermina
***Tomatea
***Pepinoa, kuia eta kuiatxoa
***Meloia eta sandia
***Alberjinia

==== [[#Plantas_medicinales|Sendabelarrak]] ====

==== [[#Drogas|Drogak]] ====

**Tabakoa

***Tabakoaren laborantza Gipuzkoan
***Hazitegiak
***Laborariak
***Tabakoaren laborantza Nafarroan

**Marihuana

=== [[#Cultivos_para_el_ganado|Aziendarentzako laboreak]] ===

==== [[#Cereales2|Zerealak]] ====

**Oloa
**Garagarra
**Zekalea
**Artoa, artaberdea

==== [[#Leguminosas|Lekadunak]] ====

==== [[#Menucias|Txikiak]] ====

==== [[#Hortalizas_forrajeras|Bazka-barazkiak]] ====

**Arbia
**Erremolatxa
**Kuia
**Azenarioa

=== [[#Cultivos_industriales|Labore industrialak]] ===

==== [[#Remolacha_azucarera|Azukre-erremolatxa]] ====

==== [[#Patata|Patata]] ====

==== [[#Hortalizas2|Barazkiak]] ====

==== [[#Otros_cultivos|Beste labore batzuk]] ====

==== [[#Setas2|Perretxikoak]] ====

=== [[#Cultivo_de_plantas_ornamentales|Landare apaingarrien landaketa]] ===

=== [[#Cuidados_de_los_cultivos|Laboreen zaintza]] ===

==== [[#Escarda_jorra|Jorraketa]] ====

**Zerealak
**Lekaleak
**Patatak
**Barazkiak

==== [[#Uso_de_plaguicidas|Pestiziden erabilera]] ====

==== [[#Abonado_del_cereal|Zerealaren ongarritzea]] ====

==== [[#Riego|Ureztatzea]] ====
&ensp;

== VI. [[RECOLECCION_DE_LOS_CULTIVOS_Y_CONSERVACION/eu|UZTEN BILKETA ETA KONTSERBAZIOA]] ==

=== [[#Recoleccion_de_cultivos_para_consumo_humano|Giza kontsumorako uzten bilketa]] ===

==== [[#Evolucion_de_la_siega_y_trilla_de_cereales|Zerealen segatzearen eta eultzitzearen bilakaera]] ====

**Arabako isurialde mediterraneoa: segatzea, garraiatzea, eultzitzea, haizatzea, alearen eta lastoaren biltegiratzea; gaur egungo uzta-biltzea eta fardo-egitea
**Nafarroako isurialde mediterraneoa: segatzea, garraiatzea, eultzitzea, haizatzea, alearen eta lastoaren biltegiratzea; gaur egungo uzta-biltzea eta fardo-egitea
**Isurialde atlantikoa: segatzea; eultzitzea, gari-jotzea; haizatzea, gari-garbitzea; biltegiratzea
**Zerealaren gaur egungo uzta-bilketa

==== [[#Maiz_artoa|Artoa]] ====

==== [[#Legumbres_ortuariak_rec|Barazkiak, ortuariak]] ====

**Indaba, babarruna eta baina
**Baba
**Ilarra
**Txitxirioa eta dilista

==== [[#Hortalizas_subterraneas_rec|Lur azpiko barazkiak]] ====

**Patata
**Zainzuria
**Porrua, tipula eta baratxuria

==== [[Hortalizas_aereas_rec|Aireko barazkiak]] ====

=== [[#Recoleccion_de_cultivos_para_el_ganado|Aziendarentzako laboreak]] ===

==== [[Cereales_rec_ganado|Zerealak]] ====

==== [[#Hortalizas_forrajeras_rec_ganado|Bazka-barazkiak]] ====

**Arbia
**Erremolatxa
**Kuia
**Patata

=== [[#Conservacion|Kontserbazioa]] ===

=== [[#Molinos_harineros_errotak|Irin-errotak]] ===

==== [[#Introduccion|Sarrera]] ====

==== [[#Tipos_de_molino_errota_motak|Errota motak]] ====

==== [[#Molinos_en_las_poblaciones_encuestadas|Errotak inkesta egindako herrietan]] ====

**Araba
**Bizkaia
**Gipuzkoa
**Nafarroa

==== [[#Decadencia_de_los_molinos|Erroten gainbehera]] ====

==== [[#Los_componentes_de_un_molino_harinero|Irin-errota baten osagaiak]] ====

==== [[#La_molienda_ehotzea|Ehotzea]] ====

==== [[#Calendario_del_molino|Errotaren egutegia]] ====

==== [[#Molinos_vecinales_o_comunales|Auzoko edo herriko errotak]] ====
&ensp;

== VII. [[LA_HIERBA_Y_OTROS_FORRAJES/eu|BELARRA ETA BESTE BAZKA BATZUK]] ==

=== [[#La_hierba_en_la_cultura_tradicional|Belarra kultura tradizionalean]] ===

==== [[#Creacion_y_mantenimiento_de_prados|Belardien sorrera eta mantentzea]] ====

**Ixtea, luberritzea eta landatzea
**Mantentzea

==== [[#Aprovechamiento|Aprobetxamendua]] ====

**Artzaintza
**Segatzea berdean
**Belar-ontzea

***Segatzea
***Lehortzea
***Biltzea eta garraiatzea
***Biltegiratzea
***Kontsumoa
***Belar-metak

=== [[#El_inicio_de_los_cambios|Aldaketen hasiera]] ===

=== [[#La_transformacion_de_los_años_1960|1960ko hamarkadako eraldaketa]] ===

==== [[#Ensilado|Siloratzea]] ====

==== [[#Siega_mecanica|Segatze mekanikoa]] ====

==== [[#Los_primeros_tractores|Lehen traktoreak]] ====

==== [[#Enfardado|Fardo-egitea]] ====

=== [[#Mecanizacion_progresiva|Mekanizazio progresiboa]] ===

==== [[#Mecanizacion_de_la_recoleccion_de_la_hierba|Belar-biltzearen mekanizazioa]] ====

==== [[#Cambios_en_la_ganaderia_asociados_a_la_mecanizacion|Mekanizazioari lotutako abeltzaintzako aldaketak]] ====

==== [[#Incremento_de_la_produccion_de_hierba|Belar ekoizpenaren hazkundea]] ====

==== [[#Ultimas_modificaciones_en_la_alimentacion_de_las_vacas|Azken aldaketak behien elikaduran]] ====

==== [[#Transformaciones_vinculadas_a_la_crisis_ganadera|Abeltzaintzaren krisiarekin lotutako eraldaketak]] ====

=== [[#Cultivo_de_hierba_en_el_area_mediterranea|Belarraren laborantza alderdi mediterraneoan]] ===

=== [[#Otros_forrajes|Beste bazka batzuk]] ===

==== [[#Area_atlantica|Alderdi atlantikoa]] ====

==== [[#Area_mediterranea|Alderdi mediterraneoa]] ====
&ensp;

== VIII. [[CULTIVO_DE_LINO_Y_CAÑAMO/eu|LIHOAREN ETA KALAMUAREN LABORANTZA]] ==

=== [[#El_antiguo_cultivo_del_lino|Lihoaren antzinako laborantza]] ===

=== [[#El_lino_en_el_paisaje_agrario|Lihoa nekazaritza paisaian]] ===

=== [[#Terrenos_de_cultivo|Laborantzako lursailak]] ===

==== [[#Clases_de_lino_y_epoca_de_siembra_ereitea|Liho motak eta ereiteko aroa]] ====

=== [[#Proceso_de_elaboracion|Lantze-prozesua]] ===

==== [[#Arranque_y_ablandamiento_ateratzea_eta_beratzea|Ateratzea eta beratzea]] ====

==== [[#Desespigar_garramatu_azkarbaketa|Garramaketa, azkarbaketa]] ====

==== [[#El_empozado_del_lino_lihoa_urtaratu|Lihoa uretaratzea]] ====

=== [[#Tratamiento_de_las_hebras_linugintza|Albainuen tratamendua, lihogintza]] ===

==== [[#Mazado_linarriketa|Linarriketa]] ====

==== [[#Golpeo_en_la_agramadera_trankaketa|Garban jotzea, trankaketa]] ====

==== [[#Raido_suasketa|Saretzea, suasketa]] ====

==== [[#Espadeo_ezpataz_jo|Ezpataz jotzea]] ====

==== [[#La_carda_txarrasketa|Kardatzea, txarrasketa]] ====

=== [[#Hilado_harigintza|Irutea, harigintza]] ===

==== [[#La_rueca._Goruetan|Gorua. Goruetan]] ====

==== [[#El_huso_ardatza|Ardatza]] ====

==== [[#Madejado_matazak_egitea|Matazak egitea]] ====

=== [[#Blanqueo._Egozketa|Egozketa]] ===

=== [[#El_ovillado_harilketa|Harilketa]] ===

=== [[#Elaboracion_del_tejido_ehungintza|Ehungintza]] ===

=== [[#El_cañamo|Kalamua]] ===

=== [[#El_esparto|Espartzua]] ===
&ensp;

= FRUTA ARBOLAK. OLIBONDOA ETA MAHATSONDOA =

== IX. [[CULTIVO_DE_ARBOLES_FRUTALES/eu|FRUTA ARBOLEN LABORANTZA]] ==

=== [[#Introduccion1|Sarrera]] ===

=== [[#Cultivo_de_arboles_frutales|Fruta arbolen laborantza]] ===

==== [[#Vertiente_mediterranea1|Isurialde mediterraneoa]] ====

==== [[#Vertiente_atlantica1|Isurialde atlantikoa]] ====

=== [[#Plantacion_y_adquisicion_de_arboles|Arbolak landatzea eta erostea]] ===

=== [[#Injertado_txertatzea_eztitzea|Txertatzea, eztitzea]] ===

=== [[#Cuidados|Ardurak]] ===

=== [[#Recoleccion_conservacion_y_aprovechamiento_de_la_fruta|Frutaren bilketa, kontserbazioa eta aprobetxamendua]] ===
&ensp;

== X. [[CULTIVO_DEL_OLIVO_Y_LA_VID/eu|OLIBONDOAREN ETA MAHATSONDOAREN LABORANTZA]] ==

=== [[#El_olivo_olibondoa|Olibondoa]] ===

==== [[#Zonas_olivareras|Oliba-eremuak]] ====

==== [[#Plantacion|Landaketak]] ====

==== [[#Variedades_que_se_plantan|Landatzen diren aldaerak]] ====

==== [[#Cuidados1|Ardurak]] ====

**Inausketa

***Aroa
***Tresnak

**Inausteko modua
**Olibondoen fruituen erabilera eta destinoa
**Lanketa eta aitzurketa

***Aroa
***Esku lana eta zamari lana
***Lan mekanizatua

**Ongarritzea eta ureztatzea

***Ongarritzeko aroa
***Ongarri motak
***Ongarritzeko moduak
***Ureztatzea

**Izurriak eta tratamenduak

***Negukoak
***Udaberrikoak
***Udakoak

==== [[#Trasplante|Birlandaketak]] ====

=== [[#La_vid_mahatsondoa|Mahatsondoa]] ===

==== [[#Antecedentes_historicos1|Aurrekari historikoak]] ====

==== [[#Cultivo_tradicional_de_la_vid_en_la_vertiente_mediterranea|Mahatsondoaren laborantza tradizionala isurialde mediterraneoan]] ====

**Aldaerak
**Goldaketa
**Landaketa
**Inausketa
**Txertaketa
**Lehenengo kimaketa
**Ongarritzea
**Bigarren kimaketa
**Fruituaren eraketa
**Izurriak
**Beste lan batzuk

==== [[#Cultivo_actual_de_la_vid_en_la_vertiente_mediterranea|Mahatsondoaren gaur egungo laborantza isurialde mediterraneoan]] ====

**Lursailaren prestaketa
**Lurren analisia
**Mahatsondo zaharra erauztea eta birlandatzea
**Mahatsondo motak
**Landatzeko lanak
**Landatzeko prozedurak
**Landatzeko ardurak

***Txertoa
***Inausketa
***Ongarritzea eta ureztatzea
***Lanketa eta aitzurketa
***Belar-hiltzaileen erabilera
***Tratamenduak
***Izurriak

==== [[#Cultivo_de_la_vid_en_la_vertiente_atlantica._Txakolina|Mahatsondoaren laborantza isurialde atlantikoan. Txakolina]] ====

**Mahatsondoren laborantza tradizionala
**Mahats-parra
**Mahatsondoa zaintzeko lanak
&ensp;

== XI. [[PRODUCCION_DE_ACEITE_VINO_TXAKOLI_Y_SIDRA/eu|OLIOAREN, ARDOAREN, TXAKOLINAREN ETA SAGARDOAREN EKOIZPENA]] ==

=== [[#Aceite_olioa|Olioa]] ===

==== [[#Recoleccion_de_la_oliva|Oliba-bilketa]] ====

**Aroa
**Modua

==== [[#Limpieza_de_la_oliva|Olibaren garbiketa]] ====

==== [[#Elaboracion_del_aceite_de_oliva|Oliba-olioa egitea]] ====

**Aroa
**Olibak entregatzea eta pisatzea. Biltegiratzea
**Ehotzea
**Tobera
**El sinfín
**Errota
**Las batidoras
**Kutxa
**Prentsa
**El cuarto del huesillo
**Oliba-terreinak
**Los infiernillos
**Olioaren banaketa
**Beste erabilera batzuk: xaboia eta cerato

==== [[#Reforma_del_trujal_La_Equidad_Moreda_(A)|La Equidad errotaren zaharberritzea, Moreda (A)]] ====

==== [[#Clasificacion_de_los_trujales|Oliba-erroten sailkapena]] ====

**Odol oliba-errotak
**Oliba-errota hidraulikoak
**Gasolina-motorra duten oliba-errotak
**Oliba-errota elektrifikatuak

=== [[#Apendices_Trujales_antiguos_de_Moreda_(A)|Eranskina: Moredako (A) antzinako oliba-errotak]] ===

==== [[#Trujal_del_Reten_de_la_Iglesia|Retén de la Iglesiako oliba-errota]] ====

==== [[#Trujal_de_Tomas_Laguardia|Tomás Laguardiako oliba-errota]] ====

=== [[#Vino_ardoa|Ardoa]] ===

==== [[#Vendimia_tradicional_en_la_vertiente_mediterranea|Mahats-biltze tradizionala isurialde mediterraneoan]] ====

**Ardoa egitea

***Etxean egiteko modu tradizionala
***Prozedura berriak
***Ardoa egitea leize-upategietan

**Eraldaketak ardoetan

**Garapiteroa

==== [[#Vendimia_actual_en_la_vertiente_mediterranea|Gaur egungo mahats-biltzea isurialde mediterraneoan]] ====

**Ardoa egitea upategi industrialetan
**Ardo beltz motak

***Mazerazio karbonikoko sistema edo mahats-ale osoa
***Sistema bordelesa. Metodo estutua, despalillado eta aletua

==== [[#Otras_bebidas|Beste edari batzuk]] ====

=== [[#Txakoli|Txakolina]] ===

==== [[#Vendimia_mahats-biltzea_mahats-batzea|Mahats-biltzea, mahats-batzea]] ====

==== [[#Prensado_lagar_dolarea|Prentsatzea: dolarea]] ====

==== [[#Transformaciones_contemporaneas|Gaur egungo eraldaketak]] ====

==== [[#Consejos_reguladores_y_denominaciones_de_origen._Jatorri_izenak|Kontseilu arautzaileak eta sor-markak. Jatorri-izenak]] ====

=== [[#Sidra_sagardoa|Sagardoa]] ===

==== [[#Antecedentes_historicos2|Aurrekari historikoak]] ====

==== [[#La_manzana_y_su_cultivo|Sagarra eta haren laborantza]] ====

==== [[#Plagas_y_enfermedades_del_manzano|Sagarrondoaren izurriak eta gaitzak]] ====

==== [[#Elaboracion_de_la_sidra._Sagardogintza|Sagardoa egitea. Sagardogintza]] ====

**Aldez aurreko ardurak
**Xehatzea
**Mazerazioa
**Prentsatzea
**Hartzitzea eta biltegiratzea
**Botilaratzea

==== [[#Alteraciones_de_la_sidra|Sagardoaren eraldaketak]] ====

**Azidotasuna
**Uhertzea
**Mehetzea
**Koloregabetzea edo margultzea
**Sagardoaren beste eraldaketa batzuk

==== [[#Manifestaciones_festivas_y_culturales_asociadas_a_la_sidra._Sagardotegiak|Sagardoari lotutako jaiak eta adierazpen kulturalak. Sagardotegiak]] ====

==== [[#Bebidas_derivadas_de_la_sidra|Sagardotik eratorritako edariak]] ====

=== [[#Apendice_1_Regulacion_de_una_bodega_cooperativa|1. eranskina: Upategi kooperatibo baten arautzea]] ===

=== [[#Apendice_2_Fabricacion_de_toneles|2. eranskina: Upelen fabrikazioa]] ===
&ensp;

= TRESNAK ETA LANABESAK =

== XII. [[MOBILIARIO_AGRICOLA_TRADICIONAL/eu|NEKAZARITZAKO ALTZARI TRADIZIONALAK]] ==

=== [[#Aperos_para_trabajar_la_tierra|Lurra lantzeko lanabesak]] ===

==== [[#Layas_laiak|Laiak]] ====

==== [[#Azada_aitzurra_y_sus_clases|Aitzurra eta aitzur motak]] ====

**Horzbikoa
**Jorraia
**Aitzur luzea

=== [[#Aperos_de_arrastre_para_trabajar_la_tierra|Lurra lantzeko herrestatze-lanabesak]] ===

==== [[#El_arado_goldea|Goldea]] ====

==== [[#El_arado_en_Vasconia_continental|Goldaketa Baskonia kontinentalean]] ====

**Nabarra
**Goldea
**Goldenabarra
**Adareta
**Urdamuturra
**Golde itzulkorra
**Golde nagusia

==== [[#El_arado_en_Vasconia_peninsular|Goldaketa Baskonia penintsularrean]] ====

**Gipuzkoa eta Bizkaia

***Nabarra edo lurra ebakitzeko hortza
***Exa
***Golde txikia. Golde nagusia

**Araba eta Nafarroa

=== [[#Herramientas_para_romper_terrones|Zokorrak puskatzeko lanabesak]] ===

=== [[#Aperos_para_desmenuzar_y_alisar_la_tierra|Lurra xehatzeko eta berdintzeko lanabesak]] ===

==== [[#Rastras._Zaranda|Arrasteluak. Bahea]] ====

==== [[#Area_are_handia|Area, are handia]] ====

==== [[#Arralda._Hesia._Trapa._Narria|Arralda. Hesia. Trapa. Narra]] ====

==== [[#Alperra_rodillo|Alperra, arrabola]] ====

=== [[#Aperos_para_hacer_surcos|Ildoak irekitzeko lanabesak]] ===

==== [[#Cultivador|Kultibadorea, lurra lantzeko makina]] ====

==== [[#Markoa_marcador|Markoa, markatzailea]] ====

=== [[#Arados_de_puas|Golde horzdunak]] ===

==== [[#Itailak|Itailak]] ====

==== [[#Nabasaia._Lauhortza|Nabasaia. Lauhortza]] ====

==== [[#Tragaz|Tragaza]] ====

==== [[#Plane|Plane]] ====

==== [[#Makatza|Makatza]] ====

==== [[#Grada|Grada]] ====

=== [[#Instrumentos_para_la_siega|Segatzeko lanabesak]] ===

==== [[#Hoz_igitaia_zerra|Igitaia, zerra]] ====

**Izenak
**Zoquetas

==== [[#Guadaña_dallo_sega_kodaina|Dailua, sega, kodaina]] ====

**Izenak

==== [[#Instrumentos_para_afilar_guadañas_y_hoces|Segak eta igitaiak zorrozteko lanabesak]] ====

==== [[#Piedra_de_afilar._Zorrotzarria.|Zorroztarria]] ====

==== [[#Instrumentos_para_afilar_diversos_aperos_geztera|Zenbait tresna zorrozteko lanabesa: geztera]] ====

=== [[#Instrumentos_para_la_recogida_de_la_mies_y_la_hierba|Laborea eta belarra biltzeko lanabesak]] ===

==== [[#Horca_sardea|Sardea]] ====

==== [[#Horcon._Bieldo|Bieldoa]] ====

==== [[#Horca_de_hierro|Burdinazko sardea]] ====

==== [[#Horca_metalica_de_puas_curvas._Sarde-aitzurra|Hortz okerreko sarde metalikoa. Sarde-aitzurra]] ====

==== [[#Arpa|Arpa]] ====

==== [[#Rastrillo_arrastelua_eskubera._Rastro|Arrastelua, eskubera]] ====

==== [[#Enfardadora_manual|Eskuzko ardogilea]] ====

==== [[#Gancho._Makoa|Makoa]] ====

=== [[#Instrumentos_para_desbrozar|Sastrakak garbitzeko lanabesak]] ===

==== [[#Aihotza_podadera|Aihotza]] ====

==== [[#Rozon|Otasega]] ====

==== [[#Belagoia|Belagoia]] ====

=== [[#Instrumentos_para_trabajar_con_el_estiercol|Simaurrarekin lan egiteko lanabesak]] ===

=== [[#Instrumentos_para_desgranar_el_trigo_y_el_maiz|Garia eta artoa aletzeko lanabesak]] ===

==== [[#Mayal_trailua_txibita|Trailua, txibita]] ====

==== [[#Piedra_de_trillar_trigo_ogia_jotzeko_harria|Ogia jotzeko harria]] ====

==== [[#Trillos|Narrak]] ====

=== [[#Instrumentos_para_aventar_el_trigo|Garia haizatzeko lanabesak]] ===

==== [[#Allegadera|Allegadera]] ====

==== [[#Pala_para_aventar|Haizatzeko pala]] ====

==== [[#Criba_cedazo_galbahea|Galbahea]] ====

==== [[#Maquina_de_beldar|Haizatzeko makina]] ====

=== [[#Desgranadora_de_maiz._Artoa_jotzeko_astoa|Arto-aletzailea. Artoa jotzeko astoa]] ===

=== [[#Desgrane_de_leguminosas|Lekadunen aletzea]] ===

=== [[#Instrumentos_para_cortar_madera|Egurra mozteko lanabesak]] ===

==== [[#Hacha_aizkora|Aizkora]] ====

**Aho biko aizkora
**Zorroztea
**Ziria

==== [[#Sierra_zerra._Serrucho|Zerra. Zerrotea]] ====

**Trontza(-zerra)
**Arbola-moztea trontzaz
**Arpana. Egurra zerratzeko zerra
**Astoa

=== [[#Utiles_para_la_recogida_de_frutas|Frutak biltzeko lanabesak]] ===

==== [[#Vara_haga_kakoa|Haga, kakoa]] ====

==== [[#Pinzas|Matxardak]] ====

=== [[#Utiles_para_trabajar_las_vides|Mahatsondoak lantzeko lanabesak]] ===

==== [[#Rejon_herron|Rejón, herrón]] ====

==== [[#Podon._Tajamatas|Aihotz handia. Tajamatas]] ====

==== [[#Gancho._Corquete|Kakoa. Corquete]] ====

==== [[#Tijeras_de_podar_y_de_vendimiar|Kimatzeko eta mahatsa biltzeko guraizeak]] ====

=== [[#Útiles_de_transporte|Garraiorako lanabesak]] ===

==== [[#Transporte_a_hombros|Garraioa bizkar gainean]] ====

**Antzadila. Velorto
**Kakola
**Sábanos. Maniriak

==== [[#Instrumentos_de_transporte|Garraiorako lanabesak]] ====

**Otarrreak: saskia, zarea, zarana. Carpancho, cunacho. Espuertas, esportillos. Otarria, otzarea
**Eskuzko angailak, angailak
**Orgatxoa

=== [[#Apendice_Almadias|Eranskina: Almadiak]] ===
&ensp;

== XIII. [[UNIDADES_DE_MEDIDA/eu|NEURRI-UNITATEAK]] ==

=== [[#Introduccion2|Sarrera]] ===

=== [[#El_cuerpo_humano_patron_de_medida|Giza gorputza, neurri-patroi]] ===

=== [[#Medidas_de_longitud|Luzera-neurriak]] ===

==== [[#Utensilios_de_medidas_de_longitud|Luzera neurtzeko lanabesak]] ====

=== [[#Medidas_de_superficie|Azalera-neurriak]] ===

=== [[#Medidas_ponderales|Pisu-neurriak]] ===

==== [[#Utensilios_de_pesaje|Pisatzeko lanabesak]] ====

=== [[#Medidas_de_capacidad_y_utensilios_para_aridos|Edukierako neurriak eta aleetarako lanabesak]] ===

=== [[#Medidas_de_capacidad_para_liquidos|Likidoen edukierako neurriak]] ===

=== [[#Medidas_relacionadas_con_la_venta_de_madera_y_el_acarreo_de_hierba|Egurraren salmentarekin eta belarraren garraioarekin lotutako neurriak]] ===

=== [[#Transformaciones1|Eraldaketak]] ===

=== [[#Equivalencias|Ekibalentziak]] ===
&ensp;

= LAN INDARRA =

== XIV. [[MANO_DE_OBRA_Y_FUERZA_EMPLEADA_EN_LA_AGRICULTURA/eu|NEKAZARITZAN ERABILITAKO ESKULANA ETA INDARRA]] ==

=== [[#Fuerza_humana|Giza indarra]] ===

==== [[#El_trabajo_en_comun_de_la_familia|Familiaren lan bateratua]] ====

==== [[#Labores_mas_propias_del_hombre|Gizonak berezkoak dituen lanak]] ====

==== [[#Participacion_de_la_mujer|Emakumearen parte-hartzea]] ====

==== [[#Tareas_de_las_personas_mayores|Adin handiko pertsonen lanak]] ====

==== [[#Criado_morroia|Morroia]] ====

==== [[#El_trabajo_infantil|Haurren lana]] ====

=== [[#Mutua_asistencia_vecinal|Auzokoen arteko elkarlaguntza]] ===

=== [[#Contratacion_de_obreros_temporales|Sasoikako langileen kontratazioa]] ===

==== [[#Ajuste_de_criado_jornalero_en_la_plaza_publica|Soldatapeko morroiaren doikuntza plaza publikoan]] ====

==== [[#Temporeros_jornaletorak|Sasoikako langileak, jornalariak]] ====

==== [[#Transiciones|Trantsizioak]] ====

=== [[#Prendas_de_trabajo._Janzkerak|Lan-jantziak. Janzkerak]] ===

==== [[#Indumentaria_masculina|Gizonezkoen janzkera]] ====

==== [[#Indumentaria_femenina|Emakumeen janzkera]] ====

==== [[#Calzado|Oinetakoak]] ====

=== [[#Fuerza_animal|Animalien indarra]] ===

==== [[#Ganado_vacuno._Uztartu|Behi-azienda. Uztartu]] ====

==== [[#Ganado_caballar1|Zaldi-azienda]] ====

==== [[#Ganado_asnal1|Asto-azienda]] ====

==== [[#Hoy_dia|Gaur egun]] ====

=== [[#Apendice_Condiciones_de_trabajo_de_los_jornaleros_y_precio_de_los_jornales_en_siglos_pasados_en_Viana_(N)|Eranskina: Jornalarien lan-baldintzak eta jornalen prezioa aurreko mendeetan Vianan (N)]] ===
&ensp;

== XV. [[TRANSPORTE_ANIMAL._EL_CARRO_GURDIA/eu|ANIMALIEN BIDEZKO GARRAIOA.  GURDIA]] ==

=== [[#El_carro_gurdia._La_galera|Gurdia. Orga]] ===

==== [[#Iparralde_Sara_Donoztiri_Uhartehiri_Garazi_Liginaga|Iparraldea: Sara, Donoztiri, Uhartehiri, Garazi, Liginaga]] ====

==== [[#Navarra_Bera_Urdiain_Amescoa_Aoiz_Valle_de_Arce_y_Oroz-Betelu_Viana_San_Martin_de_Unx_Obanos_Muez_y_Ugar_Valle_de_Roncal_Valtierra_Carcar|Nafarroa: Bera, Urdiain, Ameskoa, Agoitz, Artzibar eta Oroz-Betelu, Viana, San Martin Unx, Obanos, Muetz eta Ugar, Erronkaribar, Valtierra, Cárcar]] ====

==== [[#Alava_Valderejo_Bernedo_Moreda_Abezia_Apodaka_Treviño_y_La_Puebla_de_Arganzon_Berganzo_Pipaon_y_Ribera_Alta_Argandoña|Araba: Valderejo, Bernedo, Moreda, Abezia, Apodaka, Trebiñu eta Argantzon, Berganzo, Pipaón eta Erriberagoitia, Argandoña]] ====

==== [[#Gipuzkoa_Berastegi_Beasain_Hondarribia_Elgoibar_Telleriarte_Zerain|Gipuzkoa: Berastegi, Beasain, Hondarribia, Elgoibar, Telleriarte, Zerain]] ====

==== [[#Bizkaia_Gautegiz_Arteaga_Abadiño_Amorebieta-Etxano_Bedarona_Urduliz_Valle_de_Carranza|Bizkaia: Gautegiz Arteaga, Abadiño, Zornotza, Bedaroa, Urduliz, Karrantza]] ====

=== [[#La_narria_lera|Narra, lera]] ===

==== [[#Iparralde|Iparraldea]] ====

==== [[#Navarra1|Nafarroa]] ====

==== [[#Alava1|Araba]] ====

==== [[#Gipuzkoa1|Gipuzkoa]] ====

==== [[#Bizkaia1|Bizkaia]] ====

=== [[#El_yugo_uztarria|Uztarria]] ===

==== [[#Modo_de_uncir_los_bueyes|Idiak uztartzeko modua]] ====

==== [[#Complementos_del_yugo|Uztarriaren osagarriak]] ====

**Gurtedea
**Uztar-estalkia
**Zapak
**Hedeak

==== [[#Yugos_de_las_caballerias|Zamarien uztarriak]] ====

==== [[#Arneses_y_aparejos_de_los_ganados_caballar_y_asnal|Zaldi- eta asto-azienden uhalak eta tresnak]] ====

**Albarda, bastea, txalma eta manta
**Muturgainekoa eta begietakoak
**Collerón, koilarra. Torrollo
**''Balancín''

==== [[#Aparejos_de_transporte|Garraiorako tresnak]] ====

**Makoak
**Angailak, andak
**Anekak. Zakutoak. Astotzarak
**Beste elementu batzuk
&ensp;

== XVI. [[LA_MECANIZACION_DE_LA_AGRICULTURA/eu|NEKAZARITZAREN MEKANIZAZIOA]] ==

=== [[#Introduccion3|Sarrera]] ===

=== [[#La_mecanizacion_en_una_localidad_alavesa|Mekanizazioa Arabako herri batean]] ===

==== [[#El_arado_y_su_evolucion|Goldaketa eta haren bilakaera]] ====

==== [[#Industrializacion_de_los_aperos_de_labranza|Nekazaritzako lanabesen industrializazioa]] ====

==== [[#La_aparicion_del_tractor|Traktorearen agerpena]] ====

=== [[#Aperos_utilizados_durante_el_ciclo_agricola|Nekazaritzako zikloan erabilitako lanabesak]] ===

==== [[#Preparacion_de_la_tierra|Lurraren prestaketa]] ====

==== [[#La_siembra|Ereintza]] ====

==== [[#Mantenimiento_de_los_cultivos|Laboreen mantentzea]] ====

==== [[#La_cosecha|Uzta]] ====

=== [[#Vertiente_mediterranea2|Isurialde mediterraneoa]] ===

=== [[#Vertiente_atlantica2|Isurialde atlantikoa]] ===

=== [[#La_mecanizacion_hoy_dia|Mekanizazioa gaur egun]] ===

==== [[#Vertiente_mediterranea3|Isurialde mediterraneoa]] ====

==== [[#Vertiente_atlantica3|Isurialde atlantikoa]] ====

=== [[#Maquinas_en_sociedad_y_de_propiedad_colectiva|Makinak bazkidetzan eta jabetza kolektiboan]] ===
&ensp;

= MERKATARITZA ETA JABETZA =

== XVII. [[APROVECHAMIENTO_PROPIO_Y_COMERCIO_AGRICOLA/eu|NORBERARENTZAKO APROBETXAMENDUA ETA NEKAZARITZAKO MERKATARITZA]] ==

=== [[#Compra_de_semillas_y_plantas._Haziak_eta_landareak|Hazien eta landareen erosketa. Haziak eta landareak]] ===

==== [[#Hoy_dia1|Gaur egun]] ====

=== [[#Compra_de_abonos._Ongarriak|Ongarrien erosketa. Ongarriak]] ===

=== [[#Fabricacion_propia_de_aperos|Lanabesak norberak egitea]] ===

=== [[#Compra_de_aperos|Lanabesen erosketa]] ===

=== [[#Reparacion_de_aperos|Lanabesen konponketa]] ===

=== [[#Mercados_y_ferias_agricolas._Plaza._Azokak|Nekazaritzako azokak eta feriak]] ===

=== [[#Venta_directa._Salmentak|Salmentak]] ===

=== [[#Ferias_extraordinarias._Feriak|Aparteko feriak]] ===

=== [[#Servicios_prestados_por_vendedores_ambulantes|Saltzaile ibiltarien zerbitzuak]] ===

==== [[#Servicios_de_carniceria|Harategiko zerbitzuak]] ====

=== [[#Ferias_ganaderas|Ganadu feriak]] ===

=== [[#Preparacion_de_los_productos_contratos_y_condiciones_de_pago|Produktuen, kontratuen eta ordaintzeko baldintzen prestaketa]] ===
&ensp;

== XVIII. [[REGIMEN_DE_PROPIEDAD._PROPIEDAD_COMUNAL_Y_PROPIEDAD_PRIVADA/eu|JABETZA-ERREGIMENA. JABETZA KOMUNALA ETA JABETZA PRIBATUA]] ==

=== [[#Propiedad_comunal_y_su_aprovechamiento|Jabetza komunala eta haren aprobetxamendua]] ===

==== [[#Arrendamiento_de_comunales|Komunalen alokatzea]] ====

==== [[#Otros_usos_del_monte_comunal|Mendi komunalaren beste erabilera batzuk]] ====

=== [[#Tierras_de_Misericordia_y_Arca_de_Misericordia|Erruki Lurrak eta Erruki Kutxa]] ===

=== [[#Propietarios_que_explotan_directamente_sus_tierras|Beren lurrak zuzenean ustiatzen dituzten jabeak]] ===

=== [[#Propietarios_que_explotan_mediante_inquilinos|Beren lurrak maizterren bidez ustiatzen dituzten jabeak]] ===

==== [[#Precio_de_la_renta_y_su_fijacion|Errentaren prezioa eta hura finkatzea]] ====

==== [[#Pago_en_especie_o_en_metalico|Espeziean edo diruz ordaintzea]] ====

**Ordain-modua
**Ordain-aroa

=== [[#Situacion_hoy_dia|Egoera gaur egun]] ===

=== [[#Imbricacion_de_propiedad_comunal_y_propiedad_privada|Jabetza komunalaren eta jabetza pribatuaren teilakatzea]] ===

==== [[#Tiempo_de_derrota|Tiempo de derrota]] ====

==== [[#Arboles_de_propiedad_privada_en_terreno_comunal|Jabetza pribatuko arbolak lur komunalean]] ====
&ensp;

= SINESMENAK ETA ERRITUAK =

== XIX. [[PRACTICAS_Y_RITOS_DE_PROTECCION_EN_LA_AGRICULTURA/eu|BABESERAKO PRAKTIKAK ETA ERRITUAK NEKAZARITZAN]] ==

=== [[#Proteccion_de_los_sembrados_y_plantas|Soroen eta landareen babesa]] ===

==== [[#Proteccion_contra_plagas|Izurrien aurkako babesa]] ====

==== [[#Proteccion_contra_jabalies_basurdeak_y_tejones_azkonarrak|Basurdeen eta azkonarren aurkako babesa]] ====

==== [[#Proteccion_contra_los_conejos|Untxien aurkako babesa]] ====

==== [[#Proteccion_contra_los_pajaros._Espantapajaros_txorimaloa_txori-jabolea|Txorien aurkako babesa. Txorimaloa, txori-jagolea]] ====

=== [[#Ritos_y_practicas_simbolicas_fuegos_solsticiales|Errituak eta praktika sinbolikoak: solstizioetako suak]] ===

==== [[#Practicas_en_torno_a_la_fiesta_de_san_Juan_Bautista|San Joan Batailatzailearen festaren inguruko praktikak]] ====

==== [[#Antiguas_creencias_relacionadas_con_la_fertilidad_de_la_tierra|Lurraren emankortasunarekin lotutako praktika batzuk]] ====

==== [[#Imagenes_de_santos_y_practicas_magicas|Santuen irudiak eta praktika magikoak]] ====

==== [[#La_implantacion_de_El_mayo._Donilatxa|Maiatzeko zuhaitzaren ezarpena. Donilatxa]] ====

=== [[#Bendicion_de_los_campos_y_las_semillas|Landen eta hazien bedeinkapena]] ===

==== [[#Bendicion_e_implantacion_de_cruces|Gurutzeak bedeinkatu eta jartzea]] ====

==== [[#Ramos_bendecidos|Erramu bedeinkatuak]] ====

==== [[#Ritos_de_bendicion_de_los_campos|Landak bedeinkatzeko errituak]] ====

==== [[#Bendicion_de_semillas|Haziak bedeinkatzea]] ====

=== [[#Toques_de_campanas_y_conjuros_contras_las_tormentas._Traslado_de_imagenes_de_santos|Ekaitzen aurkako kanpai-joaldiak eta aroak. Santuen irudien leku-aldaketak]] ===

==== [[#Toques_de_campanas|Kanpai-joaldiak]] ====

==== [[#Piedritas_recogidas_en_Pascua|Bazkoz jasotako harritxoak]] ====

==== [[#Conjuros_realizados_desde_la_iglesia_o_ermita._Konjuruak|Elizatik edo ermitatik egindako aroak. Konjuruak]] ====

==== [[#Invocaciones_a_santa_Barbara|Santa Barbarari laguntza-eskeak]] ====

==== [[#Imagenes_de_santos|Santuen irudiak]] ====

=== [[#Rogativas_letaniak|Errogatibak, letaniak]] ===

==== [[#Letanias_de_san_Marcos|San Markosen letaniak]] ====

==== [[#Rogativas_de_la_Ascension_Asentzio_errogatibak|Asentzioko errogatibak]] ====

==== [[#Rogativas_ocasionales|Noizbehinkako errogatibak]] ====

==== [[#Rogativas_a_santuarios|Errogatibak santutegiei]] ====

==== [[#Traslacion_procesional_de_imagenes|Irudien leku-aldaketa prozesioan]] ====

=== [[#Santos_protectores_de_las_cosechas|Uztak babesten dituzten santuak]] ===

==== [[#San_Gregorio_Ostiense|San Gregorio Ostiense]] ====

==== [[#San_Isidro_labrador|San Isidro laboraria]] ====

==== [[#San_Fausto_labrador|San Fausto laboraria]] ====

=== [[#Accion_de_gracias_por_las_cosechas|Uztengatiko esker-ematea]] ===

{{#bookTitle:Nekazaritza Euskal Herrian|Agricultura_en_vasconia/eu}} {{DISPLAYTITLE: Eduki-taula}}