Menú de navegación
Identificarse / Crear cuenta
Toggle navigation
Atlas Etnográfico
de Vasconia
Identificarse / Crear cuenta
Inicio
Temas
Alimentación Doméstica en Vasconia
Juegos Infantiles en Vasconia
Ritos Funerarios en Vasconia
Ritos del Nacimiento al Matrimonio en Vasconia
Ganadería y Pastoreo en Vasconia
Medicina Popular en Vasconia
Casa y Familia en Vasconia
Agricultura en Vasconia
Proyecto Etniker
José Miguel de Barandiaran
Proyecto Etniker
Grupos Etniker
Atlas Etnográfico de Vasconia
Digitalización del Atlas
Contacto
en
Español
Euskera
Francés
Inglés
Exportar traducciones
Saltar a:
navegación
,
buscar
Preferencias
Grupo
AGONIA Y MUERTE. AGONIA ETA HERIOTZA
Agricultura en vasconia
AJUAR Y ARTESANIA PASTORIL
ALIMENTACION DEL GANADO ESTABULADO
Alimentacion domestica en vasconia
ALIMENTOS Y COMIDAS RITUALES
AMORTAJAMIENTO. HILAREN BEZTITZEA
APARECIDOS Y ANIMAS ERRANTES. ARIMA HERRATUAK
APROVECHAMIENTO PROPIO Y COMERCIO AGRICOLA
ASOCIACIONES EN TORNO A LA MUERTE
Atlas etnografico de vasconia
Aviso Legal
BAUTISMO. BATAIOA
BEBIDAS
Bibliografia Agricultura en vasconia
Bibliografia Alimentacion domestica en vasconia
Bibliografia Casa y familia en vasconia
Bibliografia Ganaderia y pastoreo en vasconia
Bibliografia Juegos infantiles en vasconia
Bibliografia Medicina popular en vasconia
Bibliografia Ritos del nacimiento al matrimonio en vasconia
Bibliografia Ritos funerarios en vasconia
CAMINOS MORTUORIOS. HILBIDEAK
CAPITULACIONES MATRIMONIALES
Casa y familia en vasconia
CIMIENTOS Y PAREDES
CLASES DE PASTORES
COMUNICACION DE LA MUERTE
CONGELACION INSOLACION AHOGAMIENTO Y CAIDA DE RAYOS
CONMEMORACION DE LOS DIFUNTOS
Consideraciones generales sobre la agricultura Agricultura en vasconia
Consideraciones sobre el juego infantil Juegos infantiles en vasconia
CONSUMO DE ANIMALES ACUATICOS
CONSUMO DE SETAS Y CARACOLES
CONSUMO Y CONSERVACION DE PRODUCTOS VEGETALES
Contacto
CREENCIAS RELACIONADAS CON EL NACIMIENTO
CREENCIAS SOBRE EL DESTINO DEL ALMA
CREENCIAS SOBRE LA CAUSA DE ALGUNAS ENFERMEDADES
CREENCIAS Y COSTUMBRES
CRIANZA DE ANIMALES
Cuestionario Agricultura en vasconia
Cuestionario Casa y familia en vasconia
Cuestionario Ganaderia y pastoreo en vasconia
Cuestionario Juegos infantiles en vasconia
Cuestionario Medicina popular en vasconia
Cuestionario Ritos del nacimiento al matrimonio en vasconia
Cuestionario Ritos funerarios en vasconia
CULTIVO DE ARBOLES FRUTALES
CULTIVO DE LINO Y CAÑAMO
CULTIVO DEL OLIVO Y LA VID
CURANDERISMO
DENOMINACION ORIENTACION Y SITURACION DE LAS CASAS
DENTICIONES. ENURESIS. PROBLEMAS DEL HABLA Y DE LOS NERVIOS
DIAS EXEQUIALES
Digitalizacion del atlas
DISTRIBUCION INTERNA DE LA CASA
DISTRIBUCION Y ROTACION DE CULTIVOS. CALENDARIO AGRICOLA
DOLENCIAS REUMATICAS Y LUMBAGO
DUELO DOMESTICO Y AYUDA VECINAL
Edicion digital Agricultura en vasconia
Edicion digital Alimentacion domestica en vasconia
Edicion digital Casa y familia en vasconia
Edicion digital Ganaderia y pastoreo en vasconia
Edicion digital Juegos infantiles en vasconia
Edicion digital Medicina popular en vasconia
Edicion digital Ritos del nacimiento al matrimonio en vasconia
Edicion digital Ritos funerarios en vasconia
EL BANQUETE DE BODAS. EZTEIAK
EL CORTEJO FUNEBRE. SEGIZIOA
EL ESQUILEO. ARDI-MOZTEA
EL GANADO DE MONTE
EL LUTO. DOLUA
EL ORDEÑO DE LAS OVEJAS. ARDI-JEIZTEA
EL PAISAJE AGRARIO
EL PERRO DE PASTOR. ARDI-TXAKURRA
EL POBLAMIENTO EN VASCONIA
EL VELATORIO. GAUBELA
ENFERMEDADES DE LOS OIDOS
ENFERMEDADES DE LOS OJOS
ENFERMEDADES INFANTILES
ENFERMEDADES RESPIRATORIAS
ENTRADA EN EL DOMICILIO CONYUGAL. ETXE-SARTZEA
EQUIPO MOBILIAR DEL HOGAR Y DE LA COCINA
EQUIPO MOBILIAR SALA DORMITORIOS Y ASEO
ESPACIOS PARA LABORES AGRICOLAS Y CONSTRUCCIONES COMPLEMENTARIAS
ESTABLECIMIENTOS PASTORILES DE MONTAÑA
ESTABLOS Y RECINTOS PARA LA CRIA DE ANIMALES
ESTOMAGO Y TRIPAS
EXEQUIAS. HILETAK
FAMILIA Y PARENTESCO
FERIAS GANADERAS Y COMPRAVENTA DE GANADO
FRACTURAS Y LUXACIONES
Ganaderia y pastoreo en vasconia
Grupos etniker
HERIDAS Y HEMORRAGIAS. EXTRACCION DE ESPINAS
HIGADO RIÑON Y OTRAS VISCERAS
HOGAR ALUMBRADO Y COCINA
HONOR DE LA FAMILIA
Indice Agricultura en vasconia
Indice Alimentacion domestica en vasconia
Indice Casa y familia en vasconia
Indice Ganaderia y pastoreo en vasconia
Indice Juegos infantiles en vasconia
Indice Medicina popular en vasconia
Indice Ritos del nacimiento al matrimonio en vasconia
Indice Ritos funerarios en vasconia
INDUMENTARIA DEL PASTOR
INFANCIA Y PUBERTAD
INFECCIONES Y ENFERMEDADES CONTAGIOSAS DE LA PIEL
INICIOS DE LA RELACION AMOROSA
Interes Agricultura en vasconia
Interes Alimentacion domestica en vasconia
Interes Casa y familia en vasconia
Interes Ganaderia y pastoreo en vasconia
Interes Juegos infantiles en vasconia
Interes Medicina popular en vasconia
Interes Ritos del nacimiento al matrimonio en vasconia
Interes Ritos funerarios en vasconia
Introduccion Agricultura en vasconia
Introduccion Casa y familia en vasconia
Introduccion Ganaderia y pastoreo en vasconia
Introduccion Medicina popular en vasconia
Introduccion Ritos del nacimiento al matrimonio en vasconia
Investigacion Agricultura en vasconia
Investigacion Alimentacion domestica en vasconia
Investigacion Casa y familia en vasconia
Investigacion Ganaderia y pastoreo en vasconia
Investigacion Juegos infantiles en vasconia
Investigacion Medicina popular en vasconia
Investigacion Ritos del nacimiento al matrimonio en vasconia
Investigacion Ritos funerarios en vasconia
Jose miguel de barandiaran
JUEGOS DE ADIVINAR. ACERTIJOS
JUEGOS DE BALANCEO
JUEGOS DE CARRERAS
JUEGOS DE ESCONDERSE
JUEGOS DE HABILIDAD
JUEGOS DE IMITACION ESCENIFICACION Y MIMICA
JUEGOS DE LANZAMIENTO
JUEGOS DE LENGUAJE
JUEGOS DE MANOS Y DEDOS
JUEGOS DE PASTORES
JUEGOS DE SALTO
JUEGOS DIVERSOS. EL COLECCIONISMO INFANTIL
Juegos infantiles en vasconia
JUEGOS ORGANIZADOS EN FIESTAS POPULARES
JUEGOS RITMICOS
JUEGOS Y CANCIONES PARA LA PRIMERA EDAD
JUVENTUD. GAZTAROA
LA ALIMENTACION EN IPARRALDE
LA BODA. EZKONTZA
LA CAZA DE ALIMAÑAS
LA CONDUCCION DEL CADAVER A LA IGLESIA
LA ELABORACION TRADICIONAL DEL PAN
LA FABRICACION DEL QUESO. GAZTAGINTZA
LA HIERBA Y OTROS FORRAJES
LA INDUMENTARIA EN EL CORTEJO FUNEBRE
LA LECHE Y SUS DERIVADOS
LA MECANIZACION DE LA AGRICULTURA
LA NATURALEZA COMO ESPACIO LUDICO
LA REPRODUCCION
LA SANGRE
LA SUBIDA CON EL REBAÑO AL MONTE
LAS ABEJAS. ERLEA
LAS SEPULTURAS EN LAS IGLESIAS. JARLEKUAK. FUESAS
LENGUAJE Y TRATO A LOS ANIMALES
LESIONES E IRRITACIONES DE LA PIEL
LIMPIEZA DE LA CASA ROPA Y VAJILLA
LOS JUGUETES. ARTESANIA INFANTIL
LOS RITOS FUNERARIOS EN IPARRALDE
LUGARES Y MODOS DE ENTERRAMIENTO
Main Page
MALES DE CABEZA
MALES DE DIENTES HAGINEKO MINA
MANO DE OBRA Y FUERZA EMPLEADA EN LA AGRICULTURA
MARCAS DE LA PIEL. PELO Y UÑAS
MARCAS DE PROPIEDAD
MATANZA DOMESTICA DE ANIMALES
MATANZA DOMESTICA DE ANIMALES 1
Medicina popular en vasconia
MOBILIARIO AGRICOLA TRADICIONAL
MODELOS COMARCALES DE CASAS
MORDEDURAS Y PICADURAS HOZKA
NACIMIENTO. JAIOTZA
NOMBRES DE LOS ANIMALES. ABEREEN IZENAK
NOVIAZGO
OFRENDA POSTNUPCIAL Y TORNABODA
OFRENDAS Y SUFRAGIOS EN LA SEPULTURA. ARGIAK OLATAK HILOTOITZAK
ORGANIZACION DE LA INGESTA OTORDUAK
ORNAMENTACION DE LA CASA
PASTOS COMUNALES
PATRIMONIO FAMILIAR Y SU TRANSMISION
PLEGARIAS EN LA MESA FAMILIAR
Política de privacidad
PORTADORES DE OFRENDAS EN EL CORTEJO
PRACTICAS Y RITOS DE PROTECCION EN LA AGRICULTURA
Preambulo Casa y familia en vasconia
Preambulo Ganaderia y pastoreo en vasconia
Preambulo Medicina popular en vasconia
Preambulo Ritos del nacimiento al matrimonio en vasconia
Preambulo Ritos funerarios en vasconia
Prefacio Agricultura en vasconia
PREPARACION DE LA TIERRA DE CULTIVO
PREPARACION DE LAS COMIDAS DOMESTICAS
PREPARACION Y CONSERVACION DE HUEVOS
PREPARATIVOS DE LA BODA. DEIUNE-ALDIA
PRESAGIOS DE MUERTE. HERIOTZAREN ZANTZUAK
Presentacion Agricultura en vasconia
Presentacion Alimentacion domestica en vasconia
Presentacion Casa y familia en vasconia
Presentacion Ganaderia y pastoreo en vasconia
Presentacion Juegos infantiles en vasconia
Presentacion Medicina popular en vasconia
Presentacion Ritos del nacimiento al matrimonio en vasconia
Presentacion Ritos funerarios en vasconia
PRIMERA INFANCIA. HAURTZAROA
PROCEDIMIENTOS DE SELECCION PREVIOS A LOS JUEGOS
PRODUCCION DE ACEITE VINO TXAKOLI Y SIDRA
Proemio Alimentacion domestica en vasconia
Prologo Agricultura en vasconia
PROTECCION CREENCIAL DEL GANADO
Proyecto etniker
Publicacion impresa Agricultura en vasconia
Publicacion impresa Alimentacion domestica en vasconia
Publicacion impresa Casa y familia en vasconia
Publicacion impresa Ganaderia y pastoreo en vasconia
Publicacion impresa Juegos infantiles en vasconia
Publicacion impresa Medicina popular en vasconia
Publicacion impresa Ritos del nacimiento al matrimonio en vasconia
Publicacion impresa Ritos funerarios en vasconia
PUERPERIO
PUERTAS Y VENTANAS
RAZAS DE ANIMALES
RECOLECCION DE LOS CULTIVOS Y CONSERVACION
REGIMEN DE PROPIEDAD. PROPIEDAD COMUNAL Y PROPIEDAD PRIVADA
REGRESO A LA CASA MORTUORIA Y AGAPES FUNERARIOS
RELACION DE LA CASA CON EL SUELO EL CLIMA Y LA ACTIVIDAD
RELACIONES CON LA FAMILIA Y LOS PARIENTES
REPRODUCCION Y CUIDADOS DE LOS ANIMALES
Resumen
Resumen Agricultura en vasconia
Resumen Alimentacion domestica en vasconia
Resumen Casa y familia en vasconia
Resumen Ganaderia y pastoreo en vasconia
Resumen Juegos infantiles en vasconia
Resumen Medicina popular en vasconia
Resumen Ritos del nacimiento al matrimonio en vasconia
Resumen Ritos funerarios en vasconia
Ritos del nacimiento al matrimonio en vasconia
RITOS EN TORNO AL FUEGO DOMESTICO
Ritos funerarios en vasconia
SALUD Y MENTALIDAD POPULAR
SALUD Y RELIGION POPULAR
SEPELIO
SIEMBRA Y CUIDADOS DE LOS CULTIVOS
SIMBOLOS PROTECTORES DE LA CASA
SINTOMAS Y REMEDIOS GENERALES
SOLTERIA Y CELIBATO. CASAMIENTO DE VIUDOS Y VIEJOS
TABACO
TEJADO
TERRENOS CULTIVADOS
TRANSFORMACIONES OPERADAS DURANTE EL PRESENTE SIGLO EN EL REGIMEN ALIMENTARIO DOMESTICO
TRANSPORTE ANIMAL. EL CARRO GURDIA
TRASHUMANCIA Y TRANSTERMINANCIA
TRATOS NORMAS Y FORMULAS INFANTILES
UNIDADES DE MEDIDA
UNIONES LIBRES E HIJOS NATURALES
VIATICO Y EXTREMAUNCION. AZKEN SAKRAMENDUAK
VIDA Y FUNCIONES DE LOS ESPOSOS
Idioma
aa - Qafár af
ab - Аҧсшәа
ace - Acèh
ady - адыгабзэ
ady-cyrl - адыгабзэ
aeb - تونسي/Tûnsî
aeb-arab - تونسي
aeb-latn - Tûnsî
af - Afrikaans
ak - Akan
aln - Gegë
am - አማርኛ
an - aragonés
ang - Ænglisc
anp - अङ्गिका
ar - العربية
arc - ܐܪܡܝܐ
arn - mapudungun
arq - جازايرية
ary - Maġribi
arz - مصرى
as - অসমীয়া
ase - American sign language
ast - asturianu
av - авар
avk - Kotava
awa - अवधी
ay - Aymar aru
az - azərbaycanca
azb - تۆرکجه
ba - башҡортса
ban - Basa Bali
bar - Boarisch
bbc - Batak Toba
bbc-latn - Batak Toba
bcc - جهلسری بلوچی
bcl - Bikol Central
be - беларуская
be-tarask - беларуская (тарашкевіца)
bg - български
bgn - روچ کپتین بلوچی
bho - भोजपुरी
bi - Bislama
bjn - Bahasa Banjar
bm - bamanankan
bn - বাংলা
bo - བོད་ཡིག
bpy - বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী
bqi - بختیاری
br - brezhoneg
brh - Bráhuí
bs - bosanski
bto - Iriga Bicolano
bug - ᨅᨔ ᨕᨘᨁᨗ
bxr - буряад
ca - català
cbk-zam - Chavacano de Zamboanga
cdo - Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄
ce - нохчийн
ceb - Cebuano
ch - Chamoru
cho - Choctaw
chr - ᏣᎳᎩ
chy - Tsetsêhestâhese
ckb - کوردیی ناوەندی
co - corsu
cps - Capiceño
cr - Nēhiyawēwin / ᓀᐦᐃᔭᐍᐏᐣ
crh - qırımtatarca
crh-cyrl - къырымтатарджа (Кирилл)
crh-latn - qırımtatarca (Latin)
cs - čeština
csb - kaszëbsczi
cu - словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ
cv - Чӑвашла
cy - Cymraeg
da - dansk
de - Deutsch
de-at - Österreichisches Deutsch
de-ch - Schweizer Hochdeutsch
de-formal - Deutsch (Sie-Form)
diq - Zazaki
dsb - dolnoserbski
dtp - Dusun Bundu-liwan
dty - डोटेली
dv - ދިވެހިބަސް
dz - ཇོང་ཁ
ee - eʋegbe
egl - Emiliàn
el - Ελληνικά
eml - emiliàn e rumagnòl
en - Inglés
en-ca - Canadian English
en-gb - British English
eo - Esperanto
es - Español
et - eesti
eu - Euskera
ext - estremeñu
fa - فارسی
ff - Fulfulde
fi - suomi
fit - meänkieli
fj - Na Vosa Vakaviti
fo - føroyskt
fr - Francés
frc - français cadien
frp - arpetan
frr - Nordfriisk
fur - furlan
fy - Frysk
ga - Gaeilge
gag - Gagauz
gan - 贛語
gan-hans - 赣语(简体)
gan-hant - 贛語(繁體)
gd - Gàidhlig
gl - galego
glk - گیلکی
gn - Avañe'ẽ
gom - गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni
gom-deva - गोंयची कोंकणी
gom-latn - Gõychi Konknni
got - 𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺
grc - Ἀρχαία ἑλληνικὴ
gsw - Alemannisch
gu - ગુજરાતી
gv - Gaelg
ha - Hausa
hak - 客家語/Hak-kâ-ngî
haw - Hawaiʻi
he - עברית
hi - हिन्दी
hif - Fiji Hindi
hif-latn - Fiji Hindi
hil - Ilonggo
ho - Hiri Motu
hr - hrvatski
hrx - Hunsrik
hsb - hornjoserbsce
ht - Kreyòl ayisyen
hu - magyar
hy - Հայերեն
hz - Otsiherero
ia - interlingua
id - Bahasa Indonesia
ie - Interlingue
ig - Igbo
ii - ꆇꉙ
ik - Iñupiak
ike-cans - ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ
ike-latn - inuktitut
ilo - Ilokano
inh - ГӀалгӀай
io - Ido
is - íslenska
it - italiano
iu - ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ/inuktitut
ja - 日本語
jam - Patois
jbo - la .lojban.
jut - jysk
jv - Basa Jawa
ka - ქართული
kaa - Qaraqalpaqsha
kab - Taqbaylit
kbd - Адыгэбзэ
kbd-cyrl - Адыгэбзэ
kg - Kongo
khw - کھوار
ki - Gĩkũyũ
kiu - Kırmancki
kj - Kwanyama
kk - қазақша
kk-arab - قازاقشا (تٴوتە)
kk-cn - قازاقشا (جۇنگو)
kk-cyrl - қазақша (кирил)
kk-kz - қазақша (Қазақстан)
kk-latn - qazaqşa (latın)
kk-tr - qazaqşa (Türkïya)
kl - kalaallisut
km - ភាសាខ្មែរ
kn - ಕನ್ನಡ
ko - 한국어
ko-kp - 한국어 (조선)
koi - Перем Коми
kr - Kanuri
krc - къарачай-малкъар
kri - Krio
krj - Kinaray-a
ks - कॉशुर / کٲشُر
ks-arab - کٲشُر
ks-deva - कॉशुर
ksh - Ripoarisch
ku - Kurdî
ku-arab - كوردي (عەرەبی)
ku-latn - Kurdî (latînî)
kv - коми
kw - kernowek
ky - Кыргызча
la - Latina
lad - Ladino
lb - Lëtzebuergesch
lbe - лакку
lez - лезги
lfn - Lingua Franca Nova
lg - Luganda
li - Limburgs
lij - Ligure
liv - Līvõ kēļ
lki - لەکی
lmo - lumbaart
ln - lingála
lo - ລາວ
loz - Silozi
lrc - لۊری شومالی
lt - lietuvių
ltg - latgaļu
lus - Mizo ţawng
luz - لئری دوٙمینی
lv - latviešu
lzh - 文言
lzz - Lazuri
mai - मैथिली
map-bms - Basa Banyumasan
mdf - мокшень
mg - Malagasy
mh - Ebon
mhr - олык марий
mi - Māori
min - Baso Minangkabau
mk - македонски
ml - മലയാളം
mn - монгол
mo - молдовеняскэ
mr - मराठी
mrj - кырык мары
ms - Bahasa Melayu
mt - Malti
mus - Mvskoke
mwl - Mirandés
my - မြန်မာဘာသာ
myv - эрзянь
mzn - مازِرونی
na - Dorerin Naoero
nah - Nāhuatl
nan - Bân-lâm-gú
nap - Napulitano
nb - norsk bokmål
nds - Plattdüütsch
nds-nl - Nedersaksies
ne - नेपाली
new - नेपाल भाषा
ng - Oshiwambo
niu - Niuē
nl - Nederlands
nl-informal - Nederlands (informeel)
nn - norsk nynorsk
nov - Novial
nrm - Nouormand
nso - Sesotho sa Leboa
nv - Diné bizaad
ny - Chi-Chewa
oc - occitan
olo - Livvinkarjala
om - Oromoo
or - ଓଡ଼ିଆ
os - Ирон
pa - ਪੰਜਾਬੀ
pag - Pangasinan
pam - Kapampangan
pap - Papiamentu
pcd - Picard
pdc - Deitsch
pdt - Plautdietsch
pfl - Pälzisch
pi - पालि
pih - Norfuk / Pitkern
pl - polski
pms - Piemontèis
pnb - پنجابی
pnt - Ποντιακά
prg - Prūsiskan
ps - پښتو
pt - português
pt-br - português do Brasil
qu - Runa Simi
qug - Runa shimi
rgn - Rumagnôl
rif - Tarifit
rm - rumantsch
rmy - Romani
rn - Kirundi
ro - română
roa-tara - tarandíne
ru - русский
rue - русиньскый
rup - armãneashti
ruq - Vlăheşte
ruq-cyrl - Влахесте
ruq-latn - Vlăheşte
rw - Kinyarwanda
sa - संस्कृतम्
sah - саха тыла
sat - Santali
sc - sardu
scn - sicilianu
sco - Scots
sd - سنڌي
sdc - Sassaresu
sdh - کوردی خوارگ
se - sámegiella
sei - Cmique Itom
ses - Koyraboro Senni
sg - Sängö
sgs - žemaitėška
sh - srpskohrvatski / српскохрватски
shi - Tašlḥiyt/ⵜⴰⵛⵍⵃⵉⵜ
shi-latn - Tašlḥiyt
shi-tfng - ⵜⴰⵛⵍⵃⵉⵜ
shn - ၽႃႇသႃႇတႆး
si - සිංහල
sk - slovenčina
sl - slovenščina
sli - Schläsch
sm - Gagana Samoa
sma - Åarjelsaemien
sn - chiShona
so - Soomaaliga
sq - shqip
sr - српски / srpski
sr-ec - српски (ћирилица)
sr-el - srpski (latinica)
srn - Sranantongo
ss - SiSwati
st - Sesotho
stq - Seeltersk
su - Basa Sunda
sv - svenska
sw - Kiswahili
szl - ślůnski
ta - தமிழ்
tcy - ತುಳು
te - తెలుగు
tet - tetun
tg - тоҷикӣ
tg-cyrl - тоҷикӣ
tg-latn - tojikī
th - ไทย
ti - ትግርኛ
tk - Türkmençe
tl - Tagalog
tly - толышә зывон
tn - Setswana
to - lea faka-Tonga
tokipona - Toki Pona
tpi - Tok Pisin
tr - Türkçe
tru - Ṫuroyo
ts - Xitsonga
tt - татарча/tatarça
tt-cyrl - татарча
tt-latn - tatarça
tum - chiTumbuka
tw - Twi
ty - reo tahiti
tyv - тыва дыл
tzm - ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ
udm - удмурт
ug - ئۇيغۇرچە / Uyghurche
ug-arab - ئۇيغۇرچە
ug-latn - Uyghurche
uk - українська
ur - اردو
uz - oʻzbekcha/ўзбекча
uz-cyrl - ўзбекча
uz-latn - oʻzbekcha
ve - Tshivenda
vec - vèneto
vep - vepsän kel’
vi - Tiếng Việt
vls - West-Vlams
vmf - Mainfränkisch
vo - Volapük
vot - Vaďďa
vro - Võro
wa - walon
war - Winaray
wo - Wolof
wuu - 吴语
xal - хальмг
xh - isiXhosa
xmf - მარგალური
yi - ייִדיש
yo - Yorùbá
yue - 粵語
za - Vahcuengh
zea - Zeêuws
zh - 中文
zh-cn - 中文(中国大陆)
zh-hans - 中文(简体)
zh-hant - 中文(繁體)
zh-hk - 中文(香港)
zh-mo - 中文(澳門)
zh-my - 中文(马来西亚)
zh-sg - 中文(新加坡)
zh-tw - 中文(台灣)
zu - isiZulu
qqq - Message documentation
Formato
Exportar para traducción sin conexión
Exportar en formato nativo
<languages></languages> {{ #pageLangs: es | eu }} Aurkezten dugun lan honetan, Etxe eta Familia tradizionalak ikertzen dira; hau da, familia baten bizileku den etxea, batez ere nekazaritzaren eta abeltzaintzaren esparruan jarduten duena. Liburukia ''Atlas Etnográfico de Vasconia'' bilduma osatzen dutenetako bat da; bilduma horrek kultura tradizionala sortzen duten gertakizunak sistematikoki erregistratzea du helburu. Proiektu honetan, beste zenbait liburuki argitaratu dira aurretik: ''La alimentación doméstica'' (1990, bired. 1999), ''Juegos infantiles'' (1993), ''Ritos funerarios'' (1995), ''Ritos del nacimiento al matrimonio'' (1998), ''Ganadería y pastoreo'' (2000) eta ''Medicina popular'' (2004). Liburuki bakoitzean, Atlasaren plangintza deskribatzen da, baita ikerketan erabilitako metodologia eta bildutako materialak jorratzeko metodologia ere. Kontuan hartuta liburuki bakoitza unitate bat dela, kontzeptuetako batzuk garatu egingo dira. === Atlas Etnografiko bat egiteko proposamena === José Migel de Barandiaran (1889-1991) izan zen Atlas etnografiko honen sortzaile, jagole eta sustatzailea. XX. mendeko lehen hamarkadetan hasi zuen euskal etnografiaren jarduna. 1968. urtean, Arte eta Ohitura Herrikoien I. Biltzarra antolatu zen Zaragozan, eta, zientzialarien bilera hartan, ''Bosquejo de un Atlas Etnográfico del Pueblo Vasco<ref>BARANDIARAN, Jose Migel. “Bosquejo de un atlas etnográfico del pueblo vasco. Trabajos preliminares” in ''Etnología y Tradiciones Populares. I Congreso Nacional de Artes y Costumbres Populares''. Zaragoza: 1969, 53-57. or.</ref>'' izeneko komunikatua aurkeztu zuen. Euskal esparruan ordura arte egindako ikerketa etnografikoen inbentarioa zen, eta horien balantze kritikoa ere biltzen zuen. Urtebete geroago, 1969an, hiri berean, Aragoiko Ikerketa Folklorikoen V. Jardunaldietan, beste txosten bat aurkeztu zuen: ''Criterios generales para una investigación etnográfica de los Pueblos Pirenaicos''<ref>Idem, Aragoiko Ikerketa Folklorikoen V. Jardunaldien aktak. Zaragoza: 1969.</ref>. Horrekin batera, galdera-sorta etnografiko bat ere aurkeztu zuen, Europako Etnologia Biltzarrak 1965ean egindako planaren arabera moldatua. Bi eduki horien puntu nagusiak labur-labur jasota daude jarraian: :1. Jasotzen dugun material etnografikoa ez da guregana heldu diren tradizio herrikoietara soilik mugatu behar; zabaldu egin behar da, eta mundu osoko leku guztietatik iristen zaizkigun bizipen eta esperientziak hartu behar ditu bere barnean, euskal komunitateak onartu eta txertatu egiten baititu. :2. Ordura arte argitaratutako azterlan eta ikerketa asko gertakizunen deskribapen estatistikoak eta morfologikoak baino ez ziren. Horiek izen bihurtzea eta modu objektiboan hartzea dakartzan arriskuez ohartarazi zuen; izan ere, modu horretan, giza testuingurutik isolatzen dira eta benetako errealitatea kentzen diete. :3. Kultura behar bezala ulertzeko, ez da nahikoa ikurrak behatzea; horiek adierazten duten errealitatea bizi behar da. “Etnologian, bizi izan ez den hori ez da egokiro adigarria”. :4. Ondorioz, objektuaren deskribapena ez da deskribapen estatiko hutsa izan behar; elementu bakoitzak esangura sozial bat dauka, gizatiartuta dago eta esanahi kulturala dakar. Ikerketa etnologikoetan zein historikoetan, ez da galdu behar ikusezinaren nagusitasuna interpretazio irizpide gisa. :5. Ikerketen argitalpenek jasotako materialaren bizitasun indizea edo herrian duen onarpen maila jaso behar dute idatziz, eta kultura elementuek herrialdean edo haratago betetzen duten aplikazio esparrua adierazi behar dute. :6. Euskal Herrian ikerketa behar duten gune asko dago oraindik. Teknologia berriak bizimodu tradizionalak deuseztatzen ari dira. Horiek ahaztu gabe, aurreko faseak zaindu egin behar dira. :7. Herri baten jakintza osatzeko, ulertu behar da norbere kulturaren elementuek nola moldatu dituzten jokaera dela-eta nabarmendutako pertsonak. :8. Ondorio gisa, Barandiaranen iritziz presazkoa zen ikerketa etnografikoan prestakuntza zuten taldeek datuak bilatzeko lan metodikoa egitea. Lana eskualde guztietako udalerrietan egin behar da, bakoitzean herritarren bizitza kulturalaren oinarrizko ezaugarriak biltzen dituen monografia ulergarria lortu arte. === Etniker proiektua === Atlas etnografikoaren proiektua abian jartzeak, hasteko, Baskonia edo Euskal Herri osoan zehar sakabanatutako pertsona talde bat sortzea eskatzen zuen. Hain esparru zabala hartzeko, lurraldeen eskualde-egitura edukitzea komenigarria zela erabaki zen. Barandiaran bera Nafarroatik hasi zen; izan ere, bertako unibertsitatean Euskal Etnologiaren katedraren ardura zuen. Era horretan, 1969an Etniker Navarra taldea sortu zen, aipatutako unibertsitateko Arkeologia Sailari lotuta. ''Etniker'' Jose Migelek sortutako terminoa da, eta “ikerketa etnografikoa” adierazten du. Taldeak hainbat lurraldetan finkatutako erakundeei atxikitzea komenigarria zela adostu zen. Lehen talde horretatik gainerakoak sortu ziren. 1972an, Etniker Gipuzkoa jaio zen, Donostiako Aranzadi Zientzia Elkarteari atxikia. Urtebete geroago, 1973an, Etniker Bizkaia sortu zen, Labayru Ikastegiko Etnografia Sailaren babesean. Urte berean, Etniker Araba ere sortu zen; hasieran, Gasteizko Iradier Sozietatearen inguruan, eta, geroago, Arabako Etnografia Seminarioaren inguruan. Baionako Association Lauburu elkarteari lotuta, Etniker Iparralde sortu zen 1986an; Talde honek Pirinio Atlantikoetako departamendu frantziarreko euskal lurraldea hartzen du. Taldeak landa-ikerketarako prestakuntza metodologikoa duten pertsonaz (gehienak unibertsitate ikasketadunak) osatuta daude. Talde bakoitzeko ikertzaileak eskualdeko arduradun batek koordinatzen ditu. Barandiaranek Etniker proiektuaren nondik norakoak azaldu zituen, 1976an Etniker taldeek Aralarko santutegian (N) elkarrekin egin zuten bilera orokorrean. Euskal gizartearen kultura tradizionalaren eta horren bilakaeraren ikerketa zen. Lana XX. mendeko hamarkadan hasi zen, baina 1964an berrartu zuten gaur egungo izenarekin eta metodologia berriarekin, Nafarroako Unibertsitateko Euskal Etnologia katedraren osagarri gisa, Vianako Printzearen Erakundearen babesean. === Estrategia etnografikoa === Etniker taldeek ikerketa etnografikoetan erabilitako estrategiak honako eskema honi jarraitzen dio: :1. Lana udalerrian jaio edo bertan bizi den ikertzaile batek egiten du. Horrek ikerketa errazten du, izan ere, jasotako esperientzia asko ikertzaileak berak bizi izan ditu, eta badaki zeintzuk diren galderak eta horiek nola egin. :2. Ikertzaile guztiak metodologia eta galdera-sorta berera atxikitzen dira. :3. Udalerriko hizkuntza eta euskalkia ezagutzeak lekukoengana hurbiltzea eta jasotako datuak zuzen interpretatzea errazten du; izan ere, materiala biltzeaz gain, horien esangura kulturala bilatzea eta interpretatzea ere beharrezkoa da. :4. Jasotako datuak informatzaileen memoria heltzen den arte iristen dira; beraz, datuok lekuko nagusienen aurreko bi belaunaldietara egiten dute atzera. Era berean, duela gutxi jazotako trantsizio eta aldaketak, edo landa-ikerketa egiteko orduan gertatutakoak jasotzen dira idatziz. :5. Eskualdeko taldeen bileretan, datuak bateratu egiten dira, horiek egiaztatzeko eta ikuspuntua egokia den ziurtatzeko. === Galdera-sorta etnografikoa === Etniker proiektuko ikerketaren ezaugarri garrantzitsuetako bat honako hau da: proiektuan dihardutenek galdera-sorta eredu bera erabiltzen dute inkestatutako pertsona guztiekin. Galdera-sortaren izenburua ondoko hau da: ''Guía para una encuesta etnográfica''. Barandiaranek egin zuen, eta Etniker proiektuko beste hainbat ikertzailek ere erabili izan dute beste lurralde batzuetan. 850 galdera biltzen ditu, bederatzi kapitulu nagusitan banatuta: :0. ''Udalerri edo herrien'' datu geografikoak. :1. ''Etxeko taldea:'' Etxea. Etxeko elikadura. Jantziak. Familia. Senar-emazteen arteko harremanak. :2. ''Etxeko taldearen erabilerak:'' Altzariak. Atsedena eta garbiketa. Helduen jolasak eta haurren jolasak. Gaixotasunak eta botikak. Bizitza erlijiosoa. Igarobide-errituak: jaiotza eta bataioa, ezkongaiharremana, ezkontza eta ezteiak, heriotza. :3, 4, 5 eta 6. ''Ekintza taldeak:'' Abeltzaintza eta artzaintza; Nabigazioa eta arrantza; Nekazaritzaustiapena; Artisautza eta askotariko lanbideak, hurrenez hurren. :7. ''Lurralde eremua:'' Auzokoak eta herria. Zuzenbidea eta konstituzio herrikoiak. :8. ''Kulturizazioa:'' Etxea. Eskola. Erlijioa. Gurtza. Jaiak. Egutegi herrikoia. Arteak. Sineskeriak. Kondairak eta ipuinak. 9. ''Biografia etnografikoak:'' Datu pertsonalak. Prestakuntza. Bizi-maila. Harreman sozialak. Inkestatutakoaren estatusa. Aldaketa kulturala. === Ikerketen plangintza === Etniker Euskalerria taldeak 1976an hasi ziren era koordinatuan lanean, eta, 1987an, lan-plana birformulatu zuten eta berrantolatu egin ziren. Horretarako, Idazkaritza Tekniko bat sortu zuten. Idazkaritza Teknikoa landa-ikerketak koordinatzeko eta liburukiak idazteko arduraduna da. Idazkaritzaren ardura Labayru Ikastegiko Etnografia Sailak dauka. Egoitza Derion (Bizkaia) dago, eta lana egiteko langile prestatuak ditu. Lagungarri gisa, euskal gaien inguruko liburutegi orokor handia dauka, 60.000 liburu ingurukoa, eta beste liburutegi bat, 3.000 liburu ingurukoa, antropologian eta etnografian espezializatua. Etniker taldeek batzar orokorra egiten dute urtero. Besteak beste, jarraituko duten ikerketaplana finkatzen dute, eta hori bat dator aurretik aipatutako galdera-sorta orokorreko gai batekin. Ikerketa-plana unean-unean bete izan da: 1988an, etxeko elikadura landu zen; 1989an, haur jolasak eta abestiak; 1990 eta 1993 bitartean, igarobide-errituak, bi atal handitan banatuta: bizitzako errituak, jaiotzetik ezkontzara, eta hileta-errituak. 1994an herri medikuntza landu zen. Zazpi urteko proiektu hori bukatu ostean, lantzeke zeuden gaien planifikazio berria adostu zen, eta honako programazioaren arabera egituratu zen: 1995ean, jantziak landu ziren; 1996an eta 1997an, abeltzaintza eta artzaintza; 1998an, etxea; 1999an, etxeko altzariak eta arreoa; 2000n eta 2001ean, familia eta ahaidetasuna; 2002an eta 2003an, nekazari-bizimodua eta, 2004an, nabigazioa eta arrantza. 2004an eta 2005ean, landa-ikerketak egin ziren artisautzaren eta beste lanbide batzuen esparruan; 2006an eta 2007an, auzokoen esparrua landu zen; 2008an, zuzenbidea eta konstituzio herrikoiak, eta, 2009an, kulturizazioa. 2010ean eta 2011n, tradiziozko egutegi herrikoia lantzen ari dira, ohitura eta tradizio erlijioso eta zibilen atalaren barruan. Euskal Herriko Atlas Etnografikoa osatuko duen lanaren plan orokorra honako hau da: :1. Etxea eta altzariak. Familia eta ahaidetza (2011n argitaratua). :2. Etxeko elikadura. (1990ean argitaratua, eta 1999an zuzendua, osatua eta berrargitaratua). :3. Jantziak. :4. Herri medikuntza (1994an argitaratua). :5. Haur jolas eta abestiak (1993an argitaratua, 2005ean berrargitaratua). :6. Abeltzaintza eta artzaintza (2001ean argitaratua). :7. Jaiotzatik ezkontzara bitarteko errituak (1998an argitaratua). :8. Hileta-errituak (1995ean argitaratua). :9. Nekazaritza eta arrantza. :10. Herri albaitaritza. :11. Lanbideak eta artisautza. :12. Auzokoak, herria, zuzenbidea eta ohiturazko erakundeak. :13. Herri erlijioa eta jai egutegi tradizionala. :14. Kondairak, ipuinak eta mitologia. :15. Kartografia. Glosarioak. Askotariko aurkibideak. === Landa-inkestak eta lanaren edukia === Atlas etnografikoa osatzen duten lanak eduki bakoitza aztertzen ari diren hirurogei bat herrietan egindako landa-inkesten emaitza da funtsean. Ekarpen horrek ematen dio originaltasuna argitalpenari. Liburuki honetan landa-etxe tradizionala aztertzen da nagusiki, albo batera utzi gabe beste esparruren bat, esaterako, hiribilduak edo kostaldeko herriak, eta bertako lanabesak eta altzariak; aldi berean, bertan bizi zen familia eta familia arteko harremanak ere aztertzen dira liburukian. Hau da, eraikina familia baten etxe eta sutondo gisa ikertzea da lehentasuna, eraikinaren eraikuntza-, arkitektura- eta apaindura-analisiaren aurrean. Ikertutako esparruan, landa-etxe horrek oso ezaugarri desberdinak izan ditzake klimaren, altueraren, arduraldiaren eta populatze-sistemaren arabera. Euskal Herriko Atlantikoko isurialdean, etxea isolatuta eta bere lurrez inguratuta egon daiteke, eta Mediterraneoko isurialdeko eskualdeetan, aldiz, herrigunean egoten da eta soro landuak etxebizitzatik urrun egon ohi dira. ''Casa y familia en Vasconia'' izeneko lan honek lurralde osoko 87 herritan jasotako informazioa biltzen du. Herri horietako 14 Araban daude; 16, Bizkaian; 17, Gipuzkoan; 27, Nafarroan, eta 13, Euskal Herri kontinentalean. Euskal Herriko lurralde guztiak ordezkatuta daude, eta, era berean, lurralde bakoitzean eskualdeetako berezitasunei arreta emateko saiakera egin da: mendia, lautada, kostaldea. Horri dagokionez, lanaren laugarren atalak eskualdeko etxe-moldeak deskribatzen ditu. Hogeita hamar baino gehiago daude lurralde guztietan. Giza eta natura baliabideak lantzen dituen atalak lan egin den lekuen geografia fisiko eta humanoak ere jasotzen ditu, eta herriak kokatu diren mapa irudi gisa ageri da sarrerako atal honetan bertan. Ikerketak ''Guía para una encuesta etnográfica'' gidaliburuan deskribatutako inkesta-ereduari jarraitu dio. Liburuki hau egiteko honako galdera hauen erantzunetan jasotako datuak erabili dira: Etxeko Taldearen lehen atalean, etxeari buruzkoak (11tik 36ra), familiari buruzkoak (105etik 121era) eta senar-emazteen arteko harremanei buruzkoak (122tik 133ra); eta Etxeko Taldearen Erabileren bigarren taldean, etxeko altzariei buruzkoak (1etik 14ra). Galdera-sortak jarraitu beharreko pausoak adierazten ditu, baina inkestatzaileak galderen enuntziatutik haratago joan behar du. Herriko bizimodua behatu behar du, berriemaileekin harremanetan egon behar du, eta jasotako datuak aztertu eta egiaztatu behar ditu. Datu horiek eta bere esperientzia erabilita, memoria etnografikoa idatzi behar du. Lana idatziko dutenek ahalik eta ondoen erabili dezaten, komenigarria da inkestako galderen ordenari jarraitzea. Barandiaranek behin eta berriro errepikatu zuen gertakizunak ezin direla aldez aurretik ezarritako galdera-sorten menpe egon; izan ere, giza errealitateak gure interpelazioek baino dimentsio handiagoa dauka. Ordain gisa, era horretan lortutako informazioak lana osatzen duten testuak idaztea zailtzen du, baina, bestalde, edukia aberastu egiten du, ikuspegia zabaltzen duten ekarpen pertsonalen bitartez. === Ikertutako edukia eta egindako aldaketak === Gure ikerketak etxe eta familia tradizionalen azterketan jartzen du arreta. XX. mendeko bigarren erdialdean gertatutako aldaketa sakonak, mende horretako azken hamarkadan eta XXI. mendeko lehenengoan areagotu zirenak, jasotzen ditugu. Laneko ataletan, gainetik bada ere, aldaketa horiek aipatzen dira, askotan, aldaketari buruzko titulu batekin. XX. mendearen hasieratik landa-etxea neurri handi batean bere burua hornitzen zuen unitate ekoizlearen izaera galduz joan zen. Gerra Zibilaren (1936-1939) ondoko urteetan, elikagaien urritasuna zela-eta, berpiztu egin zen nekazaritzaren eta abeltzaintzaren bidez lortutako ekoizpenaren arrakasta. Berrogeiko hamarkadatik laurogeiko hamarkadara, murriztu egin zen landainguruan bizitzen eta lan egiten geratu ziren pertsonen kopurua. Produktuen salmenta ziurtatuta zegoen, inguruko hiriguneetako eta gune industrialetako eskaria zela-eta. Estatu espainiarra Europako Ekonomia Erkidegoan (1986) sartu zela-eta, hainbat aldaketa sortu ziren landa-esparruan, eta horiek areagotu egin dira merkatuen prozesu globalizatzailearekin. Ekoizpen txikiko unitate gehienak desagertuz joan dira pixkanaka-pixkanaka, horien lan-modua ez baita errentagarria eta ekoizpena ez baita interesgarria egungo merkataritza motentzat. Fenomeno hau ohikoa izan da Europan. Zailtasunak gainditu dituztenek espezializaziora jo behar izan dute eta esportazioen neurria handitu behar izan dute. Kasu batean zein bestean, etxeak dagoeneko ez du antzinako funtzioa betetzen; lehenengo kasuan, bizilagunek ez dutelako nekazaritzan jarduten; bigarrenean, etxetik animaliak eta lanerako bestelako elementuak atera behar izan dituztelako eta pabiloi handiagoak eraiki behar izan dituztelako<ref>Lan honen ataletan deskribatzen diren nekazaritza- eta abere-bizimoduaren iragaiteak Euskal Herriko nekazaritzari eskainitako atlas etnografikoaren hurrengo liburukian aztertuko dira sakontasunez.</ref>. Eraiki zituzten garaiko funtzioa galdu ostean, etxeek berritze prozesu orokorra izan dute, eta estetika- eta bizigarritasun-irizpide berrietara egokitu dituzte; etxebizitza hiritarren estiloa nabarmen ezarri da. Aldi berean, aldaketa handiak izan dira landa-eremuen populatzean. Azken garaian jendea landa-eremura itzuli dela nabari da; alde batetik, aurreko hamarkadetan hirira joandakoak, eta, bestetik, “benetako” leku batean bizitzeko asmoa duten hiritarrak. Askok baserri tradizionalak imitatzen dituzten eraikinak egin dituzte, baserri horien idealizazio hutsa baino ez badira ere. Autore batzuek ''folklorizazio'' izena eman diote horri. :<cite>Frantziako Euskal Herriko kostaldeko turismoaren eskariari erantzuteko, H. Gordadge bezalako arkitektoek eredu neoeuskalduna (bi isurkiko txalet zuritua, gorriz edo berdez pintatutako zurgin tza, bilbadura faltsuak, teilapeko leihoak, etab.) asmatu zuten, baserri tipikoaren eredu folkloriko bateratu gisa. Milaka baserri eta hotel neoeuskaldun eraiki zituzten, eta prestigioaren eredu bihurtu zituzten. Euskal esparruko eraikuntza berrien eta berriztapenen eredu izan ziren<ref>Iñaki ARZOZ eta Andoni ALONSO. “Regreso a la casa del bosque (basetxea)” in Sukil. 4. zk. Iruñea: Ortzadar euskal folklore taldea, 2004, 379. or.</ref></cite>. Esan dugun bezala, liburuki honek unean-unean baino ez ditu jorratzen mota horretako aldaketak; izan ere, lanaren helburuetatik kanpo geratzen den ikerketa eskatzen dute. Gauza bera esan genezake honako gaien inguruan: familia, familiaren egitura, familia arteko harremanak, senar-emazteen arteko harremanak eta ondarearen besterentzearen aldaketak. Atalez atal, ekoizpen-bide tradizionalei lotutako familia zabalari dagozkion aldaketa horietako batzuk zerrendatzen dira; hori lantzen dugu hemen xehetasunez. Hala eta guztiz ere, XIX. atalaren amaieran, familiak eta ohiturek izandako eraldaketaren inguruko atal bat ere badago. Lanak bi gai handi jorratzen ditu: etxea eta familia. 21 atalez osatuta dago: 16 etxeari buruzkoak dira, eta 5, familiari buruzkoak; horrez gain, sarrerako atala ere badauka. Lehen zatian, ondoko gai hauek aztertzen dira: etxea eta lurraldea, etxearen egitura, etxea eta etxeko altzariak, etxeko eraikuntza osagarriak eta etxearen inguruko sineskeria eta errituak. Familiari buruzko atalek gai hauetan jartzen dute arreta: familia arteko harremanak, familia-ondarea eta eskualdatzea, familiaren bizitza eta ohorea. === Lana egiteko behar diren materialak === 1998 eta 2001. urte bitartean egin ziren landa-ikerketetan jasotako materialek egin diote ekarpenik handiena lanari. Izan ere, esan dugun bezala, galdera-sortako hiru gai garrantzitsurekin bat datoz: etxea, etxeko altzariak, eta familia eta familia arteko harremanak. Etniker proiektuaren ikerketa partzialak lurralde guztietan argitaratu ziren Atlaseko liburuki bakoitza argitaratu aurretik. Proiektuak aldizkari hauetan argitaratu ziren: ''Cuadernos de Etnología y Etnografía de Navarra, Anuario de Eusko Folklore, Etniker Bizkaia, Ohitura'' eta ''Bulletin de Musée Basque de Bayonne.'' Ikertzaileetako batzuek inkestatutako herrietako monografia etnografiko osoak argitaratu dituzte. 1980an, Francisco Javier eta José Ángel Zubiaur anaiek San Martín de Unxen (N) monografia argitaratu zuten, eta, 2007an, berrargitaratu egin zuten; Luciano Lapuenteren Las Améscoas lana 1990ean argitaratu zen; Jesús Ruiz de Larramendiren Aguraingo (A) ikerketa etnografikoa 1994an argitaratu zen; 1998an, José Zufiaurreren Beasaingo (G) ikerketa argitaratu zen; eta 2002an eta 2003an, Antón Erkorekaren Bermeoko (B) ikerketa. Euskal Herriko Atlas Etnografikoa egiteko material etnografikoak biltzeko hasierako planean, Etniker taldeek ikerketak egin zituzten elkarrekin 1983. eta 1987. urteen artean. Ikerketok Eusko Ikaskuntzaren Jose Migel de Barandiaran bekak lortu zituzten. Argitalpen hauengatik jaso zituzten bekak: ''Contribución al Atlas Etnográfico de Euskalerria. Investigaciones en Bizkaia y Gipuzkoa (1987), Contribución al Atlas Etnográfico de Vasconia. Investigaciones en Álava y Navarra (1990), Contribution à l étude ethnographique de la mort en Pays Basque Nord (1997).'' Liburuki hau zein aurrekoak idazteko, Etniker proiektuan egindako landa-lanetako ekarpenak hartu dira kontuan. Lan horiek Barandiaranen galdera-sorta etnografikoari jarraitu diote. Argitalpen hau osatzeko Etniker proiektutik kanpo kontsultatu eta erabili diren beste material etnografikoak orri-oinetako oharretan daude jasota, eta bibliografian ere agertzen dira. Euskal Herri kontinentalerako, landa-inkestez gain, Barandiaranek berrogeiko eta berrogeita hamarreko hamarkadetan egindakoak ere erabili ditugu. Inkestak Saran (Lapurdi), Donoztirin, Heletan, Uharte-Hirin (Nafarroa Beherea) eta Liginagan (Zuberoa) egin zituen. Ikerketa horiek ''Ikuska'' eta ''Anuario de Eusko Folklore'' aldizkarietan argitaratu ziren. 2000. urtean, Barandiaran Fundazioak ''Bosquejo etnográfico de Sara'' monografía argitaratu zuen, eta laister argitaratuko dituzte Uharte-Hiri eta Liginaga herrietakoak. Etniker proiektuak hainbat kanpaina eman zituen giza establezimenduak ikertzen aurreko mendeko hogeiko hamarkadan. Orduan ere eraldaketak nabaritzen ziren, adibidez, zurezko egiturak (batez ere itxiturak) apurka-apurka harrizko edo adreiluzko egiturekin ordezkatzea, edo beste toki batzuetako materialak erabiltzea, herria eraikitzen zen inguruko material tradizionalak ordezkatzeko. Inkesta horiek eta ordutik eta laurogeiko hamarkadara arte noizean behin egin izan diren inkestek lan-metodologia berari jarraitu diote. Babes eta osagarri gisa erabilgarriak izan dira, eta azken ikerketa-kanpainetan jasotako datuekin alderatzeko balio izan digute. Gainera, horiei esker, landa-etxeek XX. mende osoan izandako bilakaera erregistratu ahal izan dugu. Etxearen edo, hobeto esanda, baserriaren inguruko bibliografia asko dago, baina ikerketa mistifikatzaile eta erromantikoak dira. Baserrirako hurbilketa mota hauek, lan etnografikoetan antzemateaz gain, beste zenbait jardueratan ere antzeman izan dira, hala nola, pinturan edo musikan. Baserria eta euskal esentzia lotzen dituen ideiak paralelismoak ditu beste hainbat lekutan, eta gure helburutik besteko ikerketa eskatzen zuen, izan ere, gai kulturalak hartzeaz gain, garai erromantikoaren ondorengoko gai teorikoak eta kontzeptualak ere hartzen zituen. Ideia horiek herrien aintzatespena nahi zuten mugimendu nazionalisten muinean ere bazeuden. Zama ideologiko handia du, beraz, eta, sarritan, baserriaren eta bertako biztanleen estereotipotik aldentzen den guztia kanpoan uzten du; gainerako eraikinen erreferentzia bibliografikoak nahiko eskasak dira. Pedro Guimónek honako baieztapenarekin hasi zuen Alfredo Baeschlinen ''La arquitectura del caserío vasco'' lan bikainaren hitzaurrea, 1929. urteko argitalpenean: :<cite>Arkitektura herrikoia, beste edozein agerpen artistiko baino gehiago, erabilgarria, lokala eta familiako bizimoduari egokitua denez, nazionalitatearen ikur esanguratsuenetakoa da, hizkuntzarekin batera. Kontrakoa defendatzea, arraza baten bitxikeriak ukatzea da<ref>Alfredo BAESCHLIN. La arquitectura del caserío vasco. Bilbo: Biblioteca Vascongada Villar, 1968, 11. or.</ref>.</cite> Hurbileko eta urruneko lurraldeetan bezala, gaur egun ere ikusi dezakegu bat egite hori, euskal gizartea hiritarra eta bizimodu tradizional eskasekoa bada ere; esan genezake gaur egun hondar-izaera baino ez daukala. Europa osoan aplikatu daiteke fenomeno hori. Gizarte hiritarrak sarri jotzen du landa-bizimodura, bere identitatea eraikitzeko asmoz: nekazaritza-azoka ugarietatik hasi, eta zaindarien jaietara, non baserritar jatorria duten ustezko jantzi tradizionalak janzten dituzten. Landa-etxe tradizionala aztertzen dugu, baina ez gara baserri izena jasotzen duen horretara mugatzen, eta are gutxiago bibliografiak sarritan erreferentzia egiten dion baserriari. Horregatik aipatzen da casa/etxea eta, gutxiagotan, ''caserío''/baserria. Hutsune hori albo batera utzita, bibliografia etnografikoan ekarpen handiak jaso dira, hogeiko hamarkadan eta hogeita hamarrekoaren hasieran idatzitako lanez gain; lan horiek lehen Eusko Folklore urtekarietan argitaratu ziren. Nabarmentzekoa da Leoncio Urabayenen ''La casa navarra''<ref>Leoncio URABAYEN. La casa navarra. Madril, 1929.</ref>, Atlaseko liburuki honetan zabal aipatua, batez ere etxearen egiturari buruzko ataletan. Soilik Nafarroari buruz ari bada ere, daukan aniztasun geografikoa dela-eta, oharrak lurralde osoan aplikatu daitezke. Julio Caro Barojaren ekarpenak ere garrantzitsuak dira, adibidez, Lesakako etxeari buruzkoak, Eusko Folklore urtekarian bertan argitaratutakoa, edo ''La casa en Navarra''<ref>Julio CARO BAROJA. La casa en Navarra. 4 vol. Pamplona, 1982.</ref> lau liburukitan argitaratutako lana. Victorino Palaciosek Inventario de arquitectura rural alavesa lana argitaratu du hainbat liburukitan. Irudi ugari ditu, eta Arabako kuadrillen informazioarekin osatzen ditu<ref>Victorino PALACIOS. Inventario de arquitectura rural alavesa. Arabar Errioxa (1985), Gorbeia inguruko mendiak (1986), Aiarako kuadrilla (1991), Arabako haran garaiak (1994), Arabako lautada (1998), Zuiako kuadrilla (1998), Aguraingo kuadrilla (2002), Kanpezuko kuadrilla-Arabar mendia (2003) eta Añanako kuadrilla (2008).</ref>. Euskal Herri kontinentalari dagokionez, Michel Duverten ''Etxea ou la maison basque<ref>Michel DUVERT. Etxea ou la maison basque. Donibane Lohitzune, 1980, 2. ed.</ref>'' lana eta euskal zurgin eta zurgintzari buruzko lanak dauzkagu. Dorretxeei eta armarridun etxeei buruzko bibliografia ere badago, baina gutxi erabili ditugu; izan ere, gure lanean bigarren mailakoak dira jauregiak eta etxeen apaingarriak. Aurreko mendeko azken urteetan eta XXI. mendean dagoeneko igarotako urteetan, udalerrietako baserriei eta eraikinei buruzko argitalpenak ugaritu dira, udalek sustatuta. Azken boladan, Alberto Santanaren euskal baserriari buruzko lana nabarmendu da, baina lan horren ikuspuntuak ezer gutxi du amankomunean hasieran esandakoarekin, eta bere izaera ez da hain murriztailea. Autore horrek sailkapen morfologikoak proposatzen ditu, ekoizpen-bide moten aldaketei lotutako irizpide historikoen arabera<ref>Alberto SANTANA et al. Euskal Herriko baserriaren arkitektura. 2. liburukia, 2. arg. Gasteiz: 2002.</ref>. Izaera kritikoa duten lanak ere argitaratu dira orain gutxi; nagusia Xabier Morrásek egindakoa da: doktorego-tesia, herri-arkitekturak jasan duen suntsipena, Nafarroako herriak edertzeko prozesuaren ondorioz<ref>Xabier MORRÁS. Destrucción de la arquitectura vernácula de Navarra. El concurso de embellecimiento de pueblos y conjuntos urbanos de Navarra, 1965-1982. Casas negras-casas blancas. Argitaratu gabeko tesia. Euskal Herriko Unibertsitatea, 1996.</ref>. Testua laguntzen duten irudi gehienak ikertzaileek eurek gehitu dituzte. Batzuk Felipe Manterola funtsetik eta Labayru Ikastegiko Argazki Artxibotik datoz, eta beste gutxi batzuk argitalpenetatik berreskuratu dira. === Idazketa === Lan honen plan orokorraren formulazioa Idazketa Taldearen esku egon da. Talde horren kideak eskualdeko Etniker taldeetako kideak dira, eta haien izenak liburukiaren hasierako orrietan agertzen dira. Idazketa Talde horretan bereziki aipatzekoa da Labayru Ikastegiko Etnografia Saileko laguntzaile Segundo Oar-Artetaren eta Luis Manuel Peña Cerroren parte-hartze aditua. Beraiek hartu dute lan hau egituratzeko ardura zaila. Horretarako, jasotako materiala sailkatu, berrikusi eta, zenbaitetan, berridatzi behar izan dute. Horrez gain, beste hainbat lan ere egin behar izan dituzte: zegokion bibliografian sakondu, lexiko-doiketak egin, irudiak aukeratu eta argitalpenaren prestaketarekin lotutako guztia betearazi. Argitalpenaren idazketari dagokionez, Gurutzi Arregiren zuzendaritzapean Labayru Ikastegiko hainbat laguntzailek egindako etengabeko ekarpenak aipatu behar ditugu: Igone Etxebarriak eta Jabier Kalzakortak lexikoaren eta euskarazko testuen homologazioa egin dute; Izaskun Agirrek, Edurne Romaratek eta María Luisa Romaratek informatizazioaren eta testuen tratamenduaren ardura izan dute; José Ignacio García Muñozek udalerri bakoitzeko deskribapen geografiko eta demografikoak idatzi eta gaurkotu ditu; eta Jon Elorriagak bibliografiaren bilaketak eta prestaketak hartu ditu bere gain. === Euskarazko terminoak transkribatzeko irizpideak === Lan honek ez dauka helburu filologiko edo linguistikorik. Hori dela eta, euskarazko esamoldeak edo gaztelaniazko aldaera desberdineko termino herrikoiak aipatzeko orduan, erdi mailako irakurleek ulertzeko moduko lexikoa erabili da. Euskarazko terminoen transkripzioari dagokionez, lan osoan irizpide komuna aplikatzen saiatu gara. Inkestatzaileek ez dituztenez atal honetan antzeko irizpideak erabiltzen, lana egiteko erabilitako materialak oso desberdinak dira. Aurkezteko modua homogeneizatzen saiatu gara, jasotako informazioa ahalik eta gehien errespetatuz. Horren harira, era idatzi estandarretik ahalik eta gertuen dagoen adiera eman diegu terminoei, hitzak banatuz eta grafia normalizatua erabiliz. Hala eta guztiz ere, jasotako aldaerak agertu egin ditugu, batez ere ahozko laburdurei eta tokiko ezaugarri morfologiko eta sintaktikoei dagokienez. Dena dela, inkesten eta iturri bibliografikoen materiala antolatzen saiatu gara, ahal zen neurrian hori gaurkotuta, nahiz eta ez garen arriskatu memorien benetako datuak faltsutzen. Azkenik, esan beharra dago landa-material zehatzen emaitzetara mugatu garela; testuan praktika baten aipamen guztiak ez agertzeak ez du esan nahi baztertu egin direnik, gure informaziomaterialen artean jaso ez direla baizik. === Irakurleentzako ohartarazpenak === Testuan herri bat aipatzen den bakoitzean, lurraldearen laburdura gehitzen zaio: (A) Araba, (B) Bizkaia, (G) Gipuzkoa, (N) Nafarroa, (BN) Nafarroa Beherea, (L) Lapurdi eta (Z) Zuberoa. Kasuren batean, (Ip) Iparralde erabili dugu, Euskal Herri kontinentalari erreferentzia egiteko. Herriak kokatzeko, sarrerako atal honetan, inkestatutako herriak geografikoki kokatzen dituen mapa dago. Datuak egiaztatu diren herrietan jaso dira, baina, jakina, erreferentziak izaera adierazlea dauka, ezartze-esparrua askoz zabalagoa baita. Argitalpenean, jasotako informazio eta ohituren iraunaldia eta erabilerarik eza adierazten da. Batzuetan, hurbilketa kronologikoa egiten da, baina, jakina denez, gertakari eta prozesu kulturalen hasierak edo desagerpenak ez daukate data zehatzik. Lan honek izaera etnografikoa dauka, ez historikoa, eta landa-etxe tradizionalari eta bertan bizi zen familiari buruzko datuak XX. mendekoak eta XXI. mendeko lehen hamarkadakoak dira. Iraganeko gertakizunak jaso dira lanean, kontuan hartuta jazotako eraldaketa garrantzitsuenak eta oraindik jazotzen ari direnak, nahiz eta iraupen zehatza zein izango den ez jakin. === Esker onak === Lan honek Eusko Jaurlaritzaren, Nafarroako Gobernuaren eta Bizkaiko Foru Aldundiaren laguntza eta babesa izan du. Etniker Euskalerria taldeen izenean, eskerrak eman nahi dizkiegu Eusko Jaurlaritzako Kultura sailburuari, Blanca Urgell andreari, eta sail bereko Ondarearen zuzendariari, José Luis Iparragirre jaunari. Horiez gain, eskerrak eman nahi dizkiogu Nafarroako Gobernuko Vianako Printzea Erakundeko Kultura eta Turismo Saileko sailburuari, Juan Ramón Corpas Mauleón jaunari. Esker on berezia eman nahi diogu Bizkaiko Foru Aldundiko Kultura diputatuari, Josune Ariztondo andreari, proiektu honi eman dion babes irmoagatik, baita Kultura zuzendari Jon Iñaki Zarraga jaunari ere. Era berean, gure esker ona agertzen diogu BBK Fundazioari, liburua argitaratzeko Labayru Ikastegiari egindako diru-ekarpenagatik. Urte asko igaro dira José Migel de Barandiaranek Euskal Herriko Atlas Etnografikoa egitea proposatu zuenetik. Haren ikasle eta jarraitzaileek argi ikusten dugu proiektu honen garrantzi kulturala. Orain arte erakundeen aldetik izan dugun babesa izaten jarraitzen badugu, eta proiektuari gure gogoa eta ardura gehituta, Etniker Euskalerria taldeak gure maisuaren asmo handiko proiektua, ikertzaile gisa izandako bizitza luze eta oparoaren ondarea, egia bihurtuko dugu: Euskal Herriko Atlas Etnografikoa; «horri esker, gure gizartearen kultura tradizionala eta bertan jazotzen ari diren iragaiteak sakon ezagutu ahal izango ditugu, eta, aldi berean, euskal herritarren etnografia kulturen ikerketa konparatiboan sartzeko ikuspuntua izango da». <p style="text-align: right;"><span style="font-size:smaller;">'''Ander Manterola'''<br/> 2011ko udaberria</span></p> {{DISPLAYTITLE: Sarrera}}{{#bookTitle:Etxea eta Familia Euskal Herrian | Casa_y_familia_en_vasconia/eu}} [[File:2.0.1_Casa_y_familia_en_vasconia_mapa.jpg|900px|center]]