Cambios

Introduccion Casa y familia en vasconia/eu

598 bytes eliminados, 14:09 3 mar 2020

Actualizando para coincidir con nueva versión de la página fuente

<languages></languages>

{{ #pageLangs: es | eu }}

Aurkezten dugun lan honetan, Etxe eta Familia tradizionalak ikertzen dira; hau da, familia baten bizileku den etxea, batez ere nekazaritzaren eta abeltzaintzaren esparruan jarduten due­na. Liburukia ''Atlas Etnográfico de Vasconia'' bilduma osatzen dutenetako bat da; bilduma horrek kultura tradizionala sortzen duten gertakizunak sistematikoki erregistratzea du helburu. Proiek­tu honetan, beste zenbait liburuki argitaratu dira aurretik: ''La alimentación doméstica'' (1990, bired. 1999), ''Juegos infantiles'' (1993), ''Ritos funerarios'' (1995), ''Ritos del nacimiento al matrimonio'' (1998), ''Ganadería y pastoreo'' (2000) eta ''Medicina popular'' (2004).

Etniker taldeek ikerketa etnografikoetan erabilitako estrategiak honako eskema honi jarraitzen dio:

:1. Lana udalerrian jaio edo bertan bizi den ikertzaile batek egiten du. Horrek ikerketa errazten du, izan ere, jasotako esperientzia asko ikertzaileak berak bizi izan ditu, eta badaki zein - tzuk zeintzuk diren galderak eta horiek nola egin.

:2. Ikertzaile guztiak metodologia eta galdera-sorta bere­ra atxikitzen dira.

Ikerketak ''Guía para una encuesta etnográfica'' gidaliburuan deskribatutako inkesta-ereduari jarrai­tu dio. Liburuki hau egiteko honako galdera hauen erantzunetan jasotako datuak erabili dira: Etxeko Taldearen lehen atalean, etxeari buruzkoak (11tik 36ra), familiari buruzkoak (105etik 121era) eta senar-emazteen arteko harremanei buruzkoak (122tik 133ra); eta Etxeko Taldearen Erabileren bigarren taldean, etxeko altzariei buruzkoak (1etik 14ra).

Galdera-sortak jarraitu beharreko pausoak adierazten ditu, baina inkestatzaileak galderen enuntziatutik haratago joan behar du. Herriko bizimodua behatu behar du, berriemaileekin harremanetan egon behar du, eta jasotako datuak aztertu eta egiaztatu behar ditu. Datu horiek eta bere esperientzia erabilita, memoria etnografikoa idatzi behar du. Lana idatziko dutenek ahalik eta ondoen erabili dezaten, komenigarria da inkestako galderen ordenari jarraitzea. Barandiaranek behin eta berriro errepikatu zuen gertakizunak ezin direla aldez aurretik ezarri­tako galdera-sorten menpe egon; izan ere, giza errealitateak gure interpelazioek baino dimen - tsio dimentsio handiagoa dauka.

Ordain gisa, era horretan lortutako informazioak lana osatzen duten testuak idaztea zailtzen du, baina, bestalde, edukia aberastu egiten du, ikuspegia zabaltzen duten ekarpen pertsonalen bitartez.

:<cite>Frantziako Euskal Herriko kostaldeko turismoaren eskariari erantzuteko, H. Gordadge bezalako arkitektoek eredu neoeuskalduna (bi isurkiko txalet zuritua, gorriz edo berdez pintatutako zurgin tza, bilbadura faltsuak, teilapeko leihoak, etab.) asmatu zuten, baserri tipikoaren eredu folkloriko bate­ratu gisa. Milaka baserri eta hotel neoeuskaldun eraiki zituzten, eta prestigioaren eredu bihurtu zituzten. Euskal esparruko eraikuntza berrien eta berriztapenen eredu izan ziren<ref>Iñaki ARZOZ eta Andoni ALONSO. “Regreso a la casa del bosque (basetxea)” in Sukil. 4. zk. Iruñea: Ortzadar euskal folklore tal­dea, 2004, 379. or.</ref></cite>.

Esan dugun bezala, liburuki honek unean-unean baino ez ditu jorratzen mota horretako alda­ketak; izan ere, lanaren helburuetatik kanpo geratzen den ikerketa eskatzen dute. Gauza bera esan genezake honako gaien inguruan: familia, familiaren egitura, familia arteko harremanak, senar-emazteen arteko harremanak eta ondarearen besterentzearen aldaketak. Atalez atal, ekoiz­pen-bide tradizionalei lotutako familia zabalari dagozkion aldaketa horietako batzuk zerrenda - tzen zerrendatzen dira; hori lantzen dugu hemen xehetasunez. Hala eta guztiz ere, XIX. atalaren amaieran, familiak eta ohiturek izandako eraldaketaren inguruko atal bat ere badago.

Lanak bi gai handi jorratzen ditu: etxea eta familia. 21 atalez osatuta dago: 16 etxeari buruz­koak dira, eta 5, familiari buruzkoak; horrez gain, sarrerako atala ere badauka. Lehen zatian, ondoko gai hauek aztertzen dira: etxea eta lurraldea, etxearen egitura, etxea eta etxeko altzariak, etxeko eraikuntza osagarriak eta etxearen inguruko sineskeria eta errituak. Familiari buruzko atalek gai hauetan jartzen dute arreta: familia arteko harremanak, familia-ondarea eta eskual­datzea, familiaren bizitza eta ohorea.

Euskal Herri kontinentalerako, landa-inkestez gain, Barandiaranek berrogeiko eta berrogeita hamarreko hamarkadetan egindakoak ere erabili ditugu. Inkestak Saran (Lapurdi), Donoztirin, Heletan, Uharte-Hirin (Nafarroa Beherea) eta Liginagan (Zuberoa) egin zituen. Ikerketa horiek ''Ikuska'' eta ''Anuario de Eusko Folklore'' aldizkarietan argitaratu ziren. 2000. urtean, Barandiaran Fun­dazioak ''Bosquejo etnográfico de Sara'' monografía argitaratu zuen, eta laister argitaratuko dituzte Uharte-Hiri eta Liginaga herrietakoak.

Etniker proiektuak hainbat kanpaina eman zituen giza establezimenduak ikertzen aurreko men­deko hogeiko hamarkadan. Orduan ere eraldaketak nabaritzen ziren, adibidez, zurezko egiturak (batez ere itxiturak) apurka-apurka harrizko edo adreiluzko egiturekin ordezkatzea, edo beste toki batzuetako materialak erabiltzea, herria eraikitzen zen inguruko material tradizionalak ordezka - tzekoordezkatzeko. Inkesta horiek eta ordutik eta laurogeiko hamarkadara arte noizean behin egin izan diren inkestek lan-metodologia berari jarraitu diote. Babes eta osagarri gisa erabilgarriak izan dira, eta azken ikerketa-kanpainetan jasotako datuekin alderatzeko balio izan digute. Gainera, horiei esker, landa-etxeek XX. mende osoan izandako bilakaera erregistratu ahal izan dugu.

Etxearen edo, hobeto esanda, baserriaren inguruko bibliografia asko dago, baina ikerketa misti­fikatzaile eta erromantikoak dira. Baserrirako hurbilketa mota hauek, lan etnografikoetan antze­mateaz gain, beste zenbait jardueratan ere antzeman izan dira, hala nola, pinturan edo musikan.

Baserria eta euskal esentzia lotzen dituen ideiak paralelismoak ditu beste hainbat lekutan, eta gure helburutik besteko ikerketa eskatzen zuen, izan ere, gai kulturalak hartzeaz gain, garai erromanti­koaren ondorengoko gai teorikoak eta kontzeptualak ere hartzen zituen. Ideia horiek herrien ain - tzatespena aintzatespena nahi zuten mugimendu nazionalisten muinean ere bazeuden. Zama ideologiko handia du, beraz, eta, sarritan, baserriaren eta bertako biztanleen estereotipotik aldentzen den guztia kan­poan uzten du; gainerako eraikinen erreferentzia bibliografikoak nahiko eskasak dira.

Pedro Guimónek honako baieztapenarekin hasi zuen Alfredo Baeschlinen ''La arquitectura del caserío vasco'' lan bikainaren hitzaurrea, 1929. urteko argitalpenean:

Dena dela, inkesten eta iturri bibliografikoen materiala antolatzen saiatu gara, ahal zen neu­rrian hori gaurkotuta, nahiz eta ez garen arriskatu memorien benetako datuak faltsutzen.

Por último hay que indicar que nos hemos atenido al resultado de materiales de campo concretosAzkenik, y que el hecho de que no figuren en el texto todas las designaciones de una práctica no indica que se hayan descartado sino que simplemente no se han consignado entre nuestros materiales de informaciónesan beharra dago landa-material zehatzen emaitzetara mugatu garela; testuan prak­tika baten aipamen guztiak ez agertzeak ez du esan nahi baztertu egin direnik, gure informazio­materialen artean jaso ez direla baizik.

=== Advertencias al lector Irakurleentzako ohartarazpenak ===

La mención de una localidad en el texto va acompañada de la abreviatura del territorio en el que se emplazaTestuan herri bat aipatzen den bakoitzean, a saberlurraldearen laburdura gehitzen zaio: (A) {{#map:point:Álava}}Araba, (B) {{#map:point:Bizkaia}}, (G) {{#map:point:Gipuzkoa}}, (N) {{#map:point:Navarra}}Nafarroa, (BN) {{#map:point:Navarra}}Nafarroa Beherea, (L) {{#map:point:Baja Navarra}} y Lapurdi eta (Z) {{#map:point:Zuberoa}}. En algún caso se ha utilizado Kasuren batean, (Ip) Iparralde para hacer referencia a Vasconia continentalerabili dugu, Euskal Herri kontinentalari erreferentzia egiteko. Para ubicar las poblacionesHerriak kokatzeko, sarrerako atal honetan, en este mismo capítulo introductorio se dispone de un inkestatutako herriak geografikoki kokatzen dituen mapa de localización geográfica de las poblaciones encuestadasdago.

Los datos se han consignado en las localidades en que se han verificadoDatuak egiaztatu diren herrietan jaso dira, perobaina, evidentementejakina, su existencia no se limita a ellas sino que la referencia tiene un carácter indicativo pues el área de su implantación es más extensaerreferentziak izaera adierazlea dau­ka, ezartze-esparrua askoz zabalagoa baita.

A lo largo de la publicación se indica la vigencia o el desuso de las informaciones y costumbres recogidasArgitalpenean, jasotako informazio eta ohituren iraunaldia eta erabilerarik eza adierazten da. En ocasiones se hace una aproximación cronológica si bienBatzuetan, hurbilketa kronologikoa egiten da, baina, como es sabidojakina denez, tanto el inicio como la desaparición de los hechos y procesos culturales suele carecer de fecha exactagertakari eta prozesu kultu­ralen hasierak edo desagerpenak ez daukate data zehatzik.

Esta obra es de carácter etnográfico y no históricoLan honek izaera etnografikoa dauka, y tanto los datos relativos a la casa rural tradicional como a la familia que la habita están referidos fundamentalmente a todo el pasado siglo ez historikoa, eta landa-etxe tradizionalari eta bertan bizi zen familiari buruzko datuak XX y la primera década del actual siglo . mendekoak eta XXI. En ella se han recogido los hechos pasados sin descuidar las transformaciones más importantes ya operadas o que se observan que se están produciendo y que se desconoce la durabilidad que vayan a tenermendeko lehen hamarkadakoak dira. Iraganeko gertakizunak jaso dira lanean, kontuan hartuta jazotako eraldaketa garrantzitsuenak eta oraindik jazotzen ari direnak, nahiz eta iraupen zehatza zein izango den ez jakin.

=== Agradecimientos Esker onak ===

Esta obra ha contado con la ayuda y el patrocinio del {{#map:point:Gobierno Vasco}}Lan honek Eusko Jaurlaritzaren, del {{#map:point:Gobierno de Navarra}} y de la {{#map:point:Diputación Foral de Bizkaia}}Nafarroako Gobernuaren eta Bizkaiko Foru Aldundiaren laguntza eta babesa izan du.

En nombre de los Grupos Etniker Euskalerria queremos expresar aquí nuestro agradecimiento a la Consejera de Cultura del Gobierno Vasco D.a taldeen izenean, eskerrak eman nahi dizkiegu Eusko Jaurlaritzako Kultura sailburuari, Blanca Urgell y al Director de Patrimonio del mismo Departamentoandreari, eta sail bereko Ondarearen zuzendariari, D. José Luis IparragirreIparragi­rre jaunari. Hacemos extensible el agradecimiento al Consejero del Departamento de Cultura y Horiez gain, eskerrak eman nahi dizkiogu Nafarroako Gobernuko Vianako Printzea Erakundeko Kultura eta Turismo-Institución Príncipe de Viana del Gobierno de NavarraSaileko sailburuari, D. Juan Ramón Corpas Mauleónjaunari.

Queremos agradecer de manera especial a la Diputada de Cultura de la Diputación Foral de Bizkaia D.a Esker on berezia eman nahi diogu Bizkaiko Foru Aldundiko Kultura diputatuari, Josune Ariztondo por su decidido apoyo a este proyecto y al Director de Cultura D. Ariz­tondo andreari, proiektu honi eman dion babes irmoagatik, baita Kultura zuzendari Jon Iñaki Zarragajaunari ere. Asimismo expresamos nuestra gratitud a la Fundación Era berean, gure esker ona agertzen diogu BBK por su aportación económica a Fundazioari, liburua argi­taratzeko Labayru Ikastegia para la publicación de este volumenIkastegiari egindako diru-ekarpenagatik.

Han pasado muchos años desde que D. Urte asko igaro dira José Miguel Migel de Barandiaran propusiera la realización de un Barandiaranek Euskal Herriko Atlas Etnográfico de VasconiaEtnografikoa egitea proposatu zuenetik. Sus discípulos y continuadores de su obra estamos persuadidos de la importancia cultural de este proyectoHaren ikasle eta jarraitzaileek argi ikusten dugu proiektu honen garrantzi kulturala.

Con el patrocinio institucional con el que esperamos seguir contando y con nuestro empeño y dedicaciónOrain arte erakundeen aldetik izan dugun babesa izaten jarraitzen badugu, eta proiektuari gure gogoa eta ardura gehituta, los Grupos Etniker Euskalerria estamos haciendo realidad aquel ambicioso proyecto quetaldeak gure maisuaren asmo handiko proiektua, como legado de su larga y fecunda vida de investigadorikertzaile gisa izandako bizitza luze eta oparoaren ondarea, nos dejó nuestro maestroegia bihurtuko dugu: la elaboración del Eus­kal Herriko Atlas Etnográfico de Vasconia que «posibilitará un conocimiento en profundidad de la cultura tradicional de nuestro pueblo y de las transiciones que se están produciendo y seráEtnografikoa; «horri esker, gure gizartearen kultura tradizionala eta bertan jazotzen ari diren iragaiteak sakon ezagutu ahal izango ditugu, eta, a la vezaldi berean, un seguro punto de vista para integrar la etnografía de los vascos en un estudio comparativo de las culturas»euskal herrita­rren etnografia kulturen ikerketa konparatiboan sartzeko ikuspuntua izango da».<p style="text-align: right;"><span style="font-size:smaller;">'''Ander Manterola'''<br/> Derio, primavera de 20112011ko udaberria</span></p>  {{DISPLAYTITLE: IntroducciónSarrera}}{{#bookTitle:Casa y familia en Vasconia Etxea eta Familia Euskal Herrian | Casa_y_familia_en_vasconia/eu}}[[File:2.0.1_Casa_y_familia_en_vasconia_mapa.jpg|900px|center]]&nbsp;

• ← Edición anterior

FuzzyBot

9794

ediciones