Cambios

Saltar a: navegación, buscar

Nombres de los deditos. Atzamartxoen izenak

3045 bytes eliminados, 09:12 28 may 2019
m
Texto reemplazado: «|thumb|center|» por «|thumb|»
:Le petit doigt, / son valet, / Monsieur Pierre / Monsieur Pierrot / le tueur de poux.
 
[[File:4.2 En el hogar. 1914.png|center|600px|En el hogar. 1914. Fuente: Novedades, San Sebastián, 1914.|class=grayscalefilter]]
En Lezaun (N), se cogía la mano a los ''criícos, ''y empezando por el dedo chiquito se recitaba:
Azkue<ref>Resurrección M.ª de AZKUE, . ''Euskalerriaren Yakintza, ''. Tomo IV. Madrid, op. cit.1947, p. 297.</ref> recogió este pequeño juego en el que el mismo niño tocando con un dedito todos los de la otra mano decía:
:''Hau xorittoa,''
:Este (es) pajarito, / éste malvizcito, / éste pajarerito, / éste prestamerito / y éste es empinadorcito.
El mencionado autor<ref>Resurrección M.<sup>a</sup> ª de AZKUE. ''Cancionero Popular Vasco. ''Tomo II, Bilbao, Euskaltzaindia, 1990, pp. 710-711. Una versión anterior de esta canción aporta Azkue en ''La música popular baskongoda, ''Bilbao, 1901, p. 11.</ref> aportó otra canción recogida en Bolibar (B) que si bien inicialmente era de carácter festivo posteriormente se ha aplicado a señalar los deditos del niño, comenzando por el pulgar, a la vez que se cantan estas cinco estrofas: ''Lenengotxu ori punta-beatz ori, beste guztien aldean'' ''trokotza dok ori.'' ''Bigarrentxu ori punta-beatz ori, beste guztien aldean''
:''bizkorra Lenengotxu ori'':''punta-beatz ori,'':''beste guztien aldean'':''trokotza dok ori.''
:''Irugarrentxu Bigarrentxu ori'':''punta-beatz ori,'':''beste guztien aldean'':''bizkorra dok ori.''
:''Irugarrentxu ori'':''punta-beatz ori,'':''beste guztien aldean'':''luzea dok ori.''
:''Laugarrentxu ori'':''punta-beatz ori,'':''beste guztien aldean luzea '':''lerdoa dok ori.''
:''Laugarrentxu Bostkarrentxu ori '':''punta-beatz ori,'':''beste guztien aldean'':''txatxarra dok ori.''
''beste guztien aldean lerdoa dok ori:Ese primerito / que está levantado, / de entre los demás / es el más torpe. // Ese segundito / que está levantado, / de entre los demás / es el más ágil. // Ese tercerito / que está levantado, / de entre los demás / es el más largo. // Ese cuartito / que está levantado, / de entre los demás / es el más lerdo. // Ese quintito / que está levantado, / de entre los demás / es el más diminuto.''
''Bostkarrentxu ori punta[[File:P.74 LENENGOTXU ORI (Bolibar-beatz ori, beste guztien aldean txatxarra dok oriB).''JPG|thumb|LENENGOTXU ORI (Bolibar-B)|800px]]
Ese primerito / que está levantado, / de entre los demás / es el más torpe. // Ese segundito / que está levantado, / de entre los demás / es el más ágil. // Ese tercerito / que está levantado, / de entre los demás / es el más largo. // Ese cuartito / que está levantado, / de entre los demás / es el más lerdo. // Ese quintito / que está levantado, / de entre los demás / es el más diminuto.LENENGOTXU ORI (Bolibar-B)En Aramaio (A) se canta a los dedos la misma cancioncita, comenzando por el meñique, pero en ella los dedos reciben estos calificativos: ''txikia, ''pequeño, ''nagia, ''vago, ''luzia, ''largo, ''bizkorra/ azkarra, ''rápido ''y lodia, ''gordo.
El P. Donostia recogió en Navarra esta canción con la que se describen asimismo los deditos del niño.
:''Lendabiziko ori'' :''txoporren ori,'' :''beste guziek baño'' :''txoporroagoa dek ori.Txingilingi txongi...'' ''Bigarren ori'' ''subien ori,'' ''beste guziek baño subiago dek ori. Txingili txongi...'' ''Irugarren ori'' ''luxien ori,'' ''beste guziek baño luxiago dek ori. Txingilingi txongi...'' ''Laugarren orimantxoen ori,'' ''beste guziek baño'' [[Image:Irudia9.png|top]] Fig. 3. Arreburriquito. Bilbao (B), 1993.  {| style="border-spacing:0;width:15.688cm;"|- style="border:none;padding:0cm;"|| ''mantxoago dek ori. Txingilingi txongi...'' ''Bostgarren ori'' ''txikien ori,'' ''beste guziek baño txikiagoa dek ori. Txingilingi txongi...''|| Ese primer dedo / el más gordito, / más que los demás / es gordito. / ''Txingilingi txongi... // ''Ese segundo / esa culebra, / más que los otros / es culebra. / ''Txingilingi txongi... // ''Ese tercero / ese largo, / ... / es el más largo. / ... // Ese cuarto / ese tardo perezoso, / ... / el más manso es. / ... // Ese quinto / ese pequeño, / ... / el más pequeño (es él). / ...|-|}  LENDABIZIKO ORI (Etxarri-N) [[Image:Irudia10.png|top]] ba - ñotxo - po - rroa - g - adeko - ri.Txin -- lin - gitxon - gi, txin - gi - lin - gi - txon,txin - gi - lin - gitxon - gi,txin - gi - lin - gi -txon.  '''El '''mismo autor<sup>26</sup> recogió en Eibar (G) una canción en la que, según él, se enumeran los diez dedos de las manos con alusiones a otros tantos animales. ''Zenbat diran amar diran zenbat diran ikusi.'' ''011uak kakaritzen dago, ollarrak ari ikasten. Txakurtxua josten eta arratoitxua lauretan. Txindurria barriketan, kakalardua ametsetan. Eperra nabo,'' ''idia dantzan. Astua danboliña joten onen erdi-erdian'' ''zorria barrez itotzen.'' Cuántos son, son diez, / cuántos son mira. / La gallina está cacareando, / el pollo imitándole. / El perrito cosiendo y / el ratoncito a cuatro patas. / La hormiga charlando, / el escarabajo soñando. / La perdiz durmiendo, / el buey bailando. / El burro toca el tamboril / y en medio de éstos / el piojo muriéndose de risa. 26 p DONOSTIA, «Canciones infantiles populares vascas», cit., pp. 393-394.ZENBAT DIRAN, AMAR DIRAN (Eibar-G)   {| style="border-spacing:0;width:15.688cm;"|- style="border:none;padding:0cm;"| align=right| Zen - batdi - ran| align=center| a - mardi - ran,| align=center| zen - batdi - ran i - ku - si.O - llu -|-|}<u>P </u>-<u> 6r p</u>- ak ka - ka - ri - tzen da, o - Ha - rrak a - ri ikas - ten. <u>y</u> Txa - kur - txu - a jos - ten,e - ta a - rra - toi - txu - a lau - re - tan.Txin - du - rri - a ba - ni - ke - tan, ka - ka - lar -
:''Bigarren ori''
:''subien ori,''
:''beste guziek baño''
:''subiago dek ori.''
:''Txingili txongi...''
:''Irugarren ori''
:''luxien ori,''
:''beste guziek baño''
:''luxiago dek ori.''
:''Txingilingi txongi...''
:''Laugarren ori''
:''mantxoen ori,''
:''beste guziek baño''
:''mantxoago dek ori.''
:''Txingilingi txongi...''
{| style="border-spacing:0;width''Bostgarren ori'':13.328cm;"''txikien ori,''|-| align=right style="border:none;padding:0cm;" | <span style="background-">''_•beste guziek baño''| colspan="2" style="border:none;padding:0cm;" | <span style="background-">~ ~ ~ ~ ~ <span style="background-">''txikiagoa dek ori.'~<span style="background-">[[Usuario':Admin|Admin]] ([[Usuario discusión:Admin|discusión]]) ~ ~''Txingilingi txongi...''
<span style="background-">'''~:Ese primer dedo / el más gordito,-,am<span style="background-">[[Usuario:Admin|Admin]] ([[Usuario discusión:Admin|discusión]])'/ más que los demás / es gordito. / ''| style="border-top:none;border-bottom:6pt double #000001;border-left:none;border-right:none;padding:0cm;color:#00000a;" | | style="border:none;padding:0cm;" | <span style="background-">Txingilingi txongi...''// Ese segundo / esa culebra, / más que los otros / es culebra. / 'D'Txingilingi txongi...''<span style="background-">~~// Ese tercero / ese largo, / ... / es el más largo. / ... // Ese cuarto / ese tardo perezoso, / ... / el más manso es. / ... // Ese quinto / ese pequeño, / ... / el más pequeño (es él). / ...
<span style="background-">'''_<span style="background-">"[[File:4.3 Arreburriquito. Bilbao (B) 1993.'''png|- style="border-top:6pt double #000001;border-bottom:none;border-left:none;border-right:none;padding:0cm;"center| style="color:#00000a;" 600px| |- style="borderArreburriquito. Bilbao (B), 1993. Fuente:none;padding:0cm;"José Ignacio García Muñoz, Grupos Etniker Euskalerria.| colspanclass="2" | du - a ame - tse - tan.grayscalefilter]]
<span style="background[[File:P.75 LENDABIZIKO ORI (Etxarri-">~| colspan="3" align=rightN).JPG| E - pe - rra na - bo, i - di - a dan - tzan. As - tu - a dan - bo - li - ñathumb|LENDABIZIKO ORI (Etxarri-N)|}800px]]
{| style="border-spacing:0;width:15El mismo autor<ref>José Antonio de DONOSTIA. «Canciones infantiles populares vascas», in Obra literaria. Conferencias. 00. CC. Tomo IV.686cm;"|- style="border-top:0San Sebastián, 1985, pp.5pt solid #000001;border393-bottom:4pt solid #000001;border-left:0394.5pt solid #000001;border-right:none;padding:0cm;"| colspan="5" | <span style="background-"/ref>'''''~11recogió en Eibar (G) una canción en la que, 11~'''''<span style="background-"> <span style="background-">'''M111~~111~según él, se enumeran los diez dedos de las manos con alusiones a otros tantos animales.~_~1-~_'''
<span style="background-">:''Zenbat diran amar diran'':''zenbat diran ikusi.MMM'':''Olluak kakaritzen dago,<span style="background-">'':''ollarrak ari ikasten.EN<span style="background-">■<span style="background-">MM ''<span style="background-">:''Txakurtxua josten eta'':''arratoitxua lauretan.~'':''Txindurria barriketan,'':''kakalardua ametsetan.~'':''Eperra nabo,'':''idia dantzan.<span style="background'':''Astua danboliña joten'':''onen erdi-">~erdian'':''zorria barrez itotzen.~~'''
<span style="background-">'''06:39 27 mar 2018 (UTC) ~~ <span style="background-">•~1•1 "4<span style="background-">■<span style="background-">1 <span style="background-">■<span style="background-">1•W <span style="background-">■'''<span style="background-">~|-| align=right style="border-top:4pt solid #000001;border-bottom:4pt solid #000001;border-left:0Cuántos son, son diez, / cuántos son mira.5pt solid #000001;border-right:none;padding-top:0cm;padding-bottom:0cm;padding-left:0/ La gallina está cacareando, / el pollo imitándole.009cm;padding-right:0cm;" | o - nen| align=center style="border-top:4pt solid #000001;border-bottom:4pt solid #000001;border-left:none;border-right:none;padding-top:0cm;padding-bottom:0cm;padding-left:0/ El perrito cosiendo y / el ratoncito a cuatro patas.009cm;padding-right:0cm;" | er - di er - di - an| align=center style="border-top:4pt solid #000001;border-bottom:4pt solid #000001;border-left:none;border-right:none;padding-top:0cm;padding-bottom:0cm;padding-left:0.009cm;padding-right:0cm;" | a - go zo-rri-a| align=center style="border-top:4pt solid #000001;border-bottom:4pt solid #000001;border-left:none;border-right:none;padding-top:0cm;padding-bottom:0cm;padding-left:0/ La hormiga charlando, / el escarabajo soñando.009cm;padding-right:0cm;" | a - rrez| align=right style="border-top:4pt solid #000001;border-bottom:4pt solid #000001;border-left:none;border-right:none;padding-top:0cm;padding-bottom:0cm;padding-left:0/ La perdiz durmiendo, / el buey bailando.009cm;padding-right:0cm;" | t - to - tzen/ El burro toca el tamboril / y en medio de éstos / el piojo muriéndose de risa.|-|}
[[File:P.76 ZENBAT DIRAN AMAR DIRAN (Eibar-G).JPG|thumb|ZENBAT DIRAN, AMAR DIRAN (Eibar-G)|800px]]
<div style="color:#00000a;">Debido a la labor educativa de las ikastolas estas canciones se han difundido y hoy en día son cantadas por los niños de muchas localidades.
127 728
ediciones