9794
ediciones
Cambios
Actualizando para coincidir con nueva versión de la página fuente
__TOC__
<languages></languages>
{{ #pageLangs: es | eu | fr }}
=== Tradizio handiko kultura ===
Kokapen-kointzidentzia bera ikus daiteke gaur egungo abeltzaintza-gune eta Eneolitikoaren aurreko garaian eta Neolitikoaren amaieran egin ziren trikuharrien esparruan. Lekuberekotasun hori handia da; izan ere, ez dago trikuharririk lurraren izaera eta klimaren baldintzak direla-eta bordak egiteko aukerarik ez daukaten lekuetan<ref>Vide On Joxemiel Barandiaranek egin zuen eta ''Anuario de Eusko Folklore ''aldizkariak argitaratu zuen mapa: ''Anuario de Eusko Folklore'', VII (1927), 137. or.</ref>.
Euskal mendietako abeltzaintzak mendeak iraun ditu, eta horregatik azal dezakegu ganadu-espezie batzuen zein tresneriaren izenak berta-bertakoak izatea eta ez Europako alde honetara K. a. lehen milurtekoan etorri ziren indoeuropar hizkuntzetatik hartutakoak. In - doeuroparrak Indoeuroparrak ez direnen artean daude abereon izenak: AHUNTZ, AKER, ARDI, BEHI, ZEZEN, ZEKOR, IDI, ZALDI, BEHOR, URDE, AHARDI, AKETZ, OR, ZAKUR<ref>R. L. TRASK. ''The history of basque. ''London (Routledge), 1997, 295-303 orr.</ref>.
[[File:3.1_Coincidencia_entre_areas_megaliticas_y_zonas_de_pastoreo_segun_Barandiaran_(1927).jpg|center|600px|Coincidencia entre áreas megalíticas y zonas de pastoreo según Barandiaran (1927). Fuente: ''Anuario de Eusko Folklore'', Tomo VII. 1927 (Dibujo de Don José Miguel de Barandiaran).]]
Artileak, ordea, ez dauka gaur egun balio handirik merkatuan (Bizkaiko golkoaren isurialdeko arrazenak behintzat). Hori dela-eta, motzaldiak helburu bakarra dauka: ardiek udan berorik ez izatea.
Abereen salerosketan antzina izan zuten garrantzia galtzen joan dira ganadu-azokak. Gaur egun garrantzi handiagoa daukate arraza batzuen aleen erakusketek eta abere-lehiaketek. Artzainen bizimoduarekin zerikusia duten jarduera jakin batzuk (artisautza eta gaztangintza edo artilegintza, besteak beste) bertatik bertara ikusteko aukera eskaintzen duten hiritarrentzako jaiak dira oraingo azokak. Artzainen kulturaren beste jarduera ba - tzuetan batzuetan ere aurki daiteke ''folklorizazio ''hori, hala nola trashumantzia edo artaldeak mendira igotzearen kontuan; kasuotan aurretik iragarritako jai baten egitarauan daude txertatuta ekintzak eta artzaintzaren mundutik kanpo dagoen jendeak hartzen du parte.
Sasoi batean pagoz edo urkiz egindako borda edo etxoletako tresnek XX. mendearen lehen hamarkadetara arte iraun zuten. Etekin handia ateratzen zizkieten tresna horiei; izan ere, pisu gutxikoak ziren eta ez ziren apurtzen batetik bestera garraiatzean. Zinka eta aluminioa —material arinak bi-biak— sartu zirenean geratu ziren aurrekoak baztertuta. Artzaintzak berak ematen dituen produktuek (larrua eta artilea) ezin izan diete aurre egin, jantziak eta oinetakoak egiteko orduan, modu industrialean produzitzen direnei. Langile batzuek antzinako artzainen tresnak artisauen eran egiten jarraitzen dute, baina halako esku-lanak apaingarri moduan baino ez dira erabiltzen.
Geure buruari galdetu behar diogu, beraz, obra honetan bildutako lan egiteko modu tradizionalak guztiz ahaztuko diren edo, denbora aurrera joan ahala, aintzat hartuko diren horietako batzuk. Azken batean, liburu honetan hartzen dena belaunaldi askotan pilatutako esperientziaren emaitza da eta bat dator, oro har, oraintsu sortu den kontzeptu batekin (ekoizpenaren intentsifikazioaren aurrez aurre dagoena): ''garapen jasangarria ''izenekoarekin.
{{DISPLAYTITLE: Abeltzaintza eta artzaintza eta bien bilakaera}}{{#bookTitle:Abeltzaintza eta Artzaintza Euskal Herrian|Ganaderia_y_pastoreo_en_vasconia/eu}}