Menú de navegación
Identificarse / Crear cuenta
Toggle navigation
Atlas Etnográfico
de Vasconia
Identificarse / Crear cuenta
Inicio
Temas
Alimentación Doméstica en Vasconia
Juegos Infantiles en Vasconia
Ritos Funerarios en Vasconia
Ritos del Nacimiento al Matrimonio en Vasconia
Ganadería y Pastoreo en Vasconia
Medicina Popular en Vasconia
Casa y Familia en Vasconia
Agricultura en Vasconia
Proyecto Etniker
José Miguel de Barandiaran
Proyecto Etniker
Grupos Etniker
Atlas Etnográfico de Vasconia
Digitalización del Atlas
Contacto
en
Español
Euskera
Francés
Inglés
Exportar traducciones
Saltar a:
navegación
,
buscar
Preferencias
Grupo
AGONIA Y MUERTE. AGONIA ETA HERIOTZA
Agricultura en vasconia
AJUAR Y ARTESANIA PASTORIL
ALIMENTACION DEL GANADO ESTABULADO
Alimentacion domestica en vasconia
ALIMENTOS Y COMIDAS RITUALES
AMORTAJAMIENTO. HILAREN BEZTITZEA
APARECIDOS Y ANIMAS ERRANTES. ARIMA HERRATUAK
APROVECHAMIENTO PROPIO Y COMERCIO AGRICOLA
ASOCIACIONES EN TORNO A LA MUERTE
Atlas etnografico de vasconia
Aviso Legal
BAUTISMO. BATAIOA
BEBIDAS
Bibliografia Agricultura en vasconia
Bibliografia Alimentacion domestica en vasconia
Bibliografia Casa y familia en vasconia
Bibliografia Ganaderia y pastoreo en vasconia
Bibliografia Juegos infantiles en vasconia
Bibliografia Medicina popular en vasconia
Bibliografia Ritos del nacimiento al matrimonio en vasconia
Bibliografia Ritos funerarios en vasconia
CAMINOS MORTUORIOS. HILBIDEAK
CAPITULACIONES MATRIMONIALES
Casa y familia en vasconia
CIMIENTOS Y PAREDES
CLASES DE PASTORES
COMUNICACION DE LA MUERTE
CONGELACION INSOLACION AHOGAMIENTO Y CAIDA DE RAYOS
CONMEMORACION DE LOS DIFUNTOS
Consideraciones generales sobre la agricultura Agricultura en vasconia
Consideraciones sobre el juego infantil Juegos infantiles en vasconia
CONSUMO DE ANIMALES ACUATICOS
CONSUMO DE SETAS Y CARACOLES
CONSUMO Y CONSERVACION DE PRODUCTOS VEGETALES
Contacto
CREENCIAS RELACIONADAS CON EL NACIMIENTO
CREENCIAS SOBRE EL DESTINO DEL ALMA
CREENCIAS SOBRE LA CAUSA DE ALGUNAS ENFERMEDADES
CREENCIAS Y COSTUMBRES
CRIANZA DE ANIMALES
Cuestionario Agricultura en vasconia
Cuestionario Casa y familia en vasconia
Cuestionario Ganaderia y pastoreo en vasconia
Cuestionario Juegos infantiles en vasconia
Cuestionario Medicina popular en vasconia
Cuestionario Ritos del nacimiento al matrimonio en vasconia
Cuestionario Ritos funerarios en vasconia
CULTIVO DE ARBOLES FRUTALES
CULTIVO DE LINO Y CAÑAMO
CULTIVO DEL OLIVO Y LA VID
CURANDERISMO
DENOMINACION ORIENTACION Y SITURACION DE LAS CASAS
DENTICIONES. ENURESIS. PROBLEMAS DEL HABLA Y DE LOS NERVIOS
DIAS EXEQUIALES
Digitalizacion del atlas
DISTRIBUCION INTERNA DE LA CASA
DISTRIBUCION Y ROTACION DE CULTIVOS. CALENDARIO AGRICOLA
DOLENCIAS REUMATICAS Y LUMBAGO
DUELO DOMESTICO Y AYUDA VECINAL
Edicion digital Agricultura en vasconia
Edicion digital Alimentacion domestica en vasconia
Edicion digital Casa y familia en vasconia
Edicion digital Ganaderia y pastoreo en vasconia
Edicion digital Juegos infantiles en vasconia
Edicion digital Medicina popular en vasconia
Edicion digital Ritos del nacimiento al matrimonio en vasconia
Edicion digital Ritos funerarios en vasconia
EL BANQUETE DE BODAS. EZTEIAK
EL CORTEJO FUNEBRE. SEGIZIOA
EL ESQUILEO. ARDI-MOZTEA
EL GANADO DE MONTE
EL LUTO. DOLUA
EL ORDEÑO DE LAS OVEJAS. ARDI-JEIZTEA
EL PAISAJE AGRARIO
EL PERRO DE PASTOR. ARDI-TXAKURRA
EL POBLAMIENTO EN VASCONIA
EL VELATORIO. GAUBELA
ENFERMEDADES DE LOS OIDOS
ENFERMEDADES DE LOS OJOS
ENFERMEDADES INFANTILES
ENFERMEDADES RESPIRATORIAS
ENTRADA EN EL DOMICILIO CONYUGAL. ETXE-SARTZEA
EQUIPO MOBILIAR DEL HOGAR Y DE LA COCINA
EQUIPO MOBILIAR SALA DORMITORIOS Y ASEO
ESPACIOS PARA LABORES AGRICOLAS Y CONSTRUCCIONES COMPLEMENTARIAS
ESTABLECIMIENTOS PASTORILES DE MONTAÑA
ESTABLOS Y RECINTOS PARA LA CRIA DE ANIMALES
ESTOMAGO Y TRIPAS
EXEQUIAS. HILETAK
FAMILIA Y PARENTESCO
FERIAS GANADERAS Y COMPRAVENTA DE GANADO
FRACTURAS Y LUXACIONES
Ganaderia y pastoreo en vasconia
Grupos etniker
HERIDAS Y HEMORRAGIAS. EXTRACCION DE ESPINAS
HIGADO RIÑON Y OTRAS VISCERAS
HOGAR ALUMBRADO Y COCINA
HONOR DE LA FAMILIA
Indice Agricultura en vasconia
Indice Alimentacion domestica en vasconia
Indice Casa y familia en vasconia
Indice Ganaderia y pastoreo en vasconia
Indice Juegos infantiles en vasconia
Indice Medicina popular en vasconia
Indice Ritos del nacimiento al matrimonio en vasconia
Indice Ritos funerarios en vasconia
INDUMENTARIA DEL PASTOR
INFANCIA Y PUBERTAD
INFECCIONES Y ENFERMEDADES CONTAGIOSAS DE LA PIEL
INICIOS DE LA RELACION AMOROSA
Interes Agricultura en vasconia
Interes Alimentacion domestica en vasconia
Interes Casa y familia en vasconia
Interes Ganaderia y pastoreo en vasconia
Interes Juegos infantiles en vasconia
Interes Medicina popular en vasconia
Interes Ritos del nacimiento al matrimonio en vasconia
Interes Ritos funerarios en vasconia
Introduccion Agricultura en vasconia
Introduccion Casa y familia en vasconia
Introduccion Ganaderia y pastoreo en vasconia
Introduccion Medicina popular en vasconia
Introduccion Ritos del nacimiento al matrimonio en vasconia
Investigacion Agricultura en vasconia
Investigacion Alimentacion domestica en vasconia
Investigacion Casa y familia en vasconia
Investigacion Ganaderia y pastoreo en vasconia
Investigacion Juegos infantiles en vasconia
Investigacion Medicina popular en vasconia
Investigacion Ritos del nacimiento al matrimonio en vasconia
Investigacion Ritos funerarios en vasconia
Jose miguel de barandiaran
JUEGOS DE ADIVINAR. ACERTIJOS
JUEGOS DE BALANCEO
JUEGOS DE CARRERAS
JUEGOS DE ESCONDERSE
JUEGOS DE HABILIDAD
JUEGOS DE IMITACION ESCENIFICACION Y MIMICA
JUEGOS DE LANZAMIENTO
JUEGOS DE LENGUAJE
JUEGOS DE MANOS Y DEDOS
JUEGOS DE PASTORES
JUEGOS DE SALTO
JUEGOS DIVERSOS. EL COLECCIONISMO INFANTIL
Juegos infantiles en vasconia
JUEGOS ORGANIZADOS EN FIESTAS POPULARES
JUEGOS RITMICOS
JUEGOS Y CANCIONES PARA LA PRIMERA EDAD
JUVENTUD. GAZTAROA
LA ALIMENTACION EN IPARRALDE
LA BODA. EZKONTZA
LA CAZA DE ALIMAÑAS
LA CONDUCCION DEL CADAVER A LA IGLESIA
LA ELABORACION TRADICIONAL DEL PAN
LA FABRICACION DEL QUESO. GAZTAGINTZA
LA HIERBA Y OTROS FORRAJES
LA INDUMENTARIA EN EL CORTEJO FUNEBRE
LA LECHE Y SUS DERIVADOS
LA MECANIZACION DE LA AGRICULTURA
LA NATURALEZA COMO ESPACIO LUDICO
LA REPRODUCCION
LA SANGRE
LA SUBIDA CON EL REBAÑO AL MONTE
LAS ABEJAS. ERLEA
LAS SEPULTURAS EN LAS IGLESIAS. JARLEKUAK. FUESAS
LENGUAJE Y TRATO A LOS ANIMALES
LESIONES E IRRITACIONES DE LA PIEL
LIMPIEZA DE LA CASA ROPA Y VAJILLA
LOS JUGUETES. ARTESANIA INFANTIL
LOS RITOS FUNERARIOS EN IPARRALDE
LUGARES Y MODOS DE ENTERRAMIENTO
Main Page
MALES DE CABEZA
MALES DE DIENTES HAGINEKO MINA
MANO DE OBRA Y FUERZA EMPLEADA EN LA AGRICULTURA
MARCAS DE LA PIEL. PELO Y UÑAS
MARCAS DE PROPIEDAD
MATANZA DOMESTICA DE ANIMALES
MATANZA DOMESTICA DE ANIMALES 1
Medicina popular en vasconia
MOBILIARIO AGRICOLA TRADICIONAL
MODELOS COMARCALES DE CASAS
MORDEDURAS Y PICADURAS HOZKA
NACIMIENTO. JAIOTZA
NOMBRES DE LOS ANIMALES. ABEREEN IZENAK
NOVIAZGO
OFRENDA POSTNUPCIAL Y TORNABODA
OFRENDAS Y SUFRAGIOS EN LA SEPULTURA. ARGIAK OLATAK HILOTOITZAK
ORGANIZACION DE LA INGESTA OTORDUAK
ORNAMENTACION DE LA CASA
PASTOS COMUNALES
PATRIMONIO FAMILIAR Y SU TRANSMISION
PLEGARIAS EN LA MESA FAMILIAR
Política de privacidad
PORTADORES DE OFRENDAS EN EL CORTEJO
PRACTICAS Y RITOS DE PROTECCION EN LA AGRICULTURA
Preambulo Casa y familia en vasconia
Preambulo Ganaderia y pastoreo en vasconia
Preambulo Medicina popular en vasconia
Preambulo Ritos del nacimiento al matrimonio en vasconia
Preambulo Ritos funerarios en vasconia
Prefacio Agricultura en vasconia
PREPARACION DE LA TIERRA DE CULTIVO
PREPARACION DE LAS COMIDAS DOMESTICAS
PREPARACION Y CONSERVACION DE HUEVOS
PREPARATIVOS DE LA BODA. DEIUNE-ALDIA
PRESAGIOS DE MUERTE. HERIOTZAREN ZANTZUAK
Presentacion Agricultura en vasconia
Presentacion Alimentacion domestica en vasconia
Presentacion Casa y familia en vasconia
Presentacion Ganaderia y pastoreo en vasconia
Presentacion Juegos infantiles en vasconia
Presentacion Medicina popular en vasconia
Presentacion Ritos del nacimiento al matrimonio en vasconia
Presentacion Ritos funerarios en vasconia
PRIMERA INFANCIA. HAURTZAROA
PROCEDIMIENTOS DE SELECCION PREVIOS A LOS JUEGOS
PRODUCCION DE ACEITE VINO TXAKOLI Y SIDRA
Proemio Alimentacion domestica en vasconia
Prologo Agricultura en vasconia
PROTECCION CREENCIAL DEL GANADO
Proyecto etniker
Publicacion impresa Agricultura en vasconia
Publicacion impresa Alimentacion domestica en vasconia
Publicacion impresa Casa y familia en vasconia
Publicacion impresa Ganaderia y pastoreo en vasconia
Publicacion impresa Juegos infantiles en vasconia
Publicacion impresa Medicina popular en vasconia
Publicacion impresa Ritos del nacimiento al matrimonio en vasconia
Publicacion impresa Ritos funerarios en vasconia
PUERPERIO
PUERTAS Y VENTANAS
RAZAS DE ANIMALES
RECOLECCION DE LOS CULTIVOS Y CONSERVACION
REGIMEN DE PROPIEDAD. PROPIEDAD COMUNAL Y PROPIEDAD PRIVADA
REGRESO A LA CASA MORTUORIA Y AGAPES FUNERARIOS
RELACION DE LA CASA CON EL SUELO EL CLIMA Y LA ACTIVIDAD
RELACIONES CON LA FAMILIA Y LOS PARIENTES
REPRODUCCION Y CUIDADOS DE LOS ANIMALES
Resumen
Resumen Agricultura en vasconia
Resumen Alimentacion domestica en vasconia
Resumen Casa y familia en vasconia
Resumen Ganaderia y pastoreo en vasconia
Resumen Juegos infantiles en vasconia
Resumen Medicina popular en vasconia
Resumen Ritos del nacimiento al matrimonio en vasconia
Resumen Ritos funerarios en vasconia
Ritos del nacimiento al matrimonio en vasconia
RITOS EN TORNO AL FUEGO DOMESTICO
Ritos funerarios en vasconia
SALUD Y MENTALIDAD POPULAR
SALUD Y RELIGION POPULAR
SEPELIO
SIEMBRA Y CUIDADOS DE LOS CULTIVOS
SIMBOLOS PROTECTORES DE LA CASA
SINTOMAS Y REMEDIOS GENERALES
SOLTERIA Y CELIBATO. CASAMIENTO DE VIUDOS Y VIEJOS
TABACO
TEJADO
TERRENOS CULTIVADOS
TRANSFORMACIONES OPERADAS DURANTE EL PRESENTE SIGLO EN EL REGIMEN ALIMENTARIO DOMESTICO
TRANSPORTE ANIMAL. EL CARRO GURDIA
TRASHUMANCIA Y TRANSTERMINANCIA
TRATOS NORMAS Y FORMULAS INFANTILES
UNIDADES DE MEDIDA
UNIONES LIBRES E HIJOS NATURALES
VIATICO Y EXTREMAUNCION. AZKEN SAKRAMENDUAK
VIDA Y FUNCIONES DE LOS ESPOSOS
Idioma
aa - Qafár af
ab - Аҧсшәа
ace - Acèh
ady - адыгабзэ
ady-cyrl - адыгабзэ
aeb - تونسي/Tûnsî
aeb-arab - تونسي
aeb-latn - Tûnsî
af - Afrikaans
ak - Akan
aln - Gegë
am - አማርኛ
an - aragonés
ang - Ænglisc
anp - अङ्गिका
ar - العربية
arc - ܐܪܡܝܐ
arn - mapudungun
arq - جازايرية
ary - Maġribi
arz - مصرى
as - অসমীয়া
ase - American sign language
ast - asturianu
av - авар
avk - Kotava
awa - अवधी
ay - Aymar aru
az - azərbaycanca
azb - تۆرکجه
ba - башҡортса
ban - Basa Bali
bar - Boarisch
bbc - Batak Toba
bbc-latn - Batak Toba
bcc - جهلسری بلوچی
bcl - Bikol Central
be - беларуская
be-tarask - беларуская (тарашкевіца)
bg - български
bgn - روچ کپتین بلوچی
bho - भोजपुरी
bi - Bislama
bjn - Bahasa Banjar
bm - bamanankan
bn - বাংলা
bo - བོད་ཡིག
bpy - বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী
bqi - بختیاری
br - brezhoneg
brh - Bráhuí
bs - bosanski
bto - Iriga Bicolano
bug - ᨅᨔ ᨕᨘᨁᨗ
bxr - буряад
ca - català
cbk-zam - Chavacano de Zamboanga
cdo - Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄
ce - нохчийн
ceb - Cebuano
ch - Chamoru
cho - Choctaw
chr - ᏣᎳᎩ
chy - Tsetsêhestâhese
ckb - کوردیی ناوەندی
co - corsu
cps - Capiceño
cr - Nēhiyawēwin / ᓀᐦᐃᔭᐍᐏᐣ
crh - qırımtatarca
crh-cyrl - къырымтатарджа (Кирилл)
crh-latn - qırımtatarca (Latin)
cs - čeština
csb - kaszëbsczi
cu - словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ
cv - Чӑвашла
cy - Cymraeg
da - dansk
de - Deutsch
de-at - Österreichisches Deutsch
de-ch - Schweizer Hochdeutsch
de-formal - Deutsch (Sie-Form)
diq - Zazaki
dsb - dolnoserbski
dtp - Dusun Bundu-liwan
dty - डोटेली
dv - ދިވެހިބަސް
dz - ཇོང་ཁ
ee - eʋegbe
egl - Emiliàn
el - Ελληνικά
eml - emiliàn e rumagnòl
en - Inglés
en-ca - Canadian English
en-gb - British English
eo - Esperanto
es - Español
et - eesti
eu - Euskera
ext - estremeñu
fa - فارسی
ff - Fulfulde
fi - suomi
fit - meänkieli
fj - Na Vosa Vakaviti
fo - føroyskt
fr - Francés
frc - français cadien
frp - arpetan
frr - Nordfriisk
fur - furlan
fy - Frysk
ga - Gaeilge
gag - Gagauz
gan - 贛語
gan-hans - 赣语(简体)
gan-hant - 贛語(繁體)
gd - Gàidhlig
gl - galego
glk - گیلکی
gn - Avañe'ẽ
gom - गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni
gom-deva - गोंयची कोंकणी
gom-latn - Gõychi Konknni
got - 𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺
grc - Ἀρχαία ἑλληνικὴ
gsw - Alemannisch
gu - ગુજરાતી
gv - Gaelg
ha - Hausa
hak - 客家語/Hak-kâ-ngî
haw - Hawaiʻi
he - עברית
hi - हिन्दी
hif - Fiji Hindi
hif-latn - Fiji Hindi
hil - Ilonggo
ho - Hiri Motu
hr - hrvatski
hrx - Hunsrik
hsb - hornjoserbsce
ht - Kreyòl ayisyen
hu - magyar
hy - Հայերեն
hz - Otsiherero
ia - interlingua
id - Bahasa Indonesia
ie - Interlingue
ig - Igbo
ii - ꆇꉙ
ik - Iñupiak
ike-cans - ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ
ike-latn - inuktitut
ilo - Ilokano
inh - ГӀалгӀай
io - Ido
is - íslenska
it - italiano
iu - ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ/inuktitut
ja - 日本語
jam - Patois
jbo - la .lojban.
jut - jysk
jv - Basa Jawa
ka - ქართული
kaa - Qaraqalpaqsha
kab - Taqbaylit
kbd - Адыгэбзэ
kbd-cyrl - Адыгэбзэ
kg - Kongo
khw - کھوار
ki - Gĩkũyũ
kiu - Kırmancki
kj - Kwanyama
kk - қазақша
kk-arab - قازاقشا (تٴوتە)
kk-cn - قازاقشا (جۇنگو)
kk-cyrl - қазақша (кирил)
kk-kz - қазақша (Қазақстан)
kk-latn - qazaqşa (latın)
kk-tr - qazaqşa (Türkïya)
kl - kalaallisut
km - ភាសាខ្មែរ
kn - ಕನ್ನಡ
ko - 한국어
ko-kp - 한국어 (조선)
koi - Перем Коми
kr - Kanuri
krc - къарачай-малкъар
kri - Krio
krj - Kinaray-a
ks - कॉशुर / کٲشُر
ks-arab - کٲشُر
ks-deva - कॉशुर
ksh - Ripoarisch
ku - Kurdî
ku-arab - كوردي (عەرەبی)
ku-latn - Kurdî (latînî)
kv - коми
kw - kernowek
ky - Кыргызча
la - Latina
lad - Ladino
lb - Lëtzebuergesch
lbe - лакку
lez - лезги
lfn - Lingua Franca Nova
lg - Luganda
li - Limburgs
lij - Ligure
liv - Līvõ kēļ
lki - لەکی
lmo - lumbaart
ln - lingála
lo - ລາວ
loz - Silozi
lrc - لۊری شومالی
lt - lietuvių
ltg - latgaļu
lus - Mizo ţawng
luz - لئری دوٙمینی
lv - latviešu
lzh - 文言
lzz - Lazuri
mai - मैथिली
map-bms - Basa Banyumasan
mdf - мокшень
mg - Malagasy
mh - Ebon
mhr - олык марий
mi - Māori
min - Baso Minangkabau
mk - македонски
ml - മലയാളം
mn - монгол
mo - молдовеняскэ
mr - मराठी
mrj - кырык мары
ms - Bahasa Melayu
mt - Malti
mus - Mvskoke
mwl - Mirandés
my - မြန်မာဘာသာ
myv - эрзянь
mzn - مازِرونی
na - Dorerin Naoero
nah - Nāhuatl
nan - Bân-lâm-gú
nap - Napulitano
nb - norsk bokmål
nds - Plattdüütsch
nds-nl - Nedersaksies
ne - नेपाली
new - नेपाल भाषा
ng - Oshiwambo
niu - Niuē
nl - Nederlands
nl-informal - Nederlands (informeel)
nn - norsk nynorsk
nov - Novial
nrm - Nouormand
nso - Sesotho sa Leboa
nv - Diné bizaad
ny - Chi-Chewa
oc - occitan
olo - Livvinkarjala
om - Oromoo
or - ଓଡ଼ିଆ
os - Ирон
pa - ਪੰਜਾਬੀ
pag - Pangasinan
pam - Kapampangan
pap - Papiamentu
pcd - Picard
pdc - Deitsch
pdt - Plautdietsch
pfl - Pälzisch
pi - पालि
pih - Norfuk / Pitkern
pl - polski
pms - Piemontèis
pnb - پنجابی
pnt - Ποντιακά
prg - Prūsiskan
ps - پښتو
pt - português
pt-br - português do Brasil
qu - Runa Simi
qug - Runa shimi
rgn - Rumagnôl
rif - Tarifit
rm - rumantsch
rmy - Romani
rn - Kirundi
ro - română
roa-tara - tarandíne
ru - русский
rue - русиньскый
rup - armãneashti
ruq - Vlăheşte
ruq-cyrl - Влахесте
ruq-latn - Vlăheşte
rw - Kinyarwanda
sa - संस्कृतम्
sah - саха тыла
sat - Santali
sc - sardu
scn - sicilianu
sco - Scots
sd - سنڌي
sdc - Sassaresu
sdh - کوردی خوارگ
se - sámegiella
sei - Cmique Itom
ses - Koyraboro Senni
sg - Sängö
sgs - žemaitėška
sh - srpskohrvatski / српскохрватски
shi - Tašlḥiyt/ⵜⴰⵛⵍⵃⵉⵜ
shi-latn - Tašlḥiyt
shi-tfng - ⵜⴰⵛⵍⵃⵉⵜ
shn - ၽႃႇသႃႇတႆး
si - සිංහල
sk - slovenčina
sl - slovenščina
sli - Schläsch
sm - Gagana Samoa
sma - Åarjelsaemien
sn - chiShona
so - Soomaaliga
sq - shqip
sr - српски / srpski
sr-ec - српски (ћирилица)
sr-el - srpski (latinica)
srn - Sranantongo
ss - SiSwati
st - Sesotho
stq - Seeltersk
su - Basa Sunda
sv - svenska
sw - Kiswahili
szl - ślůnski
ta - தமிழ்
tcy - ತುಳು
te - తెలుగు
tet - tetun
tg - тоҷикӣ
tg-cyrl - тоҷикӣ
tg-latn - tojikī
th - ไทย
ti - ትግርኛ
tk - Türkmençe
tl - Tagalog
tly - толышә зывон
tn - Setswana
to - lea faka-Tonga
tokipona - Toki Pona
tpi - Tok Pisin
tr - Türkçe
tru - Ṫuroyo
ts - Xitsonga
tt - татарча/tatarça
tt-cyrl - татарча
tt-latn - tatarça
tum - chiTumbuka
tw - Twi
ty - reo tahiti
tyv - тыва дыл
tzm - ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ
udm - удмурт
ug - ئۇيغۇرچە / Uyghurche
ug-arab - ئۇيغۇرچە
ug-latn - Uyghurche
uk - українська
ur - اردو
uz - oʻzbekcha/ўзбекча
uz-cyrl - ўзбекча
uz-latn - oʻzbekcha
ve - Tshivenda
vec - vèneto
vep - vepsän kel’
vi - Tiếng Việt
vls - West-Vlams
vmf - Mainfränkisch
vo - Volapük
vot - Vaďďa
vro - Võro
wa - walon
war - Winaray
wo - Wolof
wuu - 吴语
xal - хальмг
xh - isiXhosa
xmf - მარგალური
yi - ייִדיש
yo - Yorùbá
yue - 粵語
za - Vahcuengh
zea - Zeêuws
zh - 中文
zh-cn - 中文(中国大陆)
zh-hans - 中文(简体)
zh-hant - 中文(繁體)
zh-hk - 中文(香港)
zh-mo - 中文(澳門)
zh-my - 中文(马来西亚)
zh-sg - 中文(新加坡)
zh-tw - 中文(台灣)
zu - isiZulu
qqq - Message documentation
Formato
Exportar para traducción sin conexión
Exportar en formato nativo
<languages></languages> {{ #pageLangs: es | eu }} Atlas Etnografiko hau egiteko oinarritzat erabilitako galdetegi orokorrak, egoera-aldaketako ohikuneak etxeko ohiturei dagokien atalaren barruan sartu ditu. Beraz, etxeko taldearen barruan eta auzoetan aztertu ditugu bizitzaren lehenengo aldiko ohikune hauek. Gaur egun hain zabal dabilen bizitzaren zatiketa hirukoitzari eutsiz, ohikuneok lehenengo adinaren edo hazte-aroaren barruan daude. Aro hori, sasoiko mutil edo neska izatean amaitu ohi da. Mende honen hasieran Arnold Van Gennep etnologo frantziarrak ''rites de passage ''esamoldea sortu zuen, adin maila batetik besterako igaroaldia adierazteko. ''Egoera-aldaketako errito ''edo ''egoera-aldaketako ohikuneak ''esamoldea urtaroak aldatzean gertatzen diren ohikunei esaten zaie edo gizarte, politika edo erlijio-maila berri batera igarotzean izaten diren ospakizunei. Gure kasuan, adin-maila desberdinetako igaroaldiak janzten dituzten erritoak aztertu ditugu. Berauek mailaka agertuko zaizkigu eta euron sekuentziak bizitzaren prozesua osatuko du helduarora arte: jaioberriak, haurtzaroa, nerabezaroa, gaztaroa, ezkongaiaroa eta ezkontaroa. === Jaiotza eta bataioa === Mende honen erdi aldera arte, emakumeek etxean bertan ekartzen zituzten seme-alabak mundura, herriko emaginaren, senitarteko emakumeen eta auzokideen laguntzaz. Erditzea etxeko gertaera zen eta emakumeek baino ez zuten bertan parte hartzen. Mende honetan aldaketa handia egon da umeari jaiotzen lagundu izan dioten pertsonei dagokienez. Ezagutza enpirikoetan oinarriturik lan egiten zuen ohiko emaginaren ordez, apurka-apurka, osasun zentroetan amari laguntzen dioten profesional espezializatuak agertuz joan dira. Lehen, umeak jaio eta gutxira bataiatzen zituzten, batzuetan jaiotza egunean bertan. Euskal Herrian onarpen zabalekoa den erlijiozko ohitura horren oinarrian sineste hauxe dago: umea bataioaren bitartez kristau egin eta jatorrizko pekatutik garbi geratzen da. Bataioaren ohikunea bera jaiotzari lotu-loturik agertzen da; leku askotan emaginak berak janzten zuen haurra bataiorako, Nafarroako zenbait eskualdetan "faldón de cristianar" (kristautzeko faldoia) izena ematen zioten erritozko jantzi batekin, eta besoetan eramaten zuten pontera. Bizkaiko Karrantza bailaran jaso denez, zeregin hori mundura jaiotzean umea hartzen zuenari zegokion. Bataiarrian edo pontean berriztaturiko jaiotzak aita pontekoaren eta amapontekoen babesa ere badakar. Euren betebeharrik behinena fedea agertzea izango da, Kredoa hutsik egin barik esanez. Garai batean, aita edo amapontekoaren zeregina garrantzi handikoa zen, beroriek, izan ere, besoetakoari izena emateko eskubidea izaten zuten eta. Orokorrean, haurrari izena jartzerakoan kristau egutegiko eguneko izena izan da inspirazio iturririk nagusiena XX. mendearen lehenengo laurdenera arte, eta oraintsu arte ere bai. Bai jaiotza, bai bataioa bera ere, etxeko gertaerak izaten ziren. Hala ere, auzoko mutiko eta neskatoak izaten ziren jazoera horien aurrean alaitasunik handiena agertzen zutenak. Elizako atarian itxaroten egoten ziren eta aitapontekoak eta amapontekoak fruitu lehorrak, gozokiak eta txanponak jaurtitzen zizkieten (boloak). Lehengo gizartean, jaiotza berriaren ospakizuna amaren erditze osteko aldia amaitzean egiten zen. Amak etxetik irten gabe egon behar izaten zuen. Egonaldi hori elizan sartzea izeneko ohikunearekin eta jai giroko otordu batez bukatzen zen, martopilak. Horixe izaten zen erditzen laguntzen zutenei, eta erditu ostean opariekin (ermakeriak) ikustera joandakoei eskerrak emateko modua. Jaiotzaren inguruko sineste ugarik umea jaio aurretik bizi izaten zen irrikaren eta artegatasunaren berri ematen digute. Horrela, bada, umedunaren gogo jakin batzuk bete behar izaten ziren, sabelaren itxurak jaio behar zuen umearen sexua zehazten zuela uste zuten; era berean, kontuan hartzekoak izaten ziren amaren aurpegian ager zitezkeen seinaleak, haurdunaldiaren bilakaera eta ilargiaren aldiak. Erditze ona izateko santuen bitartekaritza eskatzen zitzaion, nork bere debozioko santuari. Ezagunenetarikoa San Ramon Nonato zen, etxe askotako ohaburuko irudia izan ere. Era berean, bataiatu aurretik neurri batzuk hartzen ziren, esaterako, bataiatu arte jaioberriari musurik ez ematea, eta batez ere kutunak edo irudi erlijiosoak jartzea. === Haurtzaroa === Haurtzaroan, hasiera-hasieratik, umea amari lotuta egongo da; haur besoetakoa da eta amak bularra emanez elikatuko du. Edoskitzaroak bi urte iraun ohi zuen, eta gehiago luza zitekeen egoera horrek haurdunaldi berriak saihesten zituela uste zuten eta. Umedun geratuz gero, bular ematea eten egiten zuen amak emakume haurdunaren esnea ona ez zelakoan. Hazteak zekarren zama arintzeko amarekin batera senitarteko beste emakumeek parte hartzen zuten eta, sarritan, auzoko seintzain gazte batek. Horrela, emakumeari zegozkion zereginetan hasteko aukera izaten zuen. Dirudunenen etxeetan neskameak eta inudeak izaten zituzten. Lehenengo txantxurrak, haurraren lehen haginak, sasoi berri baten hasiera adierazten zuten. Umearen elikatzeko ohiturak aldatu egiten ziren eta ibiltzen eta berba egiten hasten zen. Bakarrik emandako urratsak eta esandako lehenengo berbak pozaren eta alaitasunaren iturri izaten ziren etxekoen artean. Haurraren hastapen eta aurrerabide guztiek jagoleak jolasera bultzatzen zituzten. Sasoi honek esne-haginak eduki bitartean irauten zuen. [[File:6.1_Ceremonie_des _relevailles_Toile_de_Enrique_Melida_1872_Musee_Bonnat_Bayonne.jpg|center|600px|''Cérémonie des relevailles.'' Toile de Enrique Mélida, 1872. Fuente: Musée Bonnat. Bayonne.]] Haginak sei edo zazpi urterekin jausten ziren eta horrekin batera zentzuduna izeneko adin-maila berria hasten zen. Sasoi honi zegokion jarduera nagusia taldekako jokoa izaten zen. Adin horretatik aurrera jokorik gehienetan sexuen arteko banaketa ezartzen zen. Jolas jardueraren osagarri, urteek aurrera egin ahala areagotuz zihoan eskola jarduera agertuko zaigu. Haurtzaroko une horretan mende honen hasieratik Lehenengo Jaunartzea edo Komunioa ospatzen izan da. Lehenago, hamabi edo hamahiru urterekin, haurtzaroa bukatzean, izaten zen. Ohikune honetan parte hartzeko janzkera aldatuz joan da. Mendearen hirugarren hamarkadatik aurrera nesken artean andregaien gisako soineko eta belo zuriak zabaldu dira; mutilen artean, berriz, marinel eta almiranteen jantzi dotoreak. Hirurogei eta hirurogeita hamarreko hamarkadetan eliz agintariak janzkerari loturiko gehiegizko gastu hori geldiarazten saiatu ziren. Jaunartzea tunika jantzita, guztientzat berdina, edo kale-arroparekin egiten hasi zen. Esperientzia horrek ez zuen arrakasta handirik izan, eta berriro ere soineko zuriak agertu dira edo familia bakoitzak askatasun osoz jokatzen du. [[File:6.3_Bautizo_Oleo_de_Enrique_Nieto_Ulibarri_1912_Diputacion_Foral_de_Bizkaia.jpg|center|600px|''Bautizo''. Oleo de Enrique Nieto Ulibarri, 1912. Fuente: Diputación Foral de Bizkaia.]] Garai zaharretatik eta hirurogeita hamarreko hamarkadara arte ez zegoen Sendotza edo Konfirmazioa hartzeko adin jakinik. Apezpikuak baino ezin zuenez sakramentu hori ezarri, herrietara aldian-aldian egiten ohi zituen bisitaldiak aprobetxatuz hartzen zuten gazteek sakramentu hori. Gure inkestetan, haurrak eta gazteak, jaioberriak eta helduak, nahastuta denak batera ere agertu dira sendotzaren sakramentua hartzeko. Vatikanoko II. Kontzilioaren ondoren, Sendotzari beste ezaugarri batzuk eman nahi izan zaizkio eta 16-18 urteko gazteen sasoia jo da egokientzat sakramentua hartzeko, aldez au rretik prestakuntza sakona, serioa eta luzeari ekinez. Horregatik dira gutxiago Sendotza aitortu dutenak bataiatutakoen edo Lehenengo Jaunartzea hartutakoen ikusian. Gaur egungo joera indartzen bada, nerabezarotik gaztarorako aldaketan ezarritako ohikunetzat hartuko du gizarteak. === Gaztaroa === Nerabezaroan neskato-mutikoek haurtzaroko jolasak apurka-apurka alde batera utzi eta hamasei-hamazazpi urteko neska-mutil egin arte haziz joango dira. Gaztaroari dagokion adin-tarte horretantxe egongo dira harik eta ''sasoiko ''neska-mutil egin arte. Gaztaroan sartzean janzkera eta orrazkera bera ere aldatu egin ohi zuten gazteek. Mende honen erdira arte sasoi honetantxe hasten ziren mutilak praka luzeak janzten eta neskak neskatotako txirikorden ordez ile luzea uzten. Aberatsen etxeetan alabak ''soineko luzea ''jazten zuen eguna entzute handiko jaialdi batekin ospatzen zuten. Sasoi honetan eskola utzi eta lanean hazten ziren mutilak, morroi edo lanbideren batean ikasle. Neskak etxeko zereginei erantzuten ikasten zuten. Hirurogeiko hamarkadatik hona ikasten ematen duten aldia erabat luzatu da orokorrean bai neska bai mutilentzat. Horregatik, gaur egun karrera edo lanbidea ikasten ematen duten aldia jotzen dugu gaztaroaren amaieratzat. Hegoaldean joera handia egon zen gazteak herrietan taldeka biltzeko, bereziki beraien multzoari zuzendutako ekintzak eratzeko. Batez ere dantzaldiak eta herriko jaiak antolatzearen ardura hartzen zuten. Gazteek eratutako jaialdiak eta eskaerak batez ere San Juanetan (Donianetan) ekainean, eta Santa Ageda egunean, euren zaindaria, egiten zituzten. Neskak "Mariaren Alabak" taldekoak izaten ziren gehienbat eta mutilak "Luistarrak", harik eta ezkondu arte. Oraindik gazte zirela, mutilek soldadutza egitera joan behar izaten zuten, ordura arte betiko bizileku izandakotik urruti, denbora luze samarrerako gainera. Bizitzako beste aro baterako aldaketa ekarriko zien soldadugora joan behar horrek. Gaztaroaren beste ezaugarrietako bat izango da maitasun kontuetan hastearena: errondak eta neska-mutilen arteko lehen harremanak, jaiak eta dantzaldiak bi sexuetako gazteek elkar bat egiteko gune apropos izango dira. Mende honen hasierako hamarkadetan eguneroko zereginek, taldean egiten zituzten lanek eta urtaro bakoitzaren amaierako zereginek elkar ikusteko aukera ematen zieten gateei; elizako ospakizunen irteera ere une aproposa zen horretarako. Baina bat egiteko, erlazionatzeko eta harremanak hasteko unerik aproposena igandeetako dantzaldia zen. Hara joan ohi ziren gazte guztiak jantzirik dotoreenekin, auzoko herrietako jaietara eta erromeriatara joaten ziren modu-moduan. Mendearen erdialdetik hona ohitura hori aldatuz joan da eta elkar ikusteko aukera erabat ugaritu da. Neska eta mutil batera dabiltzan eskolak, emakumeak soldatapeko lanetan behar egiten hastea eta abar mesedegarri izan dira bi sexuen arteko harremanak ugaritzeko. Halere, dantzaldiak izan dira oraindik bilgune nagusia. Gerora, aisialdiari eskainitako tartea handitzean, neska-mutilek batera egoteko aukera gero eta zabalagoa izan dute. Gaur egun tabernak eta diskotekak dira gazteen bilgune. Ordutegia ere atzeratu egin da: lehen arratsalde-iluntzeetan biltzen ziren eta orain gau-goizaldeetan. Asteburuetan ia ohikoa da gaueko jaigiroa eguzkiak argi egiten hasi arte luzatzea. Gaua parrandan emateari ''gaupasa ''esaten zaio. === Ezkongaiak === Aspaldi igandeko paseoaldi, dantzaldi eta erromeriatan baino ez zuten izaten neska-mutilek elkar ikusteko aukera. Ez zuten beste unerik bakarrik egon ahal izateko. Gaur egun maitasun harreman bati hasiera emateko burubidea bai mutilarena bai neskarena izan daiteke. Lehen, ostera, lehenengo urratsa mutilak eman ohi zuen, zuzen-zuzenean jakinaraziz neskari edo haren inguruan ibiliz, sukalde-kontuetarako zuen trebeziaz jakinmina erakutsiz esate baterako. Lagunengana ere jotzen zuten, edo senitarteko edo zeregin horretan adituak zirenengana ere bai, ezkontzaginarengana hain zuzen, neskak mutilekin elkartzeko trebeak benetan. Bikotea kalean ''bakarrik ''ibiltzen hasten zenean, beraien arteko harremana sendoa zela ulertzen zuten bai bataren eta bestearen senideek, bai auzokoek. Ohiko joera bikoteak ezkontzea zen, gauza berezia izan ohi baitzen harreman horiek bertan behera geratzea. Herriak gaur egun baino askoz isolatuago zeudenez eta herritarrak eurak ere gutxi tzen zirenez batetik bestera, herri bereko edo alboerrietako bikoteen arteko ezkontzak ziren ugarienak. Ezkongai bakoitzari zegokion parrokian ezkontzarako deiak, deiuneak, egiteko egunak zehazteak ematen zuen jakitera ezkontza egun batetik besterakoa izango zela. Arabako zenbait herritan "echar del (pulpitotik botatako deiak) esaten zaie. Deiunealdian ezkongaien etxekoak ezkontzarako prestakuntzez arduratzen ziren. Nafarroan eta Araban, bigarren edo hirugarren deiekin batera, senideak eta auzokoak neska-mutilen etxeetara hurbiltzen ziren zorionak ematera. "Dia de enhorabuena" (zoriona opatzeko eguna) zen aukeraturiko egun hau. Ohitura zaharragoa izango da, seguruena, Bizkaiko eta Gipuzkoako beste hau: mutila neskalagunaren etxera lehenbiziko aldiz sartzen zen egunean neskaren senideei ardao-bota bat eramaten zien oparitzat; bota-eguna zen (agian ''votum ''hitz latindarretik eratorria, "di'a de la promesa" edo promes eguna). Euskal Herri osoan ohitura zabala izan da betidanik ezkontza eguna baino lehen bi familien arteko Iotura estutzea, ezkontza eskatzeko, ezkontzarako hitzarmena zehazteko edo opariak elkartrukatzeko. Ezinbestekoa zen bi familien arteko hurbilketa hori, aurpegi-ikustea, aurrerantzean senitarteko egingo ziren eta. Mutilak (geroago neskak ere) bazkari batekin ospatzen zuen ezkontzaurreko agurra lagunen artean; horrelaxe erakutsi nahi izaten zuen aurrerantzean ez zela ezkongabe izango. Lagunek, bestalde, koplatu egiten zituzten ezkongaiak etxaurreetan, toberekin esaterako. Askoz ezagun eta entzutetsuagoak ziren, jakina, mutilzahar edo alargunei ezkontza bezperan kantatzen zizkieten kopla barregarriak. Bikote gazteei zuzendutako bertsoen gai nagusia maitasuna izan ohi zen, baina ezkongaiak zaharragoak izanez gero, sasoitik kanpo ezkondu izana gai hartu eta kopla irribarretsuak botatzen zituzten. Tradizioz, semea edo alaba etxera ezkontzeko bazen, bien gurasoek elkar hartzen zuten bakoitzak ezkontza berriari zer emango zion. Etxearen ardura ziurtatu eta etxekoenganako izango zituzten betebeharrak zehazteaz gain, elkarbizitzarako arauak eta bikote gaztearen eta lehendik etxeko bizilagun zirenen arteko harremana berbatzen zuten. Era horretako hitzarmenak berebiziko garrantzia zuten forupeko lurraldeetan; jendaurrean ematen zuten fede eta mandak, ezkontzako kontratua edo ''contrat de mariage ''esaten zieten. Kontratu hori sinatzea arazo benetan serioa zen eta bazkariren batekin ospatzen zuten, kontratuko bazkaria, bi aldeetako senideak biltzen zirelarik. Etxera etorriko zen ezkontideak ezkonsaria ekartzen zuen, eta etxera zetorrena neska bazen, arreoa ere ekartzen zuen berarekin batera. Arreo hori, neskaren beraren amaren ardurapean osatzen zuen emaztegaiak neskatotatik. Inoiz gurasoek beraien kontura ere konpon tzen zituzten seme-alaben ezkontzak hauek elkar ezagutu ere egin gabe; ezkontzeko kontratua egin ondoren, bi familiak bildu egiten ziren "ir a vistas" (aurpegi-ikustea egitera joan), halaxe esaten zioten Nafarroan eta Araban. Familia aberatsetan salbu, ez zuten ohiturarik oparitzat urreria egiteko (eraztunak edo balio handiko gauzak). Halere, bazen ohitura emaztegaiak senargaiari ezkontza egunerako alkandora edo beste jantziren bat oparitzeko. Ezkontza aurreko egunetan, emaztegaia, amarekin edo senitarteko beste emakumeren batekin batera, hiriburura joan ohi zen ezkontzarako jantziak eta galak erostera. === Ezkontza === Ezkontzak bi atal zituen: ezkontza bera, eliz ospakizuna, eta ezteiak edo ezteguak, haren ondorengo jaia. Lehenengoak ez zuen gaur egun duen besteko garrantzirik. Elizkizuna lanegunean izan ohi zen, gonbidatu gutxirekin, lana ia eten ere egin gabe. Ezkontza egunean bertan edo handik gutxira bazkaria egiten zuten, etxeko seme edo alabaren ezkontidea etxean hartzea ospatzeko, edo etxera zetorrena andrazkoa izanez gero, etxekoandre berriari ongietorria emateko. Ezkontzeko ez zegoen urtesasoi jakinik; bizimoduak berak edo lanaldiak zehazten zuen hori. Ahal zela ez ziren Garizuman ezkontzen, ezta abenduan ere, elizak ez baitzuen onartzen belaziorik ez ezkontzarik egun horietan. Nahiz eta meza eta belazioko ohikunea ezkontzarako ezinbestekoak izan ez, elizaren aholkuak kontuan izan ohi zituzten. Ezkontza gehienbat neska eta mutil gazteen arteko kontua zen. Gazteria zen ezkongaiekin batera elizarantz abiatzen zena, musika eta suziriekin, eta alaitasun giroan. Neskaren lagunek janzten zuten eliza dotore, eta bi ezkongaien lagunek abestu egin ohi zuten, meza alaitzeko. Lekukoak ere ezkonlagunen artean aukeratzen zituzten, ezkontza-agirian beraien sinadura jarriz. Gaztaroa zen ezkontzarako sasoia. Denborak aurrera egin ahala, gehienbat gaztez osaturiko ezkonlagunen taldea beste gizatalde batzuekin osatuz joan zen. Hasteko, etxeko senideez gain urrunagoko senitartekoak ere beraiekin batera agertzen hasi ziren.Ostean aitabitxi-amabitxiak, hasieran bateoko berberak izan ohi zirela. Gerora, ezkongaien gurasoek hartu zuten betebehar hori. Gonbidatuen kopuruak gora egin du, baina gazteek gaur egun ere leku nabarmena dute bai elizospakizunean bai ondorengo ospakizunean ere. Ezkontzaren eguneko goiz partean gonbidatuak etxera joaten ziren handik elizarantz abiatzeko. Dena dela, elizara joan baino lehen, etxekoek mokadutxo bat edo ''barauskarria ''hartzera gonbidatzen zituzten. Elizara joateko bi jarraigo moeta izan ziren. Batean, segidek senargaiaren eta emaztegaiaren etxeetatik urteten zuten eta ibilbidearen leku batean edo elizaren atarian batzen ziren. Bestean, jarraigo bakar bat egiten zen emaztegaiaren etxetik. Kasu bietan ibilbidea etxetik elizarako ohiko bidetik egiten zen, hau da, elizabidetik. Herri batzuetan, sendien etxeak bata bestetik urrun egonez gero, senargaiak gazte bi, lagunak edo artekoak, bidaltzen zituen emaztegaiaren etxera. Jarraigoaren ordena erritualizatuta zegoen. Gaur egun gonbidatuak zuzenean joaten dira elizara, ibilgailuetan edo oinez, eta zehaztutako orduan kotxe banatan etortzen diren ezkongaiei itxaroten diete. Ipar Euskal Herrian jarraigoa elizara joan aurretik Herriko Etxetik pasatzen da. Ezkongaien janzkeran ere aldaketak egon dira mende honetan; dana dala, ezkontzako jantziak dotoreak izan dira beti. Mendearen erdialdera arte, emaztegaia beltzez edo kolore ilunez janzten zen eta osagarritzat meza-liburua eta errosarioa zeraman. Ordutik aurrera jantzi zuria eta lore-sorta dira erabilienak. Era berean, senargaiak eraman ohi zuen jantzi beltzaren ordez kolore argiagoak erabiltzen dira orain. Hego Euskal Herrian, Toledoko ohikunearen arabera egiten zen eliz-ospakizuna, Ipar Euskal Herrian, aldiz, erritual erromatarraren arabera. Lehen elizaren ate aurrean baimena eman eta diru-eraztunak bedeinkatu egiten ziren, hori baitzen promes eta zin sagratuak egiteko izendatuta zegoen tokia. Berrogeita hamarreko hamarkadatik aurrera, ospakizuna eliz barruan egiten hasi zen, aldare nagusiaren aurrean. Mezan senar-emazte berriak ezkontza-estalkiarekin lotzen ziren. Zapi hori emaztegaiaren buruan eta senargaiaren sor baldan jartzen zen. Jendeak beti uste izan du ohikune hori uztarketa dela. Ezkontzaren gaurko erritoa batez ere elizan egiten da, eta garrantzi handiagoa hartu du ezkongaiek elkarri emandako baietzak. Ezkontza-elkarte berriaren ondorio juridikoak senar-emazteek apaizaren eta lekukoen aurrean sinatzen duten aktan adierazten dira. Gaur egun, agiri hori aldareko mahaian sinatzen da; lehen, ostera, sakristeian. [[File:6.2_Un_mariage_au_village_representation_folklorisante_du_mariage_paysan_breton_Lithographie_de_Gangel_a_Metz_XIXe_siecle_Musee_des_arts_et_traditions_populaires_Paris.jpg|center|600px|''Un mariage au village'' (réprésentation folklorisante du mariage paysan breton). Lithographie de Gangel à Metz, XIX<sup>e</sup> siècle. Musée des arts et traditions populaires. Paris. Fuente: Segalen, Martine. ''Amours et mariages de l'ancienne France''. París, Berger-Levrault, 1981.]] Senar-emazte ezkonberriak elizatik ateratzean ikusmin handia izaten da, eta txaloak egin, zoriona opatu, eta, zenbait kasutan, ohorezko dantza eta suziriak izaten dira. Azken urteotan, arroza jaurtitzeko ohitura gogaikarria sartu da. Ezkontza zibila Udaletxean edota Epaitegian egiaztatzen da, eta apurka-apurka duintasun handiagoa hartuz joan da. Hala ere, inkestari erantzuna eman dioten lekukoen esanetan, eleizan ospatzen diren ezkontzek baino handitasun gutxiago dute. Hego Euskal Herrian ezkontza zibil gutxi izan da, baina azken bolada honetan gero eta gehiago egiten dira. Duela hamarkada batzuk, behin zeremonia amaituta zegoenean, emaztegaiak lore-sorta oparitzen zion Amabirjinari eleizan bertan edo beraren omenezko kaperan. Zenbait herritan, ostera, lore-sorta familiaren hilobian uzten zen. Lore-sorta lagun bati ematea edota airean goraka botatzea ohitura nahiko berria da, eta azken ohitura honi lotuta badago uste bat, lore-sorta hartzen duena izango dela lehena ezkontzen, hain zuzen. Ezkontzako argazkiak gizabanakoen bizitzako une garrantzitsu hori betikotzen du, eta ohitura moduan duela hamarkada asko hedatu zen. Ezkonberriak argazkilari baten estudioara joaten ziren argazki ofiziala egitera. Gero, argazkiari markoa jartzen zitzaion eta etxeko gela garrantzitsuenean esekitzen zen. Etxetik urrun bizi ziren senideei kopia bana bialtzen zitzaien. Ipar Euskal Herrian, ezkontzara joandako guztien argazkia egitea ezkontzako zeremoniaren atal berezia zen. Joan-etorriak oinez egiten zirenean, jaraigoa elizatik etxera edo eztei-bazkaria egingo zen jatetxera abiatzen zen. Batzuetan, segidari eztai-gurdia batzen zitzaion, arreoarekin eta hatukarekin. Dena dela, normalean, gauza horiek guztiak ezkontza baino egun batzuk arinago edo geroago eramaten ziren. [[File:6.4_Boda_en_Begoña_Oleo_de_Francisco_de_Mendieta_1607_Diputacion_Foral_de_Bizkaia.jpg|center|600px|''Boda en Begoña''. Oleo de Francisco de Mendieta, 1607. Fuente: Diputación Foral de Bizkaia.]] Garai batean, arreoko gauzak ikusgai uzteko ohitura zegoen. Emakume batek, batzuetan jostunak berak, arreoko janzteko eta tresnak aipatzen zituen bertaratutako guztiek entzuteko moduan, eta horrek guztien baiezpena eta esamesa barregarriak eragiten zituen. Zeremonia hori, eztei-bazkariarekin edo kotraezteiarekin batera, etxe berrian sartzeko (etxean sartzea) egiten zen ohikuneen arteko bat zen. Jazoera garrantzitsu guztiekin gertatzen zen bezala bazkaria atontzen zuten, eztei-bazkaria, etxean egiten zena. Batzuetan, ezkontza egunean bertan egin beharrean, eztei-bazkaria hurrengo igandean egiten zen, eztei-bidaia labur baten ondoren. Egun horretan emazteak familia berriaren eliz hilerria edo jarlekuaren jabetza hartzen zuen, eliz hartzea, eta aurrerantzean, etxe berriko hildakoei eskeintzak egiteko ardura hartzen zuen etxekoandre gazteak. Ezteiak egun batez edota bi edo hiru egunez luza zitezkeen, beti ere, sendiaren mailaren eta diru-baliapideen arabera. Bezperan animaliak hiltzen ziren eztei-bazkarirako jakiak atontzeko. Auzokoen eta sukaldari profesionalen laguntzarekin, etxeko emakumeek prestatzen zituzten jakiak eta jantokia. Berrogeita hamarreko hamarkadatik aurrera eztei-bazkaria etxetik kanpo egin izan da, jatetxeetan hain zuzen. Ezkontzaz gain, apaizgoa eta eliz bizitza ere gizarte talde-mailatzat hartu izan dira mundu tradizionalean. Eliz jantziak hartzean eta lehenengo mezak ematean ere ezkontzetan egiten ziren ospakizun berberak antolatzen zituzten horregatik. Ezkontzaren bidea aukeratuz gero, seme-alabak izatea etxearen eta leinuaren jarraipena ziurtatzen zuen bedeinkapen gisa hartu izaten zen. Ezkondu gabe geratzen zena (mutil7aharra edo neskazaharra), etxera lotuta geratzen ohi zen eta etxekoen artekoa zen. Mutilzahar edo neskazaharrek orokorrean beti izan dute abegi ona senideen partetik, dena dela, familiatik kanpo adarra jotzen zaie ere behin baino gehiagotan. Garai baten, iseka eta barre ugari egiten zitzaien zahar samarrak izanik ezkontzen zirenei, baita bigarrenez senar-emazte egiten ziren alargunei ere. Azkenean, herri eta eliz agintariek arauak ezarri behar izan zituzten ohitura gordin horien ondorioak murrizteko, eta gaur egun era honetako gehiegikeriak ia erabat galduta daudela esan liteke. {{DISPLAYTITLE: Euskal Herriko ohikuneak jaiotzatik ezkontzara eta euron ibilbidea}} {{#bookTitle:Euskal Herriko Ohikuneak Jaiotzatik Ezkontzara | Ritos_del_nacimiento_al_matrimonio_en_vasconia/eu}}