127 728
ediciones
Cambios
m
Texto reemplazado: «|frame|» por «|center|600px|»
Egindako galdeketan orokorrean ikusi dugunez, Euskal Herriko biztanleentzat heriotza bizimodu baten amaiera eta beste baten hasiera mugatzen duen gertaera da. Beraz, heriotza igarobidetzat hartzen da, batetik besterako aldaeratzat. Horregatik bada, prekauzio bereziz inguraturik dago, zehaztasunez aztertu behar diren ekintza eta ohikuneetan mamitzen direnak.
[[File:7.1_Le_Viatique_XV_Musee_Bonnat_Bayonne.png|center|600pxframe|340px|''Le Viatique'', S. XV. Fuente: Musée Bonnat. Bayonne.]]
Gaisotasunak eraginda datorren heriotz aurreko egoerari agonia edo hiltamua deritzo. Prozesu hau berezkotzat hartzen da gehienetan. Halere, inoiz, heriotza dakarten gaisotasunen arrazoitzat hartu izan dira madarikazioak edo etsaitasun ekintza majikoak ere, Herio edo Balbea deritzon jenioa bitartelarrean jartzen dutenak.
Hildakoa jantzirik onenekin jazten da, «etxetik irtetekoekin», «bidaiaren bat egiteko moduan», edo abitu eta adierazgarri erlijiosoekin, Jainkoaren errukia errazago lortzeko.
[[File:7.3_Horma-irudia_Alaitza-ko_elizako_absidean_XI-XIII_mendea.png|center|600pxframe|320px|Horma-irudia, Alaitza-ko (A) elizako absidean, XI-XIII mendea.]]
Aintzineko legean, hildakoak ez zuen bakarrik inoiz egon behar. Horregatik, gau eta egun zaintzen zuten etxeko eta auzokoek gaubelan, etxean eginiko hileta bat bailitz bezala. Hildakoaren etxeko ateak irekita egongo dira, eta hildakoari otoitz egiten datozenak isilik; horretara, hildakoa datzan gela, otoitz leku bihurtuko da. Han aldare txiki bat atonduko da, gurutze eta guzti, eta kandela iziotuak inguruan, larunbat santuz bedeinkatutako ura eta ereinotz-orriak dituela; azken hauek otoizlariek hildakoaren gainean astin ditzaten. Iluntzean senideak eta auzokoak bertan bilduko dira errosario luzea errezatzeko, salbamenerako kristau-misterioak gogora ekarriz.
Herri bakoitzeko ohiturak aginduko duen epe baten, etxekoek mugatuta izango dituzte euren gizarte-harremanak. Hildakoaren aldeko elizkizun guztietan egon beharko dute bitarte horretan eta, hildakoarekin nolako ahaidetasun-lotura izan, halako dolu edo lutu ezaugarriak ageri beharko dituzte euren soineko jazkeran.
[[File:7.4_Un_enterrement_a_Ornans_fragment_Peinture_de_Gustave_Courbet_1849_Musee_d_Orsay_Paris.png|center|600pxframe|''Un enterrement à Ornans'' (fragment). Peinture de Gustave Courbet, 1849. Musèe d 'Orsay. Paris. Fuente: Bornay, Erika: ''El siglo XIX''. Tomo VIII de ''Historia Universal del Arte''. Barcelona, Edit. Planeta, 1986.]]
=== Oraintsuko aldaketak ===
Inkestak egiten ibili garen aldi berean ohitura berri bat agertu da: gorpu edo hilotzak errauts bihurtzearena. Larogeita hamargarreneko urteetan asko zabaldu da ohitura hau, batez ere hiri handietan. Baina joera honek ez du baztertu gorpua lurperatzeko ohitura zaharra, zergatik hilotzaren errautsak familiek kanposatuetan dituzten hilobi edo panteoietan gordetzen diren.
[[File:7.5_Acuerdate_de_la muerte_Reloj_solar_de_Ortzaize.png|center|600pxframe|''Acuérdate de la muerte''. Reloj solar de Ortzaize (BN). Fuente: «L'Art au Pays Basque» in ''Visages du Pays Basque''. Paris, 1946.]]
{{DISPLAYTITLE: Heriotz ohikuneak eta euren ibilbidea}} {{#bookTitle:Heriotz Ohikuneak Euskal Herrian | Ritos_funerarios_en_vasconia/eu}}
