127 728
ediciones
Cambios
sin resumen de edición
<languages></languages>
== Gurdia ==
Horrela, Ataunen (G) oso antzinako metodoa izan zen enborra lur biluziaren gainean irristaraztea. Horrela garraiatutako enborrari ''lorra'' zeritzon. Garraio modu horretarako bideei edo lerratokiei ''lorbidea'' zeritzen.
Saran (L),'' treina'' arbola adartsu bat zen, lurrean etzana, XIX. mendean mendian aldapa beherako garraiorako erabiltzen zena. Horretarako, haien adarren gainean zamatzen ziren garoak, oteak edo garraitu beharreko beste objektu batzuk. Gizon batek tiratzen zuen hartatik, haren zatirik lodienari edo urkilari lotutako soka baten bidez. Batzuetan, harriz zamatuta eta behiek tiratuta erabiltzen zen laborantza sailetan goldeak iraulitako lurra berdintzeko. Kasu horretan ''arralda'' zeritzon.
Bernedon (A), idiek tiratutako arbola baten haga kakoduna erabiltzen zen ''lera'' moduan. Zornotzan (B), baserri batzuetan arbola baten adar handia erabiltzen zen, parrila moduko bat osatzen zuten adar txikiagoekin. Haren gainean ezartzen zen ebakitako belar pila eta aldapa behera garraiatzen zuten; ''narra'' zeritzoten eta arrastaka jaisten zuten.
Karrantzan (B), belar lehorra arrastaka eramateko ''narra'' baino modu primitiboagoak erabili izan dira, garraiatu beharreko belarra adar batzuen gainean metatuta. Informatzaile batek gogoan du arte adarrak erabili izana horretarako. Arbola horiek hazten ez ziren lekuetan beste batzuk erabiltzen ziren, hala nola Iparraldeko elorri zuria (''Crataegus monogyna'';'' ''gaztelaniaz,'' espina blanca''), oso egokia adarkadura ugari daukalako. Hutsuneak gelditzen ziren lekuetan adar txikiagoak elkartzen ziren. Adarraren abantaila zen ez zela narra bezain erraz irristatzen belardiaren azaleraren gainean; gehiago ''heltzen'' zion. Narrak azaroak sortzen zituen aldapa oso handia zenean eta ''pareak'' aldapan behera arrastatzen zuenean, batzuetan idien atzeko hanketara irristatzen zelako.
Gure inkestek jaso dute iraganean gurpilik gabeko garraio-gailuak erabiltzen zirela orografiaren ondorioz, zamak aldapa handietan gurdi gurpildunetan garraiatzeak iraultzeko arriskua sortzen zuelako, edo garraiorako tresna horretatik tiratzen zuten animaliak zanpatzekoa.
Barruko bi loturen ondoan bi zulo egoten ziren, eta haietako bakoitzean uztar-hedearen mutur bana zegoen finkatuta, ''herea'' edo ''hedea'' zeritzona. Erdiko zuloak uztarriari ''urterea'' edo ''urtedea'' zeritzon zirrindola lodi bat, larruzko zerrendekin txirikordatua, lotzeko balio zuen. Uztarriaren aurrealdea ebakidura ugarirekin apainduta egoten zen: gurutzeak, loreak eta, batzuetan, idi-buru estilizatuak.
{{DISPLAYTITLE: XV. ANIMALIA BIDEZKO GARRAIOA. GURDIA}} {{#bookTitle:Nekazaritza Euskal Herrian|Agricultura_en_vasconia/eu}}
