9794
ediciones
Cambios
Actualizando para coincidir con nueva versión de la página fuente
<languages></languages>
{{ #pageLangs: es | eu | fr }}Landa-ikerketarako erabilitako galdera-sorta Jose Migel Barandiaranek argitaratutako ''Guía para una encuesta etnográfica ''lanetik hartu da. Bertan, etxeari buruzko galderak izen bereko atalean agertzen dira, ''Etxekoak ''izeneko I. kapituluan sartuta (11-36. galderak). Altzariei buruzko galderak, berriz, ''Etxekoen erabilerak ''izeneko II. kapituluko “Altzariak” atalean daude (1-14. galderak). Familiari eta senaremazteen senar-emazteen harremanei buruzko galderak ''Etxekoak ''izeneko I. kapituluko “Familia” eta “Senar-emazteen arteko harremanak” ataletan daude (hurrenez hurren, 105-121. galderak eta 122-133. galderak).<br/><br/>
I. ETXEKOAK
11. Nola esaten zaio etxeari?
12. Eguzkiari dagokionez, nora begira egitendiraegiten dira? Inguruko herriei, auzoko etxeei, bideei eta bere lurrei dagokienez, non kokatuta dago?
13. Zer nolako etxeak daude herrian? Partikularrak, herrikoak edo elkarteenak; eskulangileenak, salerosleenak, langileenak, jubilatuenak eta maizterrenak, nekazarienak, artzainenak...
14. Zeintzuk dira etxe mota bakoitzaren ezaugarriak?
15. Zein da etxearen egitura, eta lur motareneta motaren eta klimaren arteko lotura? Zein da etxearen itxura, eta bertako bizilagunen zeregin eta beharren arteko zerikusia? Etxeen aurrealdearen itxura eta teilatuarekiko kokagunea.
16. Etxeko gelen banaketa. Beheko eta goikosolairuen goiko solairuen planoa. Adierazi planoan non kokatzen diren labea, beheko sua, harria, altzariak, oheak, eta abar.
17. Horma eta oinarrien izaera. Eraikuntzanerabilitako Eraikuntzan erabilitako material ohikoak, eta horien nondik norakoa. Etxea egiten hasterakoan izaten ziren erritu bereziak.
18. Teilatua. Zein da bere itxura eta zenbatekoaldatsa zenbateko aldatsa du? Teilapearen egitura. Zerekin egina da (teila, losak, ohola), eta non lor- tzen lortzen dira materialok?
19. FormaAte eta leihoen itxura, dimensiones y repartición de puertas, ventanas y otros huecosbanaketa eta neurriak. Armazón u hoja de ventana, de puerta, etcLeiho eta ate orriak. CerradurasSarrailak, pestilloskisketak, trancasatalagak, etceta abar.
20. Decoración y ornamentación en murosHorma,techo y alerosabai, puertas y ventanasteilatu hegal, ate eta leihoen apainketa. InscripcionesInskripzioak.
21. ¿Qué sitio ocupa el hogar en la cocinaZein da suak sukaldean hartzen duen lekua?¿Cuál es su formaNolakoa da? ¿De qué elementos se componeZeintzuk dira bere atalak? ¿Qué combustible se empleaZein da erabiltzen den erregaia? ¿Cómo son la base y el fondo del fogónNolakoak dira beheko suaren azpia eta atzeko aldea? ¿Y el llarEta laratza? Descríbanse las funciones de la cocina con su ajuarAzaldu sukaldearen erabilpena, eta bertako tresnak zeintzuk diren zehaztu.
22. ¿Qué leyendas acerca del fogón o de la cocina o de la chimenea se cuentan en la localidadZeintzuk dira beheko sua, sukaldea edo tximiniari buruz herrian kontatzen diren elezaharrak?
23. ¿Qué dispositivo se emplea para el escape de humosZer egiten da keak alde egin dezan?
24. ¿Qué utensilios se emplean en el hornoZeintzuk dira labean erabiltzen diren tresnak?¿Hay horno para fabricar panBa al dago ogia egiteko laberik? ¿De qué forma esZelakoa da? ¿Con qué materiales está hechoZerez egina da? ¿Qué sitio ocupa? ¿En qué se utilizaZertarako erabiltzen da?
25. ¿Qué clase de alumbrado se emplea en la cocinaZer argi mota erabiltzen da sukaldean, en el establokortan, en los dormitorioslogeletan, en el desvánganbaran? ¿Cómo son las lámparas o soportes de la luzNolakoak dira kriseiluak edo argi euskarriak? ¿Qué procedimientos se emplean para encender el fuegoZer egiten da sua pizteko?
26. Descríbanse los otros departamentos de la casa con sus muebles y objetos decorativosDeskribatu etxeko gainerako gelak, religiososbertako altzari eta apaingarriekin, etcobjektu erlijiosoekin eta abarrekin. Señálense sus funcionesAdierazi zeintzuk diren objektu horien funtzioak.
27. ¿Qué construcciones complementarias acompañan a la casa y cuál es su situación con respecto a la mismaZeintzuk dira etxearen eraikin osagarriak eta zein da horien kokalekua etxearekiko? Plano de conjuntoOsotasunaren planoa. HórreosGaraiak, granjasabeletxeak, cochiquerastxerritokiak, gallinerosoilategiak, refugiosaterpeak, bordasbordak, pajaressabaiak, etceta abar.
28. Habitaciones temporariasAldikako etxeak: chozas de pastorartzainen bordak, carbonerosikazkinen txabolak, de leñadoresbasoetako langileenak, etceta abar., con sus funciones y su ajuarHorien osagaiak eta erabilera.
29. ¿Qué cambios se han operado en la forma y estructuras de la casaZeintzuk izan dira etxeek azken hamarkadetan izan dituzten aldaketak: itxura eta egiturari dagokionez, en los materiales de construcción y en las condiciones higiénicas de las habitaciones durante los últimos lustroserabilitako materialetan eta gelen garbitasunean?
30. ¿Se usan prácticas o ritos especiales Beheko sua pizterakoan edo gauez surtako hautsak batzerakoan egiten al encender el fuego del hogar, al apilar la ceniza por la noche, etc.da erritu edo praktika berezirik?
31. ¿Hay días Ba al da beheko su berezia egiten den egunik? Edo su horrek bertute bereziak omen dituen egunik? (NochebuenaGabonak, Año Viejo...Gabon zahar gaua…) en que se hace fuego especial, o en el que al fuego del hogar se le atribuyen virtudes especiales?
32. ¿Se celebra algún rito con el llar Etxera beste lagun bat bizitzera datorrenean, edo abereren bat erosten denean, ba al entrara vivir en la casa alguna persona nueva o algún animal recién adquiridoda laratzarekin erritu bereziren bat egiteko ohiturarik?
33. ¿En qué ocasiones la casa es objeto de prácticas religiosasEtxean noiz egiten dira erlijioarekin lotutako errituak? ¿Tienen las casas su “yarleku” o “fuesa” en la iglesia y su Etxeek ba al dute bere “jarlekua” elizan, eta sepultura en el cementeriohilerrian? ¿Qué funciones tienen lugar en ellasZeintzuk dira horien funtzioak?
34. ¿En qué casos la casa es utilizada o considerada como templo y Noiz erabiltzen da etxea tenplu edo sepulturamodura? ¿Dónde son enterrados los niños que mueren sin ser bautizadosNon lurperatzen dira bataiatu gabe hiltzen diren umeak?
35. Medidas de protecciónBabes neurriak:
:a) Al terminar la construcción de una casa¿se coloca en el techo algún signo Etxea eraikitzen amaitzean jartzen al da ikurren bat (rama de laurel…ereinotz-adarra…) y se celebra en tal ocasión algún banquetesabaian? Eta hori dela-eta egiten al da bazkari edo afari berezirik?
:b) ¿Se bendice la nueva casa por el cura del puebloHerriko abadeak bedeinkatzen al du etxe berria?
:c) ¿Cómo se protege la casa contra las tormentasZer egiten da etxea arrisku hauetatik babesteko: ekaitza, contra el fuegosua, contra las fieraspiztiak, contra los insectosintsektuak, contra los roedores y contra los malos espíritusarratoiak eta espiritu gaiztoak, brujassorginak, etc.eta abar?
:d) Para proteger la casa o el establo ¿se recurre a signos especiales Etxea edo korta babesteko ba al da ikur berezirik: eguzki-lorea (flor de cardo silvestre...kardua), inscripcionesinskripzioak, símbolos solareseguzki ikurrak, imágenes de santossantuen irudiak?
:e) ¿Se suspenden animales o cráneos en las paredes o puertas de la casa para este finEtxeko ate eta hormetan eskegita jartzen al da animalia edo buru hezurrik helburu horrekin?
:f) ¿Qué se hace para proteger el establo ola cuadra contra las enfermedadesZer egiten da korta gaitz hauetatik babesteko: gaixotasunak, animales dañinos o espíritus malignosanimalia kaltegarriak edo espiritu gaiztoak? ¿Se cría un chivoAker, una oveja negra, etcardi...beltzik hazten al da?
:g) ¿Qué árbolesZein zuhaitz, yerbasbelar, flores o herramientas lore edo erremintak(hachaaizkora, hoz, etc.igitaia eta abar) hacen el oficio de pararrayosegiten du tximistorratz funtzioa? Ba al da ereinotza arbolarik etxe inguruan? ¿Existe algún laurel cerca de la casa y en qué casos es utilizadoEta noiz erabiltzen da?
36. Zein da etxe alboko lursailaren izena? Ba al du ondoan orturik? Zeintzuk dira haren funtzioak?
<br/><br/>
II. USOS DEL GRUPO DOMÉSTICOETXEKOEN ERABILERAK
''EQUIPO MOBILIARALTZARIAK''
1. ''Enseres de cocinaSukaldeko tresnak'': Objetos que se emplean en el fogón en las diversas funciones de éstesutegian erabiltzen diren tresnak, hainbat funtziotarako.
2. Muebles y objetos utilizados en las labores que ordinariamente se ejecutan en la cocinaSukaldeko ohiko jardunean erabiltzen diren altzari eta tresnak.
3. Vajilla y juguetesMahairako ontziak eta jostailuak.
4. Sistemas de alumbradoArgiztapen-sistemak.
5. Instrumentos músicosMusika tresnak, ''radio'', ''televisión''irratia eta telebista.
6. Objetos de uso y significación religiosa y mágicaErabilpen edo esanahi erlijiosoa edo magikoa duten tresnak.
7. Recuerdos de familiaFamilia-oroigarriak.
8. Objetos de fabricación doméstica, artesanal e industrial usuales en la cocina.Sukaldeko tresnetan zeintzuk dira etxean eginak? Eta zeintzuk eskulan erara edo lantegietan egindakoak?
9. Cambios operados en el ajuar culinario desde principios de sigloSukaldeko tresnerian azken mendean izandako aldaketak.
10. ''Muebles y enseres de los dormitorios''Logeletako altzariak eta tresnak: Camasoheak, sillasaulkiak, armariosarmairuak, arcaskutxak, objetos decorativosobjektu apaingarriak, imágenes y símbolos religiososfigura eta sinbolo erlijiosoak, recuerdos de familia-oroigarriak.
11. Objetos propios del cuarto de aseo y de otros departamentos de la casa Garbiketa gelako tresnak eta etxeko beste toki batzuetakoak (desvánganbara, granerosabaia, henil, secadero, establoskorta). Señálense sus funciones. Cambios que ha habido desde principios de sigloZertarako dira? Mende hasieratik izan diren aldaketak.
12. ''Inventario de los vestidos ''y de la lencería domésticaSoinekoen eta etxeko mihiseriaren inbentarioa. Medidas de protección y de conservación del roperoJantzitegia babestu eta kontserbatzeko neurriak.
13. ''Limpieza de la casa''Etxearen garbiketa. Lavado de la ropa y de la vajillaArropa eta ontzien garbiketa. ¿Cuándo y cómo se efectuan estas laboresNoiz eta nola egiten dira?
14. Animales domésticos principalmente destinados a guardar y proteger la casaBatez ere, etxea zaindu eta babesteko erabiltzen diren abereak.<br/><br/>
I. ETXEKOAK
121. Adopzioa. Adopzioaren maiztasuna eta zergatiak. Norenganako joera izaten da haurrak hartzerakoan? Haurrak bataioan jasotzea eta beronen ondorioak.
<br/><br/>
''RELACIONES ENTRE ESPOSOSSENAR-EMAZTEEN ARTEKO HARREMANAK''
122. La autoridad en la sociedad conyugalAginpidea senar-emazteen artean.¿Tienen los esposos derechos paritariosEskubide berberak al dituzte senar-emazteek? Poderes y deberes del maridoSenarraren ahalmenak eta betebeharrak. Idem de la mujerEmaztearenak.
123. ¿Cómo es juzgada por la opinión la dominación del marido por su mujerZer iritzi du jendeak senarra emaztearen mendean egoteari buruz? Desavenencias conyugalesSenar-emazteen arteko tirabirak: sus motivos y solucioneszergatiak eta konponbideak. Cortesía y etiqueta entre los espososAdeitasuna eta gizalegeak senar-emazteen artean. ¿Qué tratamiento se dan mutuamente los espososZein hizkera erabiltzen dute senar-emazteek beraien artean?
124. ¿Qué funciones son propias del marido y de la mujer en la vida familiar y en la administración de la casaZeintzuk dira senarraren eta emaztearen eginkizunak familiako bizitzan eta etxearen administrazioan? ¿Cuáles son las ocupaciones propias de cada cónyugeZeintzuk dira ezkontide bakoitzari dagozkion zereginak? Instrumentos de trabajo propios de cada sexoSexu bakoitzari dagozkion lan-tresnak.
125. Vida común de los esposos en los trabajos y en las fiestasSenar-emazteen elkarbizitza lanean eta jaiegunetan. ¿La mujer se sienta a la mesa con su maridoEmaztea senarrarekin esertzen al da mahaian?
126. Bienes del matrimonio aparte de los de la familiaSenar-emazteen ondasunak, familiaren ondasunez gain. ¿Tienen los esposos condominio de los bienes aportados Senar-emazteak ezkontzara ekarritako ondasunen jabekideak al matrimoniodira? ¿También los tienen de los adquiridos o ganancialesEskuratutako edo irabazitako ondasunenak ere bai? Separación de bienesOndasunen banaketa.
127. Relaciones con la familiaFamiliarekiko harremanak. Intervención de los padres de los esposos en la vida de éstosSenar-emazteen gurasoek haien bizitzan izaten duten esku-hartzea. Nombres con que son designados los padres políticos y las atenciones y respeto con que éstos son distinguidosSenar-emazteen gurasoak izendatzeko erabiltzen diren izenak, eta hauei eskaintzen dizkieten laguntzak eta begirunea.
128. Relaciones de los consortes con sus respectivas familias de origenSenar-emazteen harremanak beren jatorrizko familiekin: visitasbisitak, derechoseskubideak, deberesbetebeharrak, fiestas y duelosjaiak eta doluak. Relación de cada cónyuge adventicio en la casa de los suegrosKanpotik etorritako ezkontidearen harremanak bere aitaginarreba eta amaginarrebaren etxean.
129. Relaciones de los esposos con personas yentidades extrañas a la familiaSenar-emazteen harremanak familiatik kanpoko pertsona eta erakundeekin: en la plaza públicaherriko plazan, en sociedades o grupos de trabajadoreslangile elkarte edo taldeetan, en sociedades recreativasaisialdi-elkarteetan eta elkarte erlijiosoetan, en asociaciones religiosaserromerietan, en romerías, en mercados, etcazoketan eta abar.
130. Autoridad del padre y de la madre sobresus hijosAitak eta amak seme-alabengan duten aginpidea. Papel que cada uno desempeña en la educación de sus niñosBakoitzak duen eginkizuna haurren heziketan. ¿Forman éstos su peculioHaurrek beraiek osatzen al dute beren ondarea? ¿CómoNola?
131. ¿A qué se atribuye la esterilidadZeri egozten zaio antzutasuna? ¿Conqué medio se combateZer bitarteko erabiltzen dira antzutasunari aurre egiteko?
132. Papel que la mujer desempeña en laenseñanza y práctica de la religión y de la supersticiónEmakumeak duen eginkizuna erlijioa eta sineskeria irakatsi eta praktikatzerakoan. La mujer en el culto doméstico y en la retransmisión de la vida tradicionalEmakumea etxeko kultuan eta ohiko bizitza transmititzerakoan.
133. Apúntese cómo eran hace cincuenta añoslas costumbres a que se refieren las preguntas precedentes y cómo son ahoraAdierazi aurreko galderek aipatzen dituzten ohiturak nolakoak ziren duela berrogeita hamar urte eta nolakoak diren gaur egun.{{DISPLAYTITLE: Cuestionario Galdetegia}} {{#bookTitle:Casa y familia en VasconiaEtxea eta Familia Euskal Herrian |Casa_y_familia_en_vasconia/eu}}