9794
ediciones
Cambios
Actualizando para coincidir con nueva versión de la página fuente
<languages></languages>
{{ #pageLangs: es | eu | fr }}Landa-ikerketarako erabilitako galdera-sorta Jose Migel Barandiaranek argitaratutako ''Guía para una encuesta etnográfica ''lanetik hartu da. Bertan, etxeari buruzko galderak izen bereko atalean agertzen dira, ''Etxekoak ''izeneko I. kapituluan sartuta (11-36. galderak). Altzariei buruzko galderak, berriz, ''Etxekoen erabilerak ''izeneko II. kapituluko “Altzariak” atalean daude (1-14. galderak). Familiari eta senaremazteen senar-emazteen harremanei buruzko galderak ''Etxekoak ''izeneko I. kapituluko “Familia” eta “Senar-emazteen arteko harremanak” ataletan daude (hurrenez hurren, 105-121. galderak eta 122-133. galderak).<br/><br/>
I. ETXEKOAK
11. Nola esaten zaio etxeari?
12. Eguzkiari dagokionez, nora begira egitendiraegiten dira? Inguruko herriei, auzoko etxeei, bideei eta bere lurrei dagokienez, non kokatuta dago?
13. Zer nolako etxeak daude herrian? Partikularrak, herrikoak edo elkarteenak; eskulangileenak, salerosleenak, langileenak, jubilatuenak eta maizterrenak, nekazarienak, artzainenak...
14. Zeintzuk dira etxe mota bakoitzaren ezaugarriak?
15. Zein da etxearen egitura, eta lur motareneta motaren eta klimaren arteko lotura? Zein da etxearen itxura, eta bertako bizilagunen zeregin eta beharren arteko zerikusia? Etxeen aurrealdearen itxura eta teilatuarekiko kokagunea.
16. Etxeko gelen banaketa. Beheko eta goikosolairuen goiko solairuen planoa. Adierazi planoan non kokatzen diren labea, beheko sua, harria, altzariak, oheak, eta abar.
17. Horma eta oinarrien izaera. Eraikuntzanerabilitako Eraikuntzan erabilitako material ohikoak, eta horien nondik norakoa. Etxea egiten hasterakoan izaten ziren erritu bereziak.
18. Teilatua. Zein da bere itxura eta zenbatekoaldatsa zenbateko aldatsa du? Teilapearen egitura. Zerekin egina da (teila, losak, ohola), eta non lor- tzen lortzen dira materialok?
19. Ate eta leihoen itxura, banaketa eta neurriak. Leiho eta ate orriak. Sarrailak, kisketak, atalagak, eta abar.
20. Horma, sabai, teilatu hegal, ate eta leihoenapainketaleihoen apainketa. Inskripzioak.
21. Zein da suak sukaldean hartzen duenlekuaduen lekua? Nolakoa da? Zeintzuk dira bere atalak? Zein da erabiltzen den erregaia? Nolakoak dira beheko suaren azpia eta atzeko aldea? Eta laratza? Azaldu sukaldearen erabilpena, eta bertako tresnak zeintzuk diren zehaztu.
22. Zeintzuk dira beheko sua, sukaldea edotximiniari edo tximiniari buruz herrian kontatzen diren elezaharrak?
23. Zer egiten da keak alde egin dezan?
24. Zeintzuk dira labean erabiltzen diren tresnak? Ba al dago ogia egiteko laberik? Zelakoa da? Zerez egina da? Zertarako erabiltzen da?
25. Zer argi mota erabiltzen da sukaldean,kortan, logeletan, ganbaran? Nolakoak dira kriseiluak edo argi eusgarriakeuskarriak? Zer egiten da sua pizteko?
26. Deskribatu etxeko gainerako gelak, bertako altzari eta apaingarriekin, objektu erlijiosoekin eta abarrekin. Adierazi zeintzuk diren objektu horien funtzioak.
27. Zeintzuk dira etxearen eraikin osagarriaketa osagarriak eta zein da horien kokalekua etxearekiko? Osotasunaren planoa. Garaiak, abeletxeak, txerritokiak, oilategiak, aterpeak, bordak, sabaiak, eta abar.
28. Aldikako etxeak: artzainen bordak, ikazkinen txabolak, basoetako langileenak, eta abar. Horien osagaiak eta erabilera.
29. Zeintzuk izan dira etxeek azken hamarkadetan izan dituzten aldaketak: itxura eta egiturari dagokionez, erabilitako materialetan eta gelen garbitasunean?
30. Beheko sua pizterakoan edo gauez surtakohautsak surtako hautsak batzerakoan egiten al da erritu edo praktika berezirik?
31. Ba al da beheko su berezia egiten den egunik? Edo su horrek bertute bereziak omen dituen egunik? (Gabonak, Gabon zahar gaua…)
35. Babes neurriak:
:a) Etxea eraikitzen amaitzean jartzen al daikurren da ikurren bat (ereinotz-adarra…) sabaian? Eta hori dela-eta egiten al da bazkari edo afari berezirik?
:b) Herriko abadeak bedeinkatzen al duetxe du etxe berria?
:c) Zer egiten da etxea arrisku hauetatikbabestekohauetatik babesteko: ekaitza, sua, piztiak, intsektuak, arratoiak eta espiritu gaiztoak, sorginak, eta abar?
:d) Etxea edo korta babesteko ba al da ikurberezirikikur berezirik: eguzki-lorea (kardua), inskripzioak, eguzki ikurrak, santuen irudiak?
:e) Etxeko ate eta hormetan eskegita jar- tzen jartzen al da animalia edo buru hezurrik helburu horrekin?
:f) Zer egiten da korta gaitz hauetatik babesteko: gaixotasunak, animalia kaltegarriak edo espiritu gaiztoak? Aker, ardi... beltzik hazten al da?
:g) Zein zuhaitz, belar, lore edo erremintak(aizkora, igitaia eta abar) egiten du tximistorratz funtzioa? Ba al da ereinotza arbolarik etxe inguruan? Eta noiz erabiltzen da?
:h) Zeintzuk dira etxea zaindu eta babestenduten babesten duten abereak? 36. Zein da etxe alboko lursailaren izena? Baal du ondoan orturik? Zeintzuk dira haren funtzioak?
36. Zein da etxe alboko lursailaren izena? Ba al du ondoan orturik? Zeintzuk dira haren funtzioak?
<br/><br/>
II. ETXEKOEN ERABILERAK
7. Familia-oroigarriak.
8. Sukaldeko tresnetan zeintzuk dira etxeaneginaketxean eginak? Eta zeintzuk eskulan erara edo lantegietan egindakoak?
9. Sukaldeko tresnerian azken mendeanizandako mendean izandako aldaketak.
10. Logeletako altzariak eta tresnak: oheak,aulkiak, armairuak, kutxak, objektu apaingarriak, figura eta sinbolo erlijiosoak, familia-oroigarriak.
11. Garbiketa gelako tresnak eta etxeko bestetoki beste toki batzuetakoak (ganbara, sabaia, korta). Zertarako dira? Mende hasieratik izan diren aldaketak.
12. Soinekoen eta etxeko mihiseriaren inbentarioa. Jantzitegia babestu eta kontserbatzeko neurriak.
13. Etxearen garbiketa. Arropa eta ontziengarbiketaontzien garbiketa. Noiz eta nola egiten dira? 14. Batez ere, etxea zaindu eta babesteko erabiltzen diren abereak
14. Batez ere, etxea zaindu eta babesteko erabiltzen diren abereak.
<br/><br/>
I. ETXEKOAK
106. Ahaidetasun mailak eta berauen izenak.Ahaideek gordetzen duten ordena zeremonia jakinetan, hala nola, ezteietan, segizioetan, bataioetan haurra jasotzean. Doluaren iraupena eta dolu-ezaugarriak, ahaidetasun mailen arabera.
107. Familiaren izena edo deitura: sorrera etaondorengoei eta ondorengoei ematea. Bataio-izenik ohikoenak. Normalean, nola izendatzen dira pertsonak? Bataio-izena eta ondoren etxekoa esanez? Izengoitiz? Emakume ezkonduak gordetzen al du bere jatorrizko deitura?
108. Gurasoen eta seme-alaben artean, osaba-izeben eta iloben artean, anai-arreben artean eta senar-emazteen artean erabiltzen diren izenak eta formulak. Familiakoen artean, ahaideen artean, lagunen artean, haur txikiekin, agureekin, “arima herratuekin” eta espiritu edo jeinu mitikoekin erabiltzen den ohiko hizkera (“hika”, “zuka” edo “berorika”).
109. Etxearen eta familiaren gaineko oroimen historikoa (zuhaitz genealogikoa, gertaera handiak eta abar). Etxeari eta antzinako bizilagunei buruzko elezaharrak, eta gaztelu eta haitzuloekin zituzten lurpeko bideei buruzkoak. Arbasoen arimen bizilekutzat edo arima hauek sarri joan ohi diren lekutzat ere hartzen al da etxea? Arbasoenganako begirunea eta etxekoek berauekin dituzten eginbeharrak. Noiz eskatzen zaie laguntza? Bizien eta hildakoen arteko elkartasuna. Urteurrenak eta hildakoen aldeko eskaintzak. Aitaldeko eta amaldeko familiak eta beraienganako betebeharrak.
110. Ahaideak elkarrekin bizitzeaEtxearen eta familiaren ohorea. Oinordekoezkondua gurasoen etxean jartzen al Ahaideen arteko elkartasuna. Konplimenduak, bisitak eta opariak. Ahaideen arteko zintzotasuna eta gizalegea. Liskarrak. Nola lortzen da bizitzenbakezkoak egitea? Gurasoak hiltzean, anai-arrebek elkarrekin bizitzen jarraitzen al Noiz jotzen dutefamili kontseilura? Norenganaino hedatzen da familia-elkarte hauNortzuek parte hartzen dute famili kontseilu horretan? 111Familiari egindako irainen mendekua. Cohabitación entre parientes. ¿El heredero casado se instala en la casa paterna? Muertos los padres ¿continúan los hermanos cohabitando? ¿Qué extensión alcanza esta comunidad familiarNork eta nola burutzen du mendekua?
121. Adopzioa. Adopzioaren maiztasuna eta zergatiak. Norenganako joera izaten da haurrak hartzerakoan? Haurrak bataioan jasotzea eta beronen ondorioak.
<br/><br/>
''RELACIONES ENTRE ESPOSOSSENAR-EMAZTEEN ARTEKO HARREMANAK''
122. La autoridad en la sociedad conyugalAginpidea senar-emazteen artean.¿Tienen los esposos derechos paritariosEskubide berberak al dituzte senar-emazteek? Poderes y deberes del maridoSenarraren ahalmenak eta betebeharrak. Idem de la mujerEmaztearenak.
123. ¿Cómo es juzgada por la opinión la dominación del marido por su mujerZer iritzi du jendeak senarra emaztearen mendean egoteari buruz? Desavenencias conyugalesSenar-emazteen arteko tirabirak: sus motivos y solucioneszergatiak eta konponbideak. Cortesía y etiqueta entre los espososAdeitasuna eta gizalegeak senar-emazteen artean. ¿Qué tratamiento se dan mutuamente los espososZein hizkera erabiltzen dute senar-emazteek beraien artean?
124. ¿Qué funciones son propias del marido y de la mujer en la vida familiar y en la administración de la casaZeintzuk dira senarraren eta emaztearen eginkizunak familiako bizitzan eta etxearen administrazioan? ¿Cuáles son las ocupaciones propias de cada cónyugeZeintzuk dira ezkontide bakoitzari dagozkion zereginak? Instrumentos de trabajo propios de cada sexoSexu bakoitzari dagozkion lan-tresnak.
125. Vida común de los esposos en los trabajos y en las fiestasSenar-emazteen elkarbizitza lanean eta jaiegunetan. ¿La mujer se sienta a la mesa con su maridoEmaztea senarrarekin esertzen al da mahaian?
126. Bienes del matrimonio aparte de los de la familiaSenar-emazteen ondasunak, familiaren ondasunez gain. ¿Tienen los esposos condominio de los bienes aportados Senar-emazteak ezkontzara ekarritako ondasunen jabekideak al matrimoniodira? ¿También los tienen de los adquiridos o ganancialesEskuratutako edo irabazitako ondasunenak ere bai? Separación de bienesOndasunen banaketa.
127. Relaciones con la familiaFamiliarekiko harremanak. Intervención de los padres de los esposos en la vida de éstosSenar-emazteen gurasoek haien bizitzan izaten duten esku-hartzea. Nombres con que son designados los padres políticos y las atenciones y respeto con que éstos son distinguidosSenar-emazteen gurasoak izendatzeko erabiltzen diren izenak, eta hauei eskaintzen dizkieten laguntzak eta begirunea.
128. Relaciones de los consortes con sus respectivas familias de origenSenar-emazteen harremanak beren jatorrizko familiekin: visitasbisitak, derechoseskubideak, deberesbetebeharrak, fiestas y duelosjaiak eta doluak. Relación de cada cónyuge adventicio en la casa de los suegrosKanpotik etorritako ezkontidearen harremanak bere aitaginarreba eta amaginarrebaren etxean.
129. Relaciones de los esposos con personas yentidades extrañas a la familiaSenar-emazteen harremanak familiatik kanpoko pertsona eta erakundeekin: en la plaza públicaherriko plazan, en sociedades o grupos de trabajadoreslangile elkarte edo taldeetan, en sociedades recreativasaisialdi-elkarteetan eta elkarte erlijiosoetan, en asociaciones religiosaserromerietan, en romerías, en mercados, etcazoketan eta abar.
130. Autoridad del padre y de la madre sobresus hijosAitak eta amak seme-alabengan duten aginpidea. Papel que cada uno desempeña en la educación de sus niñosBakoitzak duen eginkizuna haurren heziketan. ¿Forman éstos su peculioHaurrek beraiek osatzen al dute beren ondarea? ¿CómoNola?
131. ¿A qué se atribuye la esterilidadZeri egozten zaio antzutasuna? ¿Conqué medio se combateZer bitarteko erabiltzen dira antzutasunari aurre egiteko?
132. Papel que la mujer desempeña en laenseñanza y práctica de la religión y de la supersticiónEmakumeak duen eginkizuna erlijioa eta sineskeria irakatsi eta praktikatzerakoan. La mujer en el culto doméstico y en la retransmisión de la vida tradicionalEmakumea etxeko kultuan eta ohiko bizitza transmititzerakoan.
133. Apúntese cómo eran hace cincuenta añoslas costumbres a que se refieren las preguntas precedentes y cómo son ahoraAdierazi aurreko galderek aipatzen dituzten ohiturak nolakoak ziren duela berrogeita hamar urte eta nolakoak diren gaur egun.{{DISPLAYTITLE: Cuestionario Galdetegia}} {{#bookTitle:Casa y familia en VasconiaEtxea eta Familia Euskal Herrian |Casa_y_familia_en_vasconia/eu}}