127 728
ediciones
Cambios
m
Lo cierto es que se aprecia una creciente preocupación social sobre cuestiones vinculadas a los alimentosEgia esan, como las condiciones en que son producidosgizarteak gero eta kezka handiagoa dauka elikagaiekin lotutako gaien inguruan; zer baldintzatan ekoizten diren, y aunque los interesados aún suponen un pequeño porcentaje de la poblaciónesaterako. Gainera, permiten que quede espacio para formas de producción alejadas de las estandarizadas por la industria y más próximas a las tradicionales que describimos en este volumenoraindik interesdunak gutxi badira ere, badago industriak estandarizatutakoetatik urrun eta liburuki honetan azaltzen ditugun tradizionaletatik hurbilago dauden ekoizpenmoduetarako lekurik.
Nuestra sociedad rural se ha desplomado en pocas décadas al igual que ha ocurrido en la mayor parte de la Gure landa-gizarteak behea jo du oso hamarkada gutxian, Europa comunitaria e industrialbateratu eta industrialaren zati handienean jazo den bezala. En nuestro casoGure kasuan, baina, batez ere, isurialde atlantikoan eta isurialde mediterraneoko udalerri handien inguruan, sobre todo en la vertiente atlántica y en el entorno de las grandes poblaciones en la mediterráneaindustriaren, se produjo un enorme crecimiento industrialhirigintzaren eta komunikazio-bideen arloko hazkuntza ezin handiagoa izan zenez, urbanístico y de vías de comunicación que trajo consigo nekazaritzarako lur onenak okupatu ziren (y sigue causandoeta oraindik ere okupatu egiten dira) la ocupación de las mejores tierras agrícolas, sobre todo de las escasas vegas aluvialesbaina, batik bat, alubioi-ibar urrietakoak.
La competencia que se establece por la tierra dificulta que los jóvenes que se quieren incorporar a la actividadLurraren inguruko lehia handia denez, o los que ya se dedican a ella pero necesitan ampliar la superficie que utilizannekazaritzan jardun nahi duten gazteentzat edo nekazaritzarako darabilten lur-azalera handitu behar duten gazteentzat oso zaila da lur berriak eskuratzea, puedan adquirir nuevas tierras, ya que quienes optan a su compra con la intención de urbanizarlas pueden pagar un precio mucho más alto por ellasurbanizatzeko asmoz erosi nahi dituztenek askoz prezio handiagoa ordaindu dezaketelako haien truke.
El estándar de vida y de comportamiento lo marca el mundo urbano con una mentalidad y una visión completamente nuevasHiriko mundua da bizimoduaren zein jokabidearen estandarra zehazten duena, eta bertako mentalitatea zein ikuspegia berriak dira erabat. Las gentes del campo que en tiempos pasados se movieron a los entornos fabriles llevaron consigo su mentalidad ruralAntzina ingurune industrialetara lekualdatu ziren landa-inguruneko biztanleek euren landa-mentalitatea eraman zuten bertara. Gaur egun, hoy en díaostera, en un movimiento completo de pénduloerabateko pendulu-mugimendupean, son los que desde las ciudades regresan al campo o que llegan a vivir a él por primera vezhirietatik landa-ingurunera itzultzen direnak edo bertara bizitzera lehen aldiz doazenak dira bizitzaren ikuspegi hiritarra landa-mundura daramatenak. Hori guztiori gutxi ez, quienes lo hacen con una visión urbana de la vidaeta gure administrazioek ezaugarri horiek lehenesten dituen irizpide berdintzailea hartzen dute kontuan, legeak egiteko orduan. Y por si esto no fuera suficienteBeharbada, azken hori da nekezen uler tzen dena gurea bezain industrializatuta eta urbanizatuta dagoen gizartean, hau da, nuestras propias administraciones legislan con un criterio uniformador en el que prevalecen estos rasgos. Quizá esto último resulta lo más difícil de entender para una sociedad tan fuertemente urbanizada e industrializada como la nuestraaldaketa-prozesua hedatu egin da, eta lurraldearen zati handi bat hartu du mendean, baina, que el proceso de cambio no solo se ha extendido ocupando una buena parte del territorioaldi berean, sino que ha modificado profundamente las mentalidades de quienes vivían en el mundo ruralsakon aldatu ditu landa-munduan bizi direnen mentalitateak. A esto se le ha dado en llamar “modernización”Prozesu horri “modernizazioa” esaten diote. Sea cual sea la forma en que lo denominemos ha supuesto profundas transformacionesIzena edozein dela ere, no se puede negar que muchas han resultado positivasargi dago aldaketak sakonak izan direla. Hala ere, sobre todo en lo que atañe a los servicios básicosezin da ukatu aldaketa asko onuragarriak ere izan direla, como agua corriente y luz eléctricabaina, batez ere, oinarrizko zerbitzuen arloan; esate baterako, edateko ura, argi elektrikoa, errepideak, komunikazioak... Aldi berean, carreteras y acceso a las comunicacionesordea, pero también ha acarreado una importante pérdida de valores que caracterizaban al entorno ruralesan beharra dago landa-ingurunearen ezaugarri bereizgarriak ziren balio asko galdu egin direla.
La prevalencia del mundo urbano sobre el rural queda reflejada simbólicamente en la tendencia del primero a denominar ''suelo ''a lo que el segundo llamaba ''tierra''Hiriko munduak landa-ingurunearen aldean daukan lehentasunaren isla sinbolikoa ere bada lehenengoarentzat “lurzorua” dena “lurra” izatea bigarrenarentzat.
Debemos tener presente que la agricultura bien entendida es un modo de estar en el mundo profundamente ligado a la tierra y a la vida y que no es casual que se emplee este mismo verbo tanto para cultivar la tierra como para cultivarse uno mismoOso kontuan hartu behar dugu ondo ulertutako nekazaritza munduan lurrarekin zein biziarekin sakon lotuta egoteko modua ere badela, eta ez dela halabeharrezkoa aditz berbera erabiltzea lurra lantzeko eta nork bere burua lantzeko.
El proceso de modernización de la actividad agrícola ha tenido algo de espejismoNekazaritzako jarduera modernizatzeko prozesua nolabaiteko ameskeria izan da. Se partió del principio de que las formas tradicionales de trabajo estaban obsoletas y que se debían alcanzar otras que resultasen más “competitivas”Hasteko, lan-modu tradizionalak zaharkituta zeudela eta “lehiakorragoak” ziren beste batzuk lortu behar zirela adierazi zen. Al parecer nadie pareció percatarse de que la sociedad rural basaba su Antza denez, inor ez zen konturatu landa-gizartearen biziraupenerako estrategia de supervivencia en la solidaridad vecinal y que le resultaba un tanto ajena la competitividadauzokoen arteko elkartasunean zegoela oinarrituta eta beretzat arrotz samarra zela lehiakortasuna. Horren ondorioz, kasu onenean, herrietan, auzokideek bertan behera utzi dute nekazaritzako jarduera, eta haietako batek guztien lurrak alokatu edo erosi egin ditu. El resultado ha sidoMakinaz eta, en el mejor de los casosbatzuetan, pueblos en los que los vecinos han abandonado la actividad agrariazorrez beteta, lehen guztien artean lortzen zuten beste edo gehiago ekoizten du, apurka-apurka intentsiboagoa eta industrializatuagoa den ereduaren bitartez. Gainera, quedando uno que ha arrendado o comprado las tierras de todos y que cargado de maquinariapentsaerari begira, y a veces de deudasgero eta urrunago ere badago bere auzokideengandik, produce tanto o más que lo que antes conseguían entre todoseta, de un modo progresivamente más intensivo e industrializadoetorkizunari begira, cada vez más alejado mentalmente de sus propios vecinos y que contempla su futuro con la incertidumbre siempre presente de su supervivencia como productorekoizle moduan daukan biziraupena ziurgabea izango da beti.
Hoy el conocimiento aplicado a la agricultura es de naturaleza técnicaGaur egun, nekazaritzan ezartzen den jakintza teknikoa da. Pero no debemos olvidar que dicho conocimiento a veces se halla promovido por intereses comerciales más o menos discretos que lo que pretenden es abrir nuevas formas de negocioDena dela, ezin dugu ahaztu ba tzuetan jakintza hori zuhurrak edo hain zuhurrak ez diren interes komertzialengatik sustatzen dela eta haien helburua negozio-modu berriak irekitzea dela. Los agricultores que se oponen a los modelos intensivos e industrializados no solo beben de los saberes tradicionales localesEredu intentsibo bezain industrializatuen aurka dauden nekazariek tokiko jakitate tradizionaletatik edaten dute. La misma red de información mundial que permite el trasiego de las técnicas punteras de la agroindustria posibilita el acceso a múltiples conocimientos y experiencias campesinas ligadas a la agricultura familiarEdonola ere, nekazaritza-industriako puntako teknikak igortzen dituen munduko informaziosare berberak ere nekazaritza familiarrarekin lotutako era guztietako jakintzak eta nekazaritza-esperientziak eskuratzeko aukera ematen die.
Los productores rurales sufrieron tempranamente los efectos de la globalización económica y de la ruptura de los mercados locales que conllevóLanda-inguruneko ekoizleek oso goiz jasan zituzten globalizazio ekonomikoaren eta tokiko merkatuen hausturaren ondorioak. De ahí que no sea extraño que su respuesta de oposición haya sido globalHori dela eta, pero a diferencia de la tendencia uniformadora de los mercados económicos y la agroindustriaez da harritzekoa horren aurkako erantzuna globala izana. Dena dela, merkatu ekonomikoetako eta nekazaritza-industriako joera berdintzailearen aldean, la de aquellos aspira al respeto de la diversidad de cultivos y culturasera guztietako laborantzak eta kulturak errespetatzea da haien asmoa.
Paralelo al paulatino crecimiento en tamaño de las explotaciones agrícolasNekazaritzako ustiategien tamaina apurkaapurka hazi den neurrian, aumenta también el número de personas que abandonan la actividad agraria dada su creciente complejidadnekazaritzako jarduera bertan behera utzi dutenen kopuruak gora egin du, escasa rentabilidad y carencia de descendientes que tengan interés por sucederles cuando lleguen a la edad de jubilacióngero eta konplexuagoa delako, errentagarritasuna urria delako eta erretiratzeko adina iristen zaienean jaraunslea izan nahi duen ondorengorik ez dutelako. Nolanahi ere, horrek ez du esan nahi lurrarekin egindako lana behin betiko baztertzen dutenik. Pero eso no conlleva que arrinconen definitivamente el trabajo con la tierraOro har, por lo regular siguen produciendo alimentos para la casa en alguna huerta o terreno más próximo a la mismaetxerako elikagaiak ekoizten jarraitzen dute bertatik hurbilago dagoen lursail edo baratzeren batean. En el ámbito atlántico donde el fenómeno ha sido parejo pero con la ganaderíaIsurialde atlantikoan, gauza berbera gertatu da abeltzaintzarekin, baina, oraindik ere, también son muchos los que continúan cultivando una huertaasko dira baratzea landatzen jarraitzen dutenak.
Durante los tiempos de bonanza económica se observa un retroceso en esta actividad hortícolaOntasun ekonomikoko garaian, ya que no compensa el esfuerzo que conlleva este trabajo con las posibilidades para adquirir variados alimentosbaratzeko jarduera horrek atzera egiten du, pero cuando se producen períodos de crisis económica se reactiva la producción doméstica de comida que contribuya a compensar la caída de los ingresos familiareslan horretan egindako ahalegina handiegia delako era guztietako elikagaiak erosteko aukera edukita. Krisialdi ekonomikoetan, ordea, etxeko janari-ekoizpena suspertzen da, familiaren diru-sarreren beherakadari aurre egin nahian.
En las crisis también se produce un regreso a las actividades agrarias por quienes las habían abandonado por sectores que ofrecían mayor rentabilidad pero que soportan peor los períodos de declive económicoKrisietan ere, nekazaritzara itzultzen dira errentagarritasun handiagoa eskaintzen zuten sektoreengatik jarduerok bertan behera utzi zituztenak, sektore horiek atzeraldi ekonomikoei aurre egiteko zailtasunak dituztenean. En ese sentido la tierra siempre ha supuesto una garantía de supervivenciaAlde horretatik, lurra bizirauteko bermea izan da betidanik.
En los últimos tiempos también se observa una incorporación a la actividad agraria de jóvenes con un lejano vínculo familiar con el campo o carente de élAzken aspaldion ere, landa-ingurunearekin familia-lotura urruna duten edo inolako loturarik ez duten gazteak hurbildu dira nekazaritzako jarduerara. No pueden acceder a una actividad agraria profesional tal y como se entiende hoy en día ya que tienen muy difícil el acceso a la tierra y además requieren inversiones económicas tan cuantiosas que quedan fuera de su alcanceEzin dute nekazaritzako jarduera profesionala gaur ulertzen den moduan garatu, lurra eskuratzea oso zaila delako eta euren eskura ez dauden inbertsio ekonomiko handiak egin behar dituztelako. Se suelen dedicar a actividades hortícolas con las que se autoabastecen y obtienen un excedente que suelen vender en mercados localesAutohornikuntzarako jarduerak garatzen dituzte baratzean, eta soberakoa tokiko merkatuetan jartzen dute salgai. Lo habitual es que se dediquen a esta actividad productora con técnicas encuadradas en la agricultura ecológicaOro har, nekazaritza ekologikoko teknikak darabiltzate ekoizpen-jarduera hori garatzeko.
Otra razón que anima a la gente que dispone de tierra a cultivar sus propios alimentos es por “saber qué comen”Bestetik, es decirlurra duen jendea ere bere elikagaiak landatzen hasi da “zer jaten duen jakitearren”, por controlar en la medida de lo posible la producción de los alimentos que consumen ante la duda creciente que generan los métodos empleados por la agroindustriahau da, ahal duen neurrian jaten dituen elikagaien ekoizpena kontrolatzearren, nekazaritza-industriak erabilitako metodoak gero eta zalantzagarriagoak direlako.
En este sentido se observan movimientos pendulares en los que se recuperan viejas prácticas si bienAlde horretatik, como es lógicopendulu-mugimendurik ere badago, adaptadas a los tiempos modernoseta, bertan, antzinako jarduerak berreskuratzen ari dira, baina, ulertzeko modukoa denez, garai modernoetara egokituta. Cuando a finales de los años 1980 concluimos el primer tomo del Atlas dedicado a la alimentación doméstica1980ko hamarkadaren amaieran etxeko elikadurari buruzko atlaseko lehenengo liburukia amaitu genuenean, ya se había abandonado la elaboración casera del panogia ez zen etxeko erara egiten. La fabricación de este alimento ha experimentado desde entonces un progresivo proceso de “industrialización” que además de su abaratamiento ha acarreado una notable pérdida de calidadHarrezkero, elikagai horren ekoizpena apurkaapurka “industrializatu” egin da, merkatu egin da, eta kalitatea ere galdu du nabarmen. Como reacciónHori dela eta, azken urteotan, ogia artisauen erara egiten hasi gara berriro, eta, horretarako, en los últimos años se observa un resurgimiento de la elaboración artesanal del panantzinakoen antzekoak diren irinak darabiltzagu, con harinas muy parecidas a las que se utilizaron antaño y recurriendo incluso a la vieja práctica de la “masa madre”baita behinolako “ore ama” bera ere.
En la periferia de algunos municipios de carácter urbano se han acondicionado huertos con todos los requerimientos necesarios para poder cultivarlos y que son distribuidos entre las personas interesadasHiriguneko zenbait udalerritako aldirietan, baratzeak atondu dira, landatuak izateko beharrezko eskakizun guztiak betetzen dituzte eta interesdunen artean banatzen dira. Son la versión controlada y ordenada de una tendencia que siempre ha existido en los alrededores de las ciudades y de los núcleos de población importantes donde eran aprovechados los pedazos de tierra abandonados como lugares de cultivoHirien eta biztanle-gune handien inguruan betidanik egon den joeraren kontrolpeko bertsio antolatua dira. Bertan, por lo general por gentes que habían emigrado a los mismos desde el campohain zuzen ere, inork erabiltzen ez zituen lur-zatiak atontzen ziren laborantza-leku moduan, eta, oro har, landa-ingurunetik emigratutako jendeak landatzen zituen. Las propias localidadesAntzina, udalerrietan bertan, handienetan ere, incluso las importantesnorberaren kontsumorako produktuak landatzeko baratzeak zeuzkaten, contaron en el pasado con huertas donde cultivaban productos para consumo propio y su recuerdo ha quedado reflejado en la eta bertako toponimia y en los nombres de algunas calleszein kale batzuen izenak dira horren adierazgarri.
En definitiva vivimos tiempos de profundos cambiosAzken batean, gaur egun, aldaketa sakonak dira nagusi. La agricultura tradicional que aquí se describeHemen azaldutako eta, en buena medida conservada tan solo en la memoria de nuestros informantes de mayor edadneurri batean, tiene los días contadosadin handiagoko informazio-emaileen oroimenean bakarrik gordetako nekazaritza tradizionalak ez du luzaroan iraungo. Sobrevive una agricultura profesionalizada cada vez más intensiva e industrializada y más dependiente de avatares políticos y económicos dictados muy lejos de los campos de laborNekazaritza profesionalizatuak dirau bizirik, gero eta intentsiboagoa eta industrializatuagoa da, eta laborantza-soroetatik urrun gertatutako gorabehera politiko zein ekonomikoen eraginpean dago. Pero a juzgar por los movimientos que se resisten a darlo todo por perdidoHala ere, dena galduta ez dagoela uste duten mugimenduen arabera, no parece que esta actividadez dirudi gure historiarekin eta lurraldearekin hain lotuta dagoen jarduera hau, este modo de vidabizimodu hau, tan ligado a nuestra historia y a nuestro territoriobehin betiko desagertuko denik. Liburuki honen bidez, vaya a extinguirseageriagerian utzi nahi dugu gure landa-inguruneko bizilagunek eta haien arbasoek ezagutu eta garatutako nekazaritzaren eskala gizatiarragoa izan zela eta ikuspegi holistikoagoa eduki zuela. Sirva este volumen para dejar constancia de que nuestra gente del campo y sus antepasados conocieron y practicaron una agricultura cuya escala era más humana y con una visión más holísticaBertan, donde no solo se tenía en cuenta el rendimiento sino también la compleja red de factores físicos y seres vivos implicados en una actividad que en definitiva se basa en cultivar la vida que nos da alimentohain zuzen ere, etekina ez ezik, azken batean jaten ematen digun bizia lantzeko prozesuan oinarritutako jardueran inplikatuta dauden izaki bizidunen eta faktore fisikoen sare konplexua ere hartzen zen kontuan.{{DISPLAYTITLE: Consideraciones generales sobre la agriculturaNekazaritzari buruz oro har kontuan hartu beharrekoak}}{{#bookTitle:Agricultura en Vasconia Nekazaritza Euskal Herrian| Agricultura_en_vasconia/eu}}
Texto reemplazado: «Labayru Fundazioa: fondo» por «Labayru Fundazioa: Fondo»
<languages></languages>
=== Lanaren edukia ===
Eskulana ere izango da hizpide, baita zeinen garrantzitsua zen familiako kide guztiek nekazari tzako lanetan parte hartzea, haien adina edo sexua edozein zela ere; garrantzitsua zen, halaber, auzokoei laguntzea eta, isurialde mediterraneoan, jornaleko langileak kontratatzea, batez ere, uztak biltzeko orduan, lur handiak zirelako eta azkar bildu beharra zegoelako. Era berean, animalien indarraren garrantzia ere izango dugu aztergai, garai hartan makinak gaur egun ezagutzen ditugun moduan agertu ez zirela kontuan hartuta.
[[File:8.1_Faneuse_1896._Oleo_de_Emile_Claus.png|framecenter|500px|Faneuse, 1896. Óleo de Émile Claus. Fuente: ''Émile Claus'' (1849-1924)''. Paris: Bibliothèque de l Image, 2013, p. 46.]]
Beste kapitulu batean, animalia bidezko garraioa ere jorratuko da, baina, batez ere, ezin garran tzitsuagoa izandako idi-gurdia, baita uztarria eta idi-parea uztartzeko beharrezkoak ziren osagarri guztiak ere. Multzo honetako azken kapituluan, nekazaritzaren mekanizazioa eta makina modernoek nekazaritzan sorrarazi dituzten aldaketak izango dira hizpide.
Informazio-emaileen adina zein den eta informazioaren zati bat orain dela zenbait hamarkada bildu zela kontuan hartuta, XIX. mendearen amaieratik XX. mendearen erdialdera doan nekazaritza islatuko dugu batik bat.
[[File:8.3_Laietan_Zeanurin_(B)_1920.png|framecenter|600px|Laietan Zeanurin (B), 1920. Fuente: Archivo Fotográfico Labayru Fundazioa: fondo Fondo Felipe Manterola.]]
Nekazaritza hori familiarra zen, etxeko kide guztiak inplikatzen zituen, haien adina edo sexua edozein zela ere, eta autohornikuntza zeukan ezaugarri bereizgarri, edo, gutxienez, horixe zen bere joera, ahal zuen bitartean.
Jakintza horren corpusa ez zen zurruna, iragazkorra baizik, lurra ereiten zuena beti zegoelako prest hazi eta teknika berriak erabiltzeko, baina ondo funtzionatzen zutela egiaztatzean sortutako enpirismotik. Gizarte modernoak erdeinatu egin duen arren, jakintza hori zientifikoa zen nolabait, saiakuntzaren eta errorearen teknikan zegoelako oinarrituta. Gainera, metagarria ere bazen, belaunaldi bakoitzak saiakuntzen bidez lortzen zituen jakintzak jasotako corpusean erantsi eta hurrengo belaunaldiari igortzen zitzaizkiolako. Metatutako jakintza horri esker, familiek bazekiten zein ziren laborantza-mota bakoitzerako lur onenak.
[[File:8.5_Recolte_des_betteraves_fin_du_XIXe_siecle._Huile_d’Emile_Claus.png|framecenter|600px|Récolte des betteraves, fin du XIXe siècle. Huile d’Émile Claus. Fuente: ''Émile Claus'' (1849-1924). Paris: Bibliothèque de l Image, 2013, p. 35.]]
[[File:8.7_Desherbage_late_19th_century._Oil_painting_by_Emile_Claus.png|framecenter|600px|Désherbage, late 19th century. Oil painting by Émile Claus. Fuente: ''Émile Claus'' (1849-1924). Paris: Bibliothèque de l Image, 2013, p. 43.]]
Lurrarekin ezarritako lotura sakonaren ondorioz sortzen zen jakitate hori. Izan ere, autohornikuntzan oinarritutako ekonomian, lurra errespetatu behar zen ezinbestean, biziraupena bera haren menpean zegoen-eta. Hain zuzen ere, gaur egun laborantza-lurrak higatu egiten direnez, bertan, hondakin kimikoak pilatzen direla kontuan hartuta, urteen joan-etorrian behinolako nekazaritza-lurrek apurka-apurka egiten zuten hobera lantzen ziren neurrian, eta belaunaldiz belaunaldi ereindakoa zen preziatuena.
Ustiategi asko, baina, batez ere, lurrak alokatzeagatik errenta gehiago ordaindu behar dutenak, defizitarioak izango lirateke NPEko laguntzarik jasoko ez balute. Beraz, lehen ezezaguna zen mendetasuna sortu da. Hala ere, badago ordainik, nekazariek kontrol zorrotza jasaten dutelako administrazioko arauei men egitean, zigorra jasotzeko mehatxupean. Alde handia dago nekazariek aurreko hamarkadetan zeukaten nolabaiteko askatasunaren eta gaur egun laborantzen inguruan dagoen kontrolaren artean, ia euren jarduera osoa dagoelako araupean.
[[File:8.6_Arracheuse_de_betteraves._Argandoña_(A)_2003.png|framecenter|600px|Arracheuse de betteraves. Argandoña (A), 2003. Fuente: Juan José Galdos, Grupos Etniker Euskalerria.]]
Adibidez, gaur egun, nekazari guztiek azalera landagarriaren zati bat lugorri utzi behar dute derrigorrean, edo lurrari nitrogenoa ematen dioten laborantza proteikoak sartu behar dituzte; lekadunak, esaterako. Horretarako, nekazaritza eta ingurumen arloko laguntza ekonomiko zehatza jasotzen dute, laborantza guztietarako orokorraz gain. 15 hektareatik gorako ustiategi guztiek gu txienez euren azalera osoaren % 5 erabili behar dute interes ekologikoko azaleretarako: lugorria, nitrogenoa finkatzeko laborantzak, oihaneztatutako azalerak edota nekazaritzako basogintza. Horrez gain, laborantzak dibertsifikatzeko asmoz, NPEn xedatutakoaren arabera, 30 hektareatik beherako ustiategiek bi laborantza desberdin egin behar dituzte gutxienez, eta laborantza nagusiaren tamaina azalera osoaren % 75 baino txikiagoa izan behar da. 30 hektareatik gorako ustiategiek, ordea, hiru laborantza desberdin erein behar dituzte, eta bi nagusien tamaina azalera osoaren % 95 baino txikiagoa izan behar da; eta handienarena, % 75 baino txikiagoa.
Aldi berean, administrazioak erdiesten ari diren konplexutasun-mailaren erakusgarri ere badira aldarrikatzen dituzten lege zorrotzak eta nekazariek ulertu beharreko hizkera korapilotsua. Hurrengo paragrafoa, esaterako, horren adibide aparta da. Bertan, hain zuzen ere, NPEko azken eraldaketan “baterakuntza” izen teknikopeko prozesua nola garatuko den azaltzen da, eta hamarkada honetako bigarren zatian eragina edukiko duela hartu beharra dago kontuan:
[[File:8.2_Cosechadora_automotriz_de_cereal._Argandoña_(A)_2003.png|framecenter|600px|Cosechadora automotriz de cereal. Argandoña (A), 2003. Fuente: Juan José Galdos, Grupos Etniker Euskalerria.]]
[[File:8.8_Application_of_herbicides_in_lettuce._Argandoña_(A)_2003.png|framecenter|600px|Application of herbicides in lettuce. Argandoña (A), 2003. Fuente: Juan José Galdos, Grupos Etniker Euskalerria.]]
“Horrez gainera, kontuan izan behar duzu konbergentziari erreparatu zaiola jakinarazten zaizkizun eskubideen behin-behineko balioa zehazteko, hau da, hasierako unitate-balioak kalkulatzeko, eskualdeko batez besteko balioetara gerturatu dira haiek, modu progesiboan eta 5 etapa berdin-berdinean, 2015etik 2019ra. Zure eskubideen balioa zure eskualdeko batez besteko balioaren % 90etik beherakoa baldin bada, eskubide horien balioak igoera progresibo bat izango du, harik eta, 2019. urtean, zure batez bestekoaren eta eskualdeko batez bestekoaren % 90aren arteko diferentziaren hereneko igoera iritsi arte. Aitzitik, zure eskubideen balioa eskualdeko batez bestekoa baino handiagoa baldin bada, honako hau egingo da konbergentzia finantzatzeko: murriztu egingo da 2019an batez bestekotik gorako balioa duten ordainketarako eskubideak, baina murrizte hori haien balio nominalaren % 30ekoa izango da gehienez ere. Baldin eta, konbergentzia gorantz kalkulatu ondoren, ordainketarako dituzun eskubideak zure eskualdearen batez bestekoaren % 60tik beherako balioa baldin badute 2019an, batez bestekoaren % 60a iritsiko dute 2019an, salbu eta hori egiteak % 30etik gorako galerak badakarzkie ordaintzaileei. Azken egoera hori ematen baldin bada, % 60ra gerturatuko da balioa, baina balio horretara iritsi gabe. Azkenik, zure eskubideen balioa % 90aren eta eskualdeko batez bestekoaren artekoa baldin bada, ez dira konbergentziaren eraginpean izango<ref>2015ean Eusko Jaurlaritzako Garapen Ekonomiko eta Lehiakortasuneko Saileko Nekazaritza eta Abeltzaintzako Zuzendaritzak Euskal Autonomia Erkidegoko ekoizleei bidalitako jakinarazpenetik atera den paragrafoa.</ref>.
Halaber, nabarmendu behar da nekazaritzan dihardutenen kopuruak behera egin duen neurrian, era guztietako nekazaritza-elkarteak sortu direla eta administrazioek jarduera horrekin lotuta dituzten organigramak gero eta konplexuagoak direla.
[[File:8.4_Zizel-goldearekin_goldaketan._Argandoña_(A)_2003.png|framecenter|600px|Zizel-goldearekin goldaketan. Argandoña (A), 2003. Fuente: Juan José Galdos, Grupos Etniker Euskalerria.]]
Landa-ingurunean, elikaduraren arloko buruaskitasuna gero eta txikiagoa denez, nekazaritzako ekoizleen etxeetan ere nekazaritzako elikagaigintzak ekoitzitako eta merkatuan erositako gero eta elikagai gehiago daude. Tokiko ekoizpenak hiriguneetako elikaduran daukan zeresana testigan tzazkoa da ia. Horrez gain, gero eta urrunago gaude jaten ditugun elikagaien sorlekutik. Egoera horri aurre egiteko asmoz, kontsumitzaileak kontzientziatzeko eta tokiko produktuen garrantzia nabarmentzeko kanpainak egiten dira, eta nekazarien zenbait erakundek “elikaduraren burujabetza” eta antzeko kontzeptuak ere defendatzen dituzte.
=== Algunas consideraciones desde la perspectiva etnográfica Ikuspegi etnografikotik kontuan hartu beharrekoak ===
 
