9794
ediciones
Cambios
Actualizando para coincidir con nueva versión de la página fuente
<languages></languages>
{{ #pageLangs: es | eu }}
Aurkezten dugun lan honetan, Etxe eta Familia tradizionalak ikertzen dira; hau da, familia baten bizileku den etxea, batez ere nekazaritzaren eta abeltzaintzaren esparruan jarduten duena. Liburukia ''Atlas Etnográfico de Vasconia'' bilduma osatzen dutenetako bat da; bilduma horrek kultura tradizionala sortzen duten gertakizunak sistematikoki erregistratzea du helburu. Proiektu honetan, beste zenbait liburuki argitaratu dira aurretik: ''La alimentación doméstica'' (1990, bired. 1999), ''Juegos infantiles'' (1993), ''Ritos funerarios'' (1995), ''Ritos del nacimiento al matrimonio'' (1998), ''Ganadería y pastoreo'' (2000) eta ''Medicina popular'' (2004).
Ikerketak ''Guía para una encuesta etnográfica'' gidaliburuan deskribatutako inkesta-ereduari jarraitu dio. Liburuki hau egiteko honako galdera hauen erantzunetan jasotako datuak erabili dira: Etxeko Taldearen lehen atalean, etxeari buruzkoak (11tik 36ra), familiari buruzkoak (105etik 121era) eta senar-emazteen arteko harremanei buruzkoak (122tik 133ra); eta Etxeko Taldearen Erabileren bigarren taldean, etxeko altzariei buruzkoak (1etik 14ra).
Galdera-sortak jarraitu beharreko pausoak adierazten ditu, baina inkestatzaileak galderen enuntziatutik haratago joan behar du. Herriko bizimodua behatu behar du, berriemaileekin harremanetan egon behar du, eta jasotako datuak aztertu eta egiaztatu behar ditu. Datu horiek eta bere esperientzia erabilita, memoria etnografikoa idatzi behar du. Lana idatziko dutenek ahalik eta ondoen erabili dezaten, komenigarria da inkestako galderen ordenari jarraitzea. Barandiaranek behin eta berriro errepikatu zuen gertakizunak ezin direla aldez aurretik ezarritako galdera-sorten menpe egon; izan ere, giza errealitateak gure interpelazioek baino dimen - tsio dimentsio handiagoa dauka.
Ordain gisa, era horretan lortutako informazioak lana osatzen duten testuak idaztea zailtzen du, baina, bestalde, edukia aberastu egiten du, ikuspegia zabaltzen duten ekarpen pertsonalen bitartez.
:<cite>Frantziako Euskal Herriko kostaldeko turismoaren eskariari erantzuteko, H. Gordadge bezalako arkitektoek eredu neoeuskalduna (bi isurkiko txalet zuritua, gorriz edo berdez pintatutako zurgin tza, bilbadura faltsuak, teilapeko leihoak, etab.) asmatu zuten, baserri tipikoaren eredu folkloriko bateratu gisa. Milaka baserri eta hotel neoeuskaldun eraiki zituzten, eta prestigioaren eredu bihurtu zituzten. Euskal esparruko eraikuntza berrien eta berriztapenen eredu izan ziren<ref>Iñaki ARZOZ eta Andoni ALONSO. “Regreso a la casa del bosque (basetxea)” in Sukil. 4. zk. Iruñea: Ortzadar euskal folklore taldea, 2004, 379. or.</ref></cite>.
Esan dugun bezala, liburuki honek unean-unean baino ez ditu jorratzen mota horretako aldaketak; izan ere, lanaren helburuetatik kanpo geratzen den ikerketa eskatzen dute. Gauza bera esan genezake honako gaien inguruan: familia, familiaren egitura, familia arteko harremanak, senar-emazteen arteko harremanak eta ondarearen besterentzearen aldaketak. Atalez atal, ekoizpen-bide tradizionalei lotutako familia zabalari dagozkion aldaketa horietako batzuk zerrenda - tzen zerrendatzen dira; hori lantzen dugu hemen xehetasunez. Hala eta guztiz ere, XIX. atalaren amaieran, familiak eta ohiturek izandako eraldaketaren inguruko atal bat ere badago.
Lanak bi gai handi jorratzen ditu: etxea eta familia. 21 atalez osatuta dago: 16 etxeari buruzkoak dira, eta 5, familiari buruzkoak; horrez gain, sarrerako atala ere badauka. Lehen zatian, ondoko gai hauek aztertzen dira: etxea eta lurraldea, etxearen egitura, etxea eta etxeko altzariak, etxeko eraikuntza osagarriak eta etxearen inguruko sineskeria eta errituak. Familiari buruzko atalek gai hauetan jartzen dute arreta: familia arteko harremanak, familia-ondarea eta eskualdatzea, familiaren bizitza eta ohorea.
Euskal Herri kontinentalerako, landa-inkestez gain, Barandiaranek berrogeiko eta berrogeita hamarreko hamarkadetan egindakoak ere erabili ditugu. Inkestak Saran (Lapurdi), Donoztirin, Heletan, Uharte-Hirin (Nafarroa Beherea) eta Liginagan (Zuberoa) egin zituen. Ikerketa horiek ''Ikuska'' eta ''Anuario de Eusko Folklore'' aldizkarietan argitaratu ziren. 2000. urtean, Barandiaran Fundazioak ''Bosquejo etnográfico de Sara'' monografía argitaratu zuen, eta laister argitaratuko dituzte Uharte-Hiri eta Liginaga herrietakoak.
Etniker proiektuak hainbat kanpaina eman zituen giza establezimenduak ikertzen aurreko mendeko hogeiko hamarkadan. Orduan ere eraldaketak nabaritzen ziren, adibidez, zurezko egiturak (batez ere itxiturak) apurka-apurka harrizko edo adreiluzko egiturekin ordezkatzea, edo beste toki batzuetako materialak erabiltzea, herria eraikitzen zen inguruko material tradizionalak ordezka - tzekoordezkatzeko. Inkesta horiek eta ordutik eta laurogeiko hamarkadara arte noizean behin egin izan diren inkestek lan-metodologia berari jarraitu diote. Babes eta osagarri gisa erabilgarriak izan dira, eta azken ikerketa-kanpainetan jasotako datuekin alderatzeko balio izan digute. Gainera, horiei esker, landa-etxeek XX. mende osoan izandako bilakaera erregistratu ahal izan dugu.
Etxearen edo, hobeto esanda, baserriaren inguruko bibliografia asko dago, baina ikerketa mistifikatzaile eta erromantikoak dira. Baserrirako hurbilketa mota hauek, lan etnografikoetan antzemateaz gain, beste zenbait jardueratan ere antzeman izan dira, hala nola, pinturan edo musikan.
Baserria eta euskal esentzia lotzen dituen ideiak paralelismoak ditu beste hainbat lekutan, eta gure helburutik besteko ikerketa eskatzen zuen, izan ere, gai kulturalak hartzeaz gain, garai erromantikoaren ondorengoko gai teorikoak eta kontzeptualak ere hartzen zituen. Ideia horiek herrien ain - tzatespena aintzatespena nahi zuten mugimendu nazionalisten muinean ere bazeuden. Zama ideologiko handia du, beraz, eta, sarritan, baserriaren eta bertako biztanleen estereotipotik aldentzen den guztia kanpoan uzten du; gainerako eraikinen erreferentzia bibliografikoak nahiko eskasak dira.
Pedro Guimónek honako baieztapenarekin hasi zuen Alfredo Baeschlinen ''La arquitectura del caserío vasco'' lan bikainaren hitzaurrea, 1929. urteko argitalpenean:
Argitalpenean, jasotako informazio eta ohituren iraunaldia eta erabilerarik eza adierazten da. Batzuetan, hurbilketa kronologikoa egiten da, baina, jakina denez, gertakari eta prozesu kulturalen hasierak edo desagerpenak ez daukate data zehatzik.
Lan honek izaera etnografikoa dauka, ez historikoa, eta landa-etxe tradizionalari eta bertan bizi zen familiari buruzko datuak XX. mendekoak eta XXI. mendeko lehen hamarkadakoak dira. Iraganeko gertakizunak jaso dira lanean, kontuan hartuta jazotako eraldaketa garrantzi - tsuenak garrantzitsuenak eta oraindik jazotzen ari direnak, nahiz eta iraupen zehatza zein izango den ez jakin.
=== Esker onak ===
Orain arte erakundeen aldetik izan dugun babesa izaten jarraitzen badugu, eta proiektuari gure gogoa eta ardura gehituta, Etniker Euskalerria taldeak gure maisuaren asmo handiko proiektua, ikertzaile gisa izandako bizitza luze eta oparoaren ondarea, egia bihurtuko dugu: Euskal Herriko Atlas Etnografikoa; «horri esker, gure gizartearen kultura tradizionala eta bertan jazotzen ari diren iragaiteak sakon ezagutu ahal izango ditugu, eta, aldi berean, euskal herritarren etnografia kulturen ikerketa konparatiboan sartzeko ikuspuntua izango da».
<p style="text-align: right;"><span style="font-size:smaller;">'''Ander Manterola'''<br/> 2011ko udaberria</span></p>
{{DISPLAYTITLE: Sarrera}}{{#bookTitle:Casa y familia en Vasconia Etxea eta Familia Euskal Herrian | Casa_y_familia_en_vasconia/eu}}[[File:2.0.11_Casa_y_familia_en_vasconia_mapa.jpg|900px|center]]
