Cambios

La alimentacion en Elosua-Bergara (Gipuzkoa)

22 bytes añadidos, 08:49 12 dic 2018
sin resumen de edición
Las habas de primavera se consumen guisadas con jamón o cocidas con la berza.
 
''Berakatz-salda ''
Como desayuno también se tomaba «caldo de ajo» que consistía en hervir 2 dientes de ajo en agua, echarle aceite y sal. Una vez cocido, se pasa por el colador a un tazón y se le echan sopas de pan.
 
''Orejas de cerdo ''
Las orejas de cerdo se comen el Domingo o Martes de Carnaval. Se sacan del arca de sal ''gazi-kutxa ''la víspera y se ponen a remojo para desalar; se cuecen y se pasan por harina y huevo batido para freirlas. Se acompañan de salsa de tomate.
 
''Noiz-beinkako janariak ''
''Katagorrixa: Batzuek jalen dabe saltsan. ''(Ardilla: Algunos la comen, preparada con salsa) .
''Trikua: Saltsan jaten da, iru eo lau triku biar die kazuela betetzeko. ''(Erizo: Se come en salsa. Para llenar una ca-cazuela se necesitan tres o cuatro erizos).  ''Katua ona saltsan jateko. ''(El gato es bueno para comer en salsa) .
zuela se necesitan tres o cuatro erizos''Azkonarra jaten zeben. ''(Se comía tejón).
Informa: ''Katua ona saltsan jatekoJuana y Emeterio Gabilondo. ''(El gato es bueno para comer en salsa) .
''Azkonarra jaten zeben. ''(Se comía tejón). Informa: ''Juana y Emeterio Gabilondo. ''
''Txoriak - Pajaros ''
''Lenengo etortzen die, gero Paga-usoak; akabau ezkeo onak die jateko. ''(Las primeras en llegar son las tórtolas, des-después las palomas de paso. Son buenas para comer).
pués las palomas de paso''Ollagorra astro pasatzen da, negukua da; elurrakin Keixeta mendixan geatzen die, jateko oso ona da. ''(Becadas pasan muchas en invierno y cuando el monte Keixeta está nevado se quedan. Son muy buenas para comeren salsa).
''011agorra astro pasatzen daGaleperra, leen mordua zan, negukua daoiñ gastan eiñ die; elurrakin Keixeta mendixan geatzen dieSantiagotan zan bere denbora, ta apixak gari artian, belarretan eitten zittuen; jateko oso ona da. ''(Becadas pasan muchas en invierno Las codornices antes eran muy abundantes, hoy han desaparecido; su época era por Santiago y cuando anidaban entre el monte Keixeta está nevado se quedantrigo y también en la hierba. Son muy buenas para comer en salsa) . Informa: ''Manuel Orbea, ''80 años.
''Galeperra, leen mordua zan, oiñ gastan eiñ die; Santiagotan zan bere denbora, ta apixak gari artian, belarretan eitten zittuen; jateko ona da. ''(Las codornices antes eran muy abundantes, hoy han desaparecido; su época era por Santiago y anidaban entre el trigo y también en la hierba. Son buenas para comer). Informa: ''Manuel Orbea, ''80 años.
''Abere ilketa - Matanza de animales ''
Las morcillas se introducen en un caldero con agua y se cuecen durante mucho tiempo.
 
''Behi hilketa - Matanza de vaca ''
(Si alguna res se desgraciaba o moría de parto, la Cofradía hacía su reparto entre los cofrades. Los comisionados eran los encargados de la distribución. Hacían tantos lotes como casas había en el pueblo. La carne que no se comía en el momento, se conservaba en cecina. Se frotaba bien con sal y se guardaba en el arca. La víspera de consumirse se ponía a remojo. Se podía comer de muchos modos, con tomate, con alubias o berza.
 
''Suero, Requesón ''
El suero bien cocido queda con mucha nata; se le echa pan de maíz o sopas de pan; así lo comíamos en nuestra infancia. Hoy en día el suero se les da a los cerdos y a las gallinas, que lo comen muy a gusto.
 
''Café y otras infusiones ''
En un puchero se pone el agua, la achicoria ''y ''un poco de café; una vez hervido antes de pasar por el colador se mete un tizón ''illantxa. ''Se supone que sirve para quitar el amargor del café.
 '''Transformaciones operadas en los últimos años '''
''Garia: 1935garrenean 80 edo 100 anega gari jasotzen ziren; 1950 garrenean asi zen gutxitzen, gazteak lantegieta- rako bidea artu zutenean; 1978garrenean «arostondo» zen azkeneko baserria et azkeneko urtea garia eren zuena. ''
''Ogia: 60garren urte-amarrekuan etxerako ogia egiteari ''utzi egin zioten; saltzeko ogia egiten duten bi baserri baino ez daude.
''Tomatea: Tomate landaraik eztet ezautu Elosun, paraje otsa da. Nik 8 urte neuskala (1922) tomatia Bergaran eo Azpeittin erosten zan botellatan sartzeko. Tomatia egosi, pa- sau, botelletan sartu, botellan kortxua lotzeko ilobalia erabil- tze zan, ta baño marian egosten zien. Kilua iru txakur aun- dittara allatu zanjan, ezingo zala geixau enbotellau, karua urtetzen zebalako. Geroago tomatiai autsak botatzen zit- zaien, ta lotu bearrik etzeon ta baño maria be ez. Orain, tomatia, piparrak ta atuna enbotatu eitten die kristalezko '' ''fraskotan sartu ta baño manan egosten die. ''
''Patata: Baratzan pusketa batian patatia sartzen zan «lurpeko-tontua» deitzen jakon; nere aittak etzeban patataik jaten, txerrixai eo ganaduei emoten jakuen; geuk ikasi gen- dun patatia gertauta jaten. Oiñ patata gabe ez giñake pa- sauko. ''
''Letxuga: Letxuga-azixa baratzan botata artze zan, ensa- ladan jateko binagria ta azukarrakin; beandugo ikasi dou '' ''gatza, olixua ta binagriakin jaten. ''
''Azelgak: Azelgaik ez dou ezautu ortuan, oiñ urte gutxirar- te. ''
Tomate: Mi informante de 74 años, cuando ella tenía 8 años (1922), no conocía la planta del tomate. El tomate lo compraban en Bergara o Azpeitia para embotellarlo. Cuando el kilo de tomate subió a 0.30 céntimos pensaron que no podrían seguir embotellando porque resultaba caro. Ahora el tomate, los pimientos y el atún se embotan en frascos de cristal, se cuecen al baño maría y se guardan en las kutxas del desván.
Patata: En la huerta se sembraba patata ''lurpeko tontua ''(el tonto de bajo tierra). Mi padre no la comía; se les daba a los cerdos o al ganado. Nosotros aprendimos a prepararla y comerla. Hoy es imprescindible.  Acelgas: Yo no las he conocido en la huerta hasta hace unos años.
les daba Lechuga: Se echaba la semilla en la huerta y la comíamos en ensalada con vinagre y azúcar; más tarde hemos aprendido a los cerdos o al ganado. Nosotros aprendimos a prepararla comerla con sal, vinagre y comerla. Hoy es imprescindibleaceite.
AcelgasVainas: Yo no las he conocido en En la huerta hasta hace unos añosse recogían vainas así como alubias rojas, blancas y habas.
Lechuga: Se echaba la semilla en la huerta y la comíamos en ensalada con vinagre y azúcar; más tarde hemos aprendido a comerla con sal, vinagre y aceite. Vainas: En la huerta se recogían vainas así como alubias rojas, blancas y habas.
== '''Comodidades en la vida actual =='''
''Elosuko Biztanleen akorduan Benta Baserria izan da auzoko gizarte-bizitzaren ardatz eta gertze-leku. Bertan, estankoa, taberna eta jatetexea zeuden. ''
''Estankoa Emeterio Gabilondo oraingo jabearen aitona hil zenean utzi zuten, 1922garrenean, taberna eta jatetxearekin 1968 urtean itxi arte jarraituz. ''
''Tabakorriaz, puruez, zigarro-paperaz, eta poxpoloez gainera abarketak, koltxoiak josteko haria, tomate eta pipar-'' ''poteak, botella kanikadunetan zetorren limonada, ogia eta zakuko pikoak saltzen zituzten; piko hoiek ume guztiek erozten zituzten igandeetan, txanpon baten jabe izanez gero. ''
''Bentako bazkariak onako hauek izan ohi ziren: baba-sopa, babarrunak, arrautzak txorixo edo urdaiazpikoarenkin, oilazkoak erreta naiz saltzan, eta makailoa gehienetan saltsa berdetan. Makailoa bigundu bai, bainan gezatu ez zen egiten; gazirik jaten ''zan.
Las comidas que servían: sopa de alubias, alubias, huevos con chorizo o jamón, pollos asados o en salsa; nunca faltaba el bacalao generalmente en salsa verde. El bacalao se ablandaba pero no se desalaba, se comía salado.
== '''San Andres Kooperatiba =='''
1963garrenean sortu zen, 15x8 luze-zabaleko, Azkoiti-parteko tegi baten, Bega baserriaren lurretan.
Cooperativa del campo San Andres: Se fundó en 1963. Es un edificio de 15x8 m. en la parte que corresponde a Azkoitia en terrenos del caserío Bega. Se constituyó con 16 socios y cada familia aportó 6.000 ptas. Funciona con cartilla, se paga al contado y a final de ano los beneficios se reparten entre los socios; hasta ahora todos los años ha habido beneficios. Cumple las funciones de la tienda de ultramarinos. Lo que no ha habido en Elosua, ni antes ni ahora, es carnicería ni pescadería.
<p style="text-align: right;">''Memoria redactada por Miren Goñi '' </p>
{{DISPLAYTITLE: La alimentación en Elosua-Bergara (Gipuzkoa)}} {{#bookTitle:Alimentación doméstica en Vasconia|Alimentacion_domestica_en_vasconia}}
127 728
ediciones