127 728
ediciones
Cambios
sin resumen de edición
Heriotzaren aurretiko errituen artean, Eukaristiaren eta Oliaduraren sakramentuak nabarmentzen dira; Penitentziarekin batera, eliza katolikoak horiek agintzen dizkie larriki gaixo dauden kristau guztiei.
Hilzorian dagoenari emandako Eukaristiari Biatikoa «Biatikoa» edo Biderakoa «biderakoa» deitzen zaio; izen horren jatorrizko esanahia «biderako elikadura» da. Hori hartzeak hildakoak heriotzaz haraindi dagoen bizitzara iristeko ibili beharreko bideari egiten dio erreferentzia.
== Izenak ==
Gaixoari bi sakramentuak batera ematen zitzaizkionean ''últimos sacramentosÚltimos Sacramentos'' deitzen zieten gaztelaniaz, eta ''derniers sacrementsDerniers Sacrements'' frantsesez.
Euskaraz, horiek izendatzeko hitzik erabiliena ''Elizakoak / , Eleizakoak'' da, euskaraz mintzo den penintsulako eremu ia osoan jasoa.
Euskal Herri kontinentalean zabalduago dago ''Sakramenduak'' «Sakramenduak» hitza (''Azken Sakramentuak'', ''Erien Sakramendua'' edo ''Hilen Sakramendua)'', (Lekunberri-NB, Beskoitze, Sara-L, Urdiñarbe-Z). ''Ostia Saindua'' formula ere jaso da (Lekunberri-BN), Sakramentu «Sakramentu» hitzaren metonimia gisa.
== Azken sakramentuak Sakramentuak jasotzea ==
Ohikoa zen apaizak aurretik bisitatzea gaixoa, sakramentu hauetarako prestatzeko eta haren bekatuen aitormena entzuteko. Bisita horretan, gaixoarekin eta haren familiako kideekin adosten zuen Biatikoaren eta Oliaduraren eguna eta ordua. Eskuarki, «azken sakramentuak» «Azken Sakramentuak» deitutakoak bere ahalmenak ondo erabiltzeko gauza zenean jasotzen zituen gaixoak. Kasu batzuetan, gaixoak berak eskatzen zuen apaiza berarengana etortzea, hark Jainkoarekin adiskidetu zezan eta azken laguntza espiritualak eman ziezazkion.
=== Apaizari eta medikuari abisuak ===
Populaketa horiek prozesio-eredu bat eskaintzen dute Biatikoarekin, jarraibide hauei jarraituz: herria elizara deitua da kanpaiak jota. Elizatik, Biatikoaren prozesioa abiatzen da; parte-hartzaileek kandelak eramaten dituzte eskuetan; kasu batzuetan, herriko kofradiek parte hartzen dute, beren zutoihalekin; gaixoaren etxera iritsitakoan, segizioa kanpoan geratzen da, apaiza, familiako kideak eta pertsonarik hurrekoenak gaixoaren gelara sartzen diren bitartean; gaixoari Biatikoa eman ondoren, prozesioa elizara itzultzen da.
Bestelako eredu bat ageri da populaketa sakabanatuko herrixka eta herrietan. Horietan, garrantzi berezia du gaixoaren etxean Biatikoari egiten zaion harrerak. Familiako burua, gizon zein emakume, eskuetan kandela piztuak dituela, etxeko atera irteten da, aldareko Sakramentua (''Gure Jauna'')'' ''dakarren apaizari harrera egitera; gero gaixoaren gelara eramaten du.
=== Oliadura ===
{{DISPLAYTITLE: III. BIATIKOA ETA OLIADURA. Azken Sakramentuak}} {{#bookTitle:Heriotz Ohikuneak Euskal Herrian|Ritos_funerarios_en_vasconia/eu}}
