Cambios

Saltar a: navegación, buscar

MATANZA DOMESTICA DE ANIMALES/eu

2735 bytes eliminados, 09:27 5 feb 2018
sin resumen de edición
Etxean sakrifikatutako abereak txerria, arkumea eta ardia, ahuntza, eskortako hegaztiak eta untxiak izan dira. Gutxiagotan, abere handiagoak, hala nola txahalak, behiak eta zaldiak.
=== Gizentzea =Txerri-hiltzea ==
Txerria landako edo baratzeko produktuekin gizentzen Tradizionalki, etxeko hiltze ohikoena txerriena izan da, eskualdearen arabera: arbia, erremolatxa, patata, babak, aza, artoa, gari-zahia eta abar. Batzuetan elikadura horri artirina edo zahia zeukaten egoskariak gehitzen zitzaizkionBaskoniako eskualde guztietan.
=== Hiltzearen garaia eta sinesmenak. Azeguna === TxerriDuela hogeita bost urte arte, txerri-hiltzea udazkeneko eta neguko hilabete hotzetan egiten da. San Martin jaia, azaroaren 11, egun seinalatua da lan horretarako, Arabako esaldi herrikoiaren arabera: ''«Por San Martín sal del cortín»'' («San Martin egunez, irten ukuilutik»). Nafarroako eremurik hegoaldekoenean, hiltzea urtarrilean eta otsailean egiten da batez ere. === Sakrifizioa. TxerriBaskoniako landa-hiltzea === Hiltzearen eguna finkatu eremuetako etxe eta gero, ondorengo lan gogorretan erabiliko diren elementu guztien erosketa edo hornidura egiten familia gehienetako jarduera komuna izan da. Ahaideei eta auzokideei abisatzen zaie. Hiltzeak dakartzan zeregin ugarien ondorioz, ezinbestekoa da horien laguntza eta lankidetza, hala gizonena nola emakumeena.  === Erreskaldatzea === Behin odolustuta, larruazala erretzen zaio. Arabako leku halako moldez non herri askotan, hankak eta belarriak ebakitzen zaizkio aurretik. Belarrietako hutsuneak eta odolustu deneko zauria trapu zuri batekin edo lastoa sartuta estaltzen dira, errautsik txerririk hiltzen ez sartzeko. === Hustea === Aberea erreskaldatu eta garbitu ondoren, ireki egiten da, barrutik husteko, ''tripie'' ''askatu'' (Bermeo-B). Horretarako, eskailera batetik edo horretarako prestatutako kako batetik zintzilik jartzen da, eta kanalean zabaltzen da labana batekin edo ''poadera'' batekin (Elo-N). Aurretik, uzkia itxi zaio, zuten etxeak ''cularpobreak'' (Galdames-B) === Hoztea eta uztea === Behin erraiak atera eta hustuta, ur hotzarekin eta trapu fin batekin garbitzen da barrua. Leku askotan, oihal hori lihozkoa izaten zirela esaten zen, ''ehunezko'' (Zeanuri-B). Ondoren, leku fresko batean jartzen da zintzilik, beste animalien (txakurrak, katuak edo saguak) irismenetik kanpo, eta utzi egiten da hurrengo egunera arte; hurrengo egunean, zatikatu egingo da. Aireztatzeko eta hobeto lehortzeko, irekita eusten daalderantziz, makila edo taket batzuk zeharka kokatuta, erraiak ateratzeko sabelean egindako zuloa baliatuta horretarako. === Pisatzea eta zatikatzea === Garbituta eta hoztuta, animalia kanalean pisatzen da, haren salneurria kalkulatzeko eta zehazteko zenbat egunetan egon beharko duten urdaiek eta urdaiazpikoek adoboan. === Hestebeteak === Hiltzearen ondoko bigarren edo hirugarren egunean prestatzen dira, odolkia izan ezik, odolkia odola fresko dagoela egiten baita. Eskuarki, gehien prestatzen diren hestebeteak odolkiak eta txorizoak edo lukainkak diratxerri gehiago sakrifikatu, orduan eta emakumeek izaten dute horiek egiteko ardura. Gizonaren parteaberats-hartzea urria da. Batzuetan, emakumeei laguntzen diete okela txorizoetarako zatikatzen, janaria txikitzeko makina abian jarrita. === Hiltzearen garaiko opariak === Hiltzea dela-eta, auzokideei eta ahaideei odolkiak eta txerriaren beste zati batzuk ematen zaizkie opari. Kortesiazko ekintza bat da, eta auzokidetasunaren edo ahaidetasunaren hurbiltasun fisikoaz harago doan harremana eta lotura adierazten du. ''«Odolosteak ordeaz» ''bizkaierazko esaldiak adierazten du opari hori aurrez ezarritako truke baten parte dela.ospe handiagoa zuten etxeek:
== Ardiak eta arkumeak. Ardikiak ==
127 728
ediciones