Diferencia entre revisiones de «Resumen Agricultura en vasconia/eu»

Revisión actual del 08:33 19 jul 2019

Otros idiomas:

Nekazaritza Euskal Herrian Etniker Euskalerria Taldeek egindako ikerketa etnografiko baten emaitza da. Lana Ander Manterolaren zuzendaritzapean egin da. Liburuki hau On José Miguel de Barandiaranek diseinatu eta abiarazitako Atlas Etnografikoa lanari batu zaion zortzigarren ekarpena izan da. Honezkero, honako liburukiak argitaratu dira: Etxeko elikadura (1990), Haur jolasak (1993), Heriotza ohikuneak (1995), Jaiotzatik ezkontzara arteko ohikuneak (1998), Abeltzaintza eta ar tzaintza (2000), Herri medikuntza (2004) eta Etxea eta familia Euskal Herrian (2011).

Atlas Etnografikoak Euskal Herriko giza taldeak ditu aztergai, askotariko adierazpenetan; era berean, kultura tradizionala aintzat hartzen du, XX. mendetik XXI. mendera arte erregistratu izan den legez, bai eta egindako eraldaketak ere. Landa-azterketa Euskal Herriko lurraldean egin da, Europako mendebaldean, Aturri ibaiaren (iparraldean) eta Ebro ibaiaren (hegoaldean) artean zabaltzen den esparruan. Batetik, Estatu espainiarrean bildutako administrazio politiko bik osatzen dute (Euskal Autonomia Erkidegoa eta Nafarroako Foru Erkidegoa), eta, bestetik, Pirinio Atlantikoetako departamendu frantsesaren zati batek. Guztira, 20 531 km²-ko azalera du, eta 3 199 042 biztanle ditu (2016ko erroldako datuak).

Landa-lana 2003. eta 2004. urteetan egin zen, 56 udalerritan; udalerriak honela daude banatuta lurraldeen arabera: Araba (14), Bizkaia (13), Gipuzkoa (7), Nafarroa (16) eta Euskal Herri kontinentala (6). Inkestak egiteko udalerriak hautatzeko, lurraldearen eskualde-aniztasuna hartu da aintzat. Erabilitako galdera-sorta etnografikoa Barandiaranek 1974. urtean argitaratutako Guía para una encuesta etnográfica lanean dago jasota, eta nekazaritza-ustiapenari dagokion bosgarren ataleko 1etik 35erako galderei dagokie. Lana bera eta idazketa Labayru Fundazioko Etnografia Arloan egin da. Edukia nekazaritza-arloari buruzko landa-azterketan eskuratutako datuetan oinarritzen da. Aurrez argitaratutako liburuki batzuen osagarri da, besteak beste, abeltzaintza eta ar tzaintza eta etxea eta familia jorratzen dituzten lanena; izan ere, hirurek nekazaritza eta abeltzaintza giroko bizimoduaren gaineko ikuspegi osoago bat eskaintzen dute.

Liburuki hau 20 kapitulutan dago egituraturik. Lehenengoak nekazaritzari buruzko zenbait gogoeta orokor jasotzen ditu. Bigarrenak nekazaritza-paisaia desberdinen ikuspegia eskaintzen du, eta hirugarrenak laborantzarako zer lur mota dauden azaltzen du. Gero, laborantza-aldiak eta ilargiari zer-nolako indarra egotzi izan zaion aztertzen da. Gainera, laboreak soro mota desberdinetan nola banantzen diren eta soroen txandakatzea nola egiten den ere lantzen da, bai eta nekazaritzaegutegia, haziei buruzkoak, luberritzea, lurraren prestaketa eta horretarako erabiltzen diren ongarri organikoak eta kimikoak ere. Kapitulu batek laboreen aniztasunaz eta landare-espezieen ereite edo landatzeaz dihardu; bertan, desberdindu egiten dira gizakia edo abereak elikatzera bideratutakoak eta laborantza industrialera zuzendurikoak. Xeheki aztertzen dira zer zainketa egiten diren landareak egoki hazteko. Ondorengo kapitulu baten xedea da aztertzea bilketa nola egiten den, eta tradizioan zer metodo erabili izan den kontserbaziorako.

Bestalde, kapitulu bat eskaini zaio belarrari, eta hura aprobetxatzeko dauden moduak azaltzeko; era berean, makineria berriak arlo horretan ekarri dituen aldaketak ikusteko atal bat dago. Frutaarbolak ere aztergai dira lanean, bai eta horien landaketa eta zaintza, txertatzea, inaustea, bilketa eta aprobetxamendua ere. Olibondoari eta mahatsondoari bereizitako trataera bat eman diogu, Euskal Herriaren hegoaldean daukan garrantzia dela-eta. Bi kapitulutan ikertzen da haien laborantza eta olioaren eta ardoaren ekoizpena isurialde mediterraneoan, eta txakolinarena eta sagardoarena, isurialde atlantikoan. Lihoaren eta kalamuaren hazkuntza ere berariaz landu dugu kapitulu batean, iraganean etxerako autohornikuntzarekin lotutako ekoizpenak zirenez gero.

Hurrengo kapituluen multzoan, lehenik, errepaso zabal bat egiten zaie nekazaritza-lanak egiteko lanabes eta tresnei, bai eta eskulanari ere. Animalien indarrak iraganean zer garrantzi zeukan jorratzen da gero, eta kapitulu bat eskaintzen zaio animalien garraioari. Azken zatiak, berriz, nekazaritzaren mekanizazioaz dihardu.

Beste kapitulu bat norbere ekoizpenaren aprobetxamenduari eta nekazaritza-produktuen merkataritzari eskaintzen zaie, eta beste bat lurren jabetza-erregimenari. Bukatzeko, iraganean nekazaritzarekin lotutako sinesmen eta errituei buruz hitz egiten da.

Hala liburuki honek nola aurrekoek sarrera gisako kapitulu bat daukate. Bertan, proiektua eta lanaren metodologia azaltzen dira, eta ingurumenari eta gizakiari buruzko datuak, inkestak egin diren udalerriei buruzko datu geografikoak eta bibliografia ematen dira. Bestalde, aurkibide tematikoa, analitikoa eta ilustrazioen, argazki-kredituen eta marrazkien aurkibidea ere jasotzen dira kapitulu horretan.

@@ Línea 2: / Línea 2: @@
 ''Nekazaritza Euskal Herrian ''Etniker Euskalerria Taldeek egindako ikerketa etnografiko baten emaitza da. Lana Ander Manterolaren zuzendaritzapean egin da. Liburuki hau On José Miguel de Barandiaranek diseinatu eta abiarazitako ''Atlas Etnografikoa ''lanari batu zaion zortzigarren ekarpena izan da. Honezkero, honako liburukiak argitaratu dira: ''Etxeko elikadura ''(1990), ''Haur jolasak ''(1993), ''Heriotza ohikuneak ''(1995), ''Jaiotzatik ezkontzara arteko ohikuneak ''(1998), ''Abeltzaintza eta ar tzaintza ''(2000), ''Herri medikuntza ''(2004) eta ''Etxea eta familia Euskal Herrian ''(2011).
-Atlas Etnografikoak Euskal Herriko giza taldeak ditu aztergai, askotariko adierazpenetan; era berean, kultura tradizionala aintzat hartzen du, XX. mendetik XXI. mendera arte erregistratu izan den legez, bai eta egindako eraldaketak ere. Landa-azterketa Euskal Herriko lurraldean egin da, Europako mendebaldean, Aturri ibaiaren (iparraldean) eta Ebro ibaiaren (hegoaldean) artean zabaltzen den esparruan. Batetik, Estatu espainiarrean bildutako administrazio politiko bik osatzen dute (Euskal Autonomia Erkidegoa eta Nafarroako Foru Erkidegoa), eta, bestetik, Pirinio Atlantikoetako departamendu frantsesaren zati batek. Guztira, 20 531 km2-ko azalera du, eta 3 199 042 biztanle ditu (2016ko erroldako datuak).
+Atlas Etnografikoak Euskal Herriko giza taldeak ditu aztergai, askotariko adierazpenetan; era berean, kultura tradizionala aintzat hartzen du, XX. mendetik XXI. mendera arte erregistratu izan den legez, bai eta egindako eraldaketak ere. Landa-azterketa Euskal Herriko lurraldean egin da, Europako mendebaldean, Aturri ibaiaren (iparraldean) eta Ebro ibaiaren (hegoaldean) artean zabaltzen den esparruan. Batetik, Estatu espainiarrean bildutako administrazio politiko bik osatzen dute (Euskal Autonomia Erkidegoa eta Nafarroako Foru Erkidegoa), eta, bestetik, Pirinio Atlantikoetako departamendu frantsesaren zati batek. Guztira, 20 531 km<sup>2</sup>-ko azalera du, eta 3 199 042 biztanle ditu (2016ko erroldako datuak).
-El trabajo de campo se realizó en los años 2003 y 2004 en 56 localidades distribuidas por Álava (14), Bizkaia (13), Gipuzkoa (7), Navarra (16) y Vasconia continental (6). Para la selección de las poblaciones encuestadas se ha atendido a la diversidad regional del territorio. El cuestionario etnográfico utilizado figura en la ''Guía para una encuesta etnográfica'', publicada por Barandiaran en 1974, y corresponde a los datos recogidos como respuesta de las preguntas 1 a 35 del apartado quinto sobre explotación agrícola. La redacción y elaboración de la obra se han llevado a cabo en el Departamento de Etnografía de Labayru Fundazioa. Su contenido se basa en los datos obtenidos de la investigación propia de campo referida al mundo agrícola, que se complementa con otros volúmenes anteriores dedicados a la ganadería y el pastoreo, y a la casa y la familia, ya que los tres ofrecen una visión de conjunto del modo de vida agrícola-ganadero.
+Landa-lana 2003. eta 2004. urteetan egin zen, 56 udalerritan; udalerriak honela daude banatuta lurraldeen arabera: Araba (14), Bizkaia (13), Gipuzkoa (7), Nafarroa (16) eta Euskal Herri kontinentala (6). Inkestak egiteko udalerriak hautatzeko, lurraldearen eskualde-aniztasuna hartu da aintzat. Erabilitako galdera-sorta etnografikoa Barandiaranek 1974. urtean argitaratutako ''Guía para una encuesta etnográfica ''lanean dago jasota, eta nekazaritza-ustiapenari dagokion bosgarren ataleko 1etik 35erako galderei dagokie. Lana bera eta idazketa Labayru Fundazioko Etnografia Arloan egin da. Edukia nekazaritza-arloari buruzko landa-azterketan eskuratutako datuetan oinarritzen da. Aurrez argitaratutako liburuki batzuen osagarri da, besteak beste, abeltzaintza eta ar tzaintza eta etxea eta familia jorratzen dituzten lanena; izan ere, hirurek nekazaritza eta abeltzaintza giroko bizimoduaren gaineko ikuspegi osoago bat eskaintzen dute.
-Este volumen está estructurado en 20 capítulos, de los que el primero contiene unas consideraciones generales sobre la agricultura. El segundo ofrece una visión de conjunto de los distintos paisajes agrarios y el tercero, las distintas clases de tierras con que cuentan para los cultivos. Más adelante se abordan los periodos de cultivo, la influencia atribuida a la luna, la distribución de los cultivos en los distintos tipos de heredades, la rotación de los mismos, el calendario agrícola, lo relativo a las semillas, la roturación de la tierra y su preparación con un apartado dedicado a los abonos orgánicos y los fertilizantes químicos. Un capítulo trata de la diversidad de cultivos, la siembra o plantación de las distintas especies vegetales, diferenciando los destinados a la alimentación humana, ganadera y los cultivos industriales. Se analizan los cuidados a los que son sometidos para garantizar su correcto crecimiento. En un capítulo posterior se abordan la recolección y los métodos tradicionales de conservación.
+Liburuki hau 20 kapitulutan dago egituraturik. Lehenengoak nekazaritzari buruzko zenbait gogoeta orokor jasotzen ditu. Bigarrenak nekazaritza-paisaia desberdinen ikuspegia eskaintzen du, eta hirugarrenak laborantzarako zer lur mota dauden azaltzen du. Gero, laborantza-aldiak eta ilargiari zer-nolako indarra egotzi izan zaion aztertzen da. Gainera, laboreak soro mota desberdinetan nola banantzen diren eta soroen txandakatzea nola egiten den ere lantzen da, bai eta nekazaritzaegutegia, haziei buruzkoak, luberritzea, lurraren prestaketa eta horretarako erabiltzen diren ongarri organikoak eta kimikoak ere. Kapitulu batek laboreen aniztasunaz eta landare-espezieen ereite edo landatzeaz dihardu; bertan, desberdindu egiten dira gizakia edo abereak elikatzera bideratutakoak eta laborantza industrialera zuzendurikoak. Xeheki aztertzen dira zer zainketa egiten diren landareak egoki hazteko. Ondorengo kapitulu baten xedea da aztertzea bilketa nola egiten den, eta tradizioan zer metodo erabili izan den kontserbaziorako.
-Se dedica un capítulo a la hierba y su aprovechamiento, registrándose los cambios introducidos con la nueva maquinaria. Los árboles frutales, su plantación y cuidados, el injertado, la poda, la recolección y el aprovechamiento de la fruta son también objeto de estudio.El olivo y la vid han merecido un tratamiento independiente dada la importancia que tienen en la zona meridional de Vasconia. En sendos capítulos se estudia su cultivo y la producción de aceite y vino en la vertiente mediterránea y de ''txakoli ''y sidra en la atlántica.El cultivo del lino y del cáñamo como producciones ligadas al autoabastecimiento de la casa en tiempos pasados son analizados en un capítulo propio.
+Bestalde, kapitulu bat eskaini zaio belarrari, eta hura aprobetxatzeko dauden moduak azaltzeko; era berean, makineria berriak arlo horretan ekarri dituen aldaketak ikusteko atal bat dago. Frutaarbolak ere aztergai dira lanean, bai eta horien landaketa eta zaintza, txertatzea, inaustea, bilketa eta aprobetxamendua ere. Olibondoari eta mahatsondoari bereizitako trataera bat eman diogu, Euskal Herriaren hegoaldean daukan garrantzia dela-eta. Bi kapitulutan ikertzen da haien laborantza eta olioaren eta ardoaren ekoizpena isurialde mediterraneoan, eta txakolinarena eta sagardoarena, isurialde atlantikoan. Lihoaren eta kalamuaren hazkuntza ere berariaz landu dugu kapitulu batean, iraganean etxerako autohornikuntzarekin lotutako ekoizpenak zirenez gero.
-El siguiente conjunto de capítulos se dedica a los aperos y herramientas necesarios para desempeñar la actividad agrícola y la mano de obra. Se trata sobre la importancia de la fuerza animal en tiempos pasados, con un capítulo dedicado al transporte animal. El último apartado aborda la mecanización de la agricultura.
+Hurrengo kapituluen multzoan, lehenik, errepaso zabal bat egiten zaie nekazaritza-lanak egiteko lanabes eta tresnei, bai eta eskulanari ere. Animalien indarrak iraganean zer garrantzi zeukan jorratzen da gero, eta kapitulu bat eskaintzen zaio animalien garraioari. Azken zatiak, berriz, nekazaritzaren mekanizazioaz dihardu.
-Un capítulo más se dedica al aprovechamiento de la producción propia y el comercio agrícola y otro al régimen de propiedad de la tierra. El volumen concluye con las creencias y ritos vinculados en tiempos pasados a la agricultura.
+Beste kapitulu bat norbere ekoizpenaren aprobetxamenduari eta nekazaritza-produktuen merkataritzari eskaintzen zaie, eta beste bat lurren jabetza-erregimenari. Bukatzeko, iraganean nekazaritzarekin lotutako sinesmen eta errituei buruz hitz egiten da.
-Tanto este tomo como los anteriores cuentan con un capítulo introductorio que explica el proyecto y metodología de la obra, así como apartados sobre el medio natural y humano, los datos geográficos de las localidades encuestadas, la bibliografía, e índices temático, analítico, de ilustraciones, y de los créditos fotográficos y de los dibujos.
+Hala liburuki honek nola aurrekoek sarrera gisako kapitulu bat daukate. Bertan, proiektua eta lanaren metodologia azaltzen dira, eta ingurumenari eta gizakiari buruzko datuak, inkestak egin diren udalerriei buruzko datu geografikoak eta bibliografia ematen dira. Bestalde, aurkibide tematikoa, analitikoa eta ilustrazioen, argazki-kredituen eta marrazkien aurkibidea ere jasotzen dira kapitulu horretan.
-{{DISPLAYTITLE: Resumen}} {{#bookTitle:Agricultura en Vasconia | Agricultura_en_vasconia}}
+{{DISPLAYTITLE: Laburpena}} {{#bookTitle:Nekazaritza Euskal Herrian|Agricultura_en_vasconia/eu}}