Revisión del 13:37 12 nov 2019

- Arabako isurialde mediterraneoa: segatzea, garraiatzea, eultzitzea, haizatzea, alearen eta lastoaren biltegiratzea; gaur egungo uzta-biltzea eta fardo-egitea
- Nafarroako isurialde mediterraneoa: segatzea, garraiatzea, eultzitzea, haizatzea, alearen eta lastoaren biltegiratzea; gaur egungo uzta-biltzea eta fardo-egitea
- Isurialde atlantikoa: segatzea; eultzitzea, gari-jotzea; haizatzea, gari-garbitzea; biltegiratzea
- Zerealaren gaur egungo uzta-bilketa

Artoa

Barazkiak, ortuariak

- Indaba, babarruna eta baina
- Baba
- Ilarra
- Txitxirioa eta dilista

Lur azpiko barazkiak

- Patata
- Zainzuria
- Porrua; tipula; eta baratxuria

Aireko barazkiak

Aziendarentzako laboreak

Zerealak

Bazka-barazkiak

- Arbia
- Erremolatxa
- Kuia
- Patata

Kontserbazioa

Irin-errotak, errotak

Sarrera

Errota motak

Errotak inkesta egindako herrietan

- Araba
- Bizkaia
- Gipuzkoa
- Nafarroa

Erroten gainbehera

Irin-errota baten osagaiak

Ehotzea

Errotaren egutegia

Auzoko edo herriko errotak

VII. BELARRA ETA BESTE BAZKA BATZUK

Belarra kultura tradizionalean

Belardien sorrera eta mantentzea

- Ixtea, luberritzea eta landatzea
- Mantentzea

Aprobetxamendua

- Artzaintza
- Segatzea berdean
- Belar-ontzea

- - Segatzea
  - Lehortzea
  - Biltzea eta garraiatzea
  - Biltegiratzea
  - Kontsumoa
  - Belar-metak

Aldaketen hasiera

1960ko hamarkadako eraldaketa

Siloratzea

Segatze mekanikoa

Lehen traktoreak

Fardo-egitea

Mekanizazio progresiboa

Belar-biltzearen mekanizazioa

Mekanizazioari lotutako abeltzaintzako aldaketak

Belar ekoizpenaren hazkundea

Azken aldaketak behien elikaduran

Abeltzaintzaren krisiarekin lotutako eraldaketak

Belarraren laborantza alderdi mediterraneoan

Beste bazka batzuk

Alderdi atlantikoa

Alderdi mediterraneoa

VIII. LIHOAREN ETA KALAMUAREN LABORANTZA

Lihoaren antzinako laborantza

Lihoa nekazaritza paisaian

Laborantzako lursailak

Liho motak eta ereiteko aroa

Lantze-prozesua

Ateratzea eta beratzea

Garramaketa, azkarbaketa

Lihoa uretaratzea

Albainuen tratamendua, lihogintza

Linarriketa

Garban jotzea, trankaketa

Saretzea, suasketa

Ezpataz jotzea

Kardatzea, txarrasketa

Irutea, harigintza

Gorua. Goruetan

Ardatza

Matazak egitea

Egozketa

Harilketa

Ehungintza

Kalamua

Espartzua

FRUTA ARBOLAK. OLIBONDOA ETA MAHATSONDOA

IX. FRUTA ARBOLEN LABORANTZA

Sarrera

Fruta arbolen laborantza

Isurialde mediterraneoa

Isurialde atlantikoa

Arbolak landatzea eta erostea

Txertatzea, eztitzea

Ardurak

Frutaren bilketa, kontserbazioa eta aprobetxamendua

X. OLIBONDOAREN ETA MAHATSONDOAREN LABORANTZA

Olibondoa

Oliba-eremuak

Landaketak

Landatzen diren aldaerak

Ardurak

- Inausketa

- - Aroa
  - Tresnak

- Inausteko modua
- Olibondoen fruituen erabilera eta destinoa
- Lanketa eta aitzurketa

- - Aroa
  - Esku lana eta zamari lana
  - Lan mekanizatua

- Ongarritzea eta ureztatzea

- - Ongarritzeko aroa
  - Ongarri motak
  - Ongarritzeko moduak
  - Ureztatzea

- Izurriak eta tratamenduak

- - Negukoak
  - Udaberrikoak
  - Udakoak

Birlandaketak

Mahatsondoa

Aurrekari historikoak

Mahatsondoaren laborantza tradizionala isurialde mediterraneoan

- Aldaerak
- Goldaketa
- Landaketa
- Inausketa
- Txertaketa
- Lehenengo kimaketa
- Ongarritzea
- Bigarren kimaketa
- Fruituaren eraketa
- Izurriak
- Beste lan batzuk

Mahatsondoaren gaur egungo laborantza isurialde mediterraneoan

- Lursailaren prestaketa
- Lurren analisia
- Mahatsondo zaharra erauztea eta birlandatzea
- Mahatsondo motak
- Landatzeko lanak
- Landatzeko prozedurak
- Landatzeko ardurak

- - Txertoa
  - Inausketa
  - Ongarritzea eta ureztatzea
  - Lanketa eta aitzurketa
  - Belar-hiltzaileen erabilera
  - Tratamenduak
  - Izurriak

Mahatsondoaren laborantza isurialde atlantikoan. Txakolina

- Mahatsondoren laborantza tradizionala
- Mahats-parra
- Mahatsondoa zaintzeko lanak

XI. OLIOAREN, ARDOAREN, TXAKOLINAREN ETA SAGARDOAREN EKOIZPENA

Olioa

Oliba-bilketa

- Aroa
- Modua

Olibaren garbiketa

Oliba-olioa egitea

- Aroa
- Olibak entregatzea eta pisatzea. Biltegiratzea
- Ehotzea
- Tobera
- El sinfín
- Errota
- Las batidoras
- Kutxa
- Prentsa
- El cuarto del huesillo
- Oliba-terreinak
- Los infiernillos
- Olioaren banaketa
- Beste erabilera batzuk: xaboia eta cerato

La Equidad errotaren zaharberritzea, Moreda (A)

Oliba-erroten sailkapena

- Trujales (oliba-errotak) a sangre
- Oliba-errota hidraulikoak
- Gasolina-motorra duten oliba-errotak
- Oliba-errota elektrifikatuak

Eranskina: Moredako (A) antzinako oliba-errotak

Retén de la Iglesiako oliba-errota

Tomás Laguardiako oliba-errota

Ardoa

Mahats-biltze tradizionala isurialde mediterraneoan

- Ardoa egitea

- - Etxean egiteko modu tradizionala
  - Prozedura berriak
  - Ardoa egitea leize-upategietan

- Eraldaketak ardoetan

- Garapiteroa

Gaur egungo mahats-biltzea isurialde mediterraneoan

- Ardoa egitea upategi industrialetan
- Ardo beltz motak

- - Mazerazio karbonikoko sistema edo mahats-ale osoa
  - Sistema bordelesa. Metodo estutua, despalillado eta aletua

Beste edari batzuk

Txakolina

Mahats-biltzea, mahats-batzea

Prentsatzea: dolarea

Gaur egungo eraldaketak

Kontseilu arautzaileak eta sor-markak. Jatorri-izenak

Sagardoa

Aurrekari historikoak

Sagarra eta haren laborantza

Sagarrondoaren izurriak eta gaitzak

Sagardoa egitea. Sagardogintza

- Aldez aurreko ardurak
- Xehatzea
- Mazerazioa
- Prentsatzea
- Hartzitzea eta biltegiratzea
- Botilaratzea

Sagardoaren eraldaketak

- Azidotasuna
- Uhertzea
- Mehetzea
- Koloregabetzea edo margultzea
- Sagardoaren beste eraldaketa batzuk

Sagardoari lotutako jaiak eta adierazpen kulturalak. Sagardotegiak

Sagardotik eratorritako edariak

1. eranskina: Upategi kooperatibo baten arautzea

2. eranskina: Upelen fabrikazioa

TRESNAK ETA LANABESAK

XII. NEKAZARITZAKO ALTZARI TRADIZIONALAK

Lurra lantzeko lanabesak

Laiak

Aitzurra eta aitzur motak

- Horzbikoa
- Jorraia
- Aitzur luzea

Lurra lantzeko herrestatze-lanabesak

Goldea

Goldaketa Baskonia kontinentalean

- Nabarra
- Goldea
- Goldenabarra
- Adareta
- Urdamuturra
- Golde itzulkorra
- Golde nagusia

Goldaketa Baskonia penintsularrean

- Gipuzkoa eta Bizkaia

- - Nabarra edo lurra ebakitzeko hortza
  - Exa
  - Golde txikia. Golde nagusia

- Araba eta Nafarroa

Zokorrak puskatzeko lanabesak

Lurra xehatzeko eta berdintzeko lanabesak

Arrasteluak. Bahea

Area, are handia

Arralda. Hesia. Trapa. Narra

Alperra, arrabola

Ildoak irekitzeko lanabesak

Kultibadorea, lurra lantzeko makina

Markoa, markatzailea

Golde horzdunak

Itailak

Nabasaia. Lauhortza

Tragaz

Plane

Makatza

Grada

Segatzeko lanabesak

Igitaia, zerra

- Izenak
- Zoquetas

Dailua, sega, kodaina

- Izenak

Segak eta igitaiak zorrozteko lanabesak

Zorroztarria

Zenbait tresna zorrozteko lanabesa: geztera

Laborea eta belarra biltzeko lanabesak

Sardea

Bieldoa

Burdinazko sardea

Hortz okerreko sarde metalikoa. Sarde-aitzurra

Arpa

Arrastelua, eskubera

Eskuzko ardogilea

Makoa

Sastrakak garbitzeko lanabesak

Aihotza

Otasega

Belagoia

Simaurrarekin lan egiteko lanabesak

Garia eta artoa aletzeko lanabesak

Trailua, txibita

Ogia jotzeko harria

Narrak

Garia haizatzeko lanabesak

Allegadera

Haizatzeko pala

Galbahea

Haizatzeko makina

Arto-aletzailea. Artoa jotzeko astoa

Lekadunen aletzea

Egurra mozteko lanabesak

Aizkora

- Aho biko aizkora
- Zorroztea
- Ziria

Zerra. Zerrotea

- Trontza(-zerra)
- Arbola-moztea trontzaz
- Arpana. Egurra zerratzeko zerra
- Astoa

Frutak biltzeko lanabesak

Haga, kakoa

Matxardak

Mahatsondoak lantzeko lanabesak

Rejón, herrón

Aihotz handia. Tajamatasxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Kakoa. Corquetexxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Kimatzeko eta mahatsa biltzeko guraizeak

Garraiorako lanabesak

Garraioa bizkar gainean

- Antzadila. Velortoxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
- Kakola
- Sábanosxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx. Maniriak

Garraiorako lanabesak

- Otarrreak: saskia, zarea, zarana. Carpancho, cunacho. Espuertas y esportillosxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx. Otarria, otzarea
- Eskuzko angailak, angailak
- Orgatxoa

Eranskina: Almadiak

XIII. NEURRI-UNITATEAK

Sarrera

Giza gorputza, neurri-patroi

Luzera-neurriak

Luzera neurtzeko lanabesak

Azalera-neurriak

Pisu-neurriak

Pisatzeko lanabesak

Edukierako neurriak eta aleetarako lanabesak

Likidoen edukierako neurriak

Egurraren salmentarekin eta belarraren garraioarekin lotutako neurriak

Eraldaketak

Ekibalentziak

LAN INDARRA

XIV. NEKAZARITZAN ERABILITAKO ESKU-LANA ETA INDARRA

Giza indarra

Familiaren lan bateratua

Gizonarentzako egokiagoak diren lanak

Emakumearen parte-hartzea

Adin handiko pertsonen lanak

Morroia

Haurren lana

Auzokoen arteko elkarlaguntza

Aldikako langileen kontratazioa

Soldatapeko morroiaren doikuntza plaza publikoan

Sasoikako langileak, jornalariak

Trantsizioak

Lan-jantziak. Janzkerak

Gizonezkoen janzkera

Emakumeen janzkera

Oinetakoak

Animalien indarra

Behi-azienda. Uztartu

Zaldi-azienda

Asto-azienda

Gaur egun

Eranskina: Jornalarien lan-baldintzak eta jornalen prezioa aurreko mendeetan Vianan (N)

XV. ANIMALIEN BIDEZ GARRAIOA. GURDIA

Gurdia. Orga

Iparraldea: Sara, Donoztiri, Uhartehiri, Garazi, Liginaga

Nafarroa: Bera, Urdiain, Ameskoa, Agoitz, Artzibar eta Oroz-Betelu, Viana, San Martin Unx, Obanos, Muetz eta Ugar, Erronkaribar, Valtierra, Cárcar

Araba: Valderejo, Bernedo, Moreda, Abezia, Apodaka, Trebiñu eta Argantzon, Berganzo, Pipaón eta Erriberagoitia, Argandoña

Gipuzkoa: Berastegi, Beasain, Hondarribia, Elgoibar, Telleriarte, Zerain

Bizkaia: Gautegiz Arteaga, Abadiño, Zornotza, Bedaroa, Urduliz, Karrantza

Narra, lera

Iparraldea

Nafarroa

Araba

Gipuzkoa

Bizkaia

Uztarria

Idiak uztartzeko modua

Uztarriaren osagarriak

- Gurtedea
- Uztar-estalkia
- Zapak
- Hedeak

Zamarien uztarriak

Zaldi- eta asto-azienden uhalak eta tresnak

- Albarda, bastea, txalma eta manta
- Muturgainekoa eta begietakoak
- Collerónxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx, koilarra. Torrolloxxxxxxxxxxxxxxxxx
- Balancínxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Garraiorako tresnak

- Makoak
- Angailak, andak
- Anekak. Zakutoak. Astotzarak
- Beste elementu batzuk

XVI. NEKAZARITZAREN MEKANIZAZIOA

Sarrera

Mekanizazioa Arabako herri batean

Goldaketa eta haren bilakaera

Nekazaritzako lanabesen industrializazioa

Traktorearen agerpena

Nekazaritzako zikloan erabilitako lanabesak

Lurraren prestaketa

Ereintza

Laboreen mantentzea

Uzta

Isurialde mediterraneoa

Isurialde atlantikoa

Mekanizazioa gaur egun

Isurialde mediterraneoa

Isurialde atlantikoa

Makinak bazkidetzan eta jabetza kolektiboan

MERKATARITZA ETA JABETZA

XVII. NORBERARENTZAKO APROBETXAMENDUA ETA NEKAZARITZAKO MERKATARITZA

Hazien eta landareen erosketa. Haziak eta landareak

Gaur egun

Ongarrien erosketa. Ongarriak

Lanabesak norberak egitea

Lanabesen erosketa

Lanabesen konponketa

Nekazaritzako azokak eta feriak. Plaza. Azokak

Salmenta zuzena. Salmentak

Aparteko feriak. Feriak

Saltzaile ibiltarien zerbitzuak

Harategiko zerbitzuak

Ganadu feriak

Produktuen, kontratuen eta ordaintzeko baldintzen prestaketa

XVIII. JABETZA-ERREGIMENA. JABETZA KOMUNALA ETA JABETZA PRIBATUA

Jabetza komunala eta haren aprobetxamendua

Komunalen alokatzea

Mendi komunalaren beste erabilera batzuk

Erruki lurrak eta Erruki kutxa

Beren lurrak zuzenean ustiatzen dituzten jabeak

Beren lurrak maizterren bidez ustiatzen dituzten jabeak

Errentaren prezioa eta hura finkatzea

Espeziean edo diruz ordaintzea

- Ordain-modua
- Ordain-aroa

Egoera gaur egun

Jabetza komunalaren eta jabetza pribatuaren teilakatzea

Tiempo de derrotaxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Jabetza pribatuko arbolak lur komunalean

SINESMENAK ETA ERRITUAK

XIX. NEKAZARITZA BABESTEKO PRAKTIKAK ETA ERRITUAK

Soroen eta landareen babesa

Izurrien aurkako babesa

Basurdeen eta azkonarren aurkako babesa

Untxien aurkako babesa

Txorien aurkako babesa. Txorimaloa, txori-jagolea

Errituak eta praktika sinbolikoak: solstizioetako suak

San Joan Batailatzailearen festaren inguruko praktikak

Lurraren emankortasunarekin lotutako praktika batzuk

Santuen irudiak eta praktika magikoak

Maiatzeko zuhaitzaren ezarpena. Donilatxa

Landen eta hazien bedeinkapena

Gurutzeak bedeinkatu eta jartzea

Erramu bedeinkatuak

Landak bedeinkatzeko errituak

Haziak bedeinkatzea

Ekaitzen aurkako kanpai-joaldiak eta aroak. Santuen irudien leku-aldaketak

Kanpai-joaldiak

Bazkoz jasotako harritxoak

Elizatik edo ermitatik egindako aroak. Konjuruak

Santa Barbarari laguntza-eskeak

Santuen irudiak

Errogatibak, letaniak

San Markosen letaniak

Asentzioko errogatibak

Noizbehinkako errogatibak

Errogatibak santutegiei

Irudien leku-aldaketa prozesioan

Uztak babesten dituzten santuak

San Gregorio Ostiense

San Isidro laboraria

San Fausto laboraria

Uztengatiko esker-ematea

@@ Línea 806: / Línea 806: @@
 === [[#Utiles_para_trabajar_las_vides|Mahatsondoak lantzeko lanabesak]] ===
-==== [[#Rejon_herron|Rejón, herrónxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx]] ====
+==== [[#Rejon_herron|Rejón, herrón]] ====
 ==== [[#Podon._Tajamatas|Aihotz handia. Tajamatasxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx]] ====

Diferencia entre revisiones de «Indice Agricultura en vasconia/eu»

Revisión del 13:37 12 nov 2019

Contenido de esta página

PAISAIA

I. NEKAZARITZA PAISAIA

II. LABORANTZAKO LURRAK

LABOREAK

III. LABOREEN BANAKETA ETA TXANDAKATZEA. NEKAZARITZAKO EGUTEGIA

IV. LABORANTZAKO LURRAREN PRESTAKETA

V. EREITEA ETA LABOREEN ZAINTZA

VI. UZTEN BILKETA ETA KONTSERBAZIOA

VII. BELARRA ETA BESTE BAZKA BATZUK

VIII. LIHOAREN ETA KALAMUAREN LABORANTZA