Diferencia entre revisiones de «Indice Ganaderia y pastoreo en vasconia/eu»

Revisión del 12:14 22 feb 2019 (ver código) Admin (discusión | contribuciones) m (Texto reemplazado: «=== [[» por «=== [[#») ← Edición anterior		Revisión actual del 07:46 4 mar 2019 (ver código) Admin (discusión | contribuciones)
(No se muestran 129 ediciones intermedias del mismo usuario)
Línea 11:		Línea 11:
	==== [[#Gipuzkoa|Gipuzkoa]] ====		==== [[#Gipuzkoa|Gipuzkoa]] ====
−	==== [[Vasconia_continental|Baskonia kontinentala]] ====	+	==== [[#Vasconia_continental|Baskonia kontinentala]] ====
	=== [[#Vertiente_mediterranea|Isurialde mediterraneoa]] ===		=== [[#Vertiente_mediterranea|Isurialde mediterraneoa]] ===
Línea 50:		Línea 50:
	==== [[#Apendice2_Descripcion_de_las_razas_autoctonas|Eranskina: Arraza autoktonoen deskribapena]] ====		==== [[#Apendice2_Descripcion_de_las_razas_autoctonas|Eranskina: Arraza autoktonoen deskribapena]] ====
−	=== [[Cabras|Ahuntzak]] ===	+	=== [[#Cabras|Ahuntzak]] ===
	==== [[#Apendice3_Descripcion_de_las_razas_autoctonas|Eranskina: Arraza autoktonoen deskribapena]] ====		==== [[#Apendice3_Descripcion_de_las_razas_autoctonas|Eranskina: Arraza autoktonoen deskribapena]] ====
−	=== [[Cerdos|Txerriak]] ===	+	=== [[#Cerdos|Txerriak]] ===
−	==== [[Apendice4_Descripcion_de_las_razas_autoctonas|Eranskina: Arraza autoktonoen deskribapena]] ====	+	==== [[#Apendice4_Descripcion_de_las_razas_autoctonas|Eranskina: Arraza autoktonoen deskribapena]] ====
−	=== [[Yeguas_burros_y_mulos|Behorrak, astoak eta mandoak]] ===	+	=== [[#Yeguas_burros_y_mulos|Behorrak, astoak eta mandoak]] ===
	==== [[#Apendice5_Descripcion_de_las_razas_autoctonas|Eranskina: Arraza autoktonoen deskribapena]] ====		==== [[#Apendice5_Descripcion_de_las_razas_autoctonas|Eranskina: Arraza autoktonoen deskribapena]] ====
−	=== [[Gallinas_palomas_patos_y_otras_aves|Oiloak, usoak, ahateak eta beste hegazti batzuk]] ===	+	=== [[#Gallinas_palomas_patos_y_otras_aves|Oiloak, usoak, ahateak eta beste hegazti batzuk]] ===
	=== [[#Otros_animales_menores_conejos_perros_y_gatos|Beste animalia txiki batzuk: untxiak, txakurrak eta katuak]] ===		=== [[#Otros_animales_menores_conejos_perros_y_gatos|Beste animalia txiki batzuk: untxiak, txakurrak eta katuak]] ===
Línea 81:		Línea 81:
	**Beste izen batzuk		**Beste izen batzuk
−	==== [[Ganado_vacuno|Behi-azienda]] ====	+	==== [[#Ganado_vacuno|Behi-azienda]] ====
	**Kumeak		**Kumeak
Línea 122:		Línea 122:
	== IV. [[LENGUAJE_Y_TRATO_A_LOS_ANIMALES/eu|ANIMALIEKIKO HIZKUNTZA ETA TRATUA]] ==		== IV. [[LENGUAJE_Y_TRATO_A_LOS_ANIMALES/eu|ANIMALIEKIKO HIZKUNTZA ETA TRATUA]] ==
−	=== [[Nombres_impuestos_a_los_animales_domesticos|Etxe abereei jarritako izenak]] ===	+	=== [[#Nombres_impuestos_a_los_animales_domesticos|Etxe abereei jarritako izenak]] ===
	==== [[#Ovejas_lenguaje|Ardiak]] ====		==== [[#Ovejas_lenguaje|Ardiak]] ====
Línea 152:		Línea 152:
	=== [[#Lenguaje_y_modo_de_tratar_a_los_animales|Animaliekiko hizkuntza eta tratatzeko modua]] ===		=== [[#Lenguaje_y_modo_de_tratar_a_los_animales|Animaliekiko hizkuntza eta tratatzeko modua]] ===
−	==== [[El_trato_con_los_animales|Animaliekiko tratua]] ====	+	==== [[#El_trato_con_los_animales|Animaliekiko tratua]] ====
	**Laztanak		**Laztanak
Línea 213:		Línea 213:
	== VI. [[ALIMENTACION_DEL_GANADO_ESTABULADO/eu|UKUILURATUTAKO AZIENDAREN ELIKADURA ]] ==		== VI. [[ALIMENTACION_DEL_GANADO_ESTABULADO/eu|UKUILURATUTAKO AZIENDAREN ELIKADURA ]] ==
−	=== [[Alimentacion_del_ganado_en_la_casa|Aziendaren elikadura etxean]] ===	+	=== [[#Alimentacion_del_ganado_en_la_casa|Aziendaren elikadura etxean]] ===
	==== [[#Vacas|Behiak]] ====		==== [[#Vacas|Behiak]] ====
Línea 234:		Línea 234:
	==== [[#Perros_y_gatos|Txakurrak eta katuak]] ====		==== [[#Perros_y_gatos|Txakurrak eta katuak]] ====
−	=== [[Alimentacion_de_las_crias|Kumeen elikadura]] ===	+	=== [[#Alimentacion_de_las_crias|Kumeen elikadura]] ===
	==== [[#Terneras|Txahalak]] ====		==== [[#Terneras|Txahalak]] ====
Línea 284:		Línea 284:
	==== [[#Cabras1|Ahuntzak]] ====		==== [[#Cabras1|Ahuntzak]] ====
−	==== [[Yeguas|Behorrak]] ====	+	==== [[#Yeguas|Behorrak]] ====
	**Araldia		**Araldia
Línea 309:		Línea 309:
	==== [[#Gatas| Katemeak]] ====		==== [[#Gatas| Katemeak]] ====
−	==== [[Las_paradas_y_la_inseminacion_artificial|Geldialdiak eta ernalkuntza artifiziala]] ====	+	==== [[#Las_paradas_y_la_inseminacion_artificial|Geldialdiak eta ernalkuntza artifiziala]] ====
	=== [[#Procedimientos_para_calcular_la_edad_del_ganado| Aziendaren adina kalkulatzeko prozedurak]] ===		=== [[#Procedimientos_para_calcular_la_edad_del_ganado| Aziendaren adina kalkulatzeko prozedurak]] ===
Línea 323:		Línea 323:
	==== [[#Otras_amputaciones_cortes_y_perforaciones|Beste mozketa, anputazio eta zulatze batzuk]] ====		==== [[#Otras_amputaciones_cortes_y_perforaciones|Beste mozketa, anputazio eta zulatze batzuk]] ====
−	==== [[Supresion_de_los_cuernos|Adarrak kentzea]] ====	+	==== [[#Supresion_de_los_cuernos|Adarrak kentzea]] ====
−	==== [[Castracion|Irentzea]] ====	+	==== [[#Castracion|Irentzea]] ====
	**Zezenak		**Zezenak
Línea 349:		Línea 349:
	=== [[#Bizkaia2|Bizkaia]] ===		=== [[#Bizkaia2|Bizkaia]] ===
−	=== [[Gipuzkoa2|Gipuzkoa]] ===	+	=== [[#Gipuzkoa2|Gipuzkoa]] ===
	=== [[#Vasconia_continental2|Baskonia kontinentala]] ===		=== [[#Vasconia_continental2|Baskonia kontinentala]] ===
Línea 398:		Línea 398:
	==== [[#Pastos_perjudiciales|Bazkaleku kaltegarriak]] ====		==== [[#Pastos_perjudiciales|Bazkaleku kaltegarriak]] ====
−	=== [[Ciclo_anual_del_pastor_y_estancia_en_la_montaña|Artzainaren urteroko zikloa eta mendiko egonaldia]] ===	+	=== [[#Ciclo_anual_del_pastor_y_estancia_en_la_montaña|Artzainaren urteroko zikloa eta mendiko egonaldia]] ===
	==== [[#El_pastor_de_Gorbea_(B)|Gorbeiako (B) artzaina]] ====		==== [[#El_pastor_de_Gorbea_(B)|Gorbeiako (B) artzaina]] ====
Línea 404:		Línea 404:
	==== [[#El_pastor_de_Urbia_y_el_de_Aizkorri_(G)|Urbiako artzaina eta Aizkorrikoa (G)]] ====		==== [[#El_pastor_de_Urbia_y_el_de_Aizkorri_(G)|Urbiako artzaina eta Aizkorrikoa (G)]] ====
−	==== [[El_pastor_suletino|Zuberoako artzaina]] ====	+	==== [[#El_pastor_suletino|Zuberoako artzaina]] ====
−	==== [[El_pastor_de_Allo_(N)|Alloko (N) artzaina]] ====	+	==== [[#El_pastor_de_Allo_(N)|Alloko (N) artzaina]] ====
	=== [[#La_bajada_del_rebaño|Artaldearen jaitsiera]] ===		=== [[#La_bajada_del_rebaño|Artaldearen jaitsiera]] ===
Línea 413:		Línea 413:
	== X. [[MARCAS_DE_PROPIEDAD/eu|JABETZA MARKAK]] ==		== X. [[MARCAS_DE_PROPIEDAD/eu|JABETZA MARKAK]] ==
−	=== [[Marcas_de_propiedad_del_ganado|Aziendaren jabetza markak]] ===	+	=== [[#Marcas_de_propiedad_del_ganado|Aziendaren jabetza markak]] ===
	==== [[#Corte_en_la_oreja._Akatsa|Ebakia belarrian. ''Akatsa'']] ====		==== [[#Corte_en_la_oreja._Akatsa|Ebakia belarrian. ''Akatsa'']] ====
Línea 420:		Línea 420:
	**Azienda larriari egindako ebakiak		**Azienda larriari egindako ebakiak
−	==== [[Señales_con_pintura|Pinturarekin egindako seinaleak]] ====	+	==== [[#Señales_con_pintura|Pinturarekin egindako seinaleak]] ====
	==== [[#Marca_de_pez_o_brea._Empego|Bikez edo breaz egindako marka. Biketzea]] ====		==== [[#Marca_de_pez_o_brea._Empego|Bikez edo breaz egindako marka. Biketzea]] ====
Línea 430:		Línea 430:
	==== [[#Cambios_operados_en_el_marcaje_del_ganado._El_crotal|Aziendaren markatze-lanetan izandako aldaketak. Krotaloa]] ====		==== [[#Cambios_operados_en_el_marcaje_del_ganado._El_crotal|Aziendaren markatze-lanetan izandako aldaketak. Krotaloa]] ====
−	=== [[Cencerros_o_esquilones._Arranak_zintzarriak|Zintzarriak edo dunbak. Arranak, zintzarriak]] ===	+	=== [[#Cencerros_o_esquilones._Arranak_zintzarriak|Zintzarriak edo dunbak. Arranak, zintzarriak]] ===
	==== [[#El_sonido_de_los_cencerros|Zintzarrien soinua]] ====		==== [[#El_sonido_de_los_cencerros|Zintzarrien soinua]] ====
Línea 443:		Línea 443:
	=== [[#Adornos_del_ganado|Aziendaren apaindurak]] ===		=== [[#Adornos_del_ganado|Aziendaren apaindurak]] ===
−	==== [[Collares_de_campanillas_y_cascabeles|Txilinezko idunekoa eta txintxirrinak]] ====	+	==== [[#Collares_de_campanillas_y_cascabeles|Txilinezko idunekoa eta txintxirrinak]] ====
	**Uztaren garraioa		**Uztaren garraioa
Línea 457:		Línea 457:
	== XI. [[PASTOS_COMUNALES/eu|BAZKALEKU KOMUNALAK]] ==		== XI. [[PASTOS_COMUNALES/eu|BAZKALEKU KOMUNALAK]] ==
−	=== [[Caracteristicas_y_evolucion|Ezaugarriak eta bilakaera]] ===	+	=== [[#Caracteristicas_y_evolucion|Ezaugarriak eta bilakaera]] ===
	==== [[#Reduccion_y_perdida_de_comunales|Komunalen murrizketa eta galera]] ====		==== [[#Reduccion_y_perdida_de_comunales|Komunalen murrizketa eta galera]] ====
Línea 463:		Línea 463:
	==== [[#Reforestacion_y_cierres|Baso-sartzeak eta ixteak]] ====		==== [[#Reforestacion_y_cierres|Baso-sartzeak eta ixteak]] ====
−	==== [[Rastrojeras|Uztondoak]] ====	+	==== [[#Rastrojeras|Uztondoak]] ====
	==== [[#Intervencion_municipal_y_foral|Udalen eta diputazioen esku-hartzea ]] ====		==== [[#Intervencion_municipal_y_foral|Udalen eta diputazioen esku-hartzea ]] ====
Línea 469:		Línea 469:
	==== [[#Condiciones_de_disfrute|Erabiltzeko baldintzak]] ====		==== [[#Condiciones_de_disfrute|Erabiltzeko baldintzak]] ====
−	=== [[#APROVECHAMIENTO_DE_LOS_PASTOS_COMUNALES|''BAZKALEKU KOMUNALEN APROBETXAMENDUA'']] ===	+	<br/>
		+	<span style="font-size:120%;">'''BAZKALEKU KOMUNALEN APROBETXAMENDUA:'''</span>
	=== [[#Comunales_en_Bizkaia|Komunalak Bizkaian]] ===		=== [[#Comunales_en_Bizkaia|Komunalak Bizkaian]] ===
Línea 479:		Línea 480:
	==== [[#Encartaciones|Enkarterriko haranak]] ====		==== [[#Encartaciones|Enkarterriko haranak]] ====
−	==== [[Valle_de_Carranza|Karrantza]] ====	+	==== [[#Valle_de_Carranza|Karrantza]] ====
	=== [[#Hermandades_y_comunidades_de_pastos_en_Alava|Bazkalekuen ermandade eta komunitateak Araban]] ===		=== [[#Hermandades_y_comunidades_de_pastos_en_Alava|Bazkalekuen ermandade eta komunitateak Araban]] ===
−	==== [[Comunidad_de_Sierra_Salvada|Gorobel mendikateko komunitatea]] ====	+	==== [[#Comunidad_de_Sierra_Salvada|Gorobel mendikateko komunitatea]] ====
	==== [[#Comunidad_de_la_Sierra_Brava_de_Badaia|Badaia mendikateko komunitatea]] ====		==== [[#Comunidad_de_la_Sierra_Brava_de_Badaia|Badaia mendikateko komunitatea]] ====
Línea 491:		Línea 492:
	==== [[#Comunales_de_Urkabustaiz|Urkabustaizko komunalak]] ====		==== [[#Comunales_de_Urkabustaiz|Urkabustaizko komunalak]] ====
−	==== [[Junta_de_la_Sierra_de_Arcamo|Arkamo Mendikateko Elkartea]] ====	+	==== [[#Junta_de_la_Sierra_de_Arcamo|Arkamo Mendikateko Elkartea]] ====
	==== [[#Valle_de_Valdegovia|Gaubea harana]] ====		==== [[#Valle_de_Valdegovia|Gaubea harana]] ====
Línea 515:		Línea 516:
	=== [[#Parzonerias_en_Gipuzkoa_y_Alava|Partzuergoak Gipuzkoan eta Araban]] ===		=== [[#Parzonerias_en_Gipuzkoa_y_Alava|Partzuergoak Gipuzkoan eta Araban]] ===
−	==== [[Parzoneria_General_de_Gipuzkoa_y_Alava|Gipuzkoako eta Arabako Partzuergo Orokorra]] ====	+	==== [[#Parzoneria_General_de_Gipuzkoa_y_Alava|Gipuzkoako eta Arabako Partzuergo Orokorra]] ====
	==== [[#Parzoneria_Menor_o_Komun_Txikia|Partzuergo Txikia edo ''Komun Txikia'']] ====		==== [[#Parzoneria_Menor_o_Komun_Txikia|Partzuergo Txikia edo ''Komun Txikia'']] ====
−	==== [[Parzoneria_General_de_Entzia|Entziako Partzuergo Orokorra]] ====	+	==== [[#Parzoneria_General_de_Entzia|Entziako Partzuergo Orokorra]] ====
−	==== [[Parzoneria_de_Iturrieta|Iturrietako Partzuergoa]] ====	+	==== [[#Parzoneria_de_Iturrieta|Iturrietako Partzuergoa]] ====
	=== [[#Montes_de_Ernio_y_Jaizkibel|Ernio eta Jaizkibelgo Mendiak]] ===		=== [[#Montes_de_Ernio_y_Jaizkibel|Ernio eta Jaizkibelgo Mendiak]] ===
−	=== [[Uniones_en_la_Sierra_de_Aralar|Aralar mendikateko elkarteak]] ===	+	=== [[#Uniones_en_la_Sierra_de_Aralar|Aralar mendikateko elkarteak]] ===
	==== [[#Mancomunidad_de_Enirio-Aralar|Enirio-Aralarko Mankomunitatea]] ====		==== [[#Mancomunidad_de_Enirio-Aralar|Enirio-Aralarko Mankomunitatea]] ====
Línea 543:		Línea 544:
	==== [[#Valle_de_Baztan|Baztan]] ====		==== [[#Valle_de_Baztan|Baztan]] ====
−	==== [[Valle_de_Erro|Erroibar]] ====	+	==== [[#Valle_de_Erro|Erroibar]] ====
	==== [[#Aoiz_y_Valle_de_Longuida|Agoitz eta Longida]] ====		==== [[#Aoiz_y_Valle_de_Longuida|Agoitz eta Longida]] ====
Línea 555:		Línea 556:
	**Mendiko galsoroa, kasalenkoa eta komuna		**Mendiko galsoroa, kasalenkoa eta komuna
−	==== [[#Los_pastos_de_las_Bardenas_Reales|Bardeako bazkalekuak]] ====	+	==== [[##Los_pastos_de_las_Bardenas_Reales|Bardeako bazkalekuak]] ====
−	=== [[Corralizas|Eskortak]] ===	+	=== [[#Corralizas|Eskortak]] ===
	==== [[#Sanguesa|Zangoza]] ====		==== [[#Sanguesa|Zangoza]] ====
Línea 571:		Línea 572:
	=== [[#Facerias|Partzuergoak]] ===		=== [[#Facerias|Partzuergoak]] ===
−	==== [[Facerias_interpirenaicas|Pirinioen arteko partzuergoak]] ====	+	==== [[#Facerias_interpirenaicas|Pirinioen arteko partzuergoak]] ====
	==== [[#Tributo_de_las_Tres_Vacas|Hiru Behien Zerga]] ====		==== [[#Tributo_de_las_Tres_Vacas|Hiru Behien Zerga]] ====
Línea 602:		Línea 603:
	=== [[#Monte_Oiz|Oiz mendia]] ===		=== [[#Monte_Oiz|Oiz mendia]] ===
−	=== [[Sierra_de_Aizkorri|Aizkorri mendikatea]] ===	+	=== [[#Sierra_de_Aizkorri|Aizkorri mendikatea]] ===
	==== [[#Urbia-Oltza|Urbia-Oltza]] ====		==== [[#Urbia-Oltza|Urbia-Oltza]] ====
−	==== [[Degurixa-Alabieta|Degurixa-Alabieta]] ====	+	==== [[#Degurixa-Alabieta|Degurixa-Alabieta]] ====
	==== [[#Arriurdin|Arriurdin]] ====		==== [[#Arriurdin|Arriurdin]] ====
Línea 614:		Línea 615:
	=== [[#Sierra_de_Aralar|Aralar mendikatea]] ===		=== [[#Sierra_de_Aralar|Aralar mendikatea]] ===
−	==== [[Beasain|Beasain]] ====	+	==== [[#Beasain|Beasain]] ====
	==== [[#Ataun_(1927)|Ataun (1927)]] ====		==== [[#Ataun_(1927)|Ataun (1927)]] ====
−	==== [[Ataun_(1955)|Ataun (1955)]] ====	+	==== [[#Ataun_(1955)|Ataun (1955)]] ====
−	==== [[Abaltzisketa_(1955)|Abaltzisketa (1955)]] ====	+	==== [[#Abaltzisketa_(1955)|Abaltzisketa (1955)]] ====
	==== [[#Valle_de_Larraun|Larraun]] ====		==== [[#Valle_de_Larraun|Larraun]] ====
−	==== [[Rediles_cupulares._Arkuak| Artegi kupuladunak. ''Arkuak'']] ====	+	==== [[#Rediles_cupulares._Arkuak| Artegi kupuladunak. ''Arkuak'']] ====
	=== [[#Sierra_de_Urbasa|Urbasa mendikatea]] ===		=== [[#Sierra_de_Urbasa|Urbasa mendikatea]] ===
−	=== [[Sierra_de_Andia|Andia mendikatea]] ===	+	=== [[#Sierra_de_Andia|Andia mendikatea]] ===
	=== [[#Sierra_de_Entzia|Entzia mendikatea]] ===		=== [[#Sierra_de_Entzia|Entzia mendikatea]] ===
Línea 634:		Línea 635:
	=== [[#Pirineo_navarro|Nafarroako Pirinioak]] ===		=== [[#Pirineo_navarro|Nafarroako Pirinioak]] ===
−	==== [[Basaburua_Menor|Basaburu Txikia]] ====	+	==== [[#Basaburua_Menor|Basaburu Txikia]] ====
−	==== [[Valle_de_Baztan1|Baztan]] ====	+	==== [[#Valle_de_Baztan1|Baztan]] ====
−	==== [[Valle_de_Esteribar|Esteribar]] ====	+	==== [[#Valle_de_Esteribar|Esteribar]] ====
	==== [[#Valle_de_Aezkoa|Aezkoa]] ====		==== [[#Valle_de_Aezkoa|Aezkoa]] ====
Línea 652:		Línea 653:
	==== [[#San_Martin_de_Unx1|San Martin Unx]] ====		==== [[#San_Martin_de_Unx1|San Martin Unx]] ====
−	==== [[Allo1|Allo]] ====	+	==== [[#Allo1|Allo]] ====
	==== [[#Valle_de_Aoiz|Agoitz]] ====		==== [[#Valle_de_Aoiz|Agoitz]] ====
Línea 660:		Línea 661:
	==== [[#Melida1|Mélida]] ====		==== [[#Melida1|Mélida]] ====
−	=== [[Montes_de_Alava|Arabako Mendiak]] ===	+	=== [[#Montes_de_Alava|Arabako Mendiak]] ===
−	==== [[Valderejo|Valderejo]] ====	+	==== [[#Valderejo|Valderejo]] ====
	==== [[#Sierra_de_Arcamo|Arkamo mendikatea]] ====		==== [[#Sierra_de_Arcamo|Arkamo mendikatea]] ====
Línea 735:		Línea 736:
	=== [[#Itinerancia_a_los_pastos_de_verano|Udako transhumantzia]] ===		=== [[#Itinerancia_a_los_pastos_de_verano|Udako transhumantzia]] ===
−	==== [[Trashumancia_estival_a_las_sierras_de_Urbasa_y_Andia|Udako transhumantzia Urbasa eta Andia mendikateetara]] ====	+	==== [[#Trashumancia_estival_a_las_sierras_de_Urbasa_y_Andia|Udako transhumantzia Urbasa eta Andia mendikateetara]] ====
	==== [[#Trashumancia_menor_y_transterminancia_estivales|Udako transhumantzia txikia eta transterminantzia]] ====		==== [[#Trashumancia_menor_y_transterminancia_estivales|Udako transhumantzia txikia eta transterminantzia]] ====
Línea 748:		Línea 749:
	=== [[#Vida_en_los_pastos_de_invierno|Bizitza neguko bazkalekuetan]] ===		=== [[#Vida_en_los_pastos_de_invierno|Bizitza neguko bazkalekuetan]] ===
−	==== [[El_pastor_bardenero|Bardeako artzaina]] ====	+	==== [[#El_pastor_bardenero|Bardeako artzaina]] ====
−	==== [[El_pastor_trashumante_en_los_distintos_territorios|Artzain transhumantea lurraldeen arabera]] ====	+	==== [[#El_pastor_trashumante_en_los_distintos_territorios|Artzain transhumantea lurraldeen arabera]] ====
	=== [[#Vida_en_los_pastos_de_verano|Bizitza udako bazkalekuetan]] ===		=== [[#Vida_en_los_pastos_de_verano|Bizitza udako bazkalekuetan]] ===
Línea 768:		Línea 769:
	==== [[#Bizkaia3|Bizkaia]] ====		==== [[#Bizkaia3|Bizkaia]] ====
−	==== [[Gipuzkoa_y_Lapurdi|Gipuzkoa eta Lapurdi]] ====	+	==== [[#Gipuzkoa_y_Lapurdi|Gipuzkoa eta Lapurdi]] ====
−	==== [[Navarra3|Nafarroa]] ====	+	==== [[#Navarra3|Nafarroa]] ====
	=== [[#Calendario_de_la_itinerancia_pastoril|Artzainen ibiltaritzaren egutegia]] ===		=== [[#Calendario_de_la_itinerancia_pastoril|Artzainen ibiltaritzaren egutegia]] ===
Línea 784:		Línea 785:
	==== [[#Montes_de_Bizkaia|Bizkaiko mendiak]] ====		==== [[#Montes_de_Bizkaia|Bizkaiko mendiak]] ====
−	=== [[Las_vias_pecuarias|Abelbideak]] ===	+	=== [[#Las_vias_pecuarias|Abelbideak]] ===
	==== [[#Caminos_sendas._Ardibideak|Bideak, bidexkak. ''Ardibideak'']] ====		==== [[#Caminos_sendas._Ardibideak|Bideak, bidexkak. ''Ardibideak'']] ====
Línea 800:		Línea 801:
	=== [[#El_mastin|Ardi-txakurra]] ===		=== [[#El_mastin|Ardi-txakurra]] ===
−	=== [[Introduccion_del_perro_pastor_de_ovejas|Ardi-txakurraren sarbidea]] ===	+	=== [[#Introduccion_del_perro_pastor_de_ovejas|Ardi-txakurraren sarbidea]] ===
−	=== [[Variedades_de_perros_pastores|Ardi-txakur motak]] ===	+	=== [[#Variedades_de_perros_pastores|Ardi-txakur motak]] ===
−	=== [[Usos_del_perro_pastor_de_ovejas|Ardi-txakurraren erabilerak]] ===	+	=== [[#Usos_del_perro_pastor_de_ovejas|Ardi-txakurraren erabilerak]] ===
	=== [[#El_perro_en_el_pastoreo_de_otros_ganados|Txakurra beste animalia batzuen zaintzan]] ===		=== [[#El_perro_en_el_pastoreo_de_otros_ganados|Txakurra beste animalia batzuen zaintzan]] ===
Línea 813:		Línea 814:
	== XV. [[CLASES_DE_PASTORES/eu|ARTZAIN MOTAK]] ==		== XV. [[CLASES_DE_PASTORES/eu|ARTZAIN MOTAK]] ==
−	=== [[Pastores_de_rebaño_propio|Artaldearen jabe diren artzainak]] ===	+	=== [[#Pastores_de_rebaño_propio|Artaldearen jabe diren artzainak]] ===
	==== [[#Zagales._Hijos_de_pastores|Artzain-mutilak. Artzainen seme-alabak]] ====		==== [[#Zagales._Hijos_de_pastores|Artzain-mutilak. Artzainen seme-alabak]] ====
Línea 827:		Línea 828:
	==== [[#El_mayoral|Morroi-nagusia]] ====		==== [[#El_mayoral|Morroi-nagusia]] ====
−	==== [[Consideracion_social|Kontsiderazio soziala]] ====	+	==== [[#Consideracion_social|Kontsiderazio soziala]] ====
	=== [[#Pastores_concejiles|Kontzeju-artzainak]] ===		=== [[#Pastores_concejiles|Kontzeju-artzainak]] ===
−	==== [[Labores|Lanak]] ====	+	==== [[#Labores|Lanak]] ====
	**Araba		**Araba
	**Nafarroa		**Nafarroa
−	==== [[Condiciones_contractuales|Kontratu-baldintzak]] ====	+	==== [[#Condiciones_contractuales|Kontratu-baldintzak]] ====
	==== [[#Salario._Alimentacion._Aguinaldos|Soldata. Elikadura. Gabonsariak]] ====		==== [[#Salario._Alimentacion._Aguinaldos|Soldata. Elikadura. Gabonsariak]] ====
Línea 849:		Línea 850:
	== XVI. [[INDUMENTARIA_DEL_PASTOR/eu|ARTZAINAREN JANZKERA]] ==		== XVI. [[INDUMENTARIA_DEL_PASTOR/eu|ARTZAINAREN JANZKERA]] ==
−	=== [[Prendas_de_abrigo_tradicionales|Beroki tradizionalak]] ===	+	=== [[#Prendas_de_abrigo_tradicionales|Beroki tradizionalak]] ===
	==== [[#Kapusaia._Txartesa._Hongarina|''Kapusaia''. ''Txartesa''. Kapilizioa]] ====		==== [[#Kapusaia._Txartesa._Hongarina|''Kapusaia''. ''Txartesa''. Kapilizioa]] ====
−	==== [[Espaldero_o_zamarra;_delantero_o_zagon|Bizkar-babes edo zamarra; aurrekoa edo atzekoa]] ====	+	==== [[#Espaldero_o_zamarra;_delantero_o_zagon|Bizkar-babes edo zamarra; aurrekoa edo atzekoa]] ====
	==== [[#Manta._Pasamontañas._Sombreros|Manta. Buru-berokia. Kapeluak]] ====		==== [[#Manta._Pasamontañas._Sombreros|Manta. Buru-berokia. Kapeluak]] ====
−	=== [[Calzados_tradicionales|Oinetako tradizionalak]] ===	+	=== [[#Calzados_tradicionales|Oinetako tradizionalak]] ===
	==== [[#Abarkak_abarcas|Abarkak]] ====		==== [[#Abarkak_abarcas|Abarkak]] ====
−	==== [[Galtzerdiak_calcetines|Galtzerdiak]] ====	+	==== [[#Galtzerdiak_calcetines|Galtzerdiak]] ====
	==== [[#Piales_mantak|Lazoak, mantak]] ====		==== [[#Piales_mantak|Lazoak, mantak]] ====
Línea 881:		Línea 882:
	==== [[#Honda_y_malote|Habaila eta ''malotea'']] ====		==== [[#Honda_y_malote|Habaila eta ''malotea'']] ====
−	==== [[Churra._Cachava._Cachiporra|''Txurra''. Eskumakila. Zurruna]] ====	+	==== [[#Churra._Cachava._Cachiporra|''Txurra''. Eskumakila. Zurruna]] ====
−	==== [[Eltzaorra._Zambomba|''Eltzagorra''. Eltzagorra]] ====	+	==== [[#Eltzaorra._Zambomba|''Eltzagorra''. Eltzagorra]] ====
−	==== [[Burruna._Bramadera|''Burruna''. Eltzagorra]] ====	+	==== [[#Burruna._Bramadera|''Burruna''. Eltzagorra]] ====
−	==== [[Armas_de_fuego|Suzko armak]] ====	+	==== [[#Armas_de_fuego|Suzko armak]] ====
	&emsp;		&emsp;
Línea 898:		Línea 899:
	==== [[#Pervivencia|Iraupena]] ====		==== [[#Pervivencia|Iraupena]] ====
−	==== [[Kaikua._Recipiente_de_ordeño|''Kaikua''. Jezteko ontzia]] ====	+	==== [[#Kaikua._Recipiente_de_ordeño|''Kaikua''. Jezteko ontzia]] ====
	==== [[#Kotxua._Cuezo_de_ordeñar|''Kotxua''. Jezteko azpila]] ====		==== [[#Kotxua._Cuezo_de_ordeñar|''Kotxua''. Jezteko azpila]] ====
Línea 922:		Línea 923:
	==== [[#Cucharas|Koilarak]] ====		==== [[#Cucharas|Koilarak]] ====
−	==== [[Platos_Txalia_Taloaska|Platerak. ''Txalia''. ''Taloaska'']] ====	+	==== [[#Platos_Txalia_Taloaska|Platerak. ''Txalia''. ''Taloaska'']] ====
−	==== [[Oporra_Esne-potoak|''Oporra''. ''Esne-potoak'']] ====	+	==== [[#Oporra_Esne-potoak|''Oporra''. ''Esne-potoak'']] ====
	==== [[#Saleros._Aceiteros|Gatzontziak. Oliontziak]] ====		==== [[#Saleros._Aceiteros|Gatzontziak. Oliontziak]] ====
−	==== [[Recipientes_para_agua|Urarentzako ontziak]] ====	+	==== [[#Recipientes_para_agua|Urarentzako ontziak]] ====
	=== [[#Labores_manuales|Esku-lanak]] ===		=== [[#Labores_manuales|Esku-lanak]] ===
Línea 934:		Línea 935:
	=== [[#Artesania_de_la_lana|Artilearen artisautza]] ===		=== [[#Artesania_de_la_lana|Artilearen artisautza]] ===
−	==== [[Perduracion_y_declive|Iraupena eta gainbehera]] ====	+	==== [[#Perduracion_y_declive|Iraupena eta gainbehera]] ====
	==== [[#Seleccion_de_la_lana|Artilearen hautaketa]] ====		==== [[#Seleccion_de_la_lana|Artilearen hautaketa]] ====
Línea 950:		Línea 951:
	=== [[#Cuerdas_sogas_y_albardas|Lokarriak, sokak eta bastak]] ===		=== [[#Cuerdas_sogas_y_albardas|Lokarriak, sokak eta bastak]] ===
−	=== [[Cayados_y_bastones_artzai-makilak|Eskumakilak eta bastoiak, artzain-makilak]] ===	+	=== [[#Cayados_y_bastones_artzai-makilak|Eskumakilak eta bastoiak, artzain-makilak]] ===
−	=== [[Collares_para_cencerros_uztaiak|Zintzarrientzako idunekoak, uztaiak]] ===	+	=== [[#Collares_para_cencerros_uztaiak|Zintzarrientzako idunekoak, uztaiak]] ===
	==== [[#Denominaciones5|Izenak]] ====		==== [[#Denominaciones5|Izenak]] ====
Línea 958:		Línea 959:
	==== [[#Confeccion_de_collares|Idunekoak egitea]] ====		==== [[#Confeccion_de_collares|Idunekoak egitea]] ====
−	==== [[Transicion|Trantsizioa]] ====	+	==== [[#Transicion|Trantsizioa]] ====
	=== [[#Cencerros_y_badajos|Zintzarriak eta zintzarri-mihiak]] ===		=== [[#Cencerros_y_badajos|Zintzarriak eta zintzarri-mihiak]] ===
Línea 971:		Línea 972:
	==== [[#Reaparicion_reciente|Duela gutxiko berragerpena]] ====		==== [[#Reaparicion_reciente|Duela gutxiko berragerpena]] ====
−	==== [[Creencias_y_leyendas_sobre_el_lobo| Otsoari buruzko sinesmenak eta kondairak]] ====	+	==== [[#Creencias_y_leyendas_sobre_el_lobo| Otsoari buruzko sinesmenak eta kondairak]] ====
	==== [[#Medios_de_defensa|Defendatzeko bitartekoak]] ====		==== [[#Medios_de_defensa|Defendatzeko bitartekoak]] ====
Línea 984:		Línea 985:
	=== [[#La_caza_del_zorro|Azeriaren ehiza]] ===		=== [[#La_caza_del_zorro|Azeriaren ehiza]] ===
−	==== [[Daños_causados_por_el_zorro|Azeriak eragindako kalteak]] ====	+	==== [[#Daños_causados_por_el_zorro|Azeriak eragindako kalteak]] ====
−	==== [[Tecnicas_de_caza1|Ehiza-teknikak]] ====	+	==== [[#Tecnicas_de_caza1|Ehiza-teknikak]] ====
	**Kutxen bidezko ehiza		**Kutxen bidezko ehiza
Línea 1004:		Línea 1005:
	==== [[#Mustelidos_y_viverridos|Mustelidoak eta biberridoak]] ====		==== [[#Mustelidos_y_viverridos|Mustelidoak eta biberridoak]] ====
−	=== [[El_oso|Hartza]] ===	+	=== [[#El_oso|Hartza]] ===
	=== [[#Contratacion_de_alimañeros|Basapiztien ehiztarien kontratazioa]] ===		=== [[#Contratacion_de_alimañeros|Basapiztien ehiztarien kontratazioa]] ===
Línea 1015:		Línea 1016:
	== XIX. [[EL_ORDEÑO_DE_LAS_OVEJAS._ARDI-JEIZTEA/eu|ARDI-JEZTEA. ARDI-JEZTEA]] ==		== XIX. [[EL_ORDEÑO_DE_LAS_OVEJAS._ARDI-JEIZTEA/eu|ARDI-JEZTEA. ARDI-JEZTEA]] ==
−	=== [[Ordeño_batzaldia|Jeztea, batzaldia]] ===	+	=== [[#Ordeño_batzaldia|Jeztea, batzaldia]] ===
−	==== [[Denominaciones_y_lugar_de_ordeño_jeiztegia_eskorta| Jeztearen izena eta tokia, ''jeiztegia, eskorta'']] ====	+	==== [[#Denominaciones_y_lugar_de_ordeño_jeiztegia_eskorta| Jeztearen izena eta tokia, ''jeiztegia, eskorta'']] ====
−	==== [[Tiempo_y_forma_de_ordeño._Kukurumuku_jeitzi|Jezteko denbora eta forma. ''Kukurumuku jeitzi'']] ====	+	==== [[#Tiempo_y_forma_de_ordeño._Kukurumuku_jeitzi|Jezteko denbora eta forma. ''Kukurumuku jeitzi'']] ====
−	==== [[Nuevos_metodos_de_ordeño|Jezteko metodo berriak]] ====	+	==== [[#Nuevos_metodos_de_ordeño|Jezteko metodo berriak]] ====
	==== [[#Produccion_de_leche|Esne-ekoizpena]] ====		==== [[#Produccion_de_leche|Esne-ekoizpena]] ====
Línea 1037:		Línea 1038:
	=== [[#Transiciones_contemporaneas1|Gaur egungo trantsizioak]] ===		=== [[#Transiciones_contemporaneas1|Gaur egungo trantsizioak]] ===
−	=== [[Leche_de_ganado_vacuno|Behi-aziendaren esnea]] ===	+	=== [[#Leche_de_ganado_vacuno|Behi-aziendaren esnea]] ===
	=== [[#El_ordeño_manual_de_la_vaca_behi-jeiztea|Eskuz egindako behi-jeztea]] ===		=== [[#El_ordeño_manual_de_la_vaca_behi-jeiztea|Eskuz egindako behi-jeztea]] ===
Línea 1045:		Línea 1046:
	==== [[#Introduccion_de_las_ordeñadoras|Jezteko makinen sarrera]] ====		==== [[#Introduccion_de_las_ordeñadoras|Jezteko makinen sarrera]] ====
−	=== [[Medicion_de_la_leche_esne-neurriak|Esnearen neurketa, esne-neurriak]] ===	+	=== [[#Medicion_de_la_leche_esne-neurriak|Esnearen neurketa, esne-neurriak]] ===
	=== [[#Distribucion_y_venta_de_la_leche_de_vacuno|Behi-esnearen banaketa eta salmenta]] ===		=== [[#Distribucion_y_venta_de_la_leche_de_vacuno|Behi-esnearen banaketa eta salmenta]] ===
−	=== [[Transporte_de_los_productos_desde_la_majada|Produktuen garraioa artzain-sarobetik]] ===	+	=== [[#Transporte_de_los_productos_desde_la_majada|Produktuen garraioa artzain-sarobetik]] ===
	==== [[#Acarreo_de_la_leche_esnetako_hagea|Esnearen garraioa, esnetako haga]] ====		==== [[#Acarreo_de_la_leche_esnetako_hagea|Esnearen garraioa, esnetako haga]] ====
Línea 1060:		Línea 1061:
	=== [[#Elaboracion_de_queso_de_oveja_ardi-gazta|Ardi-gazta egitea]] ===		=== [[#Elaboracion_de_queso_de_oveja_ardi-gazta|Ardi-gazta egitea]] ===
−	==== [[El_cuajo_gatzagia_legarra|Gatzagia, legarra]] ====	+	==== [[#El_cuajo_gatzagia_legarra|Gatzagia, legarra]] ====
−	==== [[Elaboracion_del_queso_en_la_Vasconia_atlantica|Gaztagintza Baskonia atlantikoan]] ====	+	==== [[#Elaboracion_del_queso_en_la_Vasconia_atlantica|Gaztagintza Baskonia atlantikoan]] ====
	**Gazta Bizkaiko eta Arabako artzain-sarobeetan		**Gazta Bizkaiko eta Arabako artzain-sarobeetan
Línea 1074:		Línea 1075:
	**Gaztagintza Nafarroan		**Gaztagintza Nafarroan
−	==== [[Peso_y_forma_de_los_quesos_de_oveja|Ardi-gazten pisua eta forma]] ====	+	==== [[#Peso_y_forma_de_los_quesos_de_oveja|Ardi-gazten pisua eta forma]] ====
	==== [[#Tipos_de_queso|Gazta motak]] ====		==== [[#Tipos_de_queso|Gazta motak]] ====
Línea 1087:		Línea 1088:
	==== [[#Mercados_de_Vasconia_continental|Baskonia kontinentaleko merkatuak]] ====		==== [[#Mercados_de_Vasconia_continental|Baskonia kontinentaleko merkatuak]] ====
−	=== [[Elaboracion_de_queso_de_cabra_ahuntz-gazta|Ahuntz-gazta egitea]] ===	+	=== [[#Elaboracion_de_queso_de_cabra_ahuntz-gazta|Ahuntz-gazta egitea]] ===
	=== [[#Transiciones_contemporaneas2|Gaur egungo trantsizioak]] ===		=== [[#Transiciones_contemporaneas2|Gaur egungo trantsizioak]] ===
−	=== [[Otros_productos_lacteos|Beste esneki batzuk]] ===	+	=== [[#Otros_productos_lacteos|Beste esneki batzuk]] ===
	==== [[#El_suero_gazura|Gazura]] ====		==== [[#El_suero_gazura|Gazura]] ====
Línea 1101:		Línea 1102:
	=== [[#Apendice_1__La_jornada_del_pastor_de_Ataun-Aralar_(G)_durante_la_fabricacion_del_queso|1. eranskina: Ataun-Aralarko (G) artzainaren eguna gazta egiteko garaian]] ===		=== [[#Apendice_1__La_jornada_del_pastor_de_Ataun-Aralar_(G)_durante_la_fabricacion_del_queso|1. eranskina: Ataun-Aralarko (G) artzainaren eguna gazta egiteko garaian]] ===
−	=== [[Apendice_2__Metodo_tradicional_de_elaboracion_manual_del_queso_de_montaña|2. eranskina: Mendiko gazta eskuz egiteko metodo tradizionala, bortü-gazna, Zuberoan]] ===	+	=== [[#Apendice_2__Metodo_tradicional_de_elaboracion_manual_del_queso_de_montaña|2. eranskina: Mendiko gazta eskuz egiteko metodo tradizionala, bortü-gazna, Zuberoan]] ===
	&emsp;		&emsp;
Línea 1108:		Línea 1109:
	=== [[#El_esquileo_ardi-moztea|Ardi-moztea]] ===		=== [[#El_esquileo_ardi-moztea|Ardi-moztea]] ===
−	==== [[El_tiempo_de_la_esquila_ardi-mozteko_sasoia| Ardi-mozteko sasoia]] ====	+	==== [[#El_tiempo_de_la_esquila_ardi-mozteko_sasoia| Ardi-mozteko sasoia]] ====
−	==== [[Medidas_cautelares|Kautela-neurriak]] ====	+	==== [[#Medidas_cautelares|Kautela-neurriak]] ====
	==== [[#Esquiladores_ardi-moztaileak|Ardi-moztaileak]] ====		==== [[#Esquiladores_ardi-moztaileak|Ardi-moztaileak]] ====
−	==== [[Instrumentos_de_esquileo_ardi-mozteko_artaziak|Ardi-mozteko artaziak]] ====	+	==== [[#Instrumentos_de_esquileo_ardi-mozteko_artaziak|Ardi-mozteko artaziak]] ====
	==== [[#Procedimientos_de_esquileo|Ardi-mozteko prozedurak]] ====		==== [[#Procedimientos_de_esquileo|Ardi-mozteko prozedurak]] ====
Línea 1120:		Línea 1121:
	==== [[#El_esquileo_octobrino_urri-moztea|Urriko ardi-moztea, ''urri-moztea'']] ====		==== [[#El_esquileo_octobrino_urri-moztea|Urriko ardi-moztea, ''urri-moztea'']] ====
−	==== [[El_esquileo_hoy|Ardi-moztea gaur egun]] ====	+	==== [[#El_esquileo_hoy|Ardi-moztea gaur egun]] ====
−	=== [[La_lana_artilea|Artilea]] ===	+	=== [[#La_lana_artilea|Artilea]] ===
	==== [[#Venta_de_lana_para_usos_domesticos|Artilearen salmenta, etxean erabiltzeko]] ====		==== [[#Venta_de_lana_para_usos_domesticos|Artilearen salmenta, etxean erabiltzeko]] ====
Línea 1128:		Línea 1129:
	==== [[#Venta_de_lana_a_fabricas_textiles|Artilearen salmenta, ehun-fabrikei]] ====		==== [[#Venta_de_lana_a_fabricas_textiles|Artilearen salmenta, ehun-fabrikei]] ====
−	==== [[Calidad_y_estima_de_la_lana._Haitzeko_ardia|Artilearen kalitatea eta estimazioa. ''Haitzeko ardia'']] ====	+	==== [[#Calidad_y_estima_de_la_lana._Haitzeko_ardia|Artilearen kalitatea eta estimazioa. ''Haitzeko ardia'']] ====
	==== [[#Produccion_y_precios_de_la_lana|Artilearen ekoizpena eta prezioak]] ====		==== [[#Produccion_y_precios_de_la_lana|Artilearen ekoizpena eta prezioak]] ====
Línea 1136:		Línea 1137:
	==== [[#Industria_lanera_iletegia|Artilearen industria, ''iletegia'']] ====		==== [[#Industria_lanera_iletegia|Artilearen industria, ''iletegia'']] ====
−	=== [[El_estiercol_de_oveja_ardi-zimaurra|Ardiaren simaurra ardi-simaurra]] ===	+	=== [[#El_estiercol_de_oveja_ardi-zimaurra|Ardiaren simaurra ardi-simaurra]] ===
	=== [[#Apendice_Descripcion_de_un_metodo_de_esquileo_actual|Eranskina: Ardi-mozteko gaur egungo metodo baten deskribapena]] ===		=== [[#Apendice_Descripcion_de_un_metodo_de_esquileo_actual|Eranskina: Ardi-mozteko gaur egungo metodo baten deskribapena]] ===
Línea 1159:		Línea 1160:
	=== [[#La_venta_de_ganado_para_carne|Azienda haragitarako saltzea]] ===		=== [[#La_venta_de_ganado_para_carne|Azienda haragitarako saltzea]] ===
−	==== [[Ganado_ovino_destinado_a_carne|Haragitarako ardi-azienda]] ====	+	==== [[#Ganado_ovino_destinado_a_carne|Haragitarako ardi-azienda]] ====
	==== [[#Compradores_de_carne_de_ovino|Ardi-okelaren erosleak]] ====		==== [[#Compradores_de_carne_de_ovino|Ardi-okelaren erosleak]] ====
Línea 1168:		Línea 1169:
	==== [[#Ganado_vacuno_destinado_a_carne|Haragitarako behi-azienda]] ====		==== [[#Ganado_vacuno_destinado_a_carne|Haragitarako behi-azienda]] ====
−	=== [[La_piel_de_las_ovejas_ardi-larrua|Ardi-larrua]] ===	+	=== [[#La_piel_de_las_ovejas_ardi-larrua|Ardi-larrua]] ===
−	==== [[Compradores_de_pieles|Larru-erosleak]] ====	+	==== [[#Compradores_de_pieles|Larru-erosleak]] ====
	==== [[#La_piel_como_melena_del_yugo_estalkia|Larrua uztarriaren ile-mataza gisa, ''estalkia'']] ====		==== [[#La_piel_como_melena_del_yugo_estalkia|Larrua uztarriaren ile-mataza gisa, ''estalkia'']] ====
Línea 1185:		Línea 1186:
	==== [[#Ferias_vizcainas|Bizkaiko feriak]] ====		==== [[#Ferias_vizcainas|Bizkaiko feriak]] ====
−	==== [[Ferias_guipuzcoanas|Gipuzkoako feriak]] ====	+	==== [[#Ferias_guipuzcoanas|Gipuzkoako feriak]] ====
	==== [[#Ferias_navarras|Nafarroako feriak]] ====		==== [[#Ferias_navarras|Nafarroako feriak]] ====
Línea 1191:		Línea 1192:
	==== [[#Ferias_de_Vasconia_continental|Euskal Herri kontinentaleko feriak]] ====		==== [[#Ferias_de_Vasconia_continental|Euskal Herri kontinentaleko feriak]] ====
−	==== [[Ferias_fuera_de_Vasconia|Baskoniatik kanpoko feriak]] ====	+	==== [[#Ferias_fuera_de_Vasconia|Baskoniatik kanpoko feriak]] ====
−	==== [[Transiciones_contemporaneas3|Gaur egungo trantsizioak]] ====	+	==== [[#Transiciones_contemporaneas3|Gaur egungo trantsizioak]] ====
	=== [[#Compraventa_mediante_tratantes_y_entre_ganaderos|Tratanteen bidez eta abeltzainen artean egindako salerosketak]] ===		=== [[#Compraventa_mediante_tratantes_y_entre_ganaderos|Tratanteen bidez eta abeltzainen artean egindako salerosketak]] ===
Línea 1201:		Línea 1202:
	==== [[#Inspeccion_de_las_reses|Abelburuen ikuskapena]] ====		==== [[#Inspeccion_de_las_reses|Abelburuen ikuskapena]] ====
−	==== [[Regateo|Tratua]] ====	+	==== [[#Regateo|Tratua]] ====
−	==== [[Cierre_del_trato_tratura_heldu|Tratura heltzea]] ====	+	==== [[#Cierre_del_trato_tratura_heldu|Tratura heltzea]] ====
	==== [[#Chocar_las_manos_bostekoa_eman|Bostekoa ematea]] ====		==== [[#Chocar_las_manos_bostekoa_eman|Bostekoa ematea]] ====
Línea 1213:		Línea 1214:
	==== [[#Formas_de_adquirir_el_ganado|Azienda erosteko moduak]] ====		==== [[#Formas_de_adquirir_el_ganado|Azienda erosteko moduak]] ====
−	=== [[El_precio_del_ganado|Aziendaren prezioa]] ===	+	=== [[#El_precio_del_ganado|Aziendaren prezioa]] ===
	==== [[#Modalidades_y_forma_de_pago|Ordaintzeko modalitateak eta moduak]] ====		==== [[#Modalidades_y_forma_de_pago|Ordaintzeko modalitateak eta moduak]] ====
Línea 1219:		Línea 1220:
	==== [[#Unidad_monetaria_de_la_transaccion|Salerosketaren moneta-unitatea]] ====		==== [[#Unidad_monetaria_de_la_transaccion|Salerosketaren moneta-unitatea]] ====
−	=== [[Importancia_de_la_ganaderia_en_la_economia_familiar|Abeltzaintzak familia-ekonomian duen garrantzia ]] ===	+	=== [[#Importancia_de_la_ganaderia_en_la_economia_familiar|Abeltzaintzak familia-ekonomian duen garrantzia ]] ===
−	==== [[Relevancia_del_ganado|Ganaduaren garrantzia]] ====	+	==== [[#Relevancia_del_ganado|Ganaduaren garrantzia]] ====
	==== [[#Complementariedad_de_la_ganaderia_con_otras_actividades|Abeltzaintza beste jarduera batzuen osagarri gisa]] ====		==== [[#Complementariedad_de_la_ganaderia_con_otras_actividades|Abeltzaintza beste jarduera batzuen osagarri gisa]] ====
−	==== [[Cambios_actuales|Gaur egungo aldaketak]] ====	+	==== [[#Cambios_actuales|Gaur egungo aldaketak]] ====
	&emsp;		&emsp;
	== XXIV. [[LAS_ABEJAS._ERLEA/eu|ERLEAK]] ==		== XXIV. [[LAS_ABEJAS._ERLEA/eu|ERLEAK]] ==
−	=== [[La_cria_de_abejas|Erleen hazkuntza]] ===	+	=== [[#La_cria_de_abejas|Erleen hazkuntza]] ===
	==== [[#Extension_del_cultivo_de_abejas|Erleen hazkuntzaren zabalkundea]] ====		==== [[#Extension_del_cultivo_de_abejas|Erleen hazkuntzaren zabalkundea]] ====
−	==== [[La_trashumancia|Transhumantzia]] ====	+	==== [[#La_trashumancia|Transhumantzia]] ====
	=== [[#Fabricacion_y_tipos_de_colmenas_erlauntza|Erlauntzen fabrikazioa eta erlauntz motak]] ===		=== [[#Fabricacion_y_tipos_de_colmenas_erlauntza|Erlauntzen fabrikazioa eta erlauntz motak]] ===
−	==== [[Colmenas_de_tronco_cuezos_cepos|Enborreko erlauntzak, azpilak, zepoak]] ====	+	==== [[#Colmenas_de_tronco_cuezos_cepos|Enborreko erlauntzak, azpilak, zepoak]] ====
	==== [[#Colmenas_de_tabla_erlauntza|Oholeko erlauntza]] ====		==== [[#Colmenas_de_tabla_erlauntza|Oholeko erlauntza]] ====
−	==== [[Colmenas_tejidas_con_vegetales_erle-kofoina|Landareekin ehundutako erlauntzak, erle-kofoina]] ====	+	==== [[#Colmenas_tejidas_con_vegetales_erle-kofoina|Landareekin ehundutako erlauntzak, erle-kofoina]] ====
	==== [[#Colmenas_en_oquedades|Hutsuneetan egindako erlauntzak]] ====		==== [[#Colmenas_en_oquedades|Hutsuneetan egindako erlauntzak]] ====
Línea 1248:		Línea 1249:
	=== [[#El_colmenar_abejar_erlategia|Erlauntza, erlategia]] ===		=== [[#El_colmenar_abejar_erlategia|Erlauntza, erlategia]] ===
−	=== [[Captura_de_enjambres_erlakumea_harrapatu|Erlekumeak harrapatzea]] ===	+	=== [[#Captura_de_enjambres_erlakumea_harrapatu|Erlekumeak harrapatzea]] ===
−	==== [[La_salida_del_enjambre|Erlekumearen irteera]] ====	+	==== [[#La_salida_del_enjambre|Erlekumearen irteera]] ====
	==== [[#Detencion_del_enjambre|Erlekumea geldiaraztea]] ====		==== [[#Detencion_del_enjambre|Erlekumea geldiaraztea]] ====
Línea 1258:		Línea 1259:
	==== [[#Propiedad_y_marcado_de_enjambres|Erlekumeen jabetza eta markatzea]] ====		==== [[#Propiedad_y_marcado_de_enjambres|Erlekumeen jabetza eta markatzea]] ====
−	==== [[Adquisicion_de_enjambres|Erlekumeak erostea]] ====	+	==== [[#Adquisicion_de_enjambres|Erlekumeak erostea]] ====
−	=== [[Cuidado_de_la_colmena|Erlauntzaren zaintza]] ===	+	=== [[#Cuidado_de_la_colmena|Erlauntzaren zaintza]] ===
	=== [[#Recoleccion_de_los_panales._Abaraskak|Abaraskak jasotzea. Abaraskak]] ===		=== [[#Recoleccion_de_los_panales._Abaraskak|Abaraskak jasotzea. Abaraskak]] ===
Línea 1272:		Línea 1273:
	=== [[#Obtencion_de_los_productos_apicolas|Erlezaintzako produktuak lortzea]] ===		=== [[#Obtencion_de_los_productos_apicolas|Erlezaintzako produktuak lortzea]] ===
−	==== [[La_miel_eztia|Eztia]] ====	+	==== [[#La_miel_eztia|Eztia]] ====
	==== [[#La_cera_argizaria|Argizaria]] ====		==== [[#La_cera_argizaria|Argizaria]] ====
Línea 1293:		Línea 1294:
	== XXV. [[PROTECCION_CREENCIAL_DEL_GANADO/eu|GANADUA BABESTEARI BURUZKO SINESMENAK]] ==		== XXV. [[PROTECCION_CREENCIAL_DEL_GANADO/eu|GANADUA BABESTEARI BURUZKO SINESMENAK]] ==
−	=== [[San_Antonio_Abad_patrono_del_ganado|San Anton abadea, ganaduaren patroia]] ===	+	=== [[#San_Antonio_Abad_patrono_del_ganado|San Anton abadea, ganaduaren patroia]] ===
	==== [[#Dia_festivo_para_los_animales|Jaieguna animalientzat]] ====		==== [[#Dia_festivo_para_los_animales|Jaieguna animalientzat]] ====
Línea 1313:		Línea 1314:
	==== [[#Estampas_y_cruces_en_establos|Estanpak eta gurutzeak ukuiluetan]] ====		==== [[#Estampas_y_cruces_en_establos|Estanpak eta gurutzeak ukuiluetan]] ====
−	=== [[San_Blas|Done Bladi]] ===	+	=== [[#San_Blas|Done Bladi]] ===
−	==== [[Ritos_y_bendiciones_en_su_festividad|Errituak eta bedeinkapenak haren egunean]] ====	+	==== [[#Ritos_y_bendiciones_en_su_festividad|Errituak eta bedeinkapenak haren egunean]] ====
−	=== [[San_Juan_Bautista_protector_de_los_rebaños|San Joan Batailatzailea, artaldeen babeslea]] ===	+	=== [[#San_Juan_Bautista_protector_de_los_rebaños|San Joan Batailatzailea, artaldeen babeslea]] ===
	==== [[#Ramos_y_flores_en_la_mañana_del_solsticio_de_verano|Erramuak eta loreak udako solstizioaren goizean]] ====		==== [[#Ramos_y_flores_en_la_mañana_del_solsticio_de_verano|Erramuak eta loreak udako solstizioaren goizean]] ====
Línea 1323:		Línea 1324:
	=== [[#Simbolos_protectores_contra_el_rayo|Tximistaren aurkako zeinu babesleak ]] ===		=== [[#Simbolos_protectores_contra_el_rayo|Tximistaren aurkako zeinu babesleak ]] ===
−	==== [[El_espino_albar_elorria|Elorri zuria]] ====	+	==== [[#El_espino_albar_elorria|Elorri zuria]] ====
	==== [[#El_laurel_bendecido_erramua|Erramu bedeinkatua]] ====		==== [[#El_laurel_bendecido_erramua|Erramu bedeinkatua]] ====
Línea 1341:		Línea 1342:
	==== [[#Txabolas_y_rebaños|Txabolak eta artaldeak]] ====		==== [[#Txabolas_y_rebaños|Txabolak eta artaldeak]] ====
−	==== [[Establos_y_corrales|Ukuiluak eta eskortak]] ====	+	==== [[#Establos_y_corrales|Ukuiluak eta eskortak]] ====
	==== [[#Pasturajes_del_monte|Mendiko bazkaleku komunak]] ====		==== [[#Pasturajes_del_monte|Mendiko bazkaleku komunak]] ====
Línea 1347:		Línea 1348:
	=== [[#Ofrendas|Eskaintzak]] ===		=== [[#Ofrendas|Eskaintzak]] ===
−	=== [[Amuletos|Kutunak]] ===	+	=== [[#Amuletos|Kutunak]] ===
	=== [[#Animales_protectores|Animalia babesleak]] ===		=== [[#Animales_protectores|Animalia babesleak]] ===
Línea 1356:		Línea 1357:
	=== [[#Sobre_la_incubacion_de_las_gallinas|Oiloen txitaldiari buruz]] ===		=== [[#Sobre_la_incubacion_de_las_gallinas|Oiloen txitaldiari buruz]] ===
−	==== [[Numero_impar_de_huevos|Arrautza kopuru bakoitia]] ====	+	==== [[#Numero_impar_de_huevos|Arrautza kopuru bakoitia]] ====
−	==== [[El_signo_de_la_cruz|Gurutzearen zeinua]] ====	+	==== [[#El_signo_de_la_cruz|Gurutzearen zeinua]] ====
	==== [[#Epoca_idonea_para_la_incubacion|Txitaldirako garai egokia]] ====		==== [[#Epoca_idonea_para_la_incubacion|Txitaldirako garai egokia]] ====
Línea 1366:		Línea 1367:
	=== [[#Sobre_los_cambios_atmosfericos|Aldaketa atmosferikoei buruz]] ===		=== [[#Sobre_los_cambios_atmosfericos|Aldaketa atmosferikoei buruz]] ===
−	=== [[Presagios_de_muerte|Heriotzaren iragarpenak]] ===	+	=== [[#Presagios_de_muerte|Heriotzaren iragarpenak]] ===
	=== [[#Costumbres_en_relacion_con_el_luto|Doluarekin erlazionatutako ohiturak]] ===		=== [[#Costumbres_en_relacion_con_el_luto|Doluarekin erlazionatutako ohiturak]] ===
Línea 1372:		Línea 1373:
	=== [[#Presagios_de_brujas|Sorginen iragarpenak]] ===		=== [[#Presagios_de_brujas|Sorginen iragarpenak]] ===
−	=== [[Sobre_la_subida_del_ganado_al_monte|Ganadua mendira igotzeari buruz]] ===	+	=== [[#Sobre_la_subida_del_ganado_al_monte|Ganadua mendira igotzeari buruz]] ===
	=== [[#Prevenciones_contra_los_animales_dañinos|Animalia kaltegarrien aurkako prebentzioak]] ===		=== [[#Prevenciones_contra_los_animales_dañinos|Animalia kaltegarrien aurkako prebentzioak]] ===
Línea 1378:		Línea 1379:
	=== [[#Ritos_de_adaptacion_a_la_casa|Etxera egokitzeko errituak]] ===		=== [[#Ritos_de_adaptacion_a_la_casa|Etxera egokitzeko errituak]] ===
−	==== [[Ganado|Ganadua]] ====	+	==== [[#Ganado|Ganadua]] ====
	==== [[#Gallinas_y_gatos|Oilaskoak eta katuak]] ====		==== [[#Gallinas_y_gatos|Oilaskoak eta katuak]] ====
Línea 1386:		Línea 1387:
	=== [[#Otras_costumbres|Beste ohitura batzuk]] ===		=== [[#Otras_costumbres|Beste ohitura batzuk]] ===
−	=== [[Fiestas_de_pastores|Artzainen festak]] ===	+	=== [[#Fiestas_de_pastores|Artzainen festak]] ===
−	=== [[Obsequios_y_donativos|Opariak eta dohaintzak]] ===	+	=== [[#Obsequios_y_donativos|Opariak eta dohaintzak]] ===
	=== [[#Lugares_de_culto_en_zonas_de_pastos|Gurtze-lekuak bazkalekuen inguruetan]] ===		=== [[#Lugares_de_culto_en_zonas_de_pastos|Gurtze-lekuak bazkalekuen inguruetan]] ===
Línea 1407:		Línea 1408:
	=== [[#Juegos_de_lanzamiento|Jaurtiketa-jokoak]] ===		=== [[#Juegos_de_lanzamiento|Jaurtiketa-jokoak]] ===
−	==== [[Makilak_zeharkatzea|Makilak zeharkatzea]] ====	+	==== [[#Makilak_zeharkatzea|Makilak zeharkatzea]] ====
	==== [[#Makila-jokoa|Makila-jokoa]] ====		==== [[#Makila-jokoa|Makila-jokoa]] ====
Línea 1431:		Línea 1432:
	=== [[#Juegos_de_bolos|Bola-jokoak]] ===		=== [[#Juegos_de_bolos|Bola-jokoak]] ===
−	=== [[Juegos_de_mesa|Mahai-jokoak]] ===	+	=== [[#Juegos_de_mesa|Mahai-jokoak]] ===
−	==== [[Cartas|Kartak]] ====	+	==== [[#Cartas|Kartak]] ====
	==== [[#Artzain-jokoa._Tres_en_raya|''Artzain-jokoa''. Artzain-jokoa]] ====		==== [[#Artzain-jokoa._Tres_en_raya|''Artzain-jokoa''. Artzain-jokoa]] ====
Línea 1441:		Línea 1442:
	=== [[#Cantos_e_instrumentos_musicales|Kantuak eta musika-tresnak]] ===		=== [[#Cantos_e_instrumentos_musicales|Kantuak eta musika-tresnak]] ===
−	==== [[El_canto|Kantua]] ====	+	==== [[#El_canto|Kantua]] ====
	==== [[#Instrumentos_musicos_de_los_pastores|Artzainen musika-tresnak]] ====		==== [[#Instrumentos_musicos_de_los_pastores|Artzainen musika-tresnak]] ====

---

Revisión actual del 07:46 4 mar 2019

I. ANIMALIEN HAZKUNTZA

Animalien hazkuntza tradizionala eta gaur egungo aldaketak

Isurialde atlantikoa

Bizkaia

Gipuzkoa

Baskonia kontinentala

Isurialde mediterraneoa

Araba

Nafarroa

 

II. ANIMALIEN ARRAZAK

Behiak eta idiak

Betizu

Montxina

Terreña

Piriniotarra

Aziendaren bilakaera‏

Eranskina: Arraza autoktonoen deskribapena

Ardiak

Isurialde atlantikoko arrazak

• • Latxa eta manexa
  • Karrantzarra, sasi-ardia eta eusko-bearnesa

Isurialde mediterraneoko arrazak

• • Latxen, txurren eta merinoen bizikidetza
  • Nafarroako rasa ardia

Eranskina: Arraza autoktonoen deskribapena

Ahuntzak

Eranskina: Arraza autoktonoen deskribapena

Txerriak

Eranskina: Arraza autoktonoen deskribapena

Behorrak, astoak eta mandoak

Eranskina: Arraza autoktonoen deskribapena

Oiloak, usoak, ahateak eta beste hegazti batzuk

Beste animalia txiki batzuk: untxiak, txakurrak eta katuak

Eranskina: Arraza autoktonoen deskribapena

Eranskina: Betizu, behi basatia

 

III. ANIMALIEN IZENAK

Izenak espeziearen, adinaren eta sexuaren arabera

Ardi-azienda

• • Kumeak
  • Helduak
  • Beste izen batzuk

Behi-azienda

• • Kumeak
  • Helduak

Txerri-azienda

• • Kumeak
  • Helduak

Ahuntz-azienda

• • Kumeak
  • Helduak

Zaldi-azienda

• • Kumeak
  • Helduak

Asto-azienda

• • Kumeak
  • Helduak

Mando-azienda

• • Kumeak
  • Helduak

Hegazti-azienda

• • Kumeak
  • Helduak
  • Zenbait animalia

Bestelako animaliak

 

IV. ANIMALIEKIKO HIZKUNTZA ETA TRATUA

Etxe abereei jarritako izenak

Ardiak

• • Ezaugarri fisikoengatik
  • Izaerarengatik
  • Jaiotze-lekuarengatik
  • Familiako kideen, ezagunen edo ospetsuen izenak
  • Kateatutako izenak

Behiak eta idiak

• • Ezaugarri fisikoengatik
  • Pertsona-izenak eta jatorri-izenak
  • Izaerarengatik

Zaldiak

• • Ilajearen kolorearengatik
  • Itxurarengatik eta izaerarengatik

Txakurrak

• • Ilajearen kolorearengatik
  • Itxurarengatik, izaerarengatik eta ezaugarri astralengatik

Ahuntzen, astoen, katuen eta txerrien izenak

Animaliekiko hizkuntza eta tratatzeko modua

Animaliekiko tratua

• • Laztanak

Etxe abereekin erabilitako hizkuntza

• • Behiak
  • Behorrak eta astoak
  • Ardiak eta ahuntzak
  • Txakurrak eta katuak
  • Oiloak, ahateak eta txerriak

Txistuak

• • Ardiak
  • Beste animalia batzuk

Azienda akuilatzeko tresnak

• • Akuilua. Pertika
  • Burdin sarea
  • Zartailua, zigorra edo usta

 

V. ANIMALIAK HAZTEKO UKUILUAK ETA BARRUTIAK

Ukuilu tradizionala

Baserri barruko abeletxeak: ukuilua

• • Ukuiluaren ezaugarriak
  • Banaketak ukuiluetan

Etxetik kanpoko abeletxeak

Askak

• • Animaliak asketara lotzea
  • Hesiak edo parrilak
  • Lastategia

Simaurra

Abeletxe modernoak. Egindako aldaketak

Etxe abereak hazteko barrutiak

Txerrikortak

Oilategiak

• • Lo egiteko makilak
  • Errutegiak

Untxitegiak

Usategiak

 

VI. UKUILURATUTAKO AZIENDAREN ELIKADURA

Aziendaren elikadura etxean

Behiak

• • Isurialde mediterraneoa
  • Ur-hornikuntza

Idiak

Zamariak

Ardiak eta ahuntzak

Txerriak

Oiloak eta beste hegazti batzuk

Untxiak

Txakurrak eta katuak

Kumeen elikadura

Txahalak

Bildots emeak

Axoak

Txerriak

Moxalak eta astoak

Txitak

Untxiak

Kumeak eta katuak

Aziendaren elikadura mendian

Isurialde mediterraneoa

Isurialde atlantikoa

Animalien kontrola belazeetan

• • Hesola bati lotutako soka edo katea
  • Hankak elkarrekin lotzea
  • Langa
  • Belazeak hesitzea

 

VII. ANIMALIEN UGALTZEA ETA ZAINTZA

Etxe abereen ugalketa-zikloa

Behiak

• • Araldia eta estaltzea
  • Haurdunaldia
  • Erditzea
  • Erditutako behiaren zaintza

Ardiak

• • Araldia eta estaltzea
  • Haurdunaldia eta erditzea

Ahuntzak

Behorrak

• • Araldia
  • Haurdunaldia eta erditzea

Astemeak

Mandoak lortzea

Ahardiak

Untxi emeak

Oiloak eta usoak

• • Sexua finkatzea
  • Errutea
  • Lokaldiaren bidezko ernalkuntza
  • Txitaldia
  • Arrautzen jaiotzea

Txakur emeak

Katemeak

Geldialdiak eta ernalkuntza artifiziala

Aziendaren adina kalkulatzeko prozedurak

Behiak

Ardiak

Animalien gorputzen manipulazioa

Bildots emeei buztana moztea

Beste mozketa, anputazio eta zulatze batzuk

Adarrak kentzea

Irentzea

• • Zezenak
  • Astoak eta zaldi-azienda
  • Ahariak eta
  • Txerriak eta ahardiak
  • Oilaskoak

Ferratzea

Ferratze-prozesua

• • Zaldi-azienda
  • Behi-azienda

Ferrak eta iltzeak

Ferratzaileek egindako beste operazio batzuk

 

VIII. MENDIKO AZIENDA

Bizkaia

Gipuzkoa

Baskonia kontinentala

Araba

Nafarroa

Azienda mendian harrapatzea

Lakioa

Gatza eta ogia

Oihuak eta zaratak

Heltze-txakurren erabilera

Eranskina: Lezaungo (N) bazkalekuen aprobetxamendua

 

IX. ARTALDEAREKIN MENDIRA IGOTZEA

Artaldearen igoera

Klimaren eta bazkalekuen eragina

Mendira igotzea aziendaren ezaugarrien arabera

Eguneroko zikloa duen artzaintza

Aplikatzeko arautegia

Artzaintza gaur egun

Artzainaren igoera bakarrik edo lagunduta

Artzainaren animalia-segizioa

Bazkaleku onenak artaldearentzat

Udako bazkalekuak edo garaiak

Neguko bazkalekuak edo haranekoak

Isurialde mediterraneoa

Bazkaleku kaltegarriak

Artzainaren urteroko zikloa eta mendiko egonaldia

Gorbeiako (B) artzaina

Urbiako artzaina eta Aizkorrikoa (G)

Zuberoako artzaina

Alloko (N) artzaina

Artaldearen jaitsiera

 

X. JABETZA MARKAK

Aziendaren jabetza markak

Ebakia belarrian. Akatsa

• • Ebakien motak eta izenak
  • Azienda larriari egindako ebakiak

Pinturarekin egindako seinaleak

Bikez edo breaz egindako marka. Biketzea

Burdinazko marka

• • Burdinazko markak adarretan, apatxetan edo muturrean

Aziendaren markatze-lanetan izandako aldaketak. Krotaloa

Zintzarriak edo dunbak. Arranak, zintzarriak

Zintzarrien soinua

Zintzarri eta ezkila motak

• • Ardiak
  • Transhumantzia
  • Ahuntzak
  • Behiak eta behorrak

Aziendaren apaindurak

Txilinezko idunekoa eta txintxirrinak

• • Uztaren garraioa
  • Nekazaritzako beste lan batzuetan

Zamari apainduak

Aziendaren dotoretzea

• • Zamariei zurdak apaintzea

 

XI. BAZKALEKU KOMUNALAK

Ezaugarriak eta bilakaera

Komunalen murrizketa eta galera

Baso-sartzeak eta ixteak

Uztondoak

Udalen eta diputazioen esku-hartzea

Erabiltzeko baldintzak

BAZKALEKU KOMUNALEN APROBETXAMENDUA:

Komunalak Bizkaian

Gorbeia mendikatea

Anbotoko eta Oiz mendikateak

Enkarterriko haranak

Karrantza

Bazkalekuen ermandade eta komunitateak Araban

Gorobel mendikateko komunitatea

Badaia mendikateko komunitatea

Guibijoko komunitatea

Urkabustaizko komunalak

Arkamo Mendikateko Elkartea

Gaubea harana

Valderejo mendikatea

Berganzoko komunalak

Mendi komuneroa Toloñon

La Isla mendi komuneroa

Hernán Ruiz mendiko komunala

Izkigoiti eta Izkibeheiti antzinako komunitateak

Guardiako eta haren Lurreko mendi komuneroa

Moreda eta Vianako komuneroak

Kodes mendikatea

Partzuergoak Gipuzkoan eta Araban

Gipuzkoako eta Arabako Partzuergo Orokorra

Partzuergo Txikia edo Komun Txikia

Entziako Partzuergo Orokorra

Iturrietako Partzuergoa

Ernio eta Jaizkibelgo Mendiak

Aralar mendikateko elkarteak

Enirio-Aralarko Mankomunitatea

Aralarko Elkartea

Urbasa eta Andia mendikateak

Ameskoetako komunalak

Lokiz mendikatea

Lezaun eta Ultzamako komunalak

Nafarroako Pirinioak

Baztan

Erroibar

Agoitz eta Longida

Zaraitzu

Erronkaribar

• • Debekagunea
  • Zatiak eta portuak
  • Mendiko galsoroa, kasalenkoa eta komuna

Bardeako bazkalekuak

Eskortak

Zangoza

San Martin Unx

Mélida

Lodosa

Allo

Partzuergoak

Pirinioen arteko partzuergoak

Hiru Behien Zerga

Euskal Herri kontinentala

Lurralde-sindikatuak

Kaiolarra

Eranskina: Saroiak Baskonian

 

XII. ARTZAINEN MENDIKO KOKAPENAK

Karrantzako mendiak

Txabolak eta kasetak

Gorbeia mendikatea

Zeanuri

Orozko

Zuia

Anbotoko eta Aramotz mendikateak

Oiz mendia

Aizkorri mendikatea

Urbia-Oltza

Degurixa-Alabieta

Arriurdin

Izarraitz eta Ernio mendikateak

Aralar mendikatea

Beasain

Ataun (1927)

Ataun (1955)

Abaltzisketa (1955)

Larraun

Artegi kupuladunak. Arkuak

Urbasa mendikatea

Andia mendikatea

Entzia mendikatea

Nafarroako Pirinioak

Basaburu Txikia

Baztan

Esteribar

Aezkoa

Zaraitzu

Erronkaribar

Erdialdeko Nafarroa eta Bardea

Zangoza

San Martin Unx

Allo

Agoitz

Bardea

Mélida

Arabako Mendiak

Valderejo

Arkamo mendikatea

Gorobel mendikatea

Guibijo mendikatea

Badaia mendikatea

Trebiñu

Toloño mendikatea

Izki mendikatea

Arabako Errioxa. Moreda

Kodes mendikatea

Euskal Herri kontinentala Espazioaren antolaketa mendian

Habitat hirukoitza

Lapurdi

• • Sara
  • Azkaine

Nafarroa Beherea

• • Aldude
  • Ibarre
  • Garazi

Zuberoa

• • Liginaga
  • Muskildi
  • Zunharreta
  • Etxebarre

 

XIII. TRANSHUMANTZIA ETA TRANSTERMINANTZIA

Artzaintza ibiltaria

Transhumantzia handia. Transhumantzia txikia. Transterminantzia

Neguko bazkalekuetarako ibiltaritza

Neguko transhumantzia handiak

• • Pirinioetako haranetatik Bardeara

• • • Bazkaleku komunerako eskubidea
    • Abelbideetan barrena
    • Joanaldirako prestakuntzak eta ordena
    • Gertaerak eta elikadura abelbidean barrena
    • Bardean sarrera eta egonaldia. Itzulera

• • Transhumantziako beste mugimendu batzuk Nafarroan
  • Transhumantziako mugimendu pirinio-akitaniarrak

Neguko transhumantzia txikia eta transterminantzia

• • Transhumantzia Bizkaiko mendietara eta kostaldera
  • Transhumantzia Gipuzkoako mendietara eta kostaldera
  • Pirinioetako transhumantzia haranetara eta kostaldera
  • Nafarroako Erriberako transhumantzia

Udako transhumantzia

Udako transhumantzia Urbasa eta Andia mendikateetara

Udako transhumantzia txikia eta transterminantzia

• • Arabako mendiak
  • Bizkaiko mendiak
  • Aralar eta Aizkorri mendikateak
  • Ernio eta Izarraitz mendiak
  • Urbasa eta Andia mendikateak
  • Baskonia kontinentala

Bizitza neguko bazkalekuetan

Bardeako artzaina

Artzain transhumantea lurraldeen arabera

Bizitza udako bazkalekuetan

Udako transhumantzia Urbasa eta Andia mendikateetara

Transhumantzia txikia eta transterminantzia

• • Arabako eta Bizkaiko mendiak
  • Aralar mendikatea
  • Urbasa eta Andia mendikateak

Neguko bazkalekuen erabilgarritasuna

Araba

Bizkaia

Gipuzkoa eta Lapurdi

Nafarroa

Artzainen ibiltaritzaren egutegia

Ekialdeko Pirinioak

Mendebaldeko Pirinioak

Urbasa eta Andia mendikateak

Aizkorri eta Aralar mendikateak

Bizkaiko mendiak

Abelbideak

Bideak, bidexkak. Ardibideak

Abelbideak. Altxubideak

• • Abelbideak Araban
  • Abelbideak Nafarroan

Eranskina: Nafarroako abelbideak gaur egun

 

XIV. ARDI-TXAKURRA. ARDI-TXAKURRA

Ardi-txakurra

Ardi-txakurraren sarbidea

Ardi-txakur motak

Ardi-txakurraren erabilerak

Txakurra beste animalia batzuen zaintzan

Eranskina: Ardi-txakurren lehiaketa

 

XV. ARTZAIN MOTAK

Artaldearen jabe diren artzainak

Artzain-mutilak. Artzainen seme-alabak

Artzainen elkarteak, partzuerrak

Artalde handien artzainak

Soldatapeko artzainak

Morroiak

Morroi-nagusia

Kontsiderazio soziala

Kontzeju-artzainak

Lanak

• • Araba
  • Nafarroa

Kontratu-baldintzak

Soldata. Elikadura. Gabonsariak

Aziendaren zaintza txandaka

1. eranskina: Hameka urtetan Iratin bordazain

2. eranskina: Herriko abeltzainen kontratua. 1890. urtea Berganzo (A)

 

XVI. ARTZAINAREN JANZKERA

Beroki tradizionalak

Kapusaia. Txartesa. Kapilizioa

Bizkar-babes edo zamarra; aurrekoa edo atzekoa

Manta. Buru-berokia. Kapeluak

Oinetako tradizionalak

Abarkak

Galtzerdiak

Lazoak, mantak

Polainak, galtzoinak

Eskalapoiak. Kalotxak

Erraketak

Artzainaren gaur egungo janzkera

Artzainaren tresnak eta armak

Morrala edo bizkar-zorroa. Alportxak

Artzain-makila

Habaila eta malotea

Txurra. Eskumakila. Zurruna

Eltzagorra. Eltzagorra

Burruna. Eltzagorra

Suzko armak

 

XVII. ARTZAINEN HATUAK ETA ARTISAUTZA

Artzain-tresnak

Zurezko ontziak

Iraupena

Kaikua. Jezteko ontzia

Kotxua. Jezteko azpila

Iragazkia. Iragazkia

Abatza

Maletxa. Irabiagailua

Epakia. Ezpata

Gaztanontzia. Zimitza, gaztazala

Txurka. Euskarria

Gaztandegia

Artzain-edalontziak

Ontziak eta mahai-tresnak

Koilarak

Platerak. Txalia. Taloaska

Oporra. Esne-potoak

Gatzontziak. Oliontziak

Urarentzako ontziak

Esku-lanak

Artilearen artisautza

Iraupena eta gainbehera

Artilearen hautaketa

Garbiketa

Kardatzea

Irutea

Ehuna

Abarkentzako lokarriak. Trailak

Lokarriak, sokak eta bastak

Eskumakilak eta bastoiak, artzain-makilak

Zintzarrientzako idunekoak, uztaiak

Izenak

Idunekoak egitea

Trantsizioa

Zintzarriak eta zintzarri-mihiak

 

XVIII. BASAPIZTIEN EHIZA

Otsoaren ehiza

Otsoaren desagerpena

Duela gutxiko berragerpena

Otsoari buruzko sinesmenak eta kondairak

Defendatzeko bitartekoak

Ehiza-teknikak

• • Tranpak, lakioak eta amu pozoituak
  • Uxaldiak eta ehiza eskopetaz

Otso-zuloak

Azeriaren ehiza

Azeriak eragindako kalteak

Ehiza-teknikak

• • Kutxen bidezko ehiza
  • Lakioak
  • Zepoak
  • Amu pozoituak
  • Ehiza eskopetarekin

Txakur basatuak

Harrapari txikiak

Hegaztiak

Karraskariak

Mustelidoak eta biberridoak

Hartza

Basapiztien ehiztarien kontratazioa

Ehizatutako animaliengatik emandako saria

Eranskina: Otso-zulo batzuen deskribapena

 

XIX. ARDI-JEZTEA. ARDI-JEZTEA

Jeztea, batzaldia

Jeztearen izena eta tokia, jeiztegia, eskorta

Jezteko denbora eta forma. Kukurumuku jeitzi

Jezteko metodo berriak

Esne-ekoizpena

Esnea goritutako harriekin berotzea, esne-harriak

Ardi-esnea eta ahuntz-esnea. Horien erabilera

Isurialde atlantikoa

Isurialde mediterraneoa

Ahuntz-esnea

Gaur egungo trantsizioak

Behi-aziendaren esnea

Eskuz egindako behi-jeztea

Jezteko prozedura

Jezteko makinen sarrera

Esnearen neurketa, esne-neurriak

Behi-esnearen banaketa eta salmenta

Produktuen garraioa artzain-sarobetik

Esnearen garraioa, esnetako haga

Produktuen garraioa

 

XX. GAZTAGINTZA

Ardi-gazta egitea

Gatzagia, legarra

Gaztagintza Baskonia atlantikoan

• • Gazta Bizkaiko eta Arabako artzain-sarobeetan
  • Gazta kostaldetik gertuko eremuetan
  • Gazta Urbian eta Aralarren
  • Gazta Baskonia kontinentalean

Gaztagintza Baskonia mediterraneoan

• • Gaztagintza Araban
  • Gaztagintza Nafarroan

Ardi-gazten pisua eta forma

Gazta motak

• • Gazta zaharra
  • Erronkariko gazta eta Urbasa gazta

Gazten merkatua

Euskal Herri penintsularreko merkatuak

Baskonia kontinentaleko merkatuak

Ahuntz-gazta egitea

Gaur egungo trantsizioak

Beste esneki batzuk

Gazura

Zenbera

Gaztanbera

1. eranskina: Ataun-Aralarko (G) artzainaren eguna gazta egiteko garaian

2. eranskina: Mendiko gazta eskuz egiteko metodo tradizionala, bortü-gazna, Zuberoan

 

XXI. ARDI-MOZTEA. ARDI-MOZTEA

Ardi-moztea

Ardi-mozteko sasoia

Kautela-neurriak

Ardi-moztaileak

Ardi-mozteko artaziak

Ardi-mozteko prozedurak

Urriko ardi-moztea, urri-moztea

Ardi-moztea gaur egun

Artilea

Artilearen salmenta, etxean erabiltzeko

Artilearen salmenta, ehun-fabrikei

Artilearen kalitatea eta estimazioa. Haitzeko ardia

Artilearen ekoizpena eta prezioak

Artilearen salmenta gaur egun

Artilearen industria, iletegia

Ardiaren simaurra ardi-simaurra

Eranskina: Ardi-mozteko gaur egungo metodo baten deskribapena

 

XXII. ANIMALIAK HILTZEA ETXEAN

Animaliak hiltzea etxean egun seinalatuetan

Etxean animaliak hiltzeko erabilitako prozedurak

Txerria hiltzea etxean

Ardiak eta arkumeak hiltzea etxean

Behi-azienda hiltzea etxean

Eskortako hegaztiak hiltzea etxean

Untxiak hiltzea etxean

Azienda haragitarako saltzea

Haragitarako ardi-azienda

Ardi-okelaren erosleak

• • Lehentasunezko salmenta tratanteei
  • Salmenta partikularrei azoketan

Haragitarako behi-azienda

Ardi-larrua

Larru-erosleak

Larrua uztarriaren ile-mataza gisa, estalkia

Larruaren prezioak

 

XXIII. GANADU FERIAK ETA AZIENDEN SALEROSKETAK

Ganadu feriak

Arabako feriak

Bizkaiko feriak

Gipuzkoako feriak

Nafarroako feriak

Euskal Herri kontinentaleko feriak

Baskoniatik kanpoko feriak

Gaur egungo trantsizioak

Tratanteen bidez eta abeltzainen artean egindako salerosketak

Erosketarako akordioa

Abelburuen ikuskapena

Tratua

Tratura heltzea

Bostekoa ematea

Alborokea

Baldintzapeko erosketa eta aziendaren berrogeialdia

Azienda erosteko moduak

Aziendaren prezioa

Ordaintzeko modalitateak eta moduak

Salerosketaren moneta-unitatea

Abeltzaintzak familia-ekonomian duen garrantzia

Ganaduaren garrantzia

Abeltzaintza beste jarduera batzuen osagarri gisa

Gaur egungo aldaketak

 

XXIV. ERLEAK

Erleen hazkuntza

Erleen hazkuntzaren zabalkundea

Transhumantzia

Erlauntzen fabrikazioa eta erlauntz motak

Enborreko erlauntzak, azpilak, zepoak

Oholeko erlauntza

Landareekin ehundutako erlauntzak, erle-kofoina

Hutsuneetan egindako erlauntzak

Erlauntza, erlategia

Erlekumeak harrapatzea

Erlekumearen irteera

Erlekumea geldiaraztea

Erlekumea jasotzea

Erlekumeen jabetza eta markatzea

Erlekumeak erostea

Erlauntzaren zaintza

Abaraskak jasotzea. Abaraskak

Bilketa garaia

Bilketako prozedurak. Eztia dastatzea

Babesteko moduak

Erlezaintzako produktuak lortzea

Eztia

Argizaria

Erlezaintzako produktuen erabilera

Eztia

Ezti-ura

Argizaria

Pozoia

Erleei buruzko sinesmenak eta jakintzak

Gaur egungo aldaketak

 

XXV. GANADUA BABESTEARI BURUZKO SINESMENAK

San Anton abadea, ganaduaren patroia

Jaieguna animalientzat

Errituak haien jaiegunean

• • San Antongo lurrindatzeak eta suak
  • Ganaduaren kontzentrazioak eliz atarietan

• • • Nafarroa
    • Araba
    • Gipuzkoa eta Bizkaia

• • Elikagaien eta zintzarrien bedeinkapena
  • San Antonen Gurutzeko rodeoak

Laguntza-eskeak eta eskaintzak Santuari

Estanpak eta gurutzeak ukuiluetan

Done Bladi

Errituak eta bedeinkapenak haren egunean

San Joan Batailatzailea, artaldeen babeslea

Erramuak eta loreak udako solstizioaren goizean

Tximistaren aurkako zeinu babesleak

Elorri zuria

Erramu bedeinkatua

Ereinotza erretzea

Maiatzeko Gurutze Donea

Kandela bedeinkatuak

Beste prozedura eta prebentzio batzuk

Antzinako aizkora

Bedeinkapen erritualak

Txabolak eta artaldeak

Ukuiluak eta eskortak

Mendiko bazkaleku komunak

Eskaintzak

Kutunak

Animalia babesleak

 

XXVI. SINESMENAK ETA OHITURAK

Oiloen txitaldiari buruz

Arrautza kopuru bakoitia

Gurutzearen zeinua

Txitaldirako garai egokia

Ugalketari buruz

Aldaketa atmosferikoei buruz

Heriotzaren iragarpenak

Doluarekin erlazionatutako ohiturak

Sorginen iragarpenak

Ganadua mendira igotzeari buruz

Animalia kaltegarrien aurkako prebentzioak

Etxera egokitzeko errituak

Ganadua

Oilaskoak eta katuak

Bildots-lorra: elkarri laguntzea

Beste ohitura batzuk

Artzainen festak

Opariak eta dohaintzak

Gurtze-lekuak bazkalekuen inguruetan

 

XXVII. ARTZAINEN JOKOAK

Jokoak egiten diren lekuak

Pilota-jokoak

Pilota-jokoa

Urdanka

Txutea

Jaurtiketa-jokoak

Makilak zeharkatzea

Makila-jokoa

Zotzaldatzea

Palu-jokoa

Barra-jaurtiketa

Harrika

Burruna

Harri-jaurtiketa. Abaila

Indar-jokoak

Jauzi-jokoak

Lasterketa-jokoak

Bola-jokoak

Mahai-jokoak

Kartak

Artzain-jokoa. Artzain-jokoa

Uxaldiak

Kantuak eta musika-tresnak

Kantua

Artzainen musika-tresnak

• • Adarrak
  • Txistuak eta flautak
  • Sunpriñua
  • Alboka

Eranskina: Botu luzea eta urdanka jolasak, zuberotar batek deskribatuta