Diferencia entre revisiones de «Presentacion Ganaderia y pastoreo en vasconia/eu»

Revisión actual del 07:18 25 jun 2019

Otros idiomas:

Obra honek, hasieran, aztertzen ditu arrazak, behiei eta ardiei erreparatuz batez ere, eta animalien hazkuntza tradizionala, isurialde atlantikoaren eta mediterraneoaren arteko bereizketa eginez. Ondoren, animaliek espeziearen, adinaren eta sexuaren arabera dituzten izenak aztertzen dira.

Beste atal bat elikadurari eta ukuiluei buruzkoa da. Horrez gain, animaliak landan daudenean erabiltzen diren askotariko prozedurak deskribatzen dira. Ugaltzearen zikloa aztertzen da: araldia eta estaltzea, ume izateko aldia eta erditzea, gorteiatzea eta intseminazio artifiziala.

Obraren gune nagusiak lurralde guztietako mendietako aziendaren ikerketa du ardatz. Jabetza markei erreparatzen zaie. Sakon ikertzen da saldoarekin mendira igotzea, eta, horri lotuta, animalien segizioa, udako zein neguko bazkalekuak eta artzainaren urteroko zikloa deskribatzen dira. Bazkaleku komunalak ere aztertzen dira: komunalak Bizkaian, Arabako ermandadeak eta bazka-erkidegoak, Gipuzkoako eta Arabako partzuergoak, Nafarroako bateratzeak eta komunalak, Pirinioetako berezitasunak, corraliza nafarrak, elkarrekiko larreak, Pirinioen iparraldeko Euskal Herriko lurralde-sindikatuak eta kaiolarra. Euskal Herriko antzinako saroiak ere aztertzen dira. Mendietako eta mendilerroetako artzain-establezimenduak deskribatzen dira.

Transhumantziari eta trasnterminantziari buruzko kontuak xehatzen dira. Neguko bazkalekuetarako ibiltaritza eta, alderantzira, udako bazkalekuetarakoa, udan. Artzain motak ere aztertzen dira, kontuan izanik saldoaren jabe diren ala ez, saldo handien soldatapeko artzainak edo kontzeju-artzainak, eta haien bizitza eta lan baldintzak. Artzainari azienda zaintzen laguntzen dioten txakur motak, janzkera, hornidura eta garatu duten eskulangintza, eta saldoen harrapakari diren animalien ehiza.

Jeztea aztertzen da, gaztaren zein esnetik eratorritako beste produktu batzuen langintza, eta horien merkatua; ile-moztea eta artilearen salmenta: etxeko animalien hilketa; ganadu ferien garrantzia eta aziendaren salerosketa. Erleak eta erlezaintzarekin lotutako guztia, sineskerien eta ohituren mundua, eta artzainek azienda zaindu bitartean praktikatu izan dituzten jolasak.

* * *

61 herritan egindako landa lana (Araba: 13; Bizkaia: 12; Gipuzkoa: 11; Nafarroa: 16; Euskal Herri kontinentala: 9). Lurralde osoko 26 mendilerro eta menditan egindakoaz gain. 1989an egindako ikerketa kanpaina. Liburukiaren argitalpena: 1993, berrargitalpena: 2005.

@@ Línea 1: / Línea 1: @@
 <languages></languages>
-On Joxemiel Barandiaranek egin nahi izan zuen Euskal Herriko Atlas Etnografikoak jite berria hartzen du abeltzaintza eta artzaintzari buruzko liburuki berri honekin, obra osoa bere luzezabaletan aurrez ikusteko aukera sumatzen hasia baita. Orain arte honako ikerketa etnografiko zorrotzak genituen: ''La Alimentación Doméstica'' (I), ''Juegos Infantiles'' (II), ''Ritos Funerarios'' (III) eta ''Ritos del Nacimiento al Matrimonio'' (IV). Horretara, norbanakoaren eta familiaren bizitza, Euskal Herriko biztanleen etxe-barrua alegia, ongi jasota geratu zen gure ondare etnografikoaren bilduma izan nahi duen lan erraldoi honetan.
+Obra honek, hasieran, aztertzen ditu arrazak, behiei eta ardiei erreparatuz batez ere, eta animalien hazkuntza tradizionala, isurialde atlantikoaren eta mediterraneoaren arteko bereizketa eginez. Ondoren, animaliek espeziearen, adinaren eta sexuaren arabera dituzten izenak aztertzen dira.
-Gaur argitara ematen dugun liburukiak, ''Ganadería y Pastoreo en Vasconia'' izenekoak, etxearen esparrutik ateratzen gaitu, bizitokiaren lau hormetatik, artekoen harreman estuetatik, eta ekoizpenaren arlo zabalera atera. Ibilbide historikoa luzeagoa da arlo honetan, eta ohiturak iraunkorragoak. Izan ere, lehen baskoiek mota bateko edo besteko abeltzain edo artzain bizimodua egiteko modurik egokiena aurkitu zutela begitantzen zaigu. Honekin batera, gaur egun ere indarrean dagoen jarduera horren usadio eta ohituretan, antzinatearen oihartzuna barrunta daiteke oraindik, ederki antzemateko moduan entzun ere. Horrela, bada, Atlasaren aurreko liburukietan modernitatearen eta globalizazioaren erruz etengabe galduz doazen elementuak ikusten bagenituen –elikadura, haur jokoak eta dagoeneko indargetuz doazen ohitura erlijiosoei lotutako ohikuneak–, abeltzaintza eta artzaintzari buruzko liburuki honetan, mendeetan eta mendeetan, behar bada milurtekoetan, belaunaldiz belaunaldi iraun duten egiteko modu eta bizimodu batzuen jarraipena egiaztatzeko aukera daukagu.
+Beste atal bat elikadurari eta ukuiluei buruzkoa da. Horrez gain, animaliak landan daudenean erabiltzen diren askotariko prozedurak deskribatzen dira. Ugaltzearen zikloa aztertzen da: araldia eta estaltzea, ume izateko aldia eta erditzea, gorteiatzea eta intseminazio artifiziala.
-Hori kontuan izanda, Atlas Etnografiko honetan argitaratzen diren ikerketak sustatuz, Legebiltzarrak 1990ean Ondarearen Legean agindutako mandatua hitzez hitz betetzen ari dela uste du Kultura Sailak: «Gauzazkoez besteko etnografi ondasunak, hona nola, ekandu, ohitura, sorkuntza edo jokaerak, hauek aurkitu daitezkeeneko gauzazko aztarnak baino garrantzitsuago direnak, lege honen arabera gaitasunaren jabe den Administrazioak zainduko ditu,... horretarako, horien ikerketa eta bilketa zehatza horiek etorkizuneko belaunaldienganaino ailegatzea bermatuko duten gauzazko euskarrietan egitea suztatuz» (53. art.).
+Obraren gune nagusiak lurralde guztietako mendietako aziendaren ikerketa du ardatz. Jabetza markei erreparatzen zaie. Sakon ikertzen da saldoarekin mendira igotzea, eta, horri lotuta, animalien segizioa, udako zein neguko bazkalekuak eta artzainaren urteroko zikloa deskribatzen dira. Bazkaleku komunalak ere aztertzen dira: komunalak Bizkaian, Arabako ermandadeak eta bazka-erkidegoak, Gipuzkoako eta Arabako partzuergoak, Nafarroako bateratzeak eta komunalak, Pirinioetako berezitasunak, ''corraliza'' nafarrak, elkarrekiko larreak, Pirinioen iparraldeko Euskal Herriko lurralde-sindikatuak eta ''kaiolarra''. Euskal Herriko antzinako saroiak ere aztertzen dira. Mendietako eta mendilerroetako artzain-establezimenduak deskribatzen dira.
-Mila esker, beraz, lan honetan parte hartu duten guztiei eta, bereziki, Euskalerriko Etniker Taldeetako taldekide sutsuei, Labayru Ikastegiari eta Euskal Herriko Atlas Etnografikoaren ekimen honen zuzendariari, Ander Manterola jaunari. Euren lana, arduratsua eta zorrotza, gure ondare etnografikoa gordetzeko ekarpen txalogarria izateaz gain, zerbitzu ordainezina delako ikerlarientzat eta jakin-nahia duten guztientzat.
+Transhumantziari eta trasnterminantziari buruzko kontuak xehatzen dira. Neguko bazkalekuetarako ibiltaritza eta, alderantzira, udako bazkalekuetarakoa, udan. Artzain motak ere aztertzen dira, kontuan izanik saldoaren jabe diren ala ez, saldo handien soldatapeko artzainak edo kontzeju-artzainak, eta haien bizitza eta lan baldintzak. Artzainari azienda zaintzen laguntzen dioten txakur motak, janzkera, hornidura eta garatu duten eskulangintza, eta saldoen harrapakari diren animalien ehiza.
-<p style="text-align: right;"><span style="font-size:smaller;">'''M. Carmen Garmendia Lasa'''<br/>Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailburua</span></p>
-&emsp;
-Hona hemen antzinakoak gogora dakartzan liburua. Artzaintzaren mundura ohituegi ez dagoen baten eskuetara heltzen denean, gure herriaren aspaldiko denborak, mitiko samarrak, gogorarazten dizkion liburua; abereen izenez eta aziendei emaniko tratuez diharduen liburua; abereon ustiaketan oinarrituriko bizimoduez eta gaur egun nagusitu den hiri-girotik oso urruti dauden gertaerez. Badirudi iragandako denborei buruzko liburua dela.
+Jeztea aztertzen da, gaztaren zein esnetik eratorritako beste produktu batzuen langintza, eta horien merkatua; ile-moztea eta artilearen salmenta: etxeko animalien hilketa; ganadu ferien garrantzia eta aziendaren salerosketa. Erleak eta erlezaintzarekin lotutako guztia, sineskerien eta ohituren mundua, eta artzainek azienda zaindu bitartean praktikatu izan dituzten jolasak.
-Pero a menudo, las primeras impresiones pueden ser equívocas, porque éste no es un libro sobre lo que fuimos o sobre lo que tuvimos; éste es un libro muy actual.
+<div align="center"><nowiki>* * *</nowiki></div>&nbsp;
-Pastoreo y etnografía son dos conceptos que de forma errónea asociamos al pasado. A veces tenemos el mal hábito de considerar desaparecido aquello que desconocemos; por eso muchos pueden pensar que estamos frente a una recopilación de “las curiosas costumbres de nuestros abuelos”. Nada mas lejos de la realidad. La ganadería y el pastoreo son actividades vivas en nuestro pueblo. Vivas y evolucionadas, pero con un regusto lejano que en muy pocas actividades más podemos encontrar.
+herritan egindako landa lana (Araba: 13; Bizkaia: 12; Gipuzkoa: 11; Nafarroa: 16; Euskal Herri kontinentala: 9). Lurralde osoko 26 mendilerro eta menditan egindakoaz gain. 1989an egindako ikerketa kanpaina. Liburukiaren argitalpena: 1993, berrargitalpena: 2005.
-Hoy, por suerte, no todo se ha perdido. Gran parte del poso cultural del pastoreo, que en esta obra se enseña y presenta, es continuación directa de anteriores prácticas ancestrales. En muchas de las actividades pastoriles actuales es reconocible aún una gruesa línea que nos une a nuestro pasado. Por suerte ese nexo no ha desaparecido con los cambios sociales ni con los nuevos modos de producción a los que se ha enfrentado nuestra ganadería y que marcan su situación presente.
-La ganadería actual está sometida a procesos de internacionalización impensables hace pocas décadas. Gran parte de su significado artesanal se ha perdido frente a necesidades económicas que convierten muchas veces al ganadero en un empresario. Este proceso es necesario y solo habrá pastores y ganaderos en Euskal Herria si de su trabajo pueden obtener unas rentas dignas que ayuden a hacer atractiva esa profesión.
-Pero la rentabilidad económica no debe estar reñida con la culturización. Mejor dicho, debiera estar reñida con la aculturización. La pérdida de ''cultura'' que pueden provocar los nuevos métodos de producción nos afecta a todos, no sólo a los pastores o a los ganaderos. En una sociedad con un marcado carácter urbano, como es la vasca actualmente, resulta un tanto descorazonador comprobar el desconocimiento de realidades que a menudo se desarrollan aún hoy en nuestro territorio.
-Antes de que eso ocurra debemos prevenirnos. Todavía mantenemos vivos los conocimientos; debemos preservarlos y revalorizarlos. Para ello es básico el saber, y la etnología nos sistematiza y preserva ese saber que aún es actual. La etnología nos ofrece a todos aquellos que estamos o nos sentimos cercanos al mundo del pastoreo y la ganadería, la posibilidad de conocer lo que éstos fueron y de mantenerlos sin renunciar a la cultura que encierran. Esto es algo que nunca agradeceremos suficientemente ni a los etnógrafos de los Grupos Etniker ni a los pastores y ganaderos que les han informado sobre su saber, pues con la transmisión de su cultura ayudan a afianzar nuestro ser. ''Eskerrik asko''.
-<p style="text-align: right;"><span style="font-size:smaller;">'''Iñaki Gerenabarrena Martinez de Lahidalga'''<br/>Consejero de Agricultura y Pesca del Gobierno Vasco</span></p>
-{{DISPLAYTITLE: Presentación}}
-Contenidos de la Presentación:
 <div class="subindice">
-=== [[Prologo_Casa_y_familia_en_vasconia|Prólogo]] ===
-=== [[Introduccion_Casa_y_familia_en_vasconia|Introducción]] ===
-=== [[El_medio_natural_y_humano|El medio natural y humano]] ===
+<div style="margin-left:0cm;"></div>
-=== [[Preambulo|Preámbulo]] ===
+== [[Preambulo_Ganaderia_y_pastoreo_en_vasconia/eu|Abeltzaintza eta artzaintza eta bien bilakaera]] ==
 </div>
-{{#bookTitle:Casa y familia en Vasconia|Casa_y_familia_en_vasconia}}
+{{DISPLAYTITLE: Aurkezpena}} {{#bookTitle:Abeltzaintza eta Artzaintza Euskal Herrian | Ganaderia_y_pastoreo_en_vasconia/eu}}