Diferencia entre revisiones de «Medicina popular en vasconia/eu»

Revisión actual del 10:51 25 feb 2020

Herri Medikuntza Euskal Herrian

Sendagai tradizionalak eta indarreko paradigma zientifikotik urrun diren gaixotasunari, osasunari eta gorputzari buruzko herri-ezaguerak.

Goiangeruaren kapera, Aralarko santutegia (N). San Mikel eguna, 1984. Iturria: Anton Erkoreka, Etniker Euskalerria Taldeak.

Ogiaren eta ardoaren bedeinkazioa San Guilen egunean. Obanos (N). Iturria: M.ª Amor Beguiristain, Etniker Euskalerria Taldeak.

Santa Engrazia ermita. Segura (G). Iturria: Antxon Aguirre, Etniker Euskalerria Taldeak.

@@ Línea 1: / Línea 1: @@
-<languages></languages>
+_LABAYRU_LANDING_
-[[File:MEDICINA_PORTADA.jpg|center|650px|Zantiretu en Zeanuri (B), 1921. Fuente: Archivo Fotográfico Instituto Labayru. Felipe Manterola.]]
-_LABAYRU_LANDING_
+{{DISPLAYTITLE: Herri Medikuntza Euskal Herrian}} {{#bookTitle:Herri Medikuntza Euskal Herrian | Medicina_popular_en_vasconia/eu}}
 ==[landing]==
-===[medicina|Medicina popular en Vasconia|/atlas/medicina.png|Remedios medicinales tradicionales y conocimientos populares sobre la enfermedad, la salud y el cuerpo humano, alejados del paradigma científico vigente.]===
+===[medicina|Herri Medikuntza Euskal Herrian|/atlas/medicina.png|Sendagai tradizionalak eta indarreko paradigma zientifikotik urrun diren gaixotasunari, osasunari eta gorputzari buruzko herri-ezaguerak.]===
-====[Medicina_popular_en_vasconia | Medicina Popular en Vasconia]====
+====[Medicina_popular_en_vasconia | Herri Medikuntza Euskal Herrian]====
-====[/atlas/medicina/Zantiratu-en-Zeanuri-1921.jpg|Zantiratu en Zeanuri (B), 1921. Fuente: Archivo Fotográfico Labayru Fundazioa: Fondo Felipe Manterola.|Zantiratu, zan urrutu, zana bere lekuan sartu.Fórmula para la curación de torceduras|]====
-====[/atlas/medicina/Dominak-kutunak-eta-ebanjelioak-medallas-y-amuletos-religiosos.jpg|Medallas y amuletos religiosos. Fuente: Patxo Fernández de Jauregui, Grupos Etniker Euskalerria.|En la mentalidad tradicional no se establecían distinciones entre los remedios empíricos y los creenciales.|]====
-====[/atlas/medicina/Ereinotza.jpg|Ereinotza. Fuente: Luis Manuel Peña, Grupos Etniker Euskalerria.|Kirkila bat eta kirkila bi, kirkilak dira hamabi: hamabitik hamaikara, hamaikatik hamarrera, hamarretik bederatzira, bederatzitik zortzira, zortzitik zazpira, zazpitik seira, seitik bostera, bostetik laura, lautik hirura, hirutik bira, bitik batera, batetik bapezera. Fórmula para la curación de escrófulas|]====
-====[/atlas/medicina/Vacunacion-antituberculosa.jpg|Vacunación antituberculosa. Fuente: Archivo Municipal de Vitoria-Gasteiz: Ceferino Yanguas.|Poco a poco los preparados farmacéuticos han ido desplazando a los remedios tradicionales.||ENLACE]====
+====[/atlas/medicina/Zantiratu-en-Zeanuri-1921.jpg|Zantiratua Zeanurin (B), 1921. Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: Felipe Manterola Funtsa.|Zantiratu, zan urrutu, zana bere lekuan sartu.|]====
-====[/atlas/medicina/Belarrak-ganbaran-hierbas-medicinales-guardadas-Elosua-1983.jpg|Hierbas medicinales guardadas. Elosua (G), 1983. Fuente: Miren Goñi, Grupos Etniker Euskalerria.|Baratxuria, hamalau gaitzen kontra. Los ajos curan a altos y bajos.||ENLACE]====
+====[/atlas/medicina/Dominak-kutunak-eta-ebanjelioak-medallas-y-amuletos-religiosos.jpg|Dominak, kutunak eta ebanjelioak. Iturria: Patxo Fernández de Jauregui, Etniker Euskalerria Taldeak.|Pentsaera tradizionalean ez zen bereizketarik egiten erremedio enpirikoen eta sinesmenezkoen artean.|]====
-====[/atlas/medicina/Ogi-salutadorea.jpg|Ogi salutadorea. Fuente: Akaitze Kamiruaga, Grupos Etniker Euskalerria.|Pan de Nochebuena, ogi salutadorea, tiene la virtud de no encanecerse y de prevenir la aparición de la rabia en perros y otros animales domésticos.||ENLACE]====
+====[/atlas/medicina/Ereinotza.jpg|Ereinotza. Iturria: Luis Manuel Peña, Etniker Euskalerria Taldeak.|Kirkila bat eta kirkila bi, kirkilak dira hamabi: hamabitik hamaikara, hamaikatik hamarrera, hamarretik bederatzira, bederatzitik zortzira, zortzitik zazpira, zazpitik seira, seitik bostera, bostetik laura, lautik hirura, hirutik bira, bitik batera, batetik bapezera.|]====
-====[/atlas/medicina/Sarnapotzu-ermita-de-la-Magdalena-de-Arantzadi-Berriatua-1983.jpg|Sarnapotzu, ermita de la Magdalena de Arantzadi. Berriatua (B), 1983. Fuente: Ander Manterola, Grupos Etniker Euskalerria.|Nolako gaitza, halako erremedioa. Cada mal tiene su remedio.||ENLACE]====
+====[/atlas/medicina/Vacunacion-antituberculosa.jpg|Tuberkulosiaren kontrako txertaketa. Iturria: Gasteizko Udal Artxiboa: Ceferino Yanguas.|Pixkanaka-pixkanaka, farmaziako prestakinek sendabide tradizionalen tokia hartu dute.||]====
-====[/atlas/medicina/Capilla-del-Arcangel-Santuario-de-Aralar-Festividad-de-San-Miguel-1984.jpg|Capilla del Arcángel, santuario de Aralar (N). Festividad de San Miguel, 1984. Fuente: Anton Erkoreka, Grupos Etniker Euskalerria.|Osasun ona eukiteko, oiloekin ohera eta txoriekin jaiki. Acostarse y levantarse temprano hacen al hombre sabio, rico y sano.||ENLACE]====
+====[/atlas/medicina/Belarrak-ganbaran-hierbas-medicinales-guardadas-Elosua-1983.jpg|Belarrak ganbaran. Elosua (G), 1983. Iturria: Miren Goñi, Etniker Euskalerria Taldeak.|Baratxuria, hamalau gaitzen kontra.||]====
-====[/atlas/medicina/Nevera-de-Astikurutz-Otxandiano.jpg|Nevera de Astikurutz, Otxandio (B). Fuente: Archivo Fotográfico Labayru Fundazioa: José Ignacio García Muñoz.|Osasuna galtzen duenak dena galtzen du. Quien salud no tiene, de todo bien carece.||ENLACE]====
+====[/atlas/medicina/Ogi-salutadorea.jpg|Ogi salutadorea. Iturria: Akaitze Kamiruaga, Etniker Euskalerria Taldeak.|Gabon gaueko ogi salutadorea ez da lizuntzen, eta ona da zakurrengan eta etxeko bestelako animaliengan amorrua agertzea saihesteko.||]====
-====[/atlas/medicina/Fiesta-de-San-Guillermo-Jueves-de-Pascua-bendicion-de-agua-y-vino-Obanos.jpg|Fiesta de San Guillermo, bendición de agua y vino. Obanos (N). Fuente: M.ª Amor Beguiristain, Grupos Etniker Euskalerria.|Ona da ardaoa, kentzeko burutik beherakoa. Al catarro, con el jarro.||ENLACE]====
+====[/atlas/medicina/Sarnapotzu-ermita-de-la-Magdalena-de-Arantzadi-Berriatua-1983.jpg|Sarnapotzu, Madalen Arantzadiko ermita. Berriatua (B), 1983. Iturria: Ander Manterola, Etniker Euskalerria Taldeak.|Nolako gaitza, halako erremedioa.||]====
-====[/atlas/medicina/Vacunacion-antipoliomielitica-1964.jpg|Vacunación antipoliomielítica, 1964. Fuente: Archivo Municipal de Vitoria-Gasteiz: Fondo Arqué.|Osasuna, munduko ondasuna. Entre salud y dinero, salud primero.||ENLACE]====
+====[/atlas/medicina/Capilla-del-Arcangel-Santuario-de-Aralar-Festividad-de-San-Miguel-1984.jpg|Goiangeruaren kapera, Aralarko santutegia (N). San Mikel eguna, 1984. Iturria: Anton Erkoreka, Etniker Euskalerria Taldeak.|Osasun ona eukiteko, oiloekin ohera eta txoriekin jaiki.||]====
-====[/atlas/medicina/Recogiendo-tomillo-en-Viernes-Santo-Salinillas-de-Buradon-1998.jpg|Recogiendo tomillo en Viernes Santo. Salinillas de Buradón (A), 1998. Fuente: Isidro Sáenz de Urturi, Grupos Etniker Euskalerria.|La medicina popular oculta una sabiduría que va más allá del remedio en sí. Una serie de datos nos permiten vislumbrar una forma de entender la salud y la enfermedad —en definitiva el cuerpo humano— diferente a la percepción actual.||ENLACE]====
+====[/atlas/medicina/Nevera-de-Astikurutz-Otxandiano.jpg|Astikurutzeko elur-zuloa, Otxandio (B). Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa: José Ignacio García Muñoz.|Osasuna galtzen duenak dena galtzen du.||]====
-====[/atlas/medicina/Ikoak.jpg|Higos verdes. Fuente: Akaitze Kamiruaga, Grupos Etniker Euskalerria.|Verrugas tengo, verrugas vendo, aquí las dejo y me voy corriendo.||ENLACE]====
+====[/atlas/medicina/Fiesta-de-San-Guillermo-Jueves-de-Pascua-bendicion-de-agua-y-vino-Obanos.jpg|Ogiaren eta ardoaren bedeinkazioa San Guilen egunean. Obanos (N). Iturria: M.ª Amor Beguiristain, Etniker Euskalerria Taldeak.|Ona da ardaoa, kentzeko burutik beherakoa.||]====
-====[/atlas/medicina/Ermita-de-Santa-Engracia-Segura.jpg|Ermita de Santa Engracia. Segura (G). Fuente: Antxon Aguirre, Grupos Etniker Euskalerria.|Ez da gaitzik aldiak ez daroanik. El tiempo todo lo cura.||ENLACE]====
+====[/atlas/medicina/Vacunacion-antipoliomielitica-1964.jpg|Poliomielitisaren kontrako txertaketa, 1964. Iturria: Gasteizko Udal Artxiboa: Arqué Funtsa.|Osasuna, munduko ondasuna.||]====
-====[/atlas/medicina/Manzanilla.jpg|Manzanilla. Fuente: Luis Manuel Peña, Grupos Etniker Euskalerria.|Eros ogi eta gazta, erremediotan ez gasta. Mejor gastar en comida que en curar herida.||ENLACE]====
+====[/atlas/medicina/Recogiendo-tomillo-en-Viernes-Santo-Salinillas-de-Buradon-1998.jpg|Elarra batzen Ostiral Santuan. Burandon Gatzaga (A), 1998. Iturria: Isidro Sáenz de Urturi, Etniker Euskalerria Taldeak.|endagaietatik haratago doan herri-jakituria ezkutatzen du herri-medikuntzak. Jasotako datuen arabera, osasuna eta gaixotasuna —giza gorputza azken batean— ulertzeko bestelako pentsaera zuten gure arbasoek, gaur egungotik urrunekoa.||]====
+====[/atlas/medicina/Ikoak.jpg|Ikoak. Iturria: Akaitze Kamiruaga, Etniker Euskalerria Taldeak.|Verrugas tengo,<br />  verrugas vendo, <br /> aquí las dejo y me voy corriendo. <br /><br />''Garien kontrako formula''||]====
+====[/atlas/medicina/Ermita-de-Santa-Engracia-Segura.jpg|Santa Engrazia ermita. Segura (G). Iturria: Antxon Aguirre, Etniker Euskalerria Taldeak.|Ez da gaitzik aldiak ez daroanik.||]====
-{{DISPLAYTITLE: Herri Medikuntza Euskal Herrian}} {{#bookTitle:Herri Medikuntza Euskal Herrian | Medicina_popular_en_vasconia/eu}}
+====[/atlas/medicina/Manzanilla.jpg|Mantzanilla. Iturria: Luis Manuel Peña, Etniker Euskalerria Taldeak.|Eros ogi eta gazta, erremediotan ez gasta.||]====
+==[related]==
+===Eduki aipagarriak===
+====[/images/thumb/b/b0/5.11_Ortigas_asunak.jpg/1200px-5.11_Ortigas_asunak.jpg|Herri Medikuntza Euskal Herrian|Sintomak eta sendagai orokorrak|[[SINTOMAS_Y_REMEDIOS_GENERALES/eu]]]====
+====[/images/thumb/2/24/5.16_Belarrak_ganbaran_hierbas_medeicinales_guardadas._Elosua_(G)_1983.jpg/1200px-5.16_Belarrak_ganbaran_hierbas_medeicinales_guardadas._Elosua_(G)_1983.jpg|Herri Medikuntza Euskal Herrian|Sasimedikuntza|[[CURANDERISMO/eu]]]====
+====[/images/thumb/d/d8/5.127_Zanbedarrak_llantenes_de_hoja_alargada_y_de_hoja_ancha.jpg/1200px-5.127_Zanbedarrak_llantenes_de_hoja_alargada_y_de_hoja_ancha.jpg|Herri Medikuntza Euskal Herrian|Hausturak eta zaintiratuak|[[FRACTURAS_Y_LUXACIONES/eu]]]====
+====[/images/thumb/e/e9/5.156_Sakanako_paxak_(N).jpg/1200px-5.156_Sakanako_paxak_(N).jpg|Herri Medikuntza Euskal Herrian|Gaixotasun batzuen kausari buruzko sinesmenak|[[CREENCIAS_SOBRE_LA_CAUSA_DE_ALGUNAS_ENFERMEDADES/eu]]]====