|
|
| (No se muestran 29 ediciones intermedias de 2 usuarios) |
| Línea 1: |
Línea 1: |
| | <languages></languages> | | <languages></languages> |
| − | On Joxemiel Barandiaranek egin nahi izan zuen Euskal Herriko Atlas Etnografikoak jite berria hartzen du abeltzaintza eta artzaintzari buruzko liburuki berri honekin, obra osoa bere luzezabaletan aurrez ikusteko aukera sumatzen hasia baita. Orain arte honako ikerketa etnografiko zorrotzak genituen: ''La Alimentación Doméstica'' (I), ''Juegos Infantiles'' (II), ''Ritos Funerarios'' (III) eta ''Ritos del Nacimiento al Matrimonio'' (IV). Horretara, norbanakoaren eta familiaren bizitza, Euskal Herriko biztanleen etxe-barrua alegia, ongi jasota geratu zen gure ondare etnografikoaren bilduma izan nahi duen lan erraldoi honetan.
| + | Obra honek, hasieran, aztertzen ditu arrazak, behiei eta ardiei erreparatuz batez ere, eta animalien hazkuntza tradizionala, isurialde atlantikoaren eta mediterraneoaren arteko bereizketa eginez. Ondoren, animaliek espeziearen, adinaren eta sexuaren arabera dituzten izenak aztertzen dira. |
| | | | |
| − | Gaur argitara ematen dugun liburukiak, ''Ganadería y Pastoreo en Vasconia'' izenekoak, etxearen esparrutik ateratzen gaitu, bizitokiaren lau hormetatik, artekoen harreman estuetatik, eta ekoizpenaren arlo zabalera atera. Ibilbide historikoa luzeagoa da arlo honetan, eta ohiturak iraunkorragoak. Izan ere, lehen baskoiek mota bateko edo besteko abeltzain edo artzain bizimodua egiteko modurik egokiena aurkitu zutela begitantzen zaigu. Honekin batera, gaur egun ere indarrean dagoen jarduera horren usadio eta ohituretan, antzinatearen oihartzuna barrunta daiteke oraindik, ederki antzemateko moduan entzun ere. Horrela, bada, Atlasaren aurreko liburukietan modernitatearen eta globalizazioaren erruz etengabe galduz doazen elementuak ikusten bagenituen –elikadura, haur jokoak eta dagoeneko indargetuz doazen ohitura erlijiosoei lotutako ohikuneak–, abeltzaintza eta artzaintzari buruzko liburuki honetan, mendeetan eta mendeetan, behar bada milurtekoetan, belaunaldiz belaunaldi iraun duten egiteko modu eta bizimodu batzuen jarraipena egiaztatzeko aukera daukagu.
| + | Beste atal bat elikadurari eta ukuiluei buruzkoa da. Horrez gain, animaliak landan daudenean erabiltzen diren askotariko prozedurak deskribatzen dira. Ugaltzearen zikloa aztertzen da: araldia eta estaltzea, ume izateko aldia eta erditzea, gorteiatzea eta intseminazio artifiziala. |
| | | | |
| − | Hori kontuan izanda, Atlas Etnografiko honetan argitaratzen diren ikerketak sustatuz, Legebiltzarrak 1990ean Ondarearen Legean agindutako mandatua hitzez hitz betetzen ari dela uste du Kultura Sailak: «Gauzazkoez besteko etnografi ondasunak, hona nola, ekandu, ohitura, sorkuntza edo jokaerak, hauek aurkitu daitezkeeneko gauzazko aztarnak baino garrantzitsuago direnak, lege honen arabera gaitasunaren jabe den Administrazioak zainduko ditu,... horretarako, horien ikerketa eta bilketa zehatza horiek etorkizuneko belaunaldienganaino ailegatzea bermatuko duten gauzazko euskarrietan egitea suztatuz» (53. art.).
| + | Obraren gune nagusiak lurralde guztietako mendietako aziendaren ikerketa du ardatz. Jabetza markei erreparatzen zaie. Sakon ikertzen da saldoarekin mendira igotzea, eta, horri lotuta, animalien segizioa, udako zein neguko bazkalekuak eta artzainaren urteroko zikloa deskribatzen dira. Bazkaleku komunalak ere aztertzen dira: komunalak Bizkaian, Arabako ermandadeak eta bazka-erkidegoak, Gipuzkoako eta Arabako partzuergoak, Nafarroako bateratzeak eta komunalak, Pirinioetako berezitasunak, ''corraliza'' nafarrak, elkarrekiko larreak, Pirinioen iparraldeko Euskal Herriko lurralde-sindikatuak eta ''kaiolarra''. Euskal Herriko antzinako saroiak ere aztertzen dira. Mendietako eta mendilerroetako artzain-establezimenduak deskribatzen dira. |
| | | | |
| − | Mila esker, beraz, lan honetan parte hartu duten guztiei eta, bereziki, Euskalerriko Etniker Taldeetako taldekide sutsuei, Labayru Ikastegiari eta Euskal Herriko Atlas Etnografikoaren ekimen honen zuzendariari, Ander Manterola jaunari. Euren lana, arduratsua eta zorrotza, gure ondare etnografikoa gordetzeko ekarpen txalogarria izateaz gain, zerbitzu ordainezina delako ikerlarientzat eta jakin-nahia duten guztientzat.
| + | Transhumantziari eta trasnterminantziari buruzko kontuak xehatzen dira. Neguko bazkalekuetarako ibiltaritza eta, alderantzira, udako bazkalekuetarakoa, udan. Artzain motak ere aztertzen dira, kontuan izanik saldoaren jabe diren ala ez, saldo handien soldatapeko artzainak edo kontzeju-artzainak, eta haien bizitza eta lan baldintzak. Artzainari azienda zaintzen laguntzen dioten txakur motak, janzkera, hornidura eta garatu duten eskulangintza, eta saldoen harrapakari diren animalien ehiza. |
| − | <p style="text-align: right;"><span style="font-size:smaller;">'''M. Carmen Garmendia Lasa'''<br/>Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailburua</span></p>
| |
| − |  
| |
| | | | |
| − | Hona hemen antzinakoak gogora dakartzan liburua. Artzaintzaren mundura ohituegi ez dagoen baten eskuetara heltzen denean, gure herriaren aspaldiko denborak, mitiko samarrak, gogorarazten dizkion liburua; abereen izenez eta aziendei emaniko tratuez diharduen liburua; abereon ustiaketan oinarrituriko bizimoduez eta gaur egun nagusitu den hiri-girotik oso urruti dauden gertaerez. Badirudi iragandako denborei buruzko liburua dela.
| + | Jeztea aztertzen da, gaztaren zein esnetik eratorritako beste produktu batzuen langintza, eta horien merkatua; ile-moztea eta artilearen salmenta: etxeko animalien hilketa; ganadu ferien garrantzia eta aziendaren salerosketa. Erleak eta erlezaintzarekin lotutako guztia, sineskerien eta ohituren mundua, eta artzainek azienda zaindu bitartean praktikatu izan dituzten jolasak. |
| | | | |
| − | Sarritan, dena den, itxurek ziria sartzen digute, hau ez baita izan ginenari edo izan genuenari buruzko liburua, gaur-gaurko liburua baizik.
| + | <div align="center"><nowiki>* * *</nowiki></div> |
| | | | |
| − | Artzaintza eta etnografia kontzeptuak iraganarekin lotzen ditugunean, oker gabiltza. Ezagutzen ez duguna galdutzat edo desagertutzat jotzeko joera izan ohi dugu, batzuetan; hori dela-eta, batek baino gehiagok pentsa dezake “gure arbasoen ohitura bitxien” bilduma baten aurrean gaudela. Ezta hurrik eman ere! Abeltzaintza eta artzaintza gure herriko jarduera biziak dira. Bizirik diraute eta bilakatuz doaz, baina badute halako tankera urrutiko bat, oso jarduera gutxitan aurki daitekeena.
| + | 61 herritan egindako landa lana (Araba: 13; Bizkaia: 12; Gipuzkoa: 11; Nafarroa: 16; Euskal Herri kontinentala: 9). Lurralde osoko 26 mendilerro eta menditan egindakoaz gain. 1989an egindako ikerketa kanpaina. Liburukiaren argitalpena: 1993, berrargitalpena: 2005. |
| − | | |
| − | Zorionez, ez da dena galdu. Lan honetan erakusten eta aurkezten zaigun artzaintzaren kultura-arrastoaren zati handi bat aspaldi-aspaldiko jardueren jarraipen zuzena da. Egungo artzaintzaren jarduera askotan, oraindik, gure iraganarekin lotzen gaituen soka luze-sendoa ikus daiteke. Zorionez, berriz diot, lotura hori ez da galdu, gure abeltzaintzak egungo egoera markatu dioten aldaketei aurre egin behar izan badie ere, gizartearen ikuspuntutik eta ekoizpen-moduen aldetik.
| |
| − | | |
| − | Gaurko abeltzaintza nazioarteko prozesuen mende dago, orain dela hamarkada batzuk asmatu ere ezin zitekeen neurrian. Abeltzaintzak asko galdu du eskulanetik edo artisautzatik, sarritan abeltzaina enpresaburu bihurtu duten beharrizan ekonomikoen aurrean. Eta bilakaera hori beharrezkoa da, hain zuzen ere, Euskal Herrian artzainik eta abeltzainik izango bada, lanari etekin duina atera beharko dio, lanbidea erakargarri egiteko modukoa.
| |
| − | | |
| − | Baina etekinak, errentagarritasun ekonomikoak, ez du kulturizazioaren aurka zertan egon; hobeto esan, akulturazioaren aurka egon behar luke. Izan ere, ekoizpen-metodo berriek ekar lezaketen ''kultura'' galtzeak guztioi eragingo liguke, eta ez bakarrik artzainei edo abeltzainei. Hortaz bada, hiri-giroa nagusi duen gizartean —eta euskal gizartea hala du, gaur egun—, halako etsipen bat ere ematen du ikusteak gure lurraldean oraindik bizirik dirauten errealitateak arrotz direla, bazter batean ahaztuta daudela.
| |
| − | | |
| − | Hori gertatu baino lehen, aurrea hartu behar diogu egoerari. Herri-ezaguerok indarrean ditugunez oraindik, gorde eta balio handiagoa eman behar diegu. Eta horretarako, oinarrizkoa da jakitea, ezagutzea, eta etnologiak sistematizatu eta zaindu egiten digu oraindik bizirik dirauen jakin tza hori. Geure burua artzaintzaren eta abeltzaintzaren mundutik hurbil dugunoi edo gertu sentitzen dugunoi, artzaintza-abeltzaintzei eutsi ahal izateko bide ematen digu etnologiak, horien iragana ezagutaraziz, bere baitan duten kulturari uko egin gabe. Inoiz eskertuko ahal diegu lan hau egin duten Etniker Taldeetako etnologoei eta euren jakintzen berri eman dieten artzain eta abeltzainei, kultura honen transmisioarekin gure izana sendotzen lagundu izana! ''Eskerrik asko''.
| |
| − | <p style="text-align: right;"><span style="font-size:smaller;">'''Iñaki Gerenabarrena Martinez de Lahidalga'''<br/>Eusko Jaurlaritzako Nekazaritza eta Arrantza Sailburua</span></p>
| |
| − | {{DISPLAYTITLE: Aurkezpena}}
| |
| − |  
| |
| − | | |
| − | Contenidos de la Presentación:
| |
| | <div class="subindice"> | | <div class="subindice"> |
| − | === [[Introduccion_Ganaderia_y_pastoreo_en_vasconia|Introducción]] ===
| |
| | | | |
| − | === [[El_medio_natural_y_humano_Ganaderia_y_pastoreo_en_vasconia|El medio natural y humano]] === | + | <div style="margin-left:0cm;"></div> |
| | | | |
| − | === [[Preambulo_Ganaderia_y_pastoreo_en_vasconia|Preámbulo]] ===
| + | == [[Preambulo_Ganaderia_y_pastoreo_en_vasconia/eu|Abeltzaintza eta artzaintza eta bien bilakaera]] == |
| | </div> | | </div> |
| − | {{#bookTitle:Ganaderia y pastoreo en Vasconia|Ganaderia_y_pastoreo_en_vasconia}} | + | {{DISPLAYTITLE: Aurkezpena}} {{#bookTitle:Abeltzaintza eta Artzaintza Euskal Herrian | Ganaderia_y_pastoreo_en_vasconia/eu}} |
Obra honek, hasieran, aztertzen ditu arrazak, behiei eta ardiei erreparatuz batez ere, eta animalien hazkuntza tradizionala, isurialde atlantikoaren eta mediterraneoaren arteko bereizketa eginez. Ondoren, animaliek espeziearen, adinaren eta sexuaren arabera dituzten izenak aztertzen dira.
Beste atal bat elikadurari eta ukuiluei buruzkoa da. Horrez gain, animaliak landan daudenean erabiltzen diren askotariko prozedurak deskribatzen dira. Ugaltzearen zikloa aztertzen da: araldia eta estaltzea, ume izateko aldia eta erditzea, gorteiatzea eta intseminazio artifiziala.
Obraren gune nagusiak lurralde guztietako mendietako aziendaren ikerketa du ardatz. Jabetza markei erreparatzen zaie. Sakon ikertzen da saldoarekin mendira igotzea, eta, horri lotuta, animalien segizioa, udako zein neguko bazkalekuak eta artzainaren urteroko zikloa deskribatzen dira. Bazkaleku komunalak ere aztertzen dira: komunalak Bizkaian, Arabako ermandadeak eta bazka-erkidegoak, Gipuzkoako eta Arabako partzuergoak, Nafarroako bateratzeak eta komunalak, Pirinioetako berezitasunak, corraliza nafarrak, elkarrekiko larreak, Pirinioen iparraldeko Euskal Herriko lurralde-sindikatuak eta kaiolarra. Euskal Herriko antzinako saroiak ere aztertzen dira. Mendietako eta mendilerroetako artzain-establezimenduak deskribatzen dira.
Transhumantziari eta trasnterminantziari buruzko kontuak xehatzen dira. Neguko bazkalekuetarako ibiltaritza eta, alderantzira, udako bazkalekuetarakoa, udan. Artzain motak ere aztertzen dira, kontuan izanik saldoaren jabe diren ala ez, saldo handien soldatapeko artzainak edo kontzeju-artzainak, eta haien bizitza eta lan baldintzak. Artzainari azienda zaintzen laguntzen dioten txakur motak, janzkera, hornidura eta garatu duten eskulangintza, eta saldoen harrapakari diren animalien ehiza.
Jeztea aztertzen da, gaztaren zein esnetik eratorritako beste produktu batzuen langintza, eta horien merkatua; ile-moztea eta artilearen salmenta: etxeko animalien hilketa; ganadu ferien garrantzia eta aziendaren salerosketa. Erleak eta erlezaintzarekin lotutako guztia, sineskerien eta ohituren mundua, eta artzainek azienda zaindu bitartean praktikatu izan dituzten jolasak.
61 herritan egindako landa lana (Araba: 13; Bizkaia: 12; Gipuzkoa: 11; Nafarroa: 16; Euskal Herri kontinentala: 9). Lurralde osoko 26 mendilerro eta menditan egindakoaz gain. 1989an egindako ikerketa kanpaina. Liburukiaren argitalpena: 1993, berrargitalpena: 2005.
