Eduki-taula
Atlas Etnográfico de Vasconia(e)tik
Orrialde honetako edukia
- 1 I. JANARIAREN ANTOLAKETA. OTORDUAK
- 2 II. FAMILIAREN MAHAIKO OTOITZAK
- 3 III. OGIA EGITEKO MODU TRADIZIONALA
- 4 IV. ETXEKO ABEREEN HILTZEA
- 4.1 Txerri-hiltzea
- 4.1.1 Gizentzea
- 4.1.2 Hilketen garaia eta sinesmenak. Azeguna
- 4.1.3 Sakrifizioa. Txerri-hiltzea
- 4.1.4 Erreskaldatzea
- 4.1.5 Hustea
- 4.1.6 Hoztea eta uztea
- 4.1.7 Pisatzea eta zatikatzea
- 4.1.8 Hestebeteak
- 4.1.9 Txerriaren beste atal batzuen kontserbazioa
- 4.1.10 Hiltzearen ondorengo opariak
- 4.1.11 Etxeko txerria hiltzean izandako aldaketak
- 4.2 Ardiak eta arkumeak. Ardikia
- 4.3 Ahuntzak eta antxumeak
- 4.4 Azienda larria
- 4.5 Untxiak
- 4.6 Etxeko hegaztiak
- 4.7 Ehizako okelak
- 4.1 Txerri-hiltzea
- 5 V. ESNEA ETA ESNEKIAK
- 6 VI. PRODUKTU BEGETALEN KONTSUMOA ETA KONTSERBAZIOA
- 7 VII. ARRAUTZEN PRESTAKETA ETA KONTSERBAZIOA
- 8 VIII. URETAKO ANIMALIEN KONTSUMOA
- 9 IX. PERRETXIKOEN ETA BARRASKILOEN KONTSUMOA
- 10 X. ETXEKO JANARIEN PRESTAKETA
- 10.1 Sua
- 10.2 Tresnak
- 10.3 Sukaldaritzaren kultura
- 10.4 Saldak eta zopak
- 10.5 Lekaleen egoskariak. Lapikokoak. Eltzekoak
- 10.6 Berdura eta barazkien egoskariak
- 10.7 Patata-egoskariak
- 10.8 Entsaladak
- 10.9 Arroza
- 10.10 Pastak
- 10.11 Okelak
- 10.12 Hegaztiak
- 10.13 Ehizakiak
- 10.14 Frijituak
- 10.15 Arrainak
- 10.16 Postreak
- 10.17 Gozagarriak
- 11 XI. EDARIAK
- 12 XII. TABAKOA
- 13 XIII. ELIKAGAIAK ETA JATORDU ERRITUALAK
- 13.1 Jaiei eta egutegiko aroei lotutako otorduak
- 13.2 Aratusteei lotutako otorduak
- 13.3 Barauak eta abstinentziak
- 13.4 Pazko Garizumakoa
- 13.5 Etxeko banketeak eta otordu kolektiboak, herriko jaietan
- 13.6 Oturuntzak ermita eta santutegietan
- 13.7 Jatorduak, lan kolektiboak amaitzean
- 13.8 Banketeak igarotze-errituetan
- 14 XIV. ETXEKO ELIKADURA ERREGIMENEAN MENDE HONETAN IZANDAKO ALDAKETAK
- 15 XV. ELIKADURA IPARRALDEN
I. JANARIAREN ANTOLAKETA. OTORDUAK
Etxeko janariak lanegunetan
Janarien banaketa
Ordutegiak
Jatordu bakoitzaren osaketa
Goizeko mokaduak: Barausia. Gosaria. Hamaiketakoa
Bazkaria
Askaria
Afaria
Etxetik kanpoko jatorduak: artzainak, arrantzaleak eta beste
Igandeetako otorduak
Plateren sekuentzia
Jankideen kokapena
Mahaia
Plater komunetik banakakora
Mahai-tresnak
II. FAMILIAREN MAHAIKO OTOITZAK
Bedeinkapenaren iraupena
Familia-otoitzak
Mahaia bedeinkatzearen erritua
Bedeinkapen-otoitzak
Bedeinkapen-formulak euskaraz
Bedeinkapen-formulak gaztelaniaz
Hildako ahaideen oroitzapena
Jatorduen ondorengo otoitzak
Kortesia-formulak
Bedeinkapen barregarriak
III. OGIA EGITEKO MODU TRADIZIONALA
Oinarrizko jakingarriak
Labealdien maiztasuna
Irinak
Labearen prestakuntza. Labesua
Labean erabiltzen diren tresnak eta operazioak: kargatzea, piztea eta garbitzea, txingarren sakabanaketa eta metaketa, azpiharria erraztatzea, ogiak sartzea eta ateratzea
Errekina
Labearen beste erabilera batzuk
Gari-ogia. Ogia
Legamia. Hazkarria: Jatorria, kontserbazioa eta prestaketa
Orea egitea eta ogi-piezak egitea. Ogia ezarri
- Oramahaia
- Oramahaia garbitzea
- Irina eralkitzea. Irina eralki
- Orea egitea
- Legamiatzea. Ogia jagi
- Orea bigarrengoz egitea
- Masa zatitzea eta piezak moldeatzea
- Egostea. Ogia erre
- Ogiaren kontserbazioa
Gari-irinari egindako gehikuntzak
- Masaren ohiko osagaiak
- Patata egosia gehitzea
- Ogi gozoa egiteko produktuak
- Beste irin batzuk: garagarra eta zikiroa
- Zikiro-ogia. Zikiro ogia
Ogiaren forma eta pisua. Ogi motak
- Ogia
- Opila. Pamitxa
- Ogi integrala. Tremesa
- Ogi gozoak
- Umeentzako ogiak
- Ogia arrautzarekin edo lukainkarekin. Arrautzopila
Ogia, gaur egun
Artirina
Artoa
- Kontsumo-arloa
- Artoaren izenak eta formak
- Legamia
- Artoa egitea
- Artoa egostea
- Artoaren kontsumoa
Taloa
- Taloaren kontsumoa
- Taloa egitea
- Taloa egosteko eta txigortzeko tresnak
- Taloarekin kontsumitzen ziren jakiak
Morokila eta antzeko beste ahi batzuk
Ogiari lotutako errituak eta sinesmenak
Etxeko ogiaren tratamendu errituala
Eskaleei emandako ogia
Ogiaren banaketa elizan
Ofrendetako ogia. Olata: hiletan, familiaren hilobian, Domu Santu egunean eta Hildakoen egunean
IV. ETXEKO ABEREEN HILTZEA
Txerri-hiltzea
Gizentzea
Hilketen garaia eta sinesmenak. Azeguna
Sakrifizioa. Txerri-hiltzea
Erreskaldatzea
Hustea
Hoztea eta uztea
Pisatzea eta zatikatzea
Hestebeteak
- Odolkiak: egiteko modua eta motak
- Lukainkak: egiteko modua, motak eta lehortzea
- Beste hestebete batzuk: saltxitxak, saltxitxoia, butifarra, basurde-burua, buru-gasna
Txerriaren beste atal batzuen kontserbazioa
- Urdaiazpikoak
- Urdaia
- Solomoak, saiheskiak, belarriak, hankak eta muturrak
Hiltzearen ondorengo opariak
Etxeko txerria hiltzean izandako aldaketak
Ardiak eta arkumeak. Ardikia
Sakrifizioa
Hestebeteak
Ahuntzak eta antxumeak
Azienda larria
Ganado vacuno. Behi-azienda. Zezina
Zaldiak
Untxiak
Etxeko hegaztiak
Oiloak, oilaskoak, kapoiak eta oilarrak
Indioilarrak
Usoak eta usakumeak
Ahateak eta okak
Ehizako okelak
V. ESNEA ETA ESNEKIAK
Esnea
Motak, kontsumoa eta komertzializazioa
- Ardi-esnea
- Behi-esnea
- Ahuntz-esnea
- Asteme-esnea
Galdutako esnea
Esne-harriak
Esne-gaina
Esne berria
Gazta
Gaztak, esne motaren arabera
Ardi-esnea egiteko modu tradizionala
- Jeztea
- Esnea iragaztea
- Esnea gatzatzea
- Gatzatua irabiatzea
- Gatzatua modelatzea
- Prentsatzea
- Gatza gehitzea
Gazura
Gaztak heltzea eta kontserbatzea
Gazta formak eta motak
Gaztaren komertzializazioa
Gazta egiteko erabiltzen diren tresnak
Beste esneki batzuk
Zenbera
Mamia. Gatzatua
Gurina
Jogurta
VI. PRODUKTU BEGETALEN KONTSUMOA ETA KONTSERBAZIOA
Baratzeko produktuen kontsumoa
Lekaleak
Berdurak eta beste produktu begetal batzuk
Etxeko kontserbazio-metodoak
Lehortzea
Azukrearekin kontserbatzea
Ozpinetan kontserbatzea
Poteratzea
Hotzean kontserbatzea
Kontserbatutako produktuak
Frutak
Fruitu lehorrak
Lekaleak
Barazkiak
Izoztea
Lekaleak
Barazkiak
Frutak
Perretxikoak
Begetalak ez diren beste produktu batzuk
Prestatutako elikagaiak
Izoztutako elikagaiak
VII. ARRAUTZEN PRESTAKETA ETA KONTSERBAZIOA
Arrautzen prestaketa
Egosiak
Uretan prestatuak
Oliotan prestatuak
Beste osagai batzuen lagungarri
Beste aplikazio batzuk
Arrautzen kontserbazioa
Karetan kontserbatzea
Gatzetan kontserbatzea
Beste kontserbazio-prozedura batzuk
VIII. URETAKO ANIMALIEN KONTSUMOA
Itsasoko animaliak
Itsaskiak
- Moluskuak
- Krustazeoak
Arrainak
- Maiz kontsumitutako espezieak
- Gutxitan kontsumitutako espezieak
Angulak: arrantza eta prestaketa
Ur gezako animaliak
Ibaiko arrainak
Krustazeoak
Igelak
IX. PERRETXIKOEN ETA BARRASKILOEN KONTSUMOA
Perretxikoak
Toxikotasuna
Kontserbazioa
Txanpiñoiak landatzea
Perretxikoak prestatzea
Espezie berriak jasotzea
Bilketa
Espezieen deskribapena
- Kontsumo handieneko perretxikoak
- Kontsumo murritzeko perretxikoak
- Zehaztu gabeko perretxikoak
Barraskiloak
Jasotako motak
Biltzeko garaiak
Jokabideak barraskiloen kontsumoan
Bildutako barraskiloak kontserbatzea
Barraskiloak garbitzea
Barraskiloak egostea
Barraskiloak prestatzea
Egosketako urarekin salda prestatzea
X. ETXEKO JANARIEN PRESTAKETA
Sua
Tresnak
Sukaldaritzaren kultura
Saldak eta zopak
Lekaleen egoskariak. Lapikokoak. Eltzekoak
Berdura eta barazkien egoskariak
Patata-egoskariak
Entsaladak
Arroza
Pastak
Okelak
Txerri-aziendaren okelak. Txerrikia
Ardi-aziendaren okelak. Ardikia
Behi-aziendaren okelak. Zezina
Hegaztiak
Ehizakiak
Frijituak
Arrainak
Postreak
Gozagarriak
Gozagarri begetalak
Olioak
Animaliengandik eratorritako gozagarriak
Beste gozagarri batzuk
XI. EDARIAK
Ura
Limonada
Ardoa
Kontsumoa
Produkzio-arloa eta mahats motak
Ardoa egitea
- Bodega. Mahatsa zapaltzea dolarean
- Ardoa prentsatik ateratzea
- Ardoaren ontzi-aldatzea
Ardo motak
Txakolina
Txakolina egitea
Sagardoa
Sagar-biltzea
Dolarea
Sagardoa egitea
Kontsumoa eta botilaratzea
Pitarra
Garagardoa
Likoreak: aguardienta, patxarana eta beste batzuk
Beste edari batzuk
Kafea
Infusioak
XII. TABAKOA
Erretzeko ohitura hartzea
Tabakoaren suzedaneoak
Tabakoa etxean landatzea eta egitea
Tabakoa aurkezteko moduak
Tabakoari egotzitako abantailak
Pipak eta ahokoak
Tabako-ontziak eta zigarro-kaxak
Pizkailuak
XIII. ELIKAGAIAK ETA JATORDU ERRITUALAK
Jaiei eta egutegiko aroei lotutako otorduak
Gabonetako zikloa
- Elikagaiak oparitzea: kolazioak eta gabonsariak
- Gabonsarirako diru-bilketa
- Gabon afaria. Gabon gaua. Olentzero gaua
- Ogi salutadorea
- Gabon afaria
- Gabon afaria mendearen hasieran
- Gabon afaria gaur egungo inkesten arabera
Gabonetako postreak: intxaur-saltsa, konpota, kapoi-salda, turroiak eta mazapanak, almendra almibarreztatuak
Natividad/Eguberri, Nochevieja/Gabonzahar, Año Nuevo/Urteberri, Día de Reyes/Errege Eguna
Aratusteei lotutako otorduak
Kandelario. Ogi txigortuak
San Blas. Jakien bedeinkapena
Postulazioak eta otordu kolektiboak
- Santa Ageda gaua
- Martzak
- Pazkoak
- Basaratostea
- Ostegun larderoa. Ostegun Zuri
Inauteriak
Inauterietako plater tradizionalak
Barauak eta abstinentziak
Legedi kanonikoa
Elikadura, barau eta abstinentzia egunetan
Pazko Garizumakoa
Ogiarekin eta urarekin egindako errituak
Pazko-opila. Paskopilla, morrokoa, ranzopila
Etxeko banketeak eta otordu kolektiboak, herriko jaietan
Oturuntzak ermita eta santutegietan
Mokadua meza-irteeran
Erromerietako jatorduak
Jakien bedeinkapena ermitetan
Kofradia eta Ermandadeen banketeak
Jatorduak, lan kolektiboak amaitzean
Txarriboda
Bizkar-festa. Etxe baten teilatuaren errematea
Auzolaneko otorduak. Auzolanak
Auzolanen amaierako otorduak
Banketeak igarotze-errituetan
Erditzea eta jaiotza
Bataioa
Urtebetetzeak
Jaunartzeak
Ezteiak. Ezteguak
Hiletako oturuntzak
XIV. ETXEKO ELIKADURA ERREGIMENEAN MENDE HONETAN IZANDAKO ALDAKETAK
Monotoniatik aniztasunera
Autarkia galtzea
Etxean egindakoak
Aldaketak jateko ohituretan
Elikaduraren gaineko jarrera
Testuinguru sozialean aldaketak
Ekipamendu berriak
Oraintsuagoko trantsizioak
