Diferencia entre revisiones de «Indice Ritos del nacimiento al matrimonio en vasconia/eu»

Revisión del 12:06 22 feb 2019 (ver código) Admin (discusión | contribuciones) m (Texto reemplazado: «=== [[» por «=== [[#») ← Edición anterior		Revisión del 12:06 22 feb 2019 (ver código) Admin (discusión | contribuciones) m (Texto reemplazado: «=== [[» por «=== [[#») Edición siguiente →
Línea 64:		Línea 64:
	=== [[#La_lactancia|Edoskitzaroa]] ===		=== [[#La_lactancia|Edoskitzaroa]] ===
−	==== [[Dar_el_pecho_._Bularra_eman|Bularra ematea]] ====	+	==== [[#Dar_el_pecho_._Bularra_eman|Bularra ematea]] ====
	==== [[El_ama_de_leche_o_de_cria|Inudea edo hazama]] ====		==== [[El_ama_de_leche_o_de_cria|Inudea edo hazama]] ====

---

Revisión del 12:06 22 feb 2019

I. JAIOTZA

Umeen jatorria umeen sinesmenen arabera

Zikoina. París

Emaginak edo medikuak ekarriak

Zerutik ekarriak

Inguruko parajeetan aurkituak

Erosiak. Ume barria erosi

Erditzea

Etxean jaiotzetik erietxean jaiotzera

Erditze-lanetako laguntzaileak

• • Emagina
  • Medikua

Erditzea. Haur-egitea

• • Erditzearen aurreko egunerokotasuna
  • Gorputz-jarrera erditzean
  • Erditzeko ekintza. Sentiduta egon

• • • Prestakuntzak
    • Erditzea
    • Haur-egitea
    • Bakarkako erditzea

• • Karena, selauna eta zilbor-hestea

Erdiberriaren zainketak

Erdiberriaren elikadura

• • Dieta eta eriondoa
  • Elikagai mesedegarriak eta kaltegarriak

Jaiotzaren albistea ematea. Haurra badugu

Umea hartu eta erakustea

Jaioberriaren zainketa

Lehen zainketak

Umea moldatzea

• • Burua
  • Sudurra tenkatzea
  • Belarriak

Umeak paxan biltzea

Hautemandako ardurak

Edoskitzaroa

Bularra ematea

Inudea edo hazama

Edoskitzailearen arriskuak “Ilea hartzea“

Edoskitzaroaren luzapena

Edoskitzea gaur egun

Elikatze normalaren hasieran

Bataiatu gabeko umeen ehorzketa

Ituxurapean

Etxeko baratzean. Etxekanderearen baratzea

Hilerriko linboan

Hilkutxarik ez izatea

Ehorzketara joandakoak

1. eranskina: Emaztia esperantxetan eta haur jaioberriaren jatekoa Nafarroa Beherako bi herritan

2. eranskina: Inkubatzea

 

II. JAIOTZAREKIN ERLAZIONATUTAKO SINESMENAK

Eragina umearengan

Umearen sexuari buruzko aieruak

Amaren sabelaren forma

Seinaleak amaren aurpegian. Burusia

Haurdunaldiaren bilakaera

Haurdunaren hastapeneko pausoa

Ilargiaren eta eguraldiaren eragina kontzepzioan

Igartzeko prozedurak

Sexua aukeratzea

Haurdunaldiari eta erditzeari buruzko zenbait sinesmen

Santuen bitartekaritza erditze on bat lortzeko

Jaiotzeko unearen garrantzia

Salutadorea

Bataioaren aurretik hartzeko ardurak. Ume bedeinkatua

Jaioberriari musurik ez ematea

Kutunak

Ur bedeinkatua

Kutun erlijiosoak. Ebanjelioak

Dominak eta beste objektu erlijioso batzuk

Begizkoa sendatzea. Begizkoa

 

III. BATAIOA

Jaioberrien bataioa. Bataioa lehenbailehen

Bataioa berandutzea

Pontea

Urgentziazko bataioa. Etxe-bataioa

Bataiora joandakoak

Bataiatuaren arropak. Bataio-arropa

Haurraren eramailea. Haurraren eramailea

Segizio errituala

Bataioaren antzinako errituala

Elizaren sarreran

Pontera bidean

Pontean

Bataioaren erritual berria

Eskaintzak eta opariak

Gorazarreak bataioa dela eta

Otorduak segizioarentzat (Araba. Bizkaia. Gipuzkoa. Baskonia kontinentala. Nafarroa)

Arrebutxak. Boloak (Nafarroa. Araba. Bizkaia. Gipuzkoa. Baskonia kontinentala)

Ponteko izatea

Pontekoen konpromisoak

Ahaidetasun espirituala eta kidetasuna. Aitapontekoaren eta amapontekoaren urak

Pontekoen aukeraketa

Nork bere burua ponteko izateko eskaintzea

Ponteko izateko eskubidea

Ponteko bakarra

Komenentziazko pontekoak

Pontekoak galdu-gordean. Benturako umea

Pontekoen eta besoetakoen izenak

Ponteko izena

Pontekoen opariak

Pazkoko eta Eguberrietako opariak. Pazko-opilak

 

IV. ERDIBERRIAROA

Erdiberriaroko aginduak

Teilarekin babestea. Teila buruan

Amaren bedeinkapena

Ama Birjinaren Garbikundea arketipo gisa

Izenak

Berrogeialdiaren iraupena

Elizan sartzeko erritua. Elizan sartzea

Erdiberriari bisita eta erdiberriaroaren amaieraren ospakizuna: martopilak, ermakeriak

Umeen eskaintza ermita eta santutegietan

Eranskina: Amaren bedeinkapeneko errituala

 

V. LEHEN HAURTZAROA. HAURTZAROA

Sehaska

Zurezko sehaskak. Zurezko kumak

Zumezko sehaskak: Moisesa. Ziazko kumak

Sehaska-oheak

Ordezko sehaskak. Fanega erdia

Sehaskako koltxoia eta arropa. Ume-izarak

Sehaskaren kulunka

Sehaskaren fabrikazioa

Sehaska berriagoak

Umearen zainketa

Paseoa iraganeko garaietan

Lehen irteerak etxetik

Umea eramateko prozedura tradizionalak

Umea zaintzen duten pertsonak

• • Etxeko emakumeak
  • Seintzainak. Seintzainak
  • Inude lehorrak

Umearen paseoa gaur egun

Umearen hastapenak

Lehen urratsak. Katu-katuka

• • Ikasteko tresnak. Taka-taka
  • Sinesmenetan oinarritutako praktikak

Umearen zezeldura

• • Hizketa hasteko laguntzak
  • Sinesmenetan oinarritutako praktikak

Lehen hortzaldia. Lehenengo txantxurrak

Lehen hortzak erortzea

• • Eutsi hagin zaharra... Hortza
  • Eroritako hortzagatik emandako ordainsaria

Jaiotzaren urteurrena

Urtebetetzea. (Santu) eguna

Urtebetetze opariak

 

VI. HAURTZAROA ETA PUBERTAROA

Eskolaratzea

Hastapeneko eskolaratze arrunta

Eskolaratze berantiarra

Eskolaratze goiztiarra

Eskola-absentismoa

Lehen jaunartzea. Lehen jaunartzea

Komunio txikia eta komunio haundia

Lehen jaunartze bakarra

Lehen jaunartzea ospatzeko datak

Nerabezarora igarotzeko pausoa. Orain gizon egin zara

Lehen jaunartzeko soinekoak

• • Antzinako janzkera
  • Lehen jaunartzeko trajea

Lehen jaunartzeko banketea. Komunioko bazkaria

• • Txokolatezko gosaria
  • Familia-otordua
  • Lehen jaunartzeko banketea gaur egun

Lehen jaunartzeko opariak

• • Diru-biltzea auzoan
  • Jaunartzeko opariak gaur egun

Sendotza

Sendotza, gaztaroan sartzeko erritua

Sendotzaren ospakizuna

Sendotza iraganean

• • Bisita pastorala Obispoaren etorrera
  • Sendotza zehaztu gabeko adinean
  • Sendotzako formula irrigarriak

Umeek egindako etxeko lanak

Umeen hastapenak etxeko lanetan. Etxean lagundu

Mutilen eta nesken lan komunak

Neskei emandako lanak

• • Seintzainak. Seintzainak

Mutilen lanak

Umeen lanak gaur egun

Umeen jolasak eta jarduerak

1. eranskina: Jaunartze eguna, Komunioneko eguna, eta Sendotza ematea Saran (L)

2. eranskina: Eskola-sistemari eta alfabetatzeari buruzko oharrak

 

VII. GAZTAROA

Herriko gazteria

Gazteriak Araban

• • Gazteriak mendearen hasieran

Gazteriak Nafarroan

Gazteen jarduera komunak beste lurralde batzuetan

Arropak eta burukoak

Dantza

Hasteko adina

Dantzalekuak: plaza, herriko plaza

Dantza-orduak

Dantza motak

• • Dantza soltea
  • Dantza lotua

Dantzaren hasiera eta amaiera

• • Dantza-jagolea

Dantzaren antolaketa

Dantzaren hasiera eta parekatzea

Musika tresnak

• • Iraganeko tresnak

• • • Trikitrixa eta akordeoia
    • Txistua eta danbolina, gaita eta dultzaina
    • Jazbanak eta udal bandak

• • Garai modernoetako tresnak

Dantza erromerietan eta herriko zaindariaren jaietan

Dantza pribatuak

• • Kasinoak, elkarteak eta zirkulu sozialak
  • Goatekeak
  • Diskotekak eta dantzalekuak

Dantzatzeko askatasunaren mugak

• • Kontzientzien hertsadura
  • Bazkideen gaitzespena
  • Garizuma eta dolua

Gaur egungo trantsizioak

Derrigorrezko soldadutza. Soldadutza

Kintoen despedida

Kintoen ospakizunak

Jendaurreko aurkezpena

Gazteen elkarte erlijiosoak

Mariaren Alaben Kongregazioa. Mariaren alabak

San Luis Gonzagaren Kongregazioa. Luistarrak

Beste gazte-elkarte batzuk

Eranskina: Kuadrillen eta elkarteen antolaketa zuzentzeko arautegia. San Martin Unx, 1885eko urtarrilak 9

 

VIII. AMODIOZKO HARREMANAREN HASIERA

Elkartzeko lekuak eta abaguneak

Iraganeko topalekuak

• • Lanak egitea. Arto zuritzea
  • Iturria
  • Ekitaldi erlijiosoen irteeran

Dantza

Etxera laguntzea. Neska laguntzea

Paseoa

Binaka kidetzeko jolasak

Senargaia aurkitzeko errituak eta otoitzak

Errondak eta gorteiatzeak neskei

Gaueko errondak

Santa Agedako errondak

San Juango errondak

Gorteiatzea

Piper-opilak egitea. Piper-opilak

Harremanak hasteko garai egokia

Ekimena harremanetan

Bitartekaritza. Errekadua bota

• • Adiskideak edo ahaideak
  • Ezkonginak. Ezkontzaginak

Gurasoek adostutako ezkontzak

• • Interes ekonomikoen ondoriozko ezkontzak
  • "Bisitetara joatea"
  • Ezkontza egokituak. Truke-ezkontza

Ezkongai-aldia etetea gurasoen presioarengatik

 

IX. EZKONGAI-ALDIA

Maitasuna aitortzeko formulak. Babarrunak jan

Objektuen trukaketa. Seinalea emon

Ezkongai-harremanaren formalizazioa. Ezkongaiak

Ezkongai-harremanaren eta haren hausturaren balioa

Ezkongaien hitzorduak

• • Elkartzeko lekuak
  • Elkartzeko egunak

Ezkongaien harremana adiskide ezkongabeekin

Ezkongai-harremanaren ingurua

Odoleko ahaideen arteko ezkontzak

Endogamia lokala

Senargai kanpotarrari ordainsaria

 

X. EZKONTZAKO HITZARMENAK

Ezkontzeko eskaera

Ezkontzako hitzarmenak. Ezkontzako kontratua

> ARABA

Eskaintzak edo ezkontza-gutuna

Eskaintzen edukia

Eskaintzen ospakizuna

> BIZKAIA

Ezkontzako hitzarmenak

Hitzarmenen edukia

Kontratuko bazkaria

> GIPUZKOA

Maiorazkoa

Hitzarmenen edukia

Hitzarmenen ospakizuna

> BASKONIA KONTINENTALA

Ezkontzako hitzarmena. Akordioak

Hitzarmenen edukia

Kontratuko apairua

> NAFARROA

Ezkontzako hitzarmenak

Hitzarmenen edukia

Hitzarmenen ospakizuna

Ezkontzako hitzarmenak mendearen hasieran

Ezkontzako kontratua

Hitzarmenen edukia

• • Pertsonei dagokienez
  • Ondasunei dagokienez

Dotea

> ARABA

Dotea

Hausturaren ondorioak

> BIZKAIA

Dotea

Hausturaren ondorioak

> GIPUZKOA

Dotea, ezkonsaria

Hausturaren ondorioak

> BASKONIA KONTINENTALA

Dotea, truzoa eta sosa

Hausturaren ondorioak

> NAFARROA

Dotea

Hausturaren ondorioak

Dotea mendearen hasieran

Dotearen edukia

Dotearen osagaiak

• • Dotea ematea
  • Hausturagatiko ordainsariak

 

XI. EZKONTZARAKO PRESTAKUNTZAK EZKONDEI-ALDIA

Ezkontzeko bete beharreko baldintzak

Ezkondeiak. Ezkondeiak

Ezkondeien argitalpena

Ezkondeien garaiko ohiturak

• • Zorionak ematea
  • Bota-eguna

Ezkongaiei koplak. Toberak

Ezkondu aurreko agurrak

Ospakizunak iraganean

Ezkondu aurreko agurra gaur egun

Ezkontzako aitabitxiak eta amabitxiak

Aitabitxien eta amabitxien izendapena

Aitabitxien eta amabitxien betebeharrak

Ezkontzarako gonbidapenak

Gonbidatuen kopuruaren gorakada

Gonbidapenen komunikazioa

Ezkontzako opariak

Ezkongaien arteko opariak

Gonbidatuen opariak

 

XII. EZKONTZA

Ezkontzaren denbora eta lekua

Urtearen barruko ezkontzak

Ezkontza dolu-garaian

Ospakizunaren egunak eta orduak

Ospakizunaren lekua

Elizaren apainketa

Musika eta kantuak zeremonian zehar

Ezkon-segizioa

Ezkon-segizioa Baskonia penintsularrean

Ezkon-segizioa Baskonia kontinentalean

• • Ordainsari sinbolikoa senargai kanpotarrari. Naharraren haustia

Ezkon-segizioa gaur egun

Ezkontzara doazenen janzkera

• • Emaztegaiaren soinekoa

• • • Mendearen erdialdera arte
    • Traje zuriaren hedapena
    • Burukoak eta apaingarriak
    • Dolua

• • Senargaiaren trajea
  • Gonbidatuen janzkera

Zeremonia erlijiosoa. Eliz-ezkontza

Tenpluaren sarreran

• • Ezkontza
  • Ezkontza-diru eta eraztunen bedeinkapena. Diruak eta eraztunak

Elizan

• • Belazioen meza

Zeremonia erlijiosoa gaur egun

Ezkontza-agiria

Emaztegaiaren lore-sortaren eskaintza

Zorionak, gorazarrea eta opariak

Ezkon-segizioaren itzulera

Ezkontzako argazkiak

Ezkontza zibila

Zeremonia

Ezkontza zibilaren balorazioa gaur egun

• • Ezkontza zibilen maiztasuna

1. eranskina: Ezkontza zibilaren formularioa Baskonia penintsularrean

2. eranskina: Ezkontza euskaraz Herriko Etxean (Ipar Euskal Herrian)

 

XIII. EZKONBERRIEN ETXERA-SARTZEA. ETXERA-SARTZEA

Arreoa eta eztei-gurdia Eztei-gurdia

Eztei-gurdia antzinako testu etnografikoetan

Eztei-gurdia Etniker inkestan

Arreoa garraiatzeko beste modu batzuk

Ezkonberri kanpotarra ezkonberrien etxera eramatea

Etxe berrian sartzeko unearen inguruko errituak

Arreoaren inbentarioa eta erakusketa

 

XIV. EZKONTZAKO BANKETEA. EZTEIAK

Banketera gonbidatuak

Mutil gazteen parte-hartzea ezteietan

Eztei-ospakizunen iraupena

Bi egun baino gehiagoko ospakizunak

Bi eguneko ospakizunak

Egun bakarreko ospakizunak

Banketerik gabeko ospakizunak

Bankete handiak

Ospakizunerako lekuak

• • Etxean egindako banketeak
  • Etxetik kanpo egindako banketeak

Lokalen prestaketa

Plateren eta zerbitzuaren prestaketa

Banketea ordaintzea

Banketearen osagaiak

Gonbidatuen banaketa mahaian

• • Etxean egindako ezkontzak
  • Etxetik kanpo egindako ezkontzak

Ezkontzako banketeko errituak

• • Banketearen hasierako errituak
  • Banketean zeharreko errituak
  • Dantza
  • Kantuak
  • Joandakoen opariak

Ezkontzako banketearekin erlazionatutako beste ohitura batzuk

Ezkon-gaueko ohiturak

 

XV. EZKON-ONDOKO OPARIA ETA EZTEIONDOA

Ezkon-bidaia

Ezkonberrien irteera

Iraupen laburreko bidaiak

Ahaideei bisitak

Iraupen luzeko bidaiak

Ezkon-ondoko oparia

Propter nuptias hileta-eskaintzak. Eleiz hartzea

• • Gipuzkoa
  • Bizkaia
  • Araba
  • Nafarroa
  • Baskonia kontinentala

Gaur egungo trantsizioak

Ezteiondoko otorduak

Eranskina: Baskoniako lurraldeetako ezkontzen deskribapenak

Ezkontzak Zuberoan 20ko hamarkadan

Gipuzkoako Elosuan 1932.ean egin ziren ezkontza-eztei batzuen berri

Ezkontza bat Lapurdiko Sara herrian 1943an

Ezkontza bat Arabako Moreda herrian 1991n

Bizkaiko Ajangizen 1993.ean egin ziran ezkontza-eztegu batzuren barri

 

XVI. EZKONGABETASUNA ETA ZELIBATUA. ALARGUNEN ETA ZAHARREN EZKONTZA

Ezkongabetasuna

Ezkongabetasunaren kausak

Landa-eremuko bizimoldearen aurkako erresistentzia

Ezkongabeak etxean integratzea

Ezkongabeen kontsiderazio soziala

Ezkontza eta ugaltzea

Zelibatu erlijiosoa

Profesio erlijiosoko erritua

Apaiz-ibilbidea

Alargunen eta zaharren ezkontza

Zintzarrotsak, galarrotsak

• • Euskal Herri kontinentala
  • Gipuzkoa
  • Bizkaia
  • Araba
  • Nafarroa

Zintzarrotsen aurreko erreakzioa

Debeku zibilak eta elizaren debekuak

 

XVII. ELKARTZE LIBREAK ETA SEME-ALABA NATURALAK

Elkartze libreak

Maiztasuna eta onarpena

Presio sozialari aurre egiteko baliabideak

Ama ezkongabeak

Seme-alaba naturalak

Bataioa

Umeen norakoa

Adulterioa

Banaketa eta dibortzioa