Eduki-taula

De Atlas Etnográfico de Vasconia
Revisión del 08:18 4 jul 2019 de Admin (discusión | contribuciones) (Texto reemplazado: «=== [[» por «=== [[#»)
Saltar a: navegación, buscar
Otros idiomas:
Inglés • ‎Español • ‎Euskera • ‎Francés

Contenido de esta página

I. LEHEN ADINERAKO JOLASAK ETA KANTAK

Hasierako jolasak

Kuku-kuku. Kukuka

Laztanak eta txantxak

    • Con la nariz y la boca
    • Con la oreja
    • Cosquillas. Kili-kili
    • Pellizcos
    • La estatura

Jateko eta janzteko

Sendatzeko

Lehen pausoak emateko

Jolasak taldean

    • Hau berex, hau berex
    • A vuelan, vuelan
    • Purran, purran, ardatza
    • Al burrico san vicente

Atzamarrekin egiten diren jolasak. Eriñoekin

Atzamartxoen izenak

Cinco lobitos

Este compró un huevito

Honek arrautza ekarri

Aitia, pitia

Hau ta hau ezkondu

Atxea motxia

Pin, pin, zarramacatín

Tin, tin, palos de cotín

Al Chinchi riminchi

Mete el dedo

Dos palomitas

Eskuekin egiten diren jolasak. Eskutxoekin

Date, date, con la manita

Eraiozu eskutxuari

Katarra mixon

Gatito michinito

Esta manita se le anda al pobre

Pon, pon, pon

Ainsi font font font

Palma sobre palma

Txalo jotzeko jolasak. Txalotxoak egiteko

Tortas tortitas. Chalo chalito

Txalopin txalo

Txalo, txalopin

Mi papá me prometió

Mañana domingo, pipirripingo

Kulunkatzeko jolasak. Kulunka

Din-dan, nor hil da?

Dingilin-dangulun

Bilin-bolon

Din-dan, baleran

Xingulu-mangulu

Dinbili-danba

Tilin-talán. Dilín-dolón

A la silla de la reina

Aserrín, aserrán

Te tengo de hacer

Cua-cua, cantaba la rana

Trosta imitatzen duten jolasak. Arre-arreka

Arre borriquito

Arre, arre mandako

Kaderan, kaderan

Txilin txili mañe

Txomin txiki pastorea

Antontxu

Bat, bi, hiru, lau

Arreburrichicos

Cadencias decorativas

Sehaska kantak. Lo kantak

Euskarazko sehaska kantak

Laudorioak haurrari. Nere maitia

Lo egiteko. Obabatxoa lo ta lo

Arriskua uxatzeko. Ez egin lorik basoan

Aita absenteari errieta. Aita gaiztoa tabernan

Jostagarriak. Sein honen aita prailea da-ta

Maitasunezkoak. Laztanen portalian

Ametsaren gogoratzea. Lotxo gozua, lotxo ederra

Animalien munduari erreferentzia egiten dietenak. Usoak eperra ekarri

Gaztelaniazko sehaska kantak

Loa akuilatzeko

Zenbait sehaska kanta

Entretenitzeko kantak

Amaren besta baita

Jaun Kaputxin

Hiru xito izan

Bi xinaurri

Txantxulario kamino

Kontxo, kontxo

Goienkaleko Tomasa

Tolana-polana

Kilibi-kalaba

Imitatuz dibertitzeko kantak

Los pollitos

Pimpón es un muñeco

Era un gato grande

A,a,a, mi gatito malo está

Los animales que van por el agua

A aquel marinero cojo

Todos mis patitos

A mi burro, a mi burro

II. NATURA ESPAZIO LUDIKO GISA

Animaliekiko harremana

Marigorringoa

Kilkerrak harrapatzea. Txirtxiletara

Beste intsektu batzuk

    • Tábanos, abejorros, ciervos volantes, etc
    • Cachorros
    • Jorge
    • Moscas
    • Hormigas
    • Abejas
    • Mantis religiosa
    • Saltamontes
    • Escarabajo. Kakalardoa
    • Luciérnagas. Ipurtargiak
    • Mariposas y gusanos de seda

Armiarmak

Barraskiloak eta bareak

Arrantza

Igelak, zapoak eta zapaburuak

Sugandilak, ziraunak eta sugeak

Habien bila. Txori-ikasten

Hegazti batzuentzako kantak

    • La cigüeña
    • El gavilán
    • El azor
    • El cuervo
    • La marica
    • La grulla
    • El gallo

Saguzarrak

Etxe abereak

    • Perros y gatos
    • Ordeñar cabras

Begetalekin lotutako jarduerak

Bilketa

Apaingarriak egitea

Osagai begetalak dituzten jostailuak

Produktu begetalak erasorako

Igarkizunak loreekin eta fruituekin

Beste jarduera batzuk

Debekatutako landareei buruzko ezagupenak

Naturaren erdian garatutako beste jarduera batzuk

III. HAURREN TRATUAK, ARAUAK ETA FORMULAK

Trukeak. Trukez truke

Aurkikuntzak. Gauzak aurkitu

Haurren zinak. Benetako egiak

Adiskidetasunaren haustea eta berreskuratzea. Haserreak eta konpontzeak

Arauak onartzea. Arauak

Haur formulak. Haurren esaldiak

Prebentzioa gorputzaren osotasunean

IV. JOLASEN AURREKO HAUTAKETA PROZEDURAK

Objektu baten beharra duten prozedurak

Kurutx ala pil. Idor ala busti?

Objektu bat zer eskutan ezkutatzen den asmatzea

Makilatxorik laburrena ateratzea. Txotxetara

Beste hautaketa metodo batzuk

Objektu batez baliatzen ez diren prozedurak

A pares o nones

A hacer pies. Hankak egin

Formula bidezko zozketa prozedurak

Euskarazko zozketa formulak

Txirristi, mirristi

Aitxa, motxa

Don, don, beledon

Arriola mariola

Dona, dona, katona

Don, don, kikilimon

Baga, biga, higa

Euskarazko beste formula batzuk

Gaztelaniazko zozketa formulak

En un rosal / había una rosa

Una, dole, / tele, catole

Una mosca puñetera

Cucu, vico, ñaña, vico

Pito, pito, gorgorito

Dona, dona, la coqueta

Manzana asada / una, dos, tres y pasada

Quien se ha chufau

Plin plon / vacas vienen de Aragón

Un don din palillo va

Al esconderite berite ton

Entre dos matas / había dos conejos

Carlos V fue a la guerra

Un gato se cayó a un pozo

En un plato de lentejas / comen todos a la vez

Una mona era tonta / ¿verdad que sí?

Haurrak aipatuz amaitzen diren formulak

<<A policías y ladrones>> jolasteko formulak

Zozketatutako umeek aktiboki parte hartzen duten formulak

Formula laburrak

Beste jolas batzuetan ere erabiltzen diren formulak

Zozketa egiteko beste formula batzuk

Frantsesezko zozketa formulak

Zozketa formula heterogeneoak

Beste hautaketa prozedura batzuk

V. LASTERKETA JOLASAK

Berez lasterketa diren jolasak. Lasterketak

Osagaien artean lasterketa duten jolasak. Lasterketa jolasak

Al soliveo

Al tiente o Al diente

Atzenka

Bale-baleka

A pedo. A temas. Kuriketan

Harrapaketak. La tusa

A guardias y ladrones. A lapur y mikelete

A la cadeneta. Katean

Al marro. Marroka

A las estatuas. A stop

A ailove. A Cuba libre

A alturitas. Kitoka

A las cuatro esquinitas. Kantoi-kantoika. Txokoketan

A cortar el hilo. Korta banaka

Al toro del auxilio

A cruzar la frontera. A la pasa

Goitik ala behetik?

A la galleta

Al gato y al ratón. Sagua ta katua

A la araña

A tapar las calles

A lobos

Al pañuelo. Pañolitotan

Al pañuelito por detrás. Zapi zuria atzetik

A correr a cenar

Molinillo. Txokolate bolinero

A declaro la guerra

A color color

A la quiquiricaina

A buenos días señor rey

A los pañuelitos coloráus

A torito sí

Al poco churro. Al azote y la correa

A las vacas

VI. EZKUTAKETA JOLASAK

Haur bakar batek beste batzuk bilatzen dituen jolasak

Gordeketan. Al escondite o Al esconderite

Kiriketan

Gazteluka

A pi

Kluketan

Pico pico

Alalubí

Gaztaina

Kui-kuika

Buleketan

Un, dos, tres, carabí carabá. Bat, bi, hiru, eguzki

Al bote, bote. Pote-poteko

A la liebre. Ahuntz-ahuntzaka

Bilatzaileak bat baino gehiago diren jolasak

Tres navíos en el mar

Ezkutaketa etxe inguruan

Harrapaketan

Txilintxarro

La maya

Altos-altoska

Batek burua norbaiten belaunen artean ezkutatzen duen jolasak

A San Juan de Matuté

A escondites a esconder

A la aceitera

Kalabuxin-kalabuxin

VII. JAUZI JOLASAK


ASTO GAINERA JAUZI EGITEKO JOLASAK

Bakarkako astoekiko jolasak

A la una salta la mula. Astoka

• Asto gainera jauzi egitea arraia batetik

Al dólar con rayo

Beste jolas batzuk asto bakarrarekin

Al burro seguido. Asto-astoka. A correcalles

Asto kolektiboekiko jolasak

A chorro-morro. Txorro-morroka. A montico Moncayo

    • Jolasen izenak
    • Jolasteko garaia eta taldeen banaketa
    • Jolasaren lehen fasea: Jauzia
    • Jolasaren bigarren fasea: Galderaren formulazioa
      • Atzamarrak seinalatzen
      • Atzamarrekin figurak egiten
      • Eskuak baliatuz
      • Besoaren zati bat seinalatuz
    • Astoarena haur bakar batek egiten duen jolasak
    • «A chorro-morro» jolasaren aldaerak

«A chorro-morro» moduko jolasak

Beste jolas batzuk astoekin

SOKA SALTOKO JOLASAK. SOKA SALTOKA

Bakarkako soka jolasak

Soka jolas kolektiboak

A lo alto. Para arriba

    • A pares. A lo fuerte. A lo fuerte con estirón
    • A un. A dos
    • Al motrollón
    • Elkarrizketak eta irudikapenak
    • Etenik gabe jauzi egitea galdu arte
    • «A lo alto» jolasteko beste kanta batzuk

A lo bajo. Para abajo

    • Soka saltoan oinez aritzeko
    • A olas
    • A la culebrita
    • Biraka

GOMAZKO JAUZI JOLASAK

TRUQUEMÉ. TXINTXIRRIKA

Harria herrestan eramaten den jolasak

Beso bikoitzeko gurutze figurak

Figura angeluzuzenak

Harria mugitzen den jolasak

Beso bikoitzeko gurutze figurak

Figura angeluzuzenak

Txintxirrikako beste jolas batzuk

ZENBAIT JAUZI JOLAS

Zenbait jauzi jolas

Luzera jauziak

Altura jauziak. Andre-saltoka

Beste jauzi jolas batzuk

VIII. KULUNKATZE JOLASAK

Zabuak. Gorgoinak

Kulunka edo gorabehera

Idi-orgaren haga. Kirrin-karranka burkaman

Beste kulunkatze jolas batzuk

IX. JAURTIKETA JOLASAK

Harri jaurtiketa

Harriak urrutira botatzea. Harrika

Harriak gora botatzea

Harriak uretara botatzea. Txipli-txapla

Punteria probak. Kontzalo

Harri borrokak

Harri jaurtiketako beste jolas batzuk

Jolasak buztinarekin: tapulero

Makila jaurtiketa: el calderón, pilocho o irulario. Txirikilan

Zeanuriko bertsioa

Karrantza, Bernedo, Guardia, Pipaón, Agurain, Iruñea eta Abadiñoko bertsioak

Apodaka, Elosu eta Ametzaga Zuiako bertsioak

Ganboa, Galdames eta Muskizko bertsioak

Agoitz eta San Martin Unxeko bertsioak

San Martin Ameskoa, Ondarroa, Obanos, Bernedo, Lanestosa, Durango, Apilaiz eta Kintako bertsioak

Narbaxa eta Mendiolako bertsioak

Beasain, Zerain, Elgoibar, Allo, Garde, Bilbo eta Portugaleteko bertsioak

Zangoza, Apilaiz, Ezkio eta Tafallako bertsioak

Mendibeko bertsioa

Erriberagoitiko bertsioa

Jolasak haritzaren kuku-sagarrekin, haziekin eta puxtarriekin

Haritzaren kuku-sagarrak. Kurkubitak

Haziak. Kastorrera

Puxtarriak

    • Puxtarriak zulo batera jaurtitzeko joalsa
    • Al triángulo. Hirukira
    • Al choque. A taco y palmo. Kaniketa
    • Puxtarri lasterketak

Txanpon jaurtiketak

Txanponak airera jaurtitzea

Txanponak zulo batera jaurtitzea

Txanponak figura geometriko batera jaurtitzea

Txanponak horma batera jaurtitzea

Txanponak arraia batera jaurtitzea

Txanponak idulki batetik eraistea

Txanponak lurrean iraulkatzeko jolasa

Pospolo kaxen estalkien, kromoen eta karten jaurtiketa

Metalezko txapen, gomazko takoen eta harrien jaurtiketa

Jolasak botilen txapekin

Txapa lasterketak. Iturriak

Beste jolas batzuk txapekin

Pilota jaurtiketa

A cato

A campo quemao

Beisbolaren antzeko jolasak

Churra. Zigorrak

Banakako jolasak pilotarekin

Karburo potoaren jaurtiketa. Karburo-tiroak

X. TREBETASUN JOLASAK

Tortolosak. Sakak

Jolasaren osagaiak

Tortolosen izenak eta tortolosen jolasa

Tortolosen aldeak

A las cuatro posiciones

Tortolosak landatuta uztera

Jolasaren beste modalitate batzuk

Tortolosen jolasa Arizkunen

Jolasak zokorrekin

Jolasak harriekin

Bostarrika

La pitamora

Jolasak kromoekin. Kromoka

Jolasaren osagaiak

Kromoekin egindako jolasen modalitateak

    • A voltearlos
    • A la pared
    • A cartones y txapalankas
    • A carteras
    • A lanzarlos
    • Al dado
    • A emparejar
    • Jolasaren beste aldaera batzuk

Jolasak jostorratzekin eta txotxekin

A montar alfileres. Orrazka

Al polvete

Agujas al montón

A esconder alfileres

Al monto

A los palillos

Ziba. Tronpaka

Jolasaren modalitateak

    • Ziba zirkulu batean dantzaraztea
    • Ziba txanponen edo txapen gainera jaurtitzea

Ziba. Txonta

Kinkina. Kinkika

Kinkinaren jolas komuna

Kinkinaren jolasa zirkulu batean

Kinkinean labana batekin. Labana-jokoa

Trebetasun jolasak zenbait jostailurekin

A aros. A la corroncha. Txirringolan

Al diábolo. Txabila

Al yo-yó

A patines

A peloticas de van y vienen

Al bola-bola. Bolaka

Al hula-hop

Makila bati orekan eustea

XI. ESKUEN ETA ATZAMARREN JOLASAK

Sehaskak. Kumak

Sehaska

Arranparrila

Kandelak

La cuna

Arranparrila

Gutun-azala

Amarauna edo La rana

Habia

Kandelak

A la sierra. La cruz. Trenka-zerra

La estrella o El espejo

Eskuz hariekin. A chinas

Figuren glosarioa

Harriak zapaltzeko jolasak

Jolasak eskuekin

Antzararen jokoa

Santa Teresita

Ahurrak jotzera

Eskua berotzera

Txan txibirin

El telegrama

Itzalak paretan

Kanpaia egitea

Txalo jotzeko jolasak. Txaloka

En la calle 24

De imitación

Para bromear

Txalo jotzeko beste kanta batzuk

XII. ERRITMO JOLASAK

Korroko jolasak. Korruka

Al corro de las patatas

Tengo una muñeca

Arroz con leche, me quiero casar

Al corro chirimbolo

Que llueva, que llueva

Dónde vas Alfonso XII

El patio de mi casa

Viva la media naranja

Hacer corro caballeros

Doña Concha. Uh, uh, uh. La mariposa

Que vivan las señoritas

La pastora

Jardinera

Tiene la tarara

A esa niña que está en medio

Qué hermoso pelo tienes

Don Melitón

San Serenín del monte

Cu-cú, cantaba la rana

Una valencianita. Una mariposita

Miruflita. Dónde va la mi cojita

Juana Josepa tronpeta. Txilin-txilinka. Urruru

A las campanas de San Miguel. A las tinajicas de miel

La hornera

Milano milano

Otsotan

Mariquita barre, barre

Que te pi, que te pa. A pisar

Al pavo, pavito, pavo. Nor da dantzari?

Eran tres alpinos

Bat, bide, hiru, lau

A la ronde du muguet

A la tresse jolie tresse

Zin zin la soupe à l'oseille

El anillo

En Tolosa hay un convento

En Cádiz hay una niña

Aurrez aurre jarritako ilaren jolasak

Ambo-ato, matarile-rile-rile

¿Dónde estan las llaves? matarile-rile-rile

Pase misí, pase misá. Zubiri, zubiri. A la víbora

Al alimón, al alimón

Zurixe gorrixe kikirriki

Teresa la marquesa

Soy capitán de un barco inglés

Korroko eta kateko jolasak

Mambrú se fue a la guerra

El Conde Laurel.Yo soy la viudita

La cantinerita

Estaba la pájara pinta

La señora Juana. A la Marisola

Quisiera ser tan alta como la luna

Estaba el señor don gato

¿Qué haces ahí mozo viejo?

Mi abuela tiene un peral

A la hoja, hoja

A cerner

XIII. IMITAZIO, ANTZEZPEN ETA MIMIKA JOLASAK

Imitazio jolasak

A mamás y a papás. Uzandraka

A tiendas. Dendaketan

A comiditas. Sukaldetan

A labores agrícolas

A enfermeras y médicos. Medikutara

A transportes

A vaquillas

A la pastora

A hacer lo que haga el primero

A presentador de televisión

Antzezpen eta mimika jolasak

Antón Pirulero

A colores. Al cielo o al infierno. Zeruka

Al tran tran

A estatuas. Txantxala pikomonote

A maestros

Ceremonias religiosas. Mezaka

Actividades guerreras. Gerraka

A adivinar algo por medio de gestos

A hacer comedias

Representación de romances

XIV. HIZKUNTZA JOLASAK

Hizkuntza-trebetasuneko taldekako jolasak

A bellacos

Encadenamientos de palabras

A nombres

A los disparates

Al teléfono

Hizkuntza-trebetasuneko bakarkako jolasak: aho korapiloak

Hizkuntza kriptikoak

Elkarrizketak, errezitazioak eta txantxak

Euskarazko elkarrizketa kateatuak: Kukurruku

    • Ipar Euskal Herriko bertsioak
    • Nafarroako bertsioak
    • Gipuzkoako eta Bizkaiko bertsioak

Elkarrizketa errimatuak gaztelaniaz: Quiquiriqui

Euskarazko beste elkarrizketa kateatu batzuk

Gaztelaniazko beste elkarrizketa kateatu batzuk

Totorika

Zerrendatze-kantak

Errezitatu jostagarriak

Amaierarik gabeko ipuinak

Bromak eta txantxak

XV. IGARKIZUNAK. ACERTIJOS

Igarkizun orokorrak

Ikusi-makusi. Veo-veo

Bizi dira, bizi dira.

Batun, batun. Etxeketan

Al retrato

A personajes

Quién te ha picado

A prendas

Milano, milano

Aceitero-vinagrero

De codín, de codán

A nombres. Al ahorcau

A muertos y a heridos

Al número oculto

Jolasak jostorratzekin edo beste objektu batzuekin

Ixkilimak edo punttakoak

A punta o cape. A punta o clavo. A punta cazo

A los cabezotes

Al pun y al dos

Izkilin-jokua harripean

Sorgin-marra

Al almendruño. Al endruño

Zonbat ukabilian?

Xandelak artian, pipitek artian

Zaldunka

Al florón. Al polvorón

A la llave

Kanika txiki

Aizekunde

Sorgin-jokoa

Harri-gordetzea

Alpargataka. A la alpargata

A frío-caliente. Hotz-beroka

Al cintazo

Palomita blanca. Huts ala beteka

A cara y cruz

A la porra. A los chinos

A los caparrones. Al par o no

Begiak bendatuta jolastea

A la gallinita ciega. Itsu-itsuka

Itsu-kapeluka

Itsu-mandoka. Itsu-astoka

Ordutan

Piel de conejo

Igarkizunak, papaitak

Euskarazko igarkizunak

Gaztelaniazko igarkizunak

XVI. ASKOTARIKO JOLASAK. HAURREN BILDUMAZALETASUNA

Tres en raya. Artzain-jokoa

Mahai jolasak

La lotería

Karta jokoak. Kartetan

    • Bikoteak osatzeko jokoak
    • Kartak sailaren edo zenbakiaren arabera uzteko jokoak (Pumba. Al pistolín. La perejila. Estirón)
    • El burro
    • La guerra
    • La escoba
    • El asesino
    • Beste karta joko batzuk (La raposa. La liga. La jota marigota. La mona)
    • Familiak osatzeko jokoak

Borroka jolasak. Gatazkak

Labaintze jolasak. Labainderia

Jolasak hondarrarekin, urarekin eta itsasoan

Xaboi burbuilak egitea. Xaboi bonbolak

Zenbait jolas

    • A la cerillita
    • A vamos
    • A pedos calientes
    • A no pisar la raya
    • Al padrejón
    • Al palo

Haurren bildumazaletasuna

Bildumazaletasunaren goraldia

Kromoak

Beste bilduma batzuk

XVII. JOSTAILUAK. HAURRENTZAKO ESKULANGINTZA

Jostailuaren bilakaera: haren eskuzko fabrikazioaren beherakada

Batez ere neska koxkorrek erabilitako jostailuak

Panpinak

A comiditas. Afarika. A tiendas

Musika eta zarata egiteko tresnak

Txilibituak

Beste haize tresna batzuk

Perkusio tresnak

Armak

Objektuak jaurtitzeko balio duten jostailuak

    • Matxarda
    • Arkuak eta geziak
    • Pintzekin egindako pistolak
    • Zerbatanak eta tiratakoak. Bolokak
    • Habailak

Nagusien armen imitazioak

Lehergaiak

Puxikak

Garraiorako ibilgailuak imitatzen dituzten jostailuak

Miniaturas

Goitiberak

Patineteak eta lerak

Piloten fabrikazioa

Beste jostailu batzuk

    • Argazki makina
    • Burezurrak egitea
    • Txabolak egitea
    • Papiroflexia
    • Tankea
    • Telefonoa
    • Tiritimundis
    • Kometak
    • Kaleidoskopioa
    • Intxaur-metroa
    • Petakoa
    • Ehogailuak
    • Txorientzako kaiolak

XVIII. HERRIKO JAIETAN ANTOLATUTAKO JOLASAK

Jolasik komunenak

Aulki-jokoa. Aulki-kentzea

Zaku-karrerak

Rompepucheros. Eltzeak hausten

Eskuen funtzioak ahoarekin ordezkatzen diren jolasak

Txanponak ahoarekin hartzea, urez betetako ontzi batetik. Uretan gauzak harrapatzea

Txanponak ahoarekin hartzea, irinez betetako ontzi batetik. Irin artean gauzak bilatzen

Txanponak ahoarekin hartzea, zartagin baten azpialdetik

Zintzilikatutako sagarrak jatea. Sagar-jate jokoa

Sagarrak hartzea urez betetako ontzi batetik

Gailetak hartzea

Botilak urez betetzea

Arrautza karrerak

Bikotekako jolasak

Arrautza karrerak bikoteka

Arrautza bekokian jarrita dantza egitea

Patata dantza

Erratzaren dantza

Orgatxoen lasterketa

La sopa boba

Bikotekako lasterketak

Lasterketa jolasak

Bizikleta lasterketak. Zinta-karrerak

Zaldien eta astoen lasterketak. Asto-karrerak

Oreka lasterketak

Globo lasterketak. Globoak hankan lotuta

Lokotx biltzea. Koskol-apustua. Txorokil-batzen

Lasterketa klasikoak. Oinez lasterka

Sokatirako lehiak

Donibane-zuhaitza

Animaliak harrapatu eta askatzea

Beste entretenimendu batzuk