Diferencia entre revisiones de «Indice Ganaderia y pastoreo en vasconia/eu»
De Atlas Etnográfico de Vasconia
m (Texto reemplazado: «=== [[» por «=== [[#») |
m (Texto reemplazado: «=== [[» por «=== [[#») |
||
| Línea 855: | Línea 855: | ||
==== [[Espaldero_o_zamarra;_delantero_o_zagon|Bizkar-babes edo zamarra; aurrekoa edo atzekoa]] ==== | ==== [[Espaldero_o_zamarra;_delantero_o_zagon|Bizkar-babes edo zamarra; aurrekoa edo atzekoa]] ==== | ||
| − | ==== [[Manta._Pasamontañas._Sombreros|Manta. Buru-berokia. Kapeluak]] ==== | + | ==== [[#Manta._Pasamontañas._Sombreros|Manta. Buru-berokia. Kapeluak]] ==== |
=== [[Calzados_tradicionales|Oinetako tradizionalak]] === | === [[Calzados_tradicionales|Oinetako tradizionalak]] === | ||
Revisión del 12:12 22 feb 2019
Contenido de esta página
- 1 I. ANIMALIEN HAZKUNTZA
- 2 II. ANIMALIEN ARRAZAK
- 3 III. ANIMALIEN IZENAK
- 4 IV. ANIMALIEKIKO HIZKUNTZA ETA TRATUA
- 5 V. ANIMALIAK HAZTEKO UKUILUAK ETA BARRUTIAK
- 6 VI. UKUILURATUTAKO AZIENDAREN ELIKADURA
- 7 VII. ANIMALIEN UGALTZEA ETA ZAINTZA
- 8 VIII. MENDIKO AZIENDA
- 9 IX. ARTALDEAREKIN MENDIRA IGOTZEA
- 10 X. JABETZA MARKAK
- 11 XI. BAZKALEKU KOMUNALAK
- 11.1 Ezaugarriak eta bilakaera
- 11.2 BAZKALEKU KOMUNALEN APROBETXAMENDUA
- 11.3 Komunalak Bizkaian
- 11.4 Bazkalekuen ermandade eta komunitateak Araban
- 11.4.1 Gorobel mendikateko komunitatea
- 11.4.2 Badaia mendikateko komunitatea
- 11.4.3 Guibijoko komunitatea
- 11.4.4 Urkabustaizko komunalak
- 11.4.5 Arkamo Mendikateko Elkartea
- 11.4.6 Gaubea harana
- 11.4.7 Valderejo mendikatea
- 11.4.8 Berganzoko komunalak
- 11.4.9 Mendi komuneroa Toloñon
- 11.4.10 La Isla mendi komuneroa
- 11.4.11 Hernán Ruiz mendiko komunala
- 11.4.12 Izkigoiti eta Izkibeheiti antzinako komunitateak
- 11.4.13 Guardiako eta haren Lurreko mendi komuneroa
- 11.4.14 Moreda eta Vianako komuneroak
- 11.4.15 Kodes mendikatea
- 11.5 Partzuergoak Gipuzkoan eta Araban
- 11.6 Ernio eta Jaizkibelgo Mendiak
- 11.7 Aralar mendikateko elkarteak
- 11.8 Urbasa eta Andia mendikateak
- 11.9 Nafarroako Pirinioak
- 11.10 Eskortak
- 11.11 Partzuergoak
- 11.12 Euskal Herri kontinentala
- 11.13 Eranskina: Saroiak Baskonian
- 12 XII. ARTZAINEN MENDIKO KOKAPENAK
- 12.1 Karrantzako mendiak
- 12.2 Gorbeia mendikatea
- 12.3 Anbotoko eta Aramotz mendikateak
- 12.4 Oiz mendia
- 12.5 Aizkorri mendikatea
- 12.6 Izarraitz eta Ernio mendikateak
- 12.7 Aralar mendikatea
- 12.8 Urbasa mendikatea
- 12.9 Andia mendikatea
- 12.10 Entzia mendikatea
- 12.11 Nafarroako Pirinioak
- 12.12 Erdialdeko Nafarroa eta Bardea
- 12.13 Arabako Mendiak
- 12.14 Euskal Herri kontinentala Espazioaren antolaketa mendian
- 13 XIII. TRANSHUMANTZIA ETA TRANSTERMINANTZIA
- 13.1 Artzaintza ibiltaria
- 13.2 Neguko bazkalekuetarako ibiltaritza
- 13.3 Udako transhumantzia
- 13.4 Bizitza neguko bazkalekuetan
- 13.5 Bizitza udako bazkalekuetan
- 13.6 Neguko bazkalekuen erabilgarritasuna
- 13.7 Artzainen ibiltaritzaren egutegia
- 13.8 Abelbideak
- 13.9 Eranskina: Nafarroako abelbideak gaur egun
- 14 XIV. ARDI-TXAKURRA. ARDI-TXAKURRA
- 15 XV. ARTZAIN MOTAK
- 16 XVI. ARTZAINAREN JANZKERA
- 17 XVII. ARTZAINEN HATUAK ETA ARTISAUTZA
- 17.1 Artzain-tresnak
- 17.2 Gaztandegia
- 17.3 Artzain-edalontziak
- 17.4 Ontziak eta mahai-tresnak
- 17.5 Esku-lanak
- 17.6 Artilearen artisautza
- 17.7 Abarkentzako lokarriak. Trailak
- 17.8 Lokarriak, sokak eta bastak
- 17.9 Eskumakilak eta bastoiak, artzain-makilak
- 17.10 Zintzarrientzako idunekoak, uztaiak
- 17.11 Zintzarriak eta zintzarri-mihiak
- 18 XVIII. BASAPIZTIEN EHIZA
- 19 XIX. ARDI-JEZTEA. ARDI-JEZTEA
- 19.1 Jeztea, batzaldia
- 19.2 Esnea goritutako harriekin berotzea, esne-harriak
- 19.3 Ardi-esnea eta ahuntz-esnea. Horien erabilera
- 19.4 Gaur egungo trantsizioak
- 19.5 Behi-aziendaren esnea
- 19.6 Eskuz egindako behi-jeztea
- 19.7 Esnearen neurketa, esne-neurriak
- 19.8 Behi-esnearen banaketa eta salmenta
- 19.9 Produktuen garraioa artzain-sarobetik
- 20 XX. GAZTAGINTZA
- 21 XXI. ARDI-MOZTEA. ARDI-MOZTEA
- 22 XXII. ANIMALIAK HILTZEA ETXEAN
- 23 XXIII. GANADU FERIAK ETA AZIENDEN SALEROSKETAK
- 24 XXIV. ERLEAK
- 24.1 Erleen hazkuntza
- 24.2 Erlauntzen fabrikazioa eta erlauntz motak
- 24.3 Erlauntza, erlategia
- 24.4 Erlekumeak harrapatzea
- 24.5 Erlauntzaren zaintza
- 24.6 Abaraskak jasotzea. Abaraskak
- 24.7 Erlezaintzako produktuak lortzea
- 24.8 Erlezaintzako produktuen erabilera
- 24.9 Erleei buruzko sinesmenak eta jakintzak
- 24.10 Gaur egungo aldaketak
- 25 XXV. GANADUA BABESTEARI BURUZKO SINESMENAK
- 26 XXVI. SINESMENAK ETA OHITURAK
- 26.1 Oiloen txitaldiari buruz
- 26.2 Ugalketari buruz
- 26.3 Aldaketa atmosferikoei buruz
- 26.4 Heriotzaren iragarpenak
- 26.5 Doluarekin erlazionatutako ohiturak
- 26.6 Sorginen iragarpenak
- 26.7 Ganadua mendira igotzeari buruz
- 26.8 Animalia kaltegarrien aurkako prebentzioak
- 26.9 Etxera egokitzeko errituak
- 26.10 Bildots-lorra: elkarri laguntzea
- 26.11 Beste ohitura batzuk
- 26.12 Artzainen festak
- 26.13 Opariak eta dohaintzak
- 26.14 Gurtze-lekuak bazkalekuen inguruetan
- 27 XXVII. ARTZAINEN JOKOAK
I. ANIMALIEN HAZKUNTZA
Animalien hazkuntza tradizionala eta gaur egungo aldaketak
Isurialde atlantikoa
Bizkaia
Gipuzkoa
Baskonia kontinentala
Isurialde mediterraneoa
Araba
Nafarroa
II. ANIMALIEN ARRAZAK
Behiak eta idiak
Betizu
Montxina
Terreña
Piriniotarra
Aziendaren bilakaera
Eranskina: Arraza autoktonoen deskribapena
Ardiak
Isurialde atlantikoko arrazak
- Latxa eta manexa
- Karrantzarra, sasi-ardia eta eusko-bearnesa
Isurialde mediterraneoko arrazak
- Latxen, txurren eta merinoen bizikidetza
- Nafarroako rasa ardia
Eranskina: Arraza autoktonoen deskribapena
Ahuntzak
Eranskina: Arraza autoktonoen deskribapena
Txerriak
Eranskina: Arraza autoktonoen deskribapena
Behorrak, astoak eta mandoak
Eranskina: Arraza autoktonoen deskribapena
Oiloak, usoak, ahateak eta beste hegazti batzuk
Beste animalia txiki batzuk: untxiak, txakurrak eta katuak
Eranskina: Arraza autoktonoen deskribapena
Eranskina: Betizu, behi basatia
III. ANIMALIEN IZENAK
Izenak espeziearen, adinaren eta sexuaren arabera
Ardi-azienda
- Kumeak
- Helduak
- Beste izen batzuk
Behi-azienda
- Kumeak
- Helduak
Txerri-azienda
- Kumeak
- Helduak
Ahuntz-azienda
- Kumeak
- Helduak
Zaldi-azienda
- Kumeak
- Helduak
Asto-azienda
- Kumeak
- Helduak
Mando-azienda
- Kumeak
- Helduak
Hegazti-azienda
- Kumeak
- Helduak
- Zenbait animalia
Bestelako animaliak
IV. ANIMALIEKIKO HIZKUNTZA ETA TRATUA
Etxe abereei jarritako izenak
Ardiak
- Ezaugarri fisikoengatik
- Izaerarengatik
- Jaiotze-lekuarengatik
- Familiako kideen, ezagunen edo ospetsuen izenak
- Kateatutako izenak
Behiak eta idiak
- Ezaugarri fisikoengatik
- Pertsona-izenak eta jatorri-izenak
- Izaerarengatik
Zaldiak
- Ilajearen kolorearengatik
- Itxurarengatik eta izaerarengatik
Txakurrak
- Ilajearen kolorearengatik
- Itxurarengatik, izaerarengatik eta ezaugarri astralengatik
Ahuntzen, astoen, katuen eta txerrien izenak
Animaliekiko hizkuntza eta tratatzeko modua
Animaliekiko tratua
- Laztanak
Etxe abereekin erabilitako hizkuntza
- Behiak
- Behorrak eta astoak
- Ardiak eta ahuntzak
- Txakurrak eta katuak
- Oiloak, ahateak eta txerriak
Txistuak
- Ardiak
- Beste animalia batzuk
Azienda akuilatzeko tresnak
- Akuilua. Pertika
- Burdin sarea
- Zartailua, zigorra edo usta
V. ANIMALIAK HAZTEKO UKUILUAK ETA BARRUTIAK
Ukuilu tradizionala
Baserri barruko abeletxeak: ukuilua
- Ukuiluaren ezaugarriak
- Banaketak ukuiluetan
Etxetik kanpoko abeletxeak
Askak
- Animaliak asketara lotzea
- Hesiak edo parrilak
- Lastategia
Simaurra
Abeletxe modernoak. Egindako aldaketak
Etxe abereak hazteko barrutiak
Txerrikortak
Oilategiak
- Lo egiteko makilak
- Errutegiak
Untxitegiak
Usategiak
VI. UKUILURATUTAKO AZIENDAREN ELIKADURA
Aziendaren elikadura etxean
Behiak
- Isurialde mediterraneoa
- Ur-hornikuntza
Idiak
Zamariak
Ardiak eta ahuntzak
Txerriak
Oiloak eta beste hegazti batzuk
Untxiak
Txakurrak eta katuak
Kumeen elikadura
Txahalak
Bildots emeak
Axoak
Txerriak
Moxalak eta astoak
Txitak
Untxiak
Kumeak eta katuak
Aziendaren elikadura mendian
Isurialde mediterraneoa
Isurialde atlantikoa
Animalien kontrola belazeetan
- Hesola bati lotutako soka edo katea
- Hankak elkarrekin lotzea
- Langa
- Belazeak hesitzea
VII. ANIMALIEN UGALTZEA ETA ZAINTZA
Etxe abereen ugalketa-zikloa
Behiak
- Araldia eta estaltzea
- Haurdunaldia
- Erditzea
- Erditutako behiaren zaintza
Ardiak
- Araldia eta estaltzea
- Haurdunaldia eta erditzea
Ahuntzak
Behorrak
- Araldia
- Haurdunaldia eta erditzea
Astemeak
Mandoak lortzea
Ahardiak
Untxi emeak
Oiloak eta usoak
- Sexua finkatzea
- Errutea
- Lokaldiaren bidezko ernalkuntza
- Txitaldia
- Arrautzen jaiotzea
Txakur emeak
Katemeak
Geldialdiak eta ernalkuntza artifiziala
Aziendaren adina kalkulatzeko prozedurak
Behiak
Ardiak
Animalien gorputzen manipulazioa
Bildots emeei buztana moztea
Beste mozketa, anputazio eta zulatze batzuk
Adarrak kentzea
Irentzea
- Zezenak
- Astoak eta zaldi-azienda
- Ahariak eta
- Txerriak eta ahardiak
- Oilaskoak
Ferratzea
Ferratze-prozesua
- Zaldi-azienda
- Behi-azienda
Ferrak eta iltzeak
Ferratzaileek egindako beste operazio batzuk
VIII. MENDIKO AZIENDA
Bizkaia
Gipuzkoa
Baskonia kontinentala
Araba
Nafarroa
Azienda mendian harrapatzea
Lakioa
Gatza eta ogia
Oihuak eta zaratak
Heltze-txakurren erabilera
Eranskina: Lezaungo (N) bazkalekuen aprobetxamendua
IX. ARTALDEAREKIN MENDIRA IGOTZEA
Artaldearen igoera
Klimaren eta bazkalekuen eragina
Mendira igotzea aziendaren ezaugarrien arabera
Eguneroko zikloa duen artzaintza
Aplikatzeko arautegia
Artzaintza gaur egun
Artzainaren igoera bakarrik edo lagunduta
Artzainaren animalia-segizioa
Bazkaleku onenak artaldearentzat
Udako bazkalekuak edo garaiak
Neguko bazkalekuak edo haranekoak
Isurialde mediterraneoa
Bazkaleku kaltegarriak
Artzainaren urteroko zikloa eta mendiko egonaldia
Gorbeiako (B) artzaina
Urbiako artzaina eta Aizkorrikoa (G)
Zuberoako artzaina
Alloko (N) artzaina
Artaldearen jaitsiera
X. JABETZA MARKAK
Aziendaren jabetza markak
Ebakia belarrian. Akatsa
- Ebakien motak eta izenak
- Azienda larriari egindako ebakiak
Pinturarekin egindako seinaleak
Bikez edo breaz egindako marka. Biketzea
Burdinazko marka
- Burdinazko markak adarretan, apatxetan edo muturrean
Aziendaren markatze-lanetan izandako aldaketak. Krotaloa
Zintzarriak edo dunbak. Arranak, zintzarriak
Zintzarrien soinua
Zintzarri eta ezkila motak
- Ardiak
- Transhumantzia
- Ahuntzak
- Behiak eta behorrak
Aziendaren apaindurak
Txilinezko idunekoa eta txintxirrinak
- Uztaren garraioa
- Nekazaritzako beste lan batzuetan
Zamari apainduak
Aziendaren dotoretzea
- Zamariei zurdak apaintzea
XI. BAZKALEKU KOMUNALAK
Ezaugarriak eta bilakaera
Komunalen murrizketa eta galera
Baso-sartzeak eta ixteak
Uztondoak
Udalen eta diputazioen esku-hartzea
Erabiltzeko baldintzak
BAZKALEKU KOMUNALEN APROBETXAMENDUA
Komunalak Bizkaian
Gorbeia mendikatea
Anbotoko eta Oiz mendikateak
Enkarterriko haranak
Karrantza
Bazkalekuen ermandade eta komunitateak Araban
Gorobel mendikateko komunitatea
Badaia mendikateko komunitatea
Guibijoko komunitatea
Urkabustaizko komunalak
Arkamo Mendikateko Elkartea
Gaubea harana
Valderejo mendikatea
Berganzoko komunalak
Mendi komuneroa Toloñon
La Isla mendi komuneroa
Hernán Ruiz mendiko komunala
Izkigoiti eta Izkibeheiti antzinako komunitateak
Guardiako eta haren Lurreko mendi komuneroa
Moreda eta Vianako komuneroak
Kodes mendikatea
Partzuergoak Gipuzkoan eta Araban
Gipuzkoako eta Arabako Partzuergo Orokorra
Partzuergo Txikia edo Komun Txikia
Entziako Partzuergo Orokorra
Iturrietako Partzuergoa
Ernio eta Jaizkibelgo Mendiak
Aralar mendikateko elkarteak
Enirio-Aralarko Mankomunitatea
Aralarko Elkartea
Urbasa eta Andia mendikateak
Ameskoetako komunalak
Lokiz mendikatea
Lezaun eta Ultzamako komunalak
Nafarroako Pirinioak
Baztan
Erroibar
Agoitz eta Longida
Zaraitzu
Erronkaribar
- Debekagunea
- Zatiak eta portuak
- Mendiko galsoroa, kasalenkoa eta komuna
Bardeako bazkalekuak
Eskortak
Zangoza
San Martin Unx
Mélida
Lodosa
Allo
Partzuergoak
Pirinioen arteko partzuergoak
Hiru Behien Zerga
Euskal Herri kontinentala
Lurralde-sindikatuak
Kaiolarra
Eranskina: Saroiak Baskonian
XII. ARTZAINEN MENDIKO KOKAPENAK
Karrantzako mendiak
Txabolak eta kasetak
Gorbeia mendikatea
Zeanuri
Orozko
Zuia
Anbotoko eta Aramotz mendikateak
Oiz mendia
Aizkorri mendikatea
Urbia-Oltza
Degurixa-Alabieta
Arriurdin
Izarraitz eta Ernio mendikateak
Aralar mendikatea
Beasain
Ataun (1927)
Ataun (1955)
Abaltzisketa (1955)
Larraun
Artegi kupuladunak. Arkuak
Urbasa mendikatea
Andia mendikatea
Entzia mendikatea
Nafarroako Pirinioak
Basaburu Txikia
Baztan
Esteribar
Aezkoa
Zaraitzu
Erronkaribar
Erdialdeko Nafarroa eta Bardea
Zangoza
San Martin Unx
Allo
Agoitz
Bardea
Mélida
Arabako Mendiak
Valderejo
Arkamo mendikatea
Gorobel mendikatea
Guibijo mendikatea
Badaia mendikatea
Trebiñu
Toloño mendikatea
Izki mendikatea
Arabako Errioxa. Moreda
Kodes mendikatea
Euskal Herri kontinentala Espazioaren antolaketa mendian
Habitat hirukoitza
Lapurdi
- Sara
- Azkaine
Nafarroa Beherea
- Aldude
- Ibarre
- Garazi
Zuberoa
- Liginaga
- Muskildi
- Zunharreta
- Etxebarre
XIII. TRANSHUMANTZIA ETA TRANSTERMINANTZIA
Artzaintza ibiltaria
Transhumantzia handia. Transhumantzia txikia. Transterminantzia
Neguko bazkalekuetarako ibiltaritza
Neguko transhumantzia handiak
- Pirinioetako haranetatik Bardeara
- Bazkaleku komunerako eskubidea
- Abelbideetan barrena
- Joanaldirako prestakuntzak eta ordena
- Gertaerak eta elikadura abelbidean barrena
- Bardean sarrera eta egonaldia. Itzulera
- Transhumantziako beste mugimendu batzuk Nafarroan
- Transhumantziako mugimendu pirinio-akitaniarrak
Neguko transhumantzia txikia eta transterminantzia
- Transhumantzia Bizkaiko mendietara eta kostaldera
- Transhumantzia Gipuzkoako mendietara eta kostaldera
- Pirinioetako transhumantzia haranetara eta kostaldera
- Nafarroako Erriberako transhumantzia
Udako transhumantzia
Udako transhumantzia Urbasa eta Andia mendikateetara
Udako transhumantzia txikia eta transterminantzia
- Arabako mendiak
- Bizkaiko mendiak
- Aralar eta Aizkorri mendikateak
- Ernio eta Izarraitz mendiak
- Urbasa eta Andia mendikateak
- Baskonia kontinentala
Bizitza neguko bazkalekuetan
Bardeako artzaina
Artzain transhumantea lurraldeen arabera
Bizitza udako bazkalekuetan
Udako transhumantzia Urbasa eta Andia mendikateetara
Transhumantzia txikia eta transterminantzia
- Arabako eta Bizkaiko mendiak
- Aralar mendikatea
- Urbasa eta Andia mendikateak
Neguko bazkalekuen erabilgarritasuna
Araba
Bizkaia
Gipuzkoa eta Lapurdi
Nafarroa
Artzainen ibiltaritzaren egutegia
Ekialdeko Pirinioak
Mendebaldeko Pirinioak
Urbasa eta Andia mendikateak
Aizkorri eta Aralar mendikateak
Bizkaiko mendiak
Abelbideak
Bideak, bidexkak. Ardibideak
Abelbideak. Altxubideak
- Abelbideak Araban
- Abelbideak Nafarroan
Eranskina: Nafarroako abelbideak gaur egun
XIV. ARDI-TXAKURRA. ARDI-TXAKURRA
Ardi-txakurra
Ardi-txakurraren sarbidea
Ardi-txakur motak
Ardi-txakurraren erabilerak
Txakurra beste animalia batzuen zaintzan
Eranskina: Ardi-txakurren lehiaketa
XV. ARTZAIN MOTAK
Artaldearen jabe diren artzainak
Artzain-mutilak. Artzainen seme-alabak
Artzainen elkarteak, partzuerrak
Artalde handien artzainak
Soldatapeko artzainak
Morroiak
Morroi-nagusia
Kontsiderazio soziala
Kontzeju-artzainak
Lanak
- Araba
- Nafarroa
Kontratu-baldintzak
Soldata. Elikadura. Gabonsariak
Aziendaren zaintza txandaka
1. eranskina: Hameka urtetan Iratin bordazain
2. eranskina: Herriko abeltzainen kontratua. 1890. urtea Berganzo (A)
XVI. ARTZAINAREN JANZKERA
Beroki tradizionalak
Kapusaia. Txartesa. Kapilizioa
Bizkar-babes edo zamarra; aurrekoa edo atzekoa
Manta. Buru-berokia. Kapeluak
Oinetako tradizionalak
Abarkak
Galtzerdiak
Lazoak, mantak
Polainak, galtzoinak
Eskalapoiak. Kalotxak
Erraketak
Artzainaren gaur egungo janzkera
Artzainaren tresnak eta armak
Morrala edo bizkar-zorroa. Alportxak
Artzain-makila
Habaila eta malotea
Txurra. Eskumakila. Zurruna
Eltzagorra. Eltzagorra
Burruna. Eltzagorra
Suzko armak
XVII. ARTZAINEN HATUAK ETA ARTISAUTZA
Artzain-tresnak
Zurezko ontziak
Iraupena
Kaikua. Jezteko ontzia
Kotxua. Jezteko azpila
Iragazkia. Iragazkia
Abatza
Maletxa. Irabiagailua
Epakia. Ezpata
Gaztanontzia. Zimitza, gaztazala
Txurka. Euskarria
Gaztandegia
Artzain-edalontziak
Ontziak eta mahai-tresnak
Koilarak
Platerak. Txalia. Taloaska
Oporra. Esne-potoak
Gatzontziak. Oliontziak
Urarentzako ontziak
Esku-lanak
Artilearen artisautza
Iraupena eta gainbehera
Artilearen hautaketa
Garbiketa
Kardatzea
Irutea
Ehuna
Abarkentzako lokarriak. Trailak
Lokarriak, sokak eta bastak
Eskumakilak eta bastoiak, artzain-makilak
Zintzarrientzako idunekoak, uztaiak
Izenak
Idunekoak egitea
Trantsizioa
Zintzarriak eta zintzarri-mihiak
XVIII. BASAPIZTIEN EHIZA
Otsoaren ehiza
Otsoaren desagerpena
Duela gutxiko berragerpena
Otsoari buruzko sinesmenak eta kondairak
Defendatzeko bitartekoak
Ehiza-teknikak
- Tranpak, lakioak eta amu pozoituak
- Uxaldiak eta ehiza eskopetaz
Otso-zuloak
Azeriaren ehiza
Azeriak eragindako kalteak
Ehiza-teknikak
- Kutxen bidezko ehiza
- Lakioak
- Zepoak
- Amu pozoituak
- Ehiza eskopetarekin
Txakur basatuak
Harrapari txikiak
Hegaztiak
Karraskariak
Mustelidoak eta biberridoak
Hartza
Basapiztien ehiztarien kontratazioa
Ehizatutako animaliengatik emandako saria
Eranskina: Otso-zulo batzuen deskribapena
XIX. ARDI-JEZTEA. ARDI-JEZTEA
Jeztea, batzaldia
Jeztearen izena eta tokia, jeiztegia, eskorta
Jezteko denbora eta forma. Kukurumuku jeitzi
Jezteko metodo berriak
Esne-ekoizpena
Esnea goritutako harriekin berotzea, esne-harriak
Ardi-esnea eta ahuntz-esnea. Horien erabilera
Isurialde atlantikoa
Isurialde mediterraneoa
Ahuntz-esnea
Gaur egungo trantsizioak
Behi-aziendaren esnea
Eskuz egindako behi-jeztea
Jezteko prozedura
Jezteko makinen sarrera
Esnearen neurketa, esne-neurriak
Behi-esnearen banaketa eta salmenta
Produktuen garraioa artzain-sarobetik
Esnearen garraioa, esnetako haga
Produktuen garraioa
XX. GAZTAGINTZA
Ardi-gazta egitea
Gatzagia, legarra
Gaztagintza Baskonia atlantikoan
- Gazta Bizkaiko eta Arabako artzain-sarobeetan
- Gazta kostaldetik gertuko eremuetan
- Gazta Urbian eta Aralarren
- Gazta Baskonia kontinentalean
Gaztagintza Baskonia mediterraneoan
- Gaztagintza Araban
- Gaztagintza Nafarroan
Ardi-gazten pisua eta forma
Gazta motak
- Gazta zaharra
- Erronkariko gazta eta Urbasa gazta
Gazten merkatua
Euskal Herri penintsularreko merkatuak
Baskonia kontinentaleko merkatuak
Ahuntz-gazta egitea
Gaur egungo trantsizioak
Beste esneki batzuk
Gazura
Zenbera
Gaztanbera
1. eranskina: Ataun-Aralarko (G) artzainaren eguna gazta egiteko garaian
2. eranskina: Mendiko gazta eskuz egiteko metodo tradizionala, bortü-gazna, Zuberoan
XXI. ARDI-MOZTEA. ARDI-MOZTEA
Ardi-moztea
Ardi-mozteko sasoia
Kautela-neurriak
Ardi-moztaileak
Ardi-mozteko artaziak
Ardi-mozteko prozedurak
Urriko ardi-moztea, urri-moztea
Ardi-moztea gaur egun
Artilea
Artilearen salmenta, etxean erabiltzeko
Artilearen salmenta, ehun-fabrikei
Artilearen kalitatea eta estimazioa. Haitzeko ardia
Artilearen ekoizpena eta prezioak
Artilearen salmenta gaur egun
Artilearen industria, iletegia
Ardiaren simaurra ardi-simaurra
Eranskina: Ardi-mozteko gaur egungo metodo baten deskribapena
XXII. ANIMALIAK HILTZEA ETXEAN
Animaliak hiltzea etxean egun seinalatuetan
Etxean animaliak hiltzeko erabilitako prozedurak
Txerria hiltzea etxean
Ardiak eta arkumeak hiltzea etxean
Behi-azienda hiltzea etxean
Eskortako hegaztiak hiltzea etxean
Untxiak hiltzea etxean
Azienda haragitarako saltzea
Haragitarako ardi-azienda
Ardi-okelaren erosleak
- Lehentasunezko salmenta tratanteei
- Salmenta partikularrei azoketan
Haragitarako behi-azienda
Ardi-larrua
Larru-erosleak
Larrua uztarriaren ile-mataza gisa, estalkia
Larruaren prezioak
XXIII. GANADU FERIAK ETA AZIENDEN SALEROSKETAK
Ganadu feriak
Arabako feriak
Bizkaiko feriak
Gipuzkoako feriak
Nafarroako feriak
Euskal Herri kontinentaleko feriak
Baskoniatik kanpoko feriak
Gaur egungo trantsizioak
Tratanteen bidez eta abeltzainen artean egindako salerosketak
Erosketarako akordioa
Abelburuen ikuskapena
Tratua
Tratura heltzea
Bostekoa ematea
Alborokea
Baldintzapeko erosketa eta aziendaren berrogeialdia
Azienda erosteko moduak
Aziendaren prezioa
Ordaintzeko modalitateak eta moduak
Salerosketaren moneta-unitatea
Abeltzaintzak familia-ekonomian duen garrantzia
Ganaduaren garrantzia
Abeltzaintza beste jarduera batzuen osagarri gisa
Gaur egungo aldaketak
XXIV. ERLEAK
Erleen hazkuntza
Erleen hazkuntzaren zabalkundea
Transhumantzia
Erlauntzen fabrikazioa eta erlauntz motak
Enborreko erlauntzak, azpilak, zepoak
Oholeko erlauntza
Landareekin ehundutako erlauntzak, erle-kofoina
Hutsuneetan egindako erlauntzak
Erlauntza, erlategia
Erlekumeak harrapatzea
Erlekumearen irteera
Erlekumea geldiaraztea
Erlekumea jasotzea
Erlekumeen jabetza eta markatzea
Erlekumeak erostea
Erlauntzaren zaintza
Abaraskak jasotzea. Abaraskak
Bilketa garaia
Bilketako prozedurak. Eztia dastatzea
Babesteko moduak
Erlezaintzako produktuak lortzea
Eztia
Argizaria
Erlezaintzako produktuen erabilera
Eztia
Ezti-ura
Argizaria
Pozoia
Erleei buruzko sinesmenak eta jakintzak
Gaur egungo aldaketak
XXV. GANADUA BABESTEARI BURUZKO SINESMENAK
San Anton abadea, ganaduaren patroia
Jaieguna animalientzat
Errituak haien jaiegunean
- San Antongo lurrindatzeak eta suak
- Ganaduaren kontzentrazioak eliz atarietan
- Nafarroa
- Araba
- Gipuzkoa eta Bizkaia
- Elikagaien eta zintzarrien bedeinkapena
- San Antonen Gurutzeko rodeoak
Laguntza-eskeak eta eskaintzak Santuari
Estanpak eta gurutzeak ukuiluetan
Done Bladi
Errituak eta bedeinkapenak haren egunean
San Joan Batailatzailea, artaldeen babeslea
Erramuak eta loreak udako solstizioaren goizean
Tximistaren aurkako zeinu babesleak
Elorri zuria
Erramu bedeinkatua
Ereinotza erretzea
Maiatzeko Gurutze Donea
Kandela bedeinkatuak
Beste prozedura eta prebentzio batzuk
Antzinako aizkora
Bedeinkapen erritualak
Txabolak eta artaldeak
Ukuiluak eta eskortak
Mendiko bazkaleku komunak
Eskaintzak
Kutunak
Animalia babesleak
XXVI. SINESMENAK ETA OHITURAK
Oiloen txitaldiari buruz
Arrautza kopuru bakoitia
Gurutzearen zeinua
Txitaldirako garai egokia
Ugalketari buruz
Aldaketa atmosferikoei buruz
Heriotzaren iragarpenak
Doluarekin erlazionatutako ohiturak
Sorginen iragarpenak
Ganadua mendira igotzeari buruz
Animalia kaltegarrien aurkako prebentzioak
Etxera egokitzeko errituak
Ganadua
Oilaskoak eta katuak
Bildots-lorra: elkarri laguntzea
Beste ohitura batzuk
Artzainen festak
Opariak eta dohaintzak
Gurtze-lekuak bazkalekuen inguruetan
XXVII. ARTZAINEN JOKOAK
Jokoak egiten diren lekuak
Pilota-jokoak
Pilota-jokoa
Urdanka
Txutea
Jaurtiketa-jokoak
Makilak zeharkatzea
Makila-jokoa
Zotzaldatzea
Palu-jokoa
Barra-jaurtiketa
Harrika
Burruna
Harri-jaurtiketa. Abaila
Indar-jokoak
Jauzi-jokoak
Lasterketa-jokoak
Bola-jokoak
Mahai-jokoak
Kartak
Artzain-jokoa. Artzain-jokoa
Uxaldiak
Kantuak eta musika-tresnak
Kantua
Artzainen musika-tresnak
- Adarrak
- Txistuak eta flautak
- Sunpriñua
- Alboka
