Diferencia entre revisiones de «Cuestionario Ritos funerarios en vasconia/eu»
(Página creada con «254. Hilotza jaiotetxera edo ugazabaren etxera eramateko ohiturarik badago, gero herriko apaizek bertatik altxatu dezaten?») |
(Página creada con «255. Doluko taldea nortzuk osatzen dute? Zein ordenatan eratzen dira? Nola doaz jantzita? Zer egiten dute? Egiten da geldiunerik toki jakinetan? Zertarako?») |
||
Línea 49: | Línea 49: | ||
254. Hilotza jaiotetxera edo ugazabaren etxera eramateko ohiturarik badago, gero herriko apaizek bertatik altxatu dezaten? | 254. Hilotza jaiotetxera edo ugazabaren etxera eramateko ohiturarik badago, gero herriko apaizek bertatik altxatu dezaten? | ||
− | 255. | + | 255. Doluko taldea nortzuk osatzen dute? Zein ordenatan eratzen dira? Nola doaz jantzita? Zer egiten dute? Egiten da geldiunerik toki jakinetan? Zertarako? |
256. ¿Hay costumbre de quemar el jergón de la cama donde ha ocurrido una defunción? ¿Quién lo quema? ¿Dónde, cuándo y cómo? ¿Qué significación se atribuye a esto? | 256. ¿Hay costumbre de quemar el jergón de la cama donde ha ocurrido una defunción? ¿Quién lo quema? ¿Dónde, cuándo y cómo? ¿Qué significación se atribuye a esto? |
Revisión del 10:50 19 feb 2019
Landa-ikerketarako erabilitako galdera-sorta José Miguel de Barandiaranek argitaratutako Landa-ikerketa etnografiko baterako gidaliburua lanetik hartu da. Gida horretan, heriotzari buruzko galderak “Bizitzako aldaketa-ohikuneak” atalean agertzen dira, “Etxeko taldearen ohikuneak” izeneko II. kapituluan, 238–272. galderak.
II. ETXEKO TALDEAREN OHITURAK
BIZITZAKO ALDAKETA-OHIKUNEAK
238. Heriotza: Zeintzuk dira ezagutzen diren heriotza-zantzuak? Nola deitzen zaio hilzoriari? Zeintzuk dira hilzoriak irauten duen bitartean bete ohi diren eginbeharrak? Zer egiten da berau jasangarriagoa izan dadin?
239. Nork hartzen du apaizari eta sendagileari deitzeko ardura? Nork lagundu behar die Elizakoei? Gaixoaren oinak, nork agerrarazten ditu Azken Igurtzia emateko? Gaixoaldian, senideen eta auzokoengandik gaixoak hartzen duen laguntza, zertan datza?
240. Heriotza zergatik datorrela diote? Arima erraz ikusteko moduan irteten dela dion sinesmenik badago? Zein irudirekin agertzen da? Non jartzen da hildakoa?
241. Norbait hil den etxean, doluaren zeintzuk ezaugarri ezartzen dira? Ixten dira leihoak? Ispilurik estaltzen da? Harmarririk? Erlauntzak?
241 bis. Gorpua etxean dagoen bitartean, nork hartzen du etxeko lanen ardura? Auzokoek? Nortzuk jotzen dira auzokotzat? Hurbilen dagoen etxekoak? Etxekonekoak, beheko edo gaineko etxebizitzakoak? Nork dakar Elizako Gurutzea etxeraino?
242. Heriotzaren berri nori eta nola ematen zaio? Nork du berria emateko ardura? Etxeko abereei iragartzen zaie? Nola? Nork?
243. Hildakoaren gelan belarrik erretzen da? Zeintzuk?
244. Nola beztitzen da hilotza? Nor da gorpua garbitu eta janzten duena? Zer erabiltzen da gorpua garbitzeko?
245. Hildakoaren jantzian, hilotzaren eskuetan, hilkutxan edo hilobian, jartzen da ezer? Gorpuaren ondoan jartzen da argi berezirik?
246. Gaubelarik egiten zaio hildakoari? Nor egoten da gaubelan eta zer egiten dute horrelakoetan?
246 bis. Norbait hil denean, jotzen da eliz kanpairik? Nolakoa da kanpaiaren doinua? Nola deitzen zaio? Ehorzketan eta hiletetan jotzen da kanpairik?
247. Gorpua hilkutxan edo andetan jartzen da? Zein kolore eta ze formatakoak dira bata eta bestea? Badute edergarri berezirik?
248. Hildakoak hartutako itxurak badu inolako esangurarik?
249. Hildakoaren gurasoak behartuta daude ezertara gorpua etxean dagoen artean?
250. Hildakoaren ondoan egiten da jan-edanik?
251. Gorpua elizara eramaten da? Etxetik ateratzerakoan, betetzen da ohikune berezirik? Beheko suko txingarrik edo kanpora ateratzen da? Nork ateratzen du?
252. Nortzuk eta nola eramaten dute gorpua elizaraino? Norantz begira joaten da hilkutxa?
253. Gorpua eramateko bide jakinen bat dago? Etxe bakoitzak berea dauka? Nola du izena? Hilotza beste inoren lurretik eraman beharrak sortzen du zorrik? Eta Elizako Gurutzea edo Elizakoak beste inoren lurretik eramateak? Horrelakoek zorrik sor ez dezaten, zer egin lezake lurraren jabeak?
254. Hilotza jaiotetxera edo ugazabaren etxera eramateko ohiturarik badago, gero herriko apaizek bertatik altxatu dezaten?
255. Doluko taldea nortzuk osatzen dute? Zein ordenatan eratzen dira? Nola doaz jantzita? Zer egiten dute? Egiten da geldiunerik toki jakinetan? Zertarako?
256. ¿Hay costumbre de quemar el jergón de la cama donde ha ocurrido una defunción? ¿Quién lo quema? ¿Dónde, cuándo y cómo? ¿Qué significación se atribuye a esto?
257. ¿Dónde se deposita el cadáver durante las exequias?
258. ¿Qué clases de funerales se hacen? ¿Qué rezos especiales se practican?
259. ¿Acompañan al difunto lloronas o plañideras? ¿Cómo se llaman? ¿Qué hacen?
260. ¿Es costumbre encender luces en el «yarleku» o antigua sepultura familiar existente en la iglesia?
261. ¿Quiénes y con qué cantidad de cera contribuyen a alumbrar dicha sepultura?
262. ¿Qué ofrendas se hacen con motivo de los funerales? ¿Se ofrendan animales vivos? ¿Dónde son colocadas las ofrendas durante los oficios? ¿Quién se encarga de ellas? ¿Cuál suele ser su destino? ¿Hay creencia de que son consumidas en parte por las almas de los difuntos?
263. ¿Quiénes y con qué cantidad costean los funerales? ¿Se sacan responsos y otros sufragios: en el «yarleku» o sepultura? ¿Cuánto dura el «elizkizun», es decir, la obligación de llevar a intervalos regulares ofrendas y luces a la sepultura? ¿Quién representa a la casa en tales actos?
264. ¿Qué forma tiene la sepultura real existente en el cementerio y cuál el «yarleku» (sepultura simbólica) o antigua sepultura existente en la iglesia? ¿Son familiares estas sepulturas, o son consideradas como prolongación de la casa e inseparables de ella? ¿Hay creencia de que no se pueden dar de noche tres vueltas alrededor de una iglesia, o de un cementerio, o de una casa?
265. ¿Quiénes tienen derecho a ser inhumados en la sepultura de una casa?
266. ¿Quiénes acuden al sepelio? ¿Toman parte en la operación todos los presentes? ¿Cómo?
267. ¿Se deposita el cadáver en determinada orientación?
268. ¿El «yarleku» y la sepultura del propietario son también utilizados por sus inquilinos?
269. ¿Quiénes y en qué orden vuelven a la casa mortuoria después del entierro?
270. ¿Antes de entrar en ella rezan en el portal delante de una luz o fuego?
271. ¿Tiene lugar algún banquete en la casa mortuoria? ¿Cómo se llama? ¿Qué menú se sirve? ¿Está prohibido comer carne en tales ocasiones? ¿Quiénes suelen ser invitados?
272. ¿Qué manifestaciones y signos de duelo se adoptan en casa y por los familiares del difunto? ¿En cuánto tiempo? ¿En el tiempo que arde la cera en el «yarleku» de la iglesia?