Diferencia entre revisiones de «Indice Ritos funerarios en vasconia/eu»
De Atlas Etnográfico de Vasconia
(Página creada con «*Ezkutuak ezkutatzea») |
(Página creada con «=== Dolua etxeko abereengana zabaltzea ===») |
||
| Línea 809: | Línea 809: | ||
*[[Ocultacion_de_los_escudos|Ezkutuak ezkutatzea]] | *[[Ocultacion_de_los_escudos|Ezkutuak ezkutatzea]] | ||
| − | === [[Extension_del_duelo_a_los_animales_domesticos| | + | === [[Extension_del_duelo_a_los_animales_domesticos|Dolua etxeko abereengana zabaltzea]] === |
=== [[Otras_manifestaciones_de_luto|Otras manifestaciones de luto]] === | === [[Otras_manifestaciones_de_luto|Otras manifestaciones de luto]] === | ||
Revisión del 07:57 16 oct 2017
Contenido de esta página
- 1 I. HERIOTZAREN ZANTZUAK
- 2 II. AGONIA ETA HERIOTZA
- 3 III. BIATIKOA ETA OLIADURA. AZKEN SAKRAMENTUAK
- 4 IV. ARIMAREN PATUARI BURUZKO SINESMENAK
- 5 V. ETXEKO DOLUA ETA AUZOKIDEEN LAGUNTZA
- 6 VI. HERIOTZAREN JAKINARAZPENA
- 7 VII. HILAREN BEZTITZEA
- 8 VIII. GAUBEILA
- 9 IX. HIL-BIDEAK
- 10 X. HILOTZA ELIZARA ERAMATEA
- 11 XI. SEGIZIOA
- 12 XII. JANZKERA SEGIZIOAN
- 13 XIII. SEGIZIOKO ESKAINTZA ERAMAILEAK
- 14 XIV. HILETAK
- 15 XV. HILETA EGUNAK
- 16 XVI. HILOBIAK ELIZETAN. JARLEKUAK. FUESAK
- 17 XVII. ESKAINTZAK ETA ESKARIAK HILOBIAN. ARGIAK, OLATAK, HIL-OTOITZAK
- 18 XVIII. EHORZKETA
- 19 XIX. HILDAKOAREN ETXERA ITZULTZEA ETA HILETA-OTORDUAK
- 20 XX. DOLUA
- 21 XXI. CONMEMORACION DE LOS DIFUNTOS
- 22 XXII. ASOCIACIONES EN TORNO A LA MUERTE
- 22.1 Características generales de las Cofradías religiosas
- 22.2 Cofradía de la Vera Cruz
- 22.3 Cofradía del Santo Rosario
- 22.4 Cofradía de Animas
- 22.5 Cofradías religiosas bajo otras denominaciones (San Blas, San Nicolás, Pescadores y Mareantes, Santiago Apóstol, San Francisco Javier, San Roque, San Sebastián, Santa Ana, San José, Santísimo Sacramento, Santa Fe, Antorchas, Ntra. Sra. de las Cuevas)
- 22.6 Cofradías vinculadas a Santuarios
- 22.7 Cofradías vecinales en Bizkaia
- 22.8 Cofradía de la Trinidad de Sangüesa (Navarra)
- 22.9 Cofradía de los Sacerdotes de Aramayona (Alava)
- 22.10 Hermandades y Asociaciones mutuas de carácter funerario
- 22.11 Apéndice
- 23 XXIII. LUGARES Y MODOS DE ENTERRAMIENTO
- 24 XXIV. APARECIDOS Y ANIMAS ERRANTES. ARIMA HERRATUAK
- 24.1 Creencias sobre aparecidos
- 24.2 Modos de aparición de las ánimas
- 24.3 Tiempos de aparición
- 24.4 Escenarios de aparición
- 24.5 Testigos de las apariciones
- 24.6 Comportamientos ante apariciones
- 24.7 Presentimientos y temores a apariciones
- 24.8 Prácticas asociadas a las creencias en las ánimas
- 24.9 Narraciones de aparecidos tradicionalizadas
- 24.10 Apéndice: Relatos de aparecidos
- 25 LES RITES FUNERAIRES EN PAYS BASQUE NORD OU IPARRALDE (SINTHESE)
I. HERIOTZAREN ZANTZUAK
Animaliekin erlazionatutako zantzuak
Ekintzekin eta gertaerekin erlazionatutako zantzuak
II. AGONIA ETA HERIOTZA
Hiltamua
- Arretak eta zaintzak
- Hil-hurrenari bisita. Bisita egitea
- Hil-hurrenari beila. Gaubeila
- Aldaketa garaikideak
- Haserreak eta irainak
- Jeinuak edukitzea. Gaizkinak
- Meza enkomendadua
- Argien eta baraualdien eskaintza. Kandela bizte eta barauak
- Arimari irteera erraztea
Heriotza
- Madarikazioak. Birao-maledizioneak
- Begizkoa. Begigaiztoa
- Heriotzaren jeinuak. Herioa, balbea
III. BIATIKOA ETA OLIADURA. AZKEN SAKRAMENTUAK
Heriotzako iragatearen erritu kristauak
Izenak
Azken Sakramentuak hartzea. Elizakoak
- Etxeko aldarea
- Etxea apaintzea
- Biatikoa Baskonia kontinentalean
- Biatikoa Nafarroan
- Biatikoa Gipuzkoan
- Biatikoa Bizkaian
- Biatikoa Araban
1. eranskina: Derniers Sacrements, Azken Sakramendia, Mendiben (NB)
2. eranskina: Biatikoaren eta Oliaduraren administrazioa antzinako Erromatar Erritualean
IV. ARIMAREN PATUARI BURUZKO SINESMENAK
Arimaren eta gorputzaren arteko bereizketa
Salbazioko eta kondenako seinaleak
Salbazioa ziurtatzeko praktikak
V. ETXEKO DOLUA ETA AUZOKIDEEN LAGUNTZA
Dolu-zeinuak hildakoaren etxean
Auzokideen parte-hartzea doluan
- Auzoko hierarkiaren antolaketa
- Lehen auzoa
- Adiskidetzea eta adiskidetasuna auzokideen artean
- Etxeko zereginak eta lanak
- Familia-laguntzaren lehentasuna
- Ohituraz ezarritako laguntzak
Parrokiako gurutzea hildakoaren etxean
Eranskina: Auzokideen rola hileta-errituan Ortzaizen (NB)
VI. HERIOTZAREN JAKINARAZPENA
Abisuak. Hil-mezuak
- Familiako kideak eta auzokideak
- Lehen auzoak
- Mutilak
- Emakume berriemaileak
- Mezulariak eta auroroak
Kanpai-hotsak. Hil-kanpaiak, hil-zeinuak
- Sexuaren bereizketa eta estatus erlijiosoa
- Aingeru-kanpaia
- Kategoria sozialak
Eskelak
Oroigarriak
Heriotzaren berria ematea etxeko abereei
- Erlauntzaren iraupena
- Egin ezazue argizari gehiago. Egizue argizaria
- Argizaria eskatzea eta erleen heriotza eragoztea
- Nagusiaren heriotza. Nagusia hil da
- Nagusi berria. Nagusia ezagutu
- Dolu-markak. Lutoa jantzi
VII. HILAREN BEZTITZEA
Hiltzea eta begiak ixteko ekintza
Garbiketa eta beztitzea
- Gorpu-izara. Gorputz-izara
- Arropa erlijiosoak
- Jaietarako arropa
Hilotzaren ondoko objektuak
Belar-erretzeak
VIII. GAUBEILA
Gaubeila
- Izenak
- Gaubeila Baskonia kontinentalean. Gaubeila
- Gaubeila Baskonia penintsularrean. Begiria
- Lanpararen zaintza. Lanpiona
- Gaubeilako mokaduak
Hildakoaren gela
Hilotzaren atontzea
Hilkutxa
Andak eta kolportak
Lastaira erretzea
IX. HIL-BIDEAK
Izenak
Hil-bideak populaketa sakabanatuko herrietan
Hil-bideak landa-eremuko hiribilduetan
Hil-bideak populaketa kontzentratuko herrietan
Parrokiko gurutzearen eta Biatikoaren bideak
Hil-bideen konponketa
Hil-bideen esanahi juridikoa
X. HILOTZA ELIZARA ERAMATEA
Hil-ohezaleak
- Baskonia kontinentala. Hilketariak
- Baskonia penintsularra. Andariak
Gorpua altxatzea
XI. SEGIZIOA
Segizioaren osaketa
Kofradiak eta elkarteak segizioan
Otoitzak eta kantuak gorpua eraman bitartean
Segizioaren geldialdiak. Itxoinaldiak
Segizioa gaur egun
Umeen ehorzketa
Gazteen ehorzketa
Erostariak
XII. JANZKERA SEGIZIOAN
Doluko antzinako janzkera
Gizonezkoen janzkera tradizionala
Emakumeen janzkera tradizionala
Ahaideen eta auzoen janzkera tradizionala
Segizioko kideen janzkera gaur egun
XIII. SEGIZIOKO ESKAINTZA ERAMAILEAK
Eskaintzaren eramaile emakumezkoa. Izenak
Abereen antzinako eskaintzak segizioan
Erramuak eta lore-koroak segizioan
XIV. HILETAK
Hilotza hiletetan
Familiaren doluaren atontzea elizan
Hileta-meza
Eranskina: Hiletak, Erromatar Erritualaren arabera
XV. HILETA EGUNAK
Bederatziurrena
Ondrak
Arimen hileroko funtzioa eta Ogerrena
Urteburuko meza
Meza-sariak
Eranskina: Ehorzketaren gastuak
XVI. HILOBIAK ELIZETAN. JARLEKUAK. FUESAK
Izenak
Hilobi sinbolikoen iraupena gaur egun
Hilobiko hatuak
- Argimutila
- Sepultura. Fuesa
- Argizaiola
- Candelero
Hilobiaren aktibazioa. Ezkoen piztea
Hilobia hartzea
Doluaren iraupena hilobian. Ogi-hastea eta ogi-uztea
XVII. ESKAINTZAK ETA ESKARIAK HILOBIAN. ARGIAK, OLATAK, HIL-OTOITZAK
Argien eskaintza. Argi egitea
- Gipuzkoa
- Nafarroa
- Araba
- Bizkaia
- Euskal Herri kontinentala
- Gipuzkoa
- Nafarroa
- Araba
- Bizkaia
- Euskal Herri kontinentala
Ogien eskaintza. Ogien eskaintza
Diruaren eskaintzak hilobian. Errespontsuak
- Jaiegunetan
- Azoka-egunetan
Animalien antzinako eskaintzak
XVIII. EHORZKETA
Ehorzketara joatea
Errituak hilerrian
Lurra ematea
Hilobiaren orientazioa
- Eguzkiarekiko orientazioa
- Elizarekiko orientazioa
- Hilerriaren planoarekiko orientazioa
- Ausazko banaketa
XIX. HILDAKOAREN ETXERA ITZULTZEA ETA HILETA-OTORDUAK
Segizioa hildakoaren etxera itzultzea
Otorduak eta mokaduak bildutakoei
Hiletetan izandakoei emandako opariak
Entierro-bazkaria
- Hildakoaren etxean
- Taberna eta ostatuetan
- Gelaren eta janariaren prestaketa
- Ahaideak
- Auzokideak
- Mezakoak
- Beste gonbidatu batzuk
- Mahaiburua
- Otoitzak
- Beskoitze (L)
- Izpura (BN)
- Ezpeize-Ündüreine (Z)
- Basabürüa (Z)
- Aria (N)
- Allo (N)
- Mezkiritz (N)
- Berastegi (G)
- Elosua (G)
- Abadiño (B)
- Zeanuri (B)
- Erriberagoitia (A)
- Agurain (A)
Eranskina: Hil-banketeei buruzko antzinako legezko murrizketak
XX. DOLUA
Izenak
Doluaren iraupena
Dolu-garaiko murrizketak
Doluko arropa
- Doluzko mantelina
- Mantalina
- Soingainekoa
- Mantaleta
- Kaputxina
- Kapa
- Kapa ttipia eta taulerra
Dolu-zeinuak etxearen kanpoaldean
Dolua etxeko abereengana zabaltzea
Otras manifestaciones de luto
Cambios operados en el luto
XXI. CONMEMORACION DE LOS DIFUNTOS
1 de noviembre. Festividad de Todos los Santos. Domuru Santu
- País Vasco peninsular
- País Vasco continental
2 de noviembre. Conmemoración de los Fieles Difuntos o Día de las Animas. Arimen eguna
Conmemoraciones de difuntos a lo largo del año
Cuidado de las tumbas
XXII. ASOCIACIONES EN TORNO A LA MUERTE
Características generales de las Cofradías religiosas
Cofradía de la Vera Cruz
Cofradía del Santo Rosario
Cofradía de Animas
Cofradías religiosas bajo otras denominaciones (San Blas, San Nicolás, Pescadores y Mareantes, Santiago Apóstol, San Francisco Javier, San Roque, San Sebastián, Santa Ana, San José, Santísimo Sacramento, Santa Fe, Antorchas, Ntra. Sra. de las Cuevas)
Cofradías vinculadas a Santuarios
Cofradías vecinales en Bizkaia
Cofradía de la Trinidad de Sangüesa (Navarra)
Cofradía de los Sacerdotes de Aramayona (Alava)
Hermandades y Asociaciones mutuas de carácter funerario
Apéndice
XXIII. LUGARES Y MODOS DE ENTERRAMIENTO
La inhumación en la casa. Etxekanderearen baratzea
La inhumación junto a la iglesia
La inhumación en el interior de la iglesia
Prohibiciones legales de sepultar en iglesias
El cementerio. Hilerria
- Junto al templo
- Cementerios en torno a ermitas
- Cementerios en extrarradios
- El túmulo
- Sepultura en tierra con losa
- El panteón
- El nicho
- Cruces. Gurutzeak
- Estelas. Hilarriak
- El limbo
- Espacio para suicidados e increyentes
- Casos particulares
- Enterramientos civiles
XXIV. APARECIDOS Y ANIMAS ERRANTES. ARIMA HERRATUAK
Creencias sobre aparecidos
Modos de aparición de las ánimas
Tiempos de aparición
Escenarios de aparición
Testigos de las apariciones
Comportamientos ante apariciones
- Misas
- Oraciones
- Satisfacción de deudas
- Cumplimiento de promesas
Presentimientos y temores a apariciones
Prácticas asociadas a las creencias en las ánimas
Narraciones de aparecidos tradicionalizadas
Apéndice: Relatos de aparecidos
