Eduki-taula

I. HERIOTZAREN ZANTZUAK

Animaliekin erlazionatutako zantzuak

• Txakurraren uhuria. Txakurraren oihua, zakurraren uhuria

• Oilarraren kukurrukua

• Aziendaren eta katuen jokabidea

• Gaueko hegaztien kantua edo presentzia. Le cri de la chouette

• Beleen eta beste hegazti batzuen presentzia. Belak, pikak karraskari

• Intsektuen presentzia. Euli baltzak

Ekintzekin eta gertaerekin erlazionatutako zantzuak

• Kanpai-hotsak

• Justu ordaintzea, neurtzea edo pisatzea

• Zaratak eta beste kointzidentzia batzuk

• Hiltzetik eratorritako zantzuak. Hilaren begi irekiak

 

II. AGONIA ETA HERIOTZA

Hiltamua

• Izenak

• Hiltamuaren zeinu fisikoak

• Agonia-kanpaia. Agonia-kanpaia, agoniako zeinua

• Hil-hurrenari laguntza

• • Arretak eta zaintzak
  • Hil-hurrenari bisita. Bisita egitea
  • Hil-hurrenari beila. Gaubeila
  • Aldaketa garaikideak

• Agoniako otoitzak

• Beste praktika erlijioso batzuk. Agoniako kandela

• Hiltamua luzatzearen kausak

• • Haserreak eta irainak
  • Jeinuak edukitzea. Gaizkinak

• Hiltamua luzatzearen aurkako erremedioak

• • Meza enkomendadua
  • Argien eta baraualdien eskaintza. Kandela bizte eta barauak
  • Arimari irteera erraztea

Heriotza

• Izenak

• Heriotzaren kausa fisikoak

• Heriotzaren kausa miragarriak

• • Madarikazioak. Birao-maledizioneak
  • Begizkoa. Begigaiztoa
  • Heriotzaren jeinuak. Herioa, balbea

• Heriotzaren ordezkapena

 

III. BIATIKOA ETA OLIADURA. AZKEN SAKRAMENTUAK

Azken Sakramentuak hartzea. Elizakoak

• Abisuak apaizari eta medikuari

• Gaixoaren gelaren egokitzea

• • Etxeko aldarea
  • Etxea apaintzea

• Biatikoa. Gure Jauna

• • Biatikoa Baskonia kontinentalean
  • Biatikoa Nafarroan
  • Biatikoa Gipuzkoan
  • Biatikoa Bizkaian
  • Biatikoa Araban

• Oliadura

 

IV. ARIMAREN PATUARI BURUZKO SINESMENAK

Salbazioko eta kondenako seinaleak

• Hilotzaren begitartea

• Naturaren zeinuak

• Hilkutxa etxetik ateratzeko zailtasunak

• Gorpu usteldu gabeak

 

V. ETXEKO DOLUA ETA AUZOKIDEEN LAGUNTZA

Dolu-zeinuak hildakoaren etxean

• Ispiluak ezkutatzea

• Beste objektu batzuk ezkutatzea

• Paretak estaltzea

• Leihoak ixtea

• Dolu-zeinuak etxearen kanpoaldean

Auzokideen parte-hartzea doluan

• Auzoaren eta auzokideen erlazioa hildakoaren etxearekin

• • Auzoko hierarkiaren antolaketa
  • Lehen auzoa
  • Adiskidetzea eta adiskidetasuna auzokideen artean

• Auzokideek emandako laguntza

• • Etxeko zereginak eta lanak
  • Familia-laguntzaren lehentasuna
  • Ohituraz ezarritako laguntzak

 

VI. HERIOTZAREN JAKINARAZPENA

Abisuak. Hil-mezuak

• Jakinarazpenaren hartzaileak

• Heriotzaren berriemaileak

• • Familiako kideak eta auzokideak
  • Lehen auzoak
  • Mutilak
  • Emakume berriemaileak
  • Mezulariak eta auroroak

• Trantsizio garaikideak

Kanpai-hotsak. Hil-kanpaiak, hil-zeinuak

• Izenak

• Hil-kanpaiaren unea

• Kanpaiak jotzeko ardura duen pertsona

• Kanpai-hotsen hizkuntza

• • Sexuaren bereizketa eta estatus erlijiosoa
  • Aingeru-kanpaia
  • Kategoria sozialak

• Hil-kanpaien iraupena gaur egun

• Hil-kanpaiak ermitetan

• Ehorzketa-kanpaiak

Eskelak

• Eskelak egunkarietan

• Eskelak kalean

• Eskelen antzinatasuna

• Irratiko eskela

Heriotzaren berria ematea etxeko abereei

• Berria ematea erleei. Erletxuak, erletxuak

• • Erlauntzaren iraupena
  • Egin ezazue argizari gehiago. Egizue argizaria
  • Argizaria eskatzea eta erleen heriotza eragoztea
  • Nagusiaren heriotza. Nagusia hil da
  • Nagusi berria. Nagusia ezagutu
  • Dolu-markak. Lutoa jantzi

• Berria ematea ukuiluko abereei

 

VII. HILAREN BEZTITZEA

Garbiketa eta beztitzea

• Gorpua garbitzeko moduak. Gorpu-garbitzea

• Hilaren gorpua txukuntzea

• Eskuak eta oinak atontzea

• Gatza gorpuaren gainean

• Hil-jantzia eta hil-jantzi motak

• • Gorpu-izara. Gorputz-izara
  • Arropa erlijiosoak
  • Jaietarako arropa

Hilotzaren ondoko objektuak

• Errukizko sinboloak

• Hilen buldak

• Objektu profanoak

 

VIII. GAUBEILA

Gaubeila

• Eguneko bijilia

• Arrosarioa errezatzea iluntzean

• Gaueko bijilia. Hilbeilagaba

• • Izenak
  • Gaubeila Baskonia kontinentalean. Gaubeila
  • Gaubeila Baskonia penintsularrean. Begiria
  • Lanpararen zaintza. Lanpiona
  • Gaubeilako mokaduak

• Gaubeilaren iraupena gaur egun

Hildakoaren gela

• Gurutzea

• Argia. Argia lagun

• Ur bedeinkatua

Hilotzaren atontzea

• Hilotza hil-ohean

• Hilotza areto nagusian

• Hil-ganberan. Hil-ohea

Hilkutxa

• Izenak

• Hilkutxaren fabrikazioa

• Hilkutxen mailak eta motak

• Arotzaren zereginak

 

IX. HIL-BIDEAK

Hil-bideak populaketa sakabanatuko herrietan

• Baskonia penintsularra. Andabideak

• Baskonia kontinentala. Eleizbideak

 

X. HILOTZA ELIZARA ERAMATEA

Hil-ohezaleak

• Izenak

• Hil-ohezale auzokideak

• • Baskonia kontinentala. Hilketariak
  • Baskonia penintsularra. Andariak

• Mutil andariak Araban

• Andari auzokideak eta ahaideak

• Andari ahaideak eta lagunak

• Hil-hurrenak izendatutako andariak

• Gorpuaren orientazioa

• Gorpua garraiatzeko moduen bilakaera

• Txandak garraioan

Gorpua altxatzea

• Baskonia penintsularra

• Baskonia kontinentala

• Harrera-etxeak. Gorpuetxeak

• Etxe matrizea edo patroiarena

 

XI. SEGIZIOA

Segizioaren osaketa

• Izenak

• Segizioaren burua. Kurutzeketaria

• Segizioa Araban

• Segizioa Bizkaian

• Segizioa Gipuzkoan

• Segizioa Nafarroan

• Segizioa Baskonia kontinentalean

Umeen ehorzketa

• Izenak

• Baskonia kontinentala

• Baskonia penintsularra

• Umeen ehorzketako aitapontekoak

Erostariak

• Dokumentazio historikoa

• Iturri etnografikoak

• Negarrak eta deitoreak

 

XII. JANZKERA SEGIZIOAN

Doluko antzinako janzkera

• Longaina. Kapa handia

• Mantua

 

XIII. SEGIZIOKO ESKAINTZA ERAMAILEAK

Eskaintzaren eramaile emakumezkoa. Izenak

• Aurrogia

• Argien eskaintza. Ezkoanderea

Erramuak eta lore-koroak segizioan

• Loreak mendearen hasieran

• Loreak eta koroa artifizialak

• Koroak eta artisau-gurutzeak

• Erramu eta koroen zabalkundea

• Emandako esanahiak

• Kokapena segizioan

 

XIV. HILETAK

Hilotza hiletetan

• Hilkutxa eliz atarian

• Hileta aurreko ehorzketa

• Katafalkoa

• Hileta, gorpua bertan dela

Familiaren doluaren atontzea elizan

• Gizonezkoen dolua. Luto-bankua

• Emakumeen dolua. Jarlekua

• Familia-dolua, gaur egun

Hileta-meza

• Izenak

• Hileta motak

• Hileta motei buruzko satirak

• Hiletaren kategoria soziala

• Ehorzketako meza eta ondra-mezak

• Aldi bereko mezak (de «a tiempo»)

• Seinen hiletak. Aingeru-meza

 

XV. HILETA EGUNAK

Bederatziurrena

• Izenak

• Bederatziurrena hogeiko hamarkadan

• Bederatziurrenaren iraupena gaur egun eta bilakaera

• Bederatziurrena Euskal Herri kontinentalean

• Arrosarioa errezatzea bederatziurrenean

Urteburuko meza

• Izenak

• Euskal Herri penintsularra

• Euskal Herri kontinentala

Meza-sariak

• Izenak

• Euskal Herri kontinentala

• Euskal Herri penintsularra

• San Gregorioren mezak

 

XVI. HILOBIAK ELIZETAN. JARLEKUAK. FUESAK

Hilobi sinbolikoen iraupena gaur egun

• Etxeko hilobia

• Hilobi kolektiboa

• Hilobiak kentzea

Hilobiko hatuak

• Oihala edo zamaua. Zamaua

• Argien euskarriak

• • Argimutila
  • Sepultura. Fuesa
  • Argizaiola
  • Candelero

• Ezkoa. Pospoloa

• Kandelen apaindurak

• Kandelen eta pospoloen artisau-fabrikazioa

• Eskaintzen otarra. Ezkozarea

• Belaunaulkia. Kadira

• Gauzen zaintza

Hilobiaren aktibazioa. Ezkoen piztea

• Etxeko nagusi emakumezkoaren lehentasuna

• Seroraren prestaketa

• Seroraren funtzioak hileta-egunean

 

XVII. ESKAINTZAK ETA ESKARIAK HILOBIAN. ARGIAK, OLATAK, HIL-OTOITZAK

Argien eskaintza. Argi egitea

• Sinesmenak

• Argien eskaintza hiletetan

• • Gipuzkoa
  • Nafarroa
  • Araba
  • Bizkaia
  • Euskal Herri kontinentala

• Argien eskaintza dolu-garaian

• • Gipuzkoa
  • Nafarroa
  • Araba
  • Bizkaia
  • Euskal Herri kontinentala

Ogien eskaintza. Ogien eskaintza

• Ogien eskaintzaren zabalkundea eta gaur egungo iraupena

• Ogi motak, kopurua eta pisua

• Izenak

• Eskaintzaileak eta hartzaileak

• Eskaintzen erritua hiletetan

• Ogiaren eskaintza bederatziurrenean

• Eskaintza dolu-urtean

• Eskaintzak urteburuko mezan

• Eskaintza egun seinalatuetan

• Eskaintzako ogiaren banaketa

Diruaren eskaintzak hilobian. Errespontsuak

• Izenak

• Ehorzketaren eguneko errespontsuak

• Dolu-garaiko errespontsuak

• • Jaiegunetan
  • Azoka-egunetan

• Errespontsuak urteko egun jakin batzuetan

• Errespontsuetako sariaren bilakaera

Animalien antzinako eskaintzak

• Iturri historikoak

• Iturri etnografikoak

 

XVIII. EHORZKETA

Ehorzketara joatea

• Ofizioko parte-hartzaileak

• Emakumeen absentzia

• Doluaren presentzia ehorzketaren ondoren

• Segizioa limeseraino

• Segizioa zuzenean hilerrira

• Segizio jendetsua

• Ehorzketa gaur egun

Errituak hilerrian

• Sinbolo erlijiosoen berreskurapena

• Lur eskukada bat botatzea

Hilobiaren orientazioa

• Elizan eta haren inguruan

• Hilerrian

• • Eguzkiarekiko orientazioa
  • Elizarekiko orientazioa
  • Hilerriaren planoarekiko orientazioa
  • Ausazko banaketa

 

XIX. HILDAKOAREN ETXERA ITZULTZEA ETA HILETA-OTORDUAK

Segizioa hildakoaren etxera itzultzea

• Baskonia kontinentala

• Baskonia penintsularra

Otorduak eta mokaduak bildutakoei

• «Karitatea» Araban

• Karidadea Gipuzkoan

• Beste mokadu batzuk

Hiletetan izandakoei emandako opariak

• Apaizei

• Hilkutxaren eramaileei

• Umeei

• Auroroei

• Limosna pobreei

Entierro-bazkaria

• Izenak

• Bazkariaren lekua

• • Hildakoaren etxean
  • Taberna eta ostatuetan
  • Gelaren eta janariaren prestaketa

• Jankideak

• • Ahaideak
  • Auzokideak
  • Mezakoak
  • Beste gonbidatu batzuk
  • Mahaiburua
  • Otoitzak

• Janariaren osaketa

• Entierro-bazkaria zenbait herritan

• • Beskoitze (L)
  • Izpura (BN)
  • Ezpeize-Ündüreine (Z)
  • Basabürüa (Z)
  • Aria (N)
  • Allo (N)
  • Mezkiritz (N)
  • Berastegi (G)
  • Elosua (G)
  • Abadiño (B)
  • Zeanuri (B)
  • Erriberagoitia (A)
  • Agurain (A)

• Ondra-bazkariak eta urteburuak

• Gaur egungo balorazioak

 

XX. DOLUA

Dolu-garaiko murrizketak

• Dantzaldi eta festetara joatea

• Taberna eta leku publikoetan egotea

• Etxeko ospakizunak

• Jarduera zaratatsuak

Doluko arropa

• Emakumeen dolua

• • Doluzko mantelina
  • Mantalina
  • Soingainekoa
  • Mantaleta
  • Kaputxina

• Gizonezkoen dolua

• • Kapa
  • Kapa ttipia eta taulerra

• Umeen dolua

• Dolu ez hain zorrotzak

• Janzkien etxeko tindatzea dolurako

Dolu-zeinuak etxearen kanpoaldean

• Zintzilikariak

• Ezkutuak ezkutatzea

 

XXI. DOMURU SANTUKO OSPAKIZUNA

Azaroak 1. Domuru Santu

• Eskaintzak elizan

• Hilerrira joatea

• • Euskal Herri penintsularra
  • Euskal Herri kontinentala

Azaroak 2. Hildakoen Egunaren edo Arimen Egunaren ospakizuna. Arimen Eguna

• Eskaintzak elizan

• Hilerrira bisitak

• Purgatorioko Arimen aldeko bederatziurrena

• Eskaintzen banaketa umeei

• Induljentziak hilengatik

 

XXII. HERIOTZAREN INGURUKO ELKARTEAK

Auzo-kofradiak Bizkaian

• San Migel Altzustakoaren kofradia, Zeanurin

• San Adrian Argiñetakoaren kofradia, Elorrion

Eranskina

• Gaubeako Santa Vera Cruz ermandadearen estatutuak

• Durruma herriko Santo Rosario kofradiaren liburua

• Arimen kofradiako araua eta estatutuak. Laudio

• Senpereko parrokiako Amotze auzoko Saint-Blaise kofradiaren estatutua edo arautegia, 1779ko otsailaren 14koa

• Aramaio haraneko Apaiz Agurgarrien Amaren Natibitatea kofradiako arautegi erreformatua, Araba herrialdea, Gasteizko elizbarrutia

• «Bakartasuna» Hilen ermandadea (La Soledad). Zeanuri

• Vera Cruz ermandadearen arautegia, 1882an sortua Alonsotegin

 

XXIII. EHORZTEKO LEKUAK ETA MODUAK

Hilerria

• Izenak

• Hilerriaren kokapena

• • Tenpluaren ondoan
  • Hilerriak ermiten ondoan
  • Hilerriak aldirietan

• Hilerriko espazioaren banaketa

• Hilobian ehorzteko eskubidea

• Ehorzketa moduak

• • Tumulua
  • Hilobia lurrean lauza batekin
  • Panteoia
  • Nitxoa

• Hilobiaren goiburua

• • Gurutzeak
  • Hilarriak

• Bedeinkatu gabeko lurra

• • Linboa
  • Beren burua hil dutenentzako eta fedegabeentzako espazioa
  • Kasu partikularrak
  • Ehorzketa zibilak

 

XXIV. MAMUAK ETA ARIMA HERRATUAK

Arimak agertzeko moduak

• Soinu eta zarata arraroak. Herotsegileak

• Argiak eta distirak. Argi-egileak

• Itzalak. Gerixetiak

• Usainak. Arimen usaina

• Gorputz formaduna

• Beste agerpen mota batzuk

Agerpenen eszenatokiak

• Etxea eta beheko sua

• Bideak eta bidegurutzeak

• Arimen egoitzak

Agerpenen aurreko jokabideak

• Prebentzioak

• Arauak eta elkarrizketa moldeko formulak. Zer arrangura duk?

• Erresalbuak eta akreditazioak. Atzamarren erreunea

• Ihes eginarazteko moduak

• Arimen eskariak

• • Mezak
  • Otoitzak
  • Zorrak kitatzea
  • Promesak betetzea

Aieruak eta agerpenei beldurra

• Hilerriari bueltak emateko debekua

• Ehorzketa-lekuei beldurra

Agertuen narrazio tradizionalizatuak

• Apaiz-ehiztari herratua. Abade-txakurrak

• Apaiza meza baten faltan. Gauerdiko meza

• Zerbitzari zordun izateagatik. Zorrak pagatu arte neskato

Eranskina: Agertuen kontakizunak

• Herotsegilea. Arima burrunbatsua

• Argi-egilea. Arima argitsua

• Atzamarren erreunea. Su-aztarna

• Txarri-elia. Urdalde

• Zazpi estatuz ez ondoratu. Zazpi estadio urruntzea

• Mallabiko abadea. Apaiz-ehiztari herratua

• Gauerdiko meza. Apaiza meza baten faltan

• Zorrak pagatu arte neskato. Zerbitzari zordun izateagatik

• Arima herratua (âme errante) qui écrit sur un papier un

• Arima korotik gora joan. Agerpena elizan

• Kuadrilea kantaren-kantaren. Arima-taldea hilerri ondoan

• Gaitzerua eta ezkoa. Kandela lakariaren azpian