Edukien taula

De Atlas Etnográfico de Vasconia
Saltar a: navegación, buscar
Otros idiomas:
Inglés • ‎Español • ‎Euskera • ‎Francés

Contenido de esta página

ETXEA ETA LURRALDEA

I. POPULAKETA BASKONIAN

Latitudearen araberako aldaketa populaketan

Faktore geografiko eta historikoak

Populaketa sakabanatua

Populaketa kontzentratua

II. ETXEAREN HARREMANA ZORUAREKIN, KLIMAREKIN ETA JARDUERAREKIN

Etxea eta haren ingurua

    • Oinarriaren eragina
    • Uraren presentzia lurpean
    • Zoruko materialen ustiapena
    • Orografiaren eragina
    • Hormak, hutsuneak eta orientazioa
    • Teilatua eta eraikin atxikiak
    • Hegoaldeko lurraldea, euri gutxiagokoa
    • Adibideak eta gaur egungo egoera

Etxea eta bizilagunen jarduera

Eranskina: Ekoizpenaren eragina, baserri motetan

III. ETXEEN IZENAK, ORIENTAZIOA ETA KOKAPENA

Etxe kontzeptuaren zehaztapena eta izenak

Etxearen izena

Etxearen orientazioa

Etxeak eta lurrak populaketa sakabanatuan eta mistoan

Erregimen kontzentratuko etxeen egoera

Etxearen ondoko lursaila

ETXEAREN EGITURA

IV. ETXEEN ESKUALDE-EREDUAK

Jakingarri nagusiak

Arabako etxeen ereduak

Bizkaiko etxeen ereduak

Gipuzkoako etxeen ereduak

Nafarroako etxeen ereduak

Baskonia kontinentaleko etxeen ereduak

Arrantzaleen etxeak

Eranskina: Etxearen mendeetako trantsizioak Baskonia kontinentalean

V. TEILATUA

Fatxadaren harremana teilatuarekin

Teilatu motak

    • Teilatuaren bilakaera historikoa Orreagan (N)
    • Klimaren faktorea
    • Etxe multzokatuak
    • Etxebizitzaren forma
    • Isurkien kopuruaren eta estatusaren arteko erlazioa
    • Zenbait kausa
    • Isurkien kopuruaren banaketa geografikoa

1. eranskina: Teilatuaren harremana zenbait alderdi ekonomiko eta klimatikorekin

Estalkiaren materialak

    • Teilen jatorria
    • Teila bizkarduna
    • Teila laua

Teilatuaren egitura

Teilatu-hegalak. Boladua

Teilaturako irteera. Tximinia

Aldaketak

2. eranskina: Isurkien aniztasuna solairu angeluzuzena duten etxeetan

3. eranskina: Tximinia, erregaiak eta klima

VI. ZIMENDUAK ETA HORMAK

Zimenduak, oinarriak

Hormak

    • Harria. Hareharria, karehaitza
    • Zura. Aizkola
    • Lurra, adreilua, pezoa eta hesia

Zurezko barne-egitura

Barruko hormak eta tabikeak. Hesiak, tabikeak

Zoruak

Eskailerak

Sabaiak

Eraikuntza-materialen jatorria

VII. ATEAK ETA LEIHOAK

Etxearen hutsuneen orientazioa

Hutsuneen banaketa fatxadan

Hutsuneak

    • Araba
    • Bizkaia
    • Gipuzkoa
    • Nafarroa
    • Baskonia kontinentala
    • Araba
    • Bizkaia
    • Gipuzkoa
    • Nafarroa
    • Baskonia kontinentala

Barruko ateak

Ateak eta leihoak ixteko sistemak

    • Trangak. Trangak
    • Sarrailak
    • Beste itxiera batzuk. Maratilak, txaramelak

Aldaketa berriak

VIII. ETXEAREN BARRUKO BANAKETA

Jakingarri nagusiak

Landa-eremuko etxeak

    • Abeltzaintza nagusi den inguruetako etxeak. Enkarterri eta Arratia-Orozko
    • Nekazaritza nagusi den inguruetako etxeak. Uribe, Busturialdea eta Durangaldea
    • Goierri
    • Debagoiena eta Deba Erdialdekoa
    • Oria Erdialdekoa
    • Donostia eta Bidasoa Beherea
    • Gorbeia mendiaren inguruak
    • Arabako mendebaldea
    • Lautada
    • Mendialdea
    • Arabako Errioxa
    • Pirinioetako eremua eta Pirinioez azpiko iparraldea. Mendialdea
    • Pirinioez azpiko hegoaldea. Erdialdea
    • Hegoaldea. Erribera

Arrantzaleen etxebizitzak

Hiriguneetako etxebizitzak

Etxe modernoak

Eranskina: Etxe nobleak. Jauregiak. Jauregiak

IX. ETXEAREN ORNAMENTAZIOA

Jakingarri nagusiak

Kanpoko hormak. Fatxada

Teilatua

Etxe-hegalak. Etxe-hegalak

Ateak eta leihoak

Armarriak

Inskripzioak

Barruko dekorazioa

SUTONDOA ETA ETXEKO ALTZARIAK

X. SUTONDOA, ARGIZTAPENA ETA SUKALDEA

Beheko sua, supazterra

    • Erdiko sutondoa
    • Alboko sutondoa
    • Deskribapena
    • Erregairik ohikoenak
    • Mediterraneoko isurialdea
    • Suharria. Pizteko sistema berriak
    • Sua suspertzea, sua izarkitzea
    • Suaren hasierako hornidura
    • Su-gibeleko harria
      • Apaindurak
    • Laratza
    • Beheko suaren tximinia
    • Sukalde ekonomikoaren tximinia
    • Tximiniaren garbiketa

Ogia egiteko labea, ogi-labea

    • Labeak sukaldean edo etxeari atxikita
    • Labe exentuak

Etxearen argiztapena. Etxeko argia

Sukaldea, ezkaratza

XI. SUTONDOKO ETA ETXEKO ALTZARIEN MULTZOA

Sutondoko tresneria

    • Beasain (G)
    • Zangoza (N)
    • Suburdinak
    • Zondokoak
    • Burdin-kakoa
    • Sutegiko pala, burtzina
    • Hiruzangoa
    • Danbolina
    • Opilen parrila, talopalea, taloburnia
    • Gerrenak, parrila, burruntzia
    • Errautsaren pala, pala
    • Hauspoa
    • Galdara, pertza, eltzea
    • Kobrezko berogailua

Sukaldeko altzariak

    • Mahaiak
    • Oramahaiak
    • Latak, lukainka-haga
    • Ontzitegiak, apala
    • Arasa
    • Arasa

Sukaldeko hatuak

    • Baskonia kontinentala
    • Bizkaia
    • Araba
    • Gipuzkoa
    • Nafarroa
    • Etxeko fabrikazioa
    • Etxetik kanpoko fabrikazioa

XII. ALTZARIEN MULTZOA: EGONGELA, LOGELAK ETA GARBIKETA

Egongelako edo jangelako hatuak

Logelako hatuak

    • Konketa mugikorra
    • Gurutzefika, gurutzea
    • Koadro edo estanpa erlijiosoak
    • Argazkiak
    • Ur bedeinkatuaren ontzia

Garbigela eta hango hatuak

Musika-tresnak. Irratia, telebista eta teknologia berriak

XIII. ETXEAREN GARBIKETA, ARROPA ETA BAXERA

Etxearen garbiketa

    • Garbiketako produktuak eta tresnak
    • Eguneroko garbiketa eta asterokoa
    • Garbiketa orokorra eta data seinalatuetakoa
    • Desintsektazioa
    • Erraztatzea. Ginarrea, erratza
    • Fregatzea eta hareztatzea
    • Ezkoztatzea

Arroparen garbiketa

    • Izenak
    • Trantsizioak

Ontziak garbitzea, harrikoa egitea

ETXEARI ATXIKITAKO ERAIKUNTZAK

XIV. NEKAZARITZARAKO ETA ERAIKIN OSAGARRIETARAKO ESPAZIOAK

Lanabesentzako, produktuentzako eta aziendarentzako etxeko espazioak

Eraikin osagarriak

1. eranskina: Landako eskortak Nafarroan

2. eranskina: Garaiak

3. eranskina: Ikazkinen txabolak

ETXEKO SINESMENAK ETA ERRITUAK

XV. ETXEKO SUAREN INGURUKO ERRITUAK

Sutondoko txingarrak. Sua biltzen, sua batzen

Sutondoko sua egun seinalatuetan

Animalia erosi berria etxean sartzea. Etxerako izan

XVI. ETXEA BABESTEN DUTEN SINBOLOAK

Etxearen eraikuntza hasten deneko errituak

Teilatua amaitzen deneko errituak. Monjorra, bizkar-festa

Etxearen bedeinkapena

Ekaitzaren eta tximistaren aurkako errituak

Etxea babesteko erritu erlijiosoak

Sinbolo eta irudi erlijiosoak

FAMILIA

XVII. FAMILIA ETA AHAIDETASUNA

Familia. Ahaidetasuna. Ahaideak

    • Etxekoak
    • Familia/sendia
    • Senitartekoak/ahaideak
    • Familia
    • Ahaidetasuna
    • Ahaideak
    • Beste ahaidetasun batzuk

Ahaidetasunen izenak eta graduak

Familia-izenak

    • Gaitzizenak, ezizenak

Ahaideen arteko izenak eta formulak

    • Berori/berorika (usted)
    • Zu/zuka (usted-tú)
    • Hitanoa/hika (tuteo coloquial)
    • Aldaketa tratamenduan
    • Beste tratamendu batzuk. Arima herratuak

XVIII. FAMILIA-ONDAREA ETA HAREN TRANSMISIOA

Familia-ondarea Ondasunak

Matrimoniora eramandako ondasunen jabekidetasuna. Dena biona

Ezkontza-hitzarmenak, ezkontza-paperak

Testamentua egiteko askatasuna eta tronkaltasuna foru-erregimenean. Ondasun tronkalak

Testamentua, eskubide komuneko erregimena duen lurraldean

Testamenturik gabeko oinordekotza

Seme naturalen oinordekotza, seme bortak

Seme-alabarik gabeko osabaren testamentua

Ahaide ez direnen aldeko testamentua

XIX. SENAR-EMAZTEEN BIZITZA ETA FUNTZIOAK

Senar-emazteen bizikidetza

Senarraren eta emaztearen funtzioak eta zereginak

Aginpidea ezkontza-elkartean

    • Desakordioen eta haserreen kausak
    • Senar-emazteen banaketak

Senar-emazteen bizitza soziala

Gurasoek seme-alaben gainean duten autoritatea. Gurasoen aginpidea

Umeen heziketa

Emakumearen rola, balioen eta sinesmenen transmisioan

Adopzioa. Urikoak, bortak

    • Ume hilaren ordezkapena
    • Kausa ekonomikoak edo ongintzako arrazoiak
    • Umerik gabeko matrimonioak
    • Denboraldi baterako adopzioak
  • [[Adopcion_de_parientes|Ahaideen adopzioak]

Aldaketak familian eta haren ohituretan

XX. FAMILIAREKIKO ETA AHAIDEEKIKO HARREMANAK

Familiarekiko harremanak

    • Desavenencias

Relaciones de los consortes con sus familias de origen

Reuniones de parientes

    • Ceremonias funerarias

Orden de los parientes en las ceremonias

Recuerdos históricos de la casa y de la familia

    • La casa más antigua de la localidad
    • Ofrenda de pan
    • Ofrenda de luz y de limosna

Recuerdos de familia

    • Joyas

XXI. HONOR DE LA FAMILIA

Honor de la casa y de la familia. Etxearen ondra

    • Labores agrícolas y trabajos urgentes. Estukurako beharrak
    • Desgracia, enfermedad grave o muerte
    • Orfandad. Umezurtzak
    • Ayuda económica
    • Prestación de ayuda
    • Indiferencia
    • Regreso a la casa familiar
    • Motivaciones de las desavenencias
    • Consecuencias de las desavenencias
    • Resolución de las desavenencias
    • Ofensas

Efectos del parentesco

    • Visitas ordinarias
    • Fiestas patronales y navideñas
    • Estudios
    • Transiciones
    • Relaciones entre dueños y criados
    • Contratación de criados