Eduki-taula

De Atlas Etnográfico de Vasconia
Revisión del 10:36 21 feb 2019 de Admin (discusión | contribuciones) (Texto reemplazado: «\*\[\[(.*)\]\]» por «==== $1 ====»)
Saltar a: navegación, buscar
Otros idiomas:
Inglés • ‎Español • ‎Euskera • ‎Francés

Contenido de esta página

I. LEHEN ADINERAKO JOLASAK ETA KANTAK

Hasierako jolasak

    • Con la nariz y la boca
    • Con la oreja
    • Cosquillas. Kili-kili
    • Pellizcos
    • La estatura

Jateko eta janzteko

Sendatzeko

Lehen pausoak emateko

Jolasak taldean

    • Hau berex, hau berex
    • A vuelan, vuelan
    • Purran, purran, ardatza
    • Al burrico san vicente

Atzamarrekin egiten diren jolasak. Eriñoekin

Cinco lobitos

Este compró un huevito

Tin, tin, palos de cotín

Al Chinchi riminchi

Mete el dedo

Eskuekin egiten diren jolasak. Eskutxoekin

Date, date, con la manita

Eraiozu eskutxuari

Pon, pon, pon

Palma sobre palma

Txalo jotzeko jolasak. Txalotxoak egiteko

Tortas tortitas. Chalo chalito

Txalo, txalopin

Mi papá me prometió

Mañana domingo, pipirripingo

Kulunkatzeko jolasak. Kulunka

Dingilin-dangulun

Bilin-bolon

Din-dan, baleran

Dinbili-danba

Tilin-talán. Dilín-dolón

A la silla de la reina

Cua-cua, cantaba la rana

Trosta imitatzen duten jolasak. Arre-arreka

Txilin txili mañe

Antontxu

Bat, bi, hiru, lau

Sehaska kantak. Lo kantak

Euskarazko sehaska kantak

Laudorioak haurrari. Nere maitia

Lo egiteko. Obabatxoa lo ta lo

Arriskua uxatzeko. Ez egin lorik basoan

Maitasunezkoak. Laztanen portalian

Ametsaren gogoratzea. Lotxo gozua, lotxo ederra

Animalien munduari erreferentzia egiten dietenak. Usoak eperra ekarri

Gaztelaniazko sehaska kantak

Loa akuilatzeko

Zenbait sehaska kanta

Entretenitzeko kantak

Jaun Kaputxin

Hiru xito izan

Bi xinaurri

Kontxo, kontxo

Tolana-polana

Imitatuz dibertitzeko kantak

Los pollitos

Pimpón es un muñeco

Era un gato grande

A,a,a, mi gatito malo está

A aquel marinero cojo

Todos mis patitos

II. NATURA ESPAZIO LUDIKO GISA

Animaliekiko harremana

Marigorringoa

Beste intsektu batzuk

    • Tábanos, abejorros, ciervos volantes, etc
    • Cachorros
    • Jorge
    • Moscas
    • Hormigas
    • Abejas
    • Mantis religiosa
    • Saltamontes
    • Escarabajo. Kakalardoa
    • Luciérnagas. Ipurtargiak
    • Mariposas y gusanos de seda

Arrantza

Igelak, zapoak eta zapaburuak

Habien bila. Txori-ikasten

Hegazti batzuentzako kantak

    • La cigüeña
    • El gavilán
    • El azor
    • El cuervo
    • La marica
    • La grulla
    • El gallo

Saguzarrak

    • Perros y gatos
    • Ordeñar cabras

Begetalekin lotutako jarduerak

Apaingarriak egitea

Produktu begetalak erasorako

Igarkizunak loreekin eta fruituekin

Beste jarduera batzuk

Naturaren erdian garatutako beste jarduera batzuk

III. HAURREN TRATUAK, ARAUAK ETA FORMULAK

Trukeak. Trukez truke

Aurkikuntzak. Gauzak aurkitu

Haurren zinak. Benetako egiak

Adiskidetasunaren haustea eta berreskuratzea. Haserreak eta konpontzeak

Arauak onartzea. Arauak

Haur formulak. Haurren esaldiak

Prebentzioa gorputzaren osotasunean

IV. JOLASEN AURREKO HAUTAKETA PROZEDURAK

Objektu baten beharra duten prozedurak

Kurutx ala pil. Idor ala busti?

Objektu bat zer eskutan ezkutatzen den asmatzea

Makilatxorik laburrena ateratzea. Txotxetara

Beste hautaketa metodo batzuk

Objektu batez baliatzen ez diren prozedurak

A pares o nones

A hacer pies. Hankak egin

Formula bidezko zozketa prozedurak

Euskarazko zozketa formulak

Txirristi, mirristi

Don, don, beledon

Dona, dona, katona

Baga, biga, higa

Euskarazko beste formula batzuk

Gaztelaniazko zozketa formulak

En un rosal / había una rosa

Cucu, vico, ñaña, vico

Pito, pito, gorgorito

Manzana asada / una, dos, tres y pasada

Quien se ha chufau

Plin plon / vacas vienen de Aragón

Un don din palillo va

En un plato de lentejas / comen todos a la vez

Una mona era tonta / ¿verdad que sí?

<<A policías y ladrones>> jolasteko formulak

Zozketatutako umeek aktiboki parte hartzen duten formulak

Formula laburrak

Beste jolas batzuetan ere erabiltzen diren formulak

Zozketa egiteko beste formula batzuk

Frantsesezko zozketa formulak

Zozketa formula heterogeneoak

Beste hautaketa prozedura batzuk

V. LASTERKETA JOLASAK

Berez lasterketa diren jolasak. Lasterketak

Osagaien artean lasterketa duten jolasak. Lasterketa jolasak

Al tiente o Al diente

Bale-baleka

Harrapaketak. La tusa

A guardias y ladrones. A lapur y mikelete

A la cadeneta. Katean

A las estatuas. A stop

A ailove. A Cuba libre

A alturitas. Kitoka

Al toro del auxilio

Goitik ala behetik?

Al gato y al ratón. Sagua ta katua

A la araña

A tapar las calles

Al pañuelo. Pañolitotan

A correr a cenar

A la quiquiricaina

A buenos días señor rey

A los pañuelitos coloráus

A torito sí

A las vacas

VI. EZKUTAKETA JOLASAK

Haur bakar batek beste batzuk bilatzen dituen jolasak

Gordeketan. Al escondite o Al esconderite

Kiriketan

Gazteluka

Kluketan

Gaztaina

Kui-kuika

Buleketan

Al bote, bote. Pote-poteko

A la liebre. Ahuntz-ahuntzaka

Bilatzaileak bat baino gehiago diren jolasak

Tres navíos en el mar

Ezkutaketa etxe inguruan

La maya

Batek burua norbaiten belaunen artean ezkutatzen duen jolasak

A San Juan de Matuté

A escondites a esconder

A la aceitera

VII. JAUZI JOLASAK

ASTO GAINERA JAUZI EGITEKO JOLASAK

Bakarkako astoekiko jolasak

A la una salta la mula. Astoka

• Asto gainera jauzi egitea arraia batetik

Beste jolas batzuk asto bakarrarekin

Al burro seguido. Asto-astoka. A correcalles

Asto kolektiboekiko jolasak

    • Jolasen izenak
    • Jolasteko garaia eta taldeen banaketa
    • Jolasaren lehen fasea: Jauzia
    • Jolasaren bigarren fasea: Galderaren formulazioa
      • Atzamarrak seinalatzen
      • Atzamarrekin figurak egiten
      • Eskuak baliatuz
      • Besoaren zati bat seinalatuz
    • Astoarena haur bakar batek egiten duen jolasak
    • «A chorro-morro» jolasaren aldaerak

«A chorro-morro» moduko jolasak

Beste jolas batzuk astoekin

SOKA SALTOKO JOLASAK. SOKA SALTOKA

Bakarkako soka jolasak

Soka jolas kolektiboak

    • A pares. A lo fuerte. A lo fuerte con estirón
    • A un. A dos
    • Al motrollón
    • Elkarrizketak eta irudikapenak
    • Etenik gabe jauzi egitea galdu arte
    • «A lo alto» jolasteko beste kanta batzuk

A lo bajo. Para abajo

    • Soka saltoan oinez aritzeko
    • A olas
    • A la culebrita
    • Biraka

GOMAZKO JAUZI JOLASAK

TRUQUEMÉ. TXINTXIRRIKA

Harria herrestan eramaten den jolasak

Figura angeluzuzenak

Harria mugitzen den jolasak

Beso bikoitzeko gurutze figurak

Figura angeluzuzenak

Txintxirrikako beste jolas batzuk

ZENBAIT JAUZI JOLAS

Luzera jauziak

VIII. KULUNKATZE JOLASAK

Zabuak. Gorgoinak

Kulunka edo gorabehera

Idi-orgaren haga. Kirrin-karranka burkaman

Beste kulunkatze jolas batzuk

IX. JAURTIKETA JOLASAK

Harri jaurtiketa

Harriak urrutira botatzea. Harrika

Punteria probak. Kontzalo

Jolasak buztinarekin: tapulero

Makila jaurtiketa: el calderón, pilocho o irulario. Txirikilan

Karrantza, Bernedo, Guardia, Pipaón, Agurain, Iruñea eta Abadiñoko bertsioak

Ganboa, Galdames eta Muskizko bertsioak

Agoitz eta San Martin Unxeko bertsioak

San Martin Ameskoa, Ondarroa, Obanos, Bernedo, Lanestosa, Durango, Apilaiz eta Kintako bertsioak

Narbaxa eta Mendiolako bertsioak

Beasain, Zerain, Elgoibar, Allo, Garde, Bilbo eta Portugaleteko bertsioak

Zangoza, Apilaiz, Ezkio eta Tafallako bertsioak

Mendibeko bertsioa

Jolasak haritzaren kuku-sagarrekin, haziekin eta puxtarriekin

Haritzaren kuku-sagarrak. Kurkubitak

Haziak. Kastorrera

Puxtarriak

    • Puxtarriak zulo batera jaurtitzeko joalsa
    • Al triángulo. Hirukira
    • Al choque. A taco y palmo. Kaniketa
    • Puxtarri lasterketak

Txanpon jaurtiketak

Txanponak airera jaurtitzea

Txanponak zulo batera jaurtitzea

Txanponak arraia batera jaurtitzea

Txanponak idulki batetik eraistea

Pospolo kaxen estalkien, kromoen eta karten jaurtiketa

Metalezko txapen, gomazko takoen eta harrien jaurtiketa

Jolasak botilen txapekin

Beste jolas batzuk txapekin

Pilota jaurtiketa

A campo quemao

Churra. Zigorrak

Karburo potoaren jaurtiketa. Karburo-tiroak

X. TREBETASUN JOLASAK

Tortolosak. Sakak

Jolasaren osagaiak

Tortolosen izenak eta tortolosen jolasa

Tortolosen aldeak

Tortolosak landatuta uztera

Tortolosen jolasa Arizkunen

Jolasak harriekin

Jolasak kromoekin. Kromoka

Jolasaren osagaiak

Kromoekin egindako jolasen modalitateak

    • A voltearlos
    • A la pared
    • A cartones y txapalankas
    • A carteras
    • A lanzarlos
    • Al dado
    • A emparejar
    • Jolasaren beste aldaera batzuk

Jolasak jostorratzekin eta txotxekin

A esconder alfileres

Ziba. Tronpaka

    • Ziba zirkulu batean dantzaraztea
    • Ziba txanponen edo txapen gainera jaurtitzea

Ziba. Txonta

Kinkina. Kinkika

Kinkinaren jolas komuna

Kinkinean labana batekin. Labana-jokoa

Trebetasun jolasak zenbait jostailurekin

A aros. A la corroncha. Txirringolan

Al diábolo. Txabila

Al yo-yó

A patines

A peloticas de van y vienen

Al bola-bola. Bolaka

Al hula-hop

Makila bati orekan eustea

XI. ESKUEN ETA ATZAMARREN JOLASAK

Sehaskak. Kumak

Sehaska

Arranparrila

Kandelak

Arranparrila

Kandelak

Eskuz hariekin. A chinas

Figuren glosarioa

Harriak zapaltzeko jolasak

Jolasak eskuekin

Santa Teresita

Txan txibirin

Itzalak paretan

Kanpaia egitea

Txalo jotzeko jolasak. Txaloka

De imitación

XII. ERRITMO JOLASAK

Korroko jolasak. Korruka

Al corro de las patatas

Tengo una muñeca

Arroz con leche, me quiero casar

Al corro chirimbolo

Que llueva, que llueva

Dónde vas Alfonso XII

Que vivan las señoritas

Jardinera

Tiene la tarara

Qué hermoso pelo tienes

Don Melitón

Cu-cú, cantaba la rana

Miruflita. Dónde va la mi cojita

Juana Josepa tronpeta. Txilin-txilinka. Urruru

A las campanas de San Miguel. A las tinajicas de miel

La hornera

Milano milano

Otsotan

Mariquita barre, barre

Que te pi, que te pa. A pisar

Bat, bide, hiru, lau

Zin zin la soupe à l’oseille

El anillo

En Cádiz hay una niña

Aurrez aurre jarritako ilaren jolasak

Ambo-ato, matarile-rile-rile

Al alimón, al alimón

Teresa la marquesa

Korroko eta kateko jolasak

Mambrú se fue a la guerra

La cantinerita

Estaba la pájara pinta

Estaba el señor don gato

Mi abuela tiene un peral

A cerner

XIII. IMITAZIO, ANTZEZPEN ETA MIMIKA JOLASAK

Imitazio jolasak

A mamás y a papás. Uzandraka

A tiendas. Dendaketan

A enfermeras y médicos. Medikutara

A transportes

A la pastora

A hacer lo que haga el primero

A presentador de televisión

Antzezpen eta mimika jolasak

A colores. Al cielo o al infierno. Zeruka

Al tran tran

A estatuas. Txantxala pikomonote

A maestros

Actividades guerreras. Gerraka

A adivinar algo por medio de gestos

A hacer comedias

XIV. HIZKUNTZA JOLASAK

Hizkuntza-trebetasuneko taldekako jolasak

A bellacos

Encadenamientos de palabras

A nombres

A los disparates

Al teléfono

Hizkuntza-trebetasuneko bakarkako jolasak: aho korapiloak

Hizkuntza kriptikoak

Elkarrizketak, errezitazioak eta txantxak

Euskarazko elkarrizketa kateatuak: Kukurruku

    • Ipar Euskal Herriko bertsioak
    • Nafarroako bertsioak
    • Gipuzkoako eta Bizkaiko bertsioak

Gaztelaniazko beste elkarrizketa kateatu batzuk

Totorika

Zerrendatze-kantak

Amaierarik gabeko ipuinak

XV. IGARKIZUNAK. ACERTIJOS

Igarkizun orokorrak

Bizi dira, bizi dira.

Batun, batun. Etxeketan

Al retrato

A personajes

Quién te ha picado

Milano, milano

Aceitero-vinagrero

A nombres. Al ahorcau

A muertos y a heridos

Al número oculto

Jolasak jostorratzekin edo beste objektu batzuekin

Ixkilimak edo punttakoak

A los cabezotes

Al pun y al dos

Sorgin-marra

Al almendruño. Al endruño

Zonbat ukabilian?

Zaldunka

Al florón. Al polvorón

Aizekunde

Sorgin-jokoa

Harri-gordetzea

A frío-caliente. Hotz-beroka

Palomita blanca. Huts ala beteka

A la porra. A los chinos

A los caparrones. Al par o no

Begiak bendatuta jolastea

A la gallinita ciega. Itsu-itsuka

Piel de conejo

Igarkizunak, papaitak

XVI. ASKOTARIKO JOLASAK. HAURREN BILDUMAZALETASUNA

Tres en raya. Artzain-jokoa

Mahai jolasak

    • Bikoteak osatzeko jokoak
    • Kartak sailaren edo zenbakiaren arabera uzteko jokoak (Pumba. Al pistolín. La perejila. Estirón)
    • El burro
    • La guerra
    • La escoba
    • El asesino
    • Beste karta joko batzuk (La raposa. La liga. La jota marigota. La mona)
    • Familiak osatzeko jokoak

Borroka jolasak. Gatazkak

Labaintze jolasak. Labainderia

Jolasak hondarrarekin, urarekin eta itsasoan

Xaboi burbuilak egitea. Xaboi bonbolak

Zenbait jolas

    • A la cerillita
    • A vamos
    • A pedos calientes
    • A no pisar la raya
    • Al padrejón
    • Al palo

Haurren bildumazaletasuna

Kromoak

Beste bilduma batzuk

XVII. JOSTAILUAK. HAURRENTZAKO ESKULANGINTZA

Jostailuaren bilakaera: haren eskuzko fabrikazioaren beherakada

Batez ere neska koxkorrek erabilitako jostailuak

A comiditas. Afarika. A tiendas

Musika eta zarata egiteko tresnak

Beste haize tresna batzuk

Perkusio tresnak

Armak

    • Matxarda
    • Arkuak eta geziak
    • Pintzekin egindako pistolak
    • Zerbatanak eta tiratakoak. Bolokak
    • Habailak

Nagusien armen imitazioak

Garraiorako ibilgailuak imitatzen dituzten jostailuak

Miniaturas

Goitiberak

Patineteak eta lerak

Piloten fabrikazioa

Beste jostailu batzuk

    • Argazki makina
    • Burezurrak egitea
    • Txabolak egitea
    • Papiroflexia
    • Tankea
    • Telefonoa
    • Tiritimundis
    • Kometak
    • Kaleidoskopioa
    • Intxaur-metroa
    • Petakoa
    • Ehogailuak
    • Txorientzako kaiolak

XVIII. HERRIKO JAIETAN ANTOLATUTAKO JOLASAK

Jolasik komunenak

Aulki-jokoa. Aulki-kentzea

Eskuen funtzioak ahoarekin ordezkatzen diren jolasak

Zintzilikatutako sagarrak jatea. Sagar-jate jokoa

Sagarrak hartzea urez betetako ontzi batetik

Gailetak hartzea

Botilak urez betetzea

Bikotekako jolasak

Arrautza karrerak bikoteka

Patata dantza

Erratzaren dantza

Orgatxoen lasterketa

Lasterketa jolasak

Zaldien eta astoen lasterketak. Asto-karrerak

Oreka lasterketak

Lokotx biltzea. Koskol-apustua. Txorokil-batzen

Lasterketa klasikoak. Oinez lasterka

Sokatirako lehiak

Donibane-zuhaitza

Animaliak harrapatu eta askatzea

Beste entretenimendu batzuk