Diferencia entre revisiones de «Txalo txalopin»

De Atlas Etnográfico de Vasconia
Saltar a: navegación, buscar
(Página creada con «Para que el niño bata sus manitas se ha cantado en Gipuzkoa, Navarra ''y ''Laburdi esta otra canción de la que ofrecemos varias versiones indicando las localidades donde...»)
 
m (Texto reemplazado: «|thumb|center|» por «|thumb|»)
 
(No se muestran 7 ediciones intermedias del mismo usuario)
Línea 9: Línea 9:
 
:''Etxera etortzen ba'aiz''
 
:''Etxera etortzen ba'aiz''
 
:''talo beroakin''
 
:''talo beroakin''
 +
:''gaztaia jango dek.''
  
''gaztaia jango dek.''
+
:''Txalo, txalopin / ''ven a casa Martín. / Si vas al bosque / te comerá el lobo. / Si vienes a casa / comerás queso / con torta caliente.
 
 
''Txalo, txalopin / ''ven a casa Martín. / Si vas al bosque / te comerá el lobo. / Si vienes a casa / comerás queso / con torta caliente.
 
  
 
En Zerain (G):
 
En Zerain (G):
  
''Txalo txalopin''
+
:''Txalo txalopin''
 
+
:''ator etxera (a)Matxin''
''ator etxera (a)Matxin txalopin ballesta''
+
:''txalopin ballesta''
 
+
:''ator etxera lasterka.''
''ator etxera lasterka.''
 
  
''Txalo txalopin / ''ven a casa (a)Martín / ''txalopin ballesta / ''ven a casa a todo correr.
+
:''Txalo txalopin'' / ven a casa (a)Martín / ''txalopin ballesta'' / ven a casa a todo correr.
  
'''En Ataun (G), Barandiarán<sup>50</sup> recogió esta otra versión:
+
En Ataun (G), Barandiarán<ref>LEF.</ref> recogió esta otra versión:
  
''Txalo, txalo, txalotxin, ator etxera Matxin, txaloa dago adarrean, bere aulkitxo nabarrean txalo txine baillesta''
+
:''Txalo, txalo, txalotxin,''
 +
:''ator etxera Matxin,''
 +
:''txaloa dago adarrean,''
 +
:''bere aulkitxo nabarrean''
 +
:''txalo txine baillesta''
 +
:''I... etxera nahi ezta!''
  
''L.. etxera nahi ezta!''
+
:Palma, palma, palmita, / ven a casa Martinico, / hay una palma en la rama, / en su sillita parda / ''txalo txine baillesta'' / ¡(...) no quiere ir a casa!
 
 
Palma, palma, palmita, / ven a casa Martinico, / hay una palma en la rama, / en su sillita parda / ''txalo txine baillesta / ¡(...) ''no quiere ir a casa!
 
  
 
De Berastegi (G) procede esta variante aportada por Lekuona.
 
De Berastegi (G) procede esta variante aportada por Lekuona.
  
''Taloa-taloa-txin!''
+
:''Taloa-taloa-txin!''
 +
:''Ator etxera, Matxin...''
 +
:''Bere jauregi ederrean,''
 +
:''bere alkitxo nabarrean.''
  
''Ator etxera, Matxin... Bere jauregi ederrean, bere alkitxo nabarrean.''
+
:¡Torta-torta-txin! / Ven a casa Martín... / En su hermoso palacio, / en su sillita pintada...<ref>Manuel de LEKUONA. «Cantares populares» in AEF, X (1930) p. 56.</ref>
 
 
¡Torta-torta-txin! / Ven a casa Martín... / En su hermoso palacio, / en su sillita pintada...<sup>51</sup>
 
  
 
En Goizueta (N) cantan:
 
En Goizueta (N) cantan:
  
''Talo, talo, talotxin,''
+
:''Talo, talo, talotxin,''
 
+
:''etorri etxera Juan Martin.''
''etorri etxera Juan Martin.''
 
 
 
Torta, torta, tortita, / ven a casa Juan Martín.TALO, TALOTXIN (Goizueta-N)
 
 
 
En Arruazu (N)<sup>52</sup>, recitan esta otra formulilla:
 
 
 
''Talo, talotxin!''
 
 
 
''Ator etxera Matxin opil aundi batekin txin, txin.''
 
  
¡Palma, palmita! / Ven a casa Martinico / con una gran torta / ''txin, txin.''
+
:Torta, torta, tortita, / ven a casa Juan Martín.
  
50 LEF.
+
[[File:P.93 TALO TALOTXIN (Goizueta-N).JPG|thumb|TALO, TALOTXIN (Goizueta-N)|400px]]
  
51 LEKUONA, «Cantares populares», cit., p. 56.
+
En Arruazu (N)<ref>J.M. SATRUSTEGI. ''Luzaide'ko Kantiak. ''San Sebastián, 1967, p. 17.</ref>, recitan esta otra formulilla:
  
52 J.M. SATRUSTEGI. ''Luzaide'ko Kantiak. ''San Sebastián, 1967,
+
:''Talo, talotxin!''
 +
:''Ator etxera Matxin''
 +
:''opil aundi batekin''
 +
:''txin, txin.''
  
p. 17. Una variante de Aria (N):
+
:¡Palma, palmita! / Ven a casa Martinico / con una gran torta / ''txin, txin.''
  
''Talotxin talotxin''
+
Una variante de Aria (N):
  
''gure haurra bortz otsin<sup>53''</sup>
+
:''Talotxin talotxin''
 +
:''gure haurra bortz otsin''<ref>''Otsin: ''Moneda de 4 pesetas; 20 ochines hacían una onza.</ref>
 +
:''ona ba-da etxeko''
 +
:''geixto ba-da kanpoko.''
  
''ona ba-da etxeko geixto ba-da kanpoko.''
+
:Tortita, tortita / nuestro hijo cinco ochines / si es bueno para casa / si es malo para afuera.
 
 
Tortita, tortita / nuestro hijo cinco ochines / si es bueno para casa / si es malo para afuera.
 
  
 
La versión recogida en Arraioz (N) dice:
 
La versión recogida en Arraioz (N) dice:
  
''Talotxin, bortotsin amatxi zato''
+
:''Talotxin, bortotsin''
 +
:''amatxi zato''
 +
:''opil haundi batekin''
 +
:''denok yan ta''
 +
:''asetzeko harekin.''
  
''opil haundi batekin denok yan ta''
+
:Tortita, cinco ochines / abuelita ven / con un pan grande / para que todos comamos ''y / ''nos saciemos con él.
  
''asetzeko harekin.''
+
En Baztan (N)<ref>José Antonio de DONOSTIA. «Canciones infantiles populares vascas», in Obra literaria. Conferencias. OO. CC. Tomo IV. San Sebastián, 1985, p. 383.</ref> se utilizaba esta cancioncita para enseñar a los niños a aplaudir:
  
Tortita, cinco ochines / abuelita ven / con un pan grande / para que todos comamos ''y / ''nos saciemos con él.
+
:''Talotxin, talotxin,''
 +
:''gure aurrak bortz otsin.''
 +
:''Zato, amatxi, opil aundi batekin,''
 +
:''sopaz ase gaitezin,''
 +
:''guziok arekin.''
  
En Baztan (N)<sup>54</sup> se utilizaba esta cancioncita para enseñar a los niños a aplaudir:
+
:Aplausos, aplausos, / nuestro niño vale cinco ochines. / Ven abuelita, con un pan grande / para que nos hartemos de sopas / todos con él.
 
 
''Talotxin, talotxin, gure aurrak bortz otsin.''
 
 
 
''Zato, amatxi, opil aundi batekin,''
 
 
 
''sopaz ase gaitezin, guziok arekin.''
 
 
 
Aplausos, aplausos, / nuestro niño vale cinco ochines. / Ven abuelita, con un pan grande / para que nos hartemos de sopas / todos con él.
 
  
 
En Sara (Ip):
 
En Sara (Ip):
  
''Talo, talo, talotxin''
+
:''Talo, talo, talotxin''
 
+
:''gure aurrak bortz otsin.''
''gure aurrak bortz otsin. Atoz etxera Martin''
+
:''Atoz etxera Martin''
 
+
:''opil aundi batekin''<ref>APD. Cuad. 3, ficha 327.</ref>
''opil aundi batekin<sup>55''</sup>
 
 
 
''Talo, talo, talotxin / ''nuestro niño cinco ochines. / Ven a casa Martín / con una gran torta.
 
 
 
En Luzaide (N)<sup>56</sup> al tiempo de chocar ambas manos dicen:
 
 
 
''Dalo txin!''
 
 
 
''Gure haurrak bost otsin!''
 
 
 
¡Palma txin! / ¡Nuestro hijo cinco ochines!
 
 
 
En Iholdi (Ip) se practica este juego con una canción conocida como ''Ttalo, ttalo amatxi<sup>57</sup>. ''El
 
 
 
<sup>59</sup>'' Otsin: ''Moneda de 4 pesetas; 20 ochines hacían una onza.
 
 
 
<sup>54</sup> P. DONOSTIA, «Canciones infantiles populares vascas», cit., p. 383.
 
 
 
55 APD. Cuad. 3, ficha 327.
 
 
 
56 SATRUSTEGI, ''Luzaideko kantiak, ''op. cit., p. 17.
 
  
<sup>57</sup> La onomatopeya ''ttalo-ttalo ''evoca la palabra ''taloa, ''torta de maíz.
+
:''Talo, talo, talotxin'' / nuestro niño cinco ochines. / Ven a casa Martín / con una gran torta.
  
TALOTXIN, TALOTXIN (Sara-Ip)[[Image:Irudia28.png]][[Image:Irudia27.png]]niño sentado sobre el suelo o en las rodillas del adulto, intenta seguir el ritmo del canto chocando sus palmas. Las últimas palabras se recitan lo más rápido posible no pudiendo el niño seguir el ritmo de forma que comienza a reír y a pedir que se repita el juego.
+
[[File:P.94 TALOTXIN TALOTXIN (Sara-Ip).JPG|thumb|TALOTXIN, TALOTXIN (Sara-Ip)|800px]]
  
''Ttalo, ttalo amatxi!...''
+
En Luzaide (N)<ref>J.M. SATRUSTEGI. ''Luzaide'ko Kantiak''. San Sebastián, 1967, p. 17.</ref> al tiempo de chocar ambas manos dicen:
  
''Nun den egun, notaki?''
+
:''Dalo txin!''
 +
:''Gure haurrak bost otsin!''
  
''Erreka xiloan ehortzi.''
+
:¡Palma txin! / ¡Nuestro hijo cinco ochines!
  
''Otsoak jan du ba naski...''
+
En Iholdi (Ip) se practica este juego con una canción conocida como ''Ttalo, ttalo amatxi''<ref>La onomatopeya ''ttalo-ttalo ''evoca la palabra ''taloa, ''torta de maíz.</ref>. El niño sentado sobre el suelo o en las rodillas del adulto, intenta seguir el ritmo del canto chocando sus palmas. Las últimas palabras se recitan lo más rápido posible no pudiendo el niño seguir el ritmo de forma que comienza a reír y a pedir que se repita el juego.
  
''Ba naski, ba naski, ba naski!...''
+
:''Ttalo, ttalo amatxi!...''
 +
:''Nun den egun, notaki?''
 +
:''Erreka xiloan ehortzi.''
 +
:''Otsoak jan du ba naski...''
 +
:''Ba naski, ba naski, ba naski!...''
  
Petite galette, petite galette, grand'mére... / Oú estelle aujourd'hui, qui sait? / Dans le creux du fossé, enterrée. / Le loup 1'a mangée, oui sans doute... / Oui sans doute, oui sans doute, oui sans doute!...
+
:Petite galette, petite galette, grand'mére... / Oú estelle aujourd'hui, qui sait? / Dans le creux du fossé, enterrée. / Le loup l'a mangée, oui sans doute... / Oui sans doute, oui sans doute, oui sans doute!...
  
  

Revisión actual del 09:12 28 may 2019

Para que el niño bata sus manitas se ha cantado en Gipuzkoa, Navarra y Laburdi esta otra canción de la que ofrecemos varias versiones indicando las localidades donde fueron recogidas.

En Telleriarte (G):

Txalo, txalopin
ator etxera Matxin.
Basara joaten ba'aiz
otsoak jango au.
Etxera etortzen ba'aiz
talo beroakin
gaztaia jango dek.
Txalo, txalopin / ven a casa Martín. / Si vas al bosque / te comerá el lobo. / Si vienes a casa / comerás queso / con torta caliente.

En Zerain (G):

Txalo txalopin
ator etxera (a)Matxin
txalopin ballesta
ator etxera lasterka.
Txalo txalopin / ven a casa (a)Martín / txalopin ballesta / ven a casa a todo correr.

En Ataun (G), Barandiarán[1] recogió esta otra versión:

Txalo, txalo, txalotxin,
ator etxera Matxin,
txaloa dago adarrean,
bere aulkitxo nabarrean
txalo txine baillesta
I... etxera nahi ezta!
Palma, palma, palmita, / ven a casa Martinico, / hay una palma en la rama, / en su sillita parda / txalo txine baillesta / ¡(...) no quiere ir a casa!

De Berastegi (G) procede esta variante aportada por Lekuona.

Taloa-taloa-txin!
Ator etxera, Matxin...
Bere jauregi ederrean,
bere alkitxo nabarrean.
¡Torta-torta-txin! / Ven a casa Martín... / En su hermoso palacio, / en su sillita pintada...[2]

En Goizueta (N) cantan:

Talo, talo, talotxin,
etorri etxera Juan Martin.
Torta, torta, tortita, / ven a casa Juan Martín.
TALO, TALOTXIN (Goizueta-N)

En Arruazu (N)[3], recitan esta otra formulilla:

Talo, talotxin!
Ator etxera Matxin
opil aundi batekin
txin, txin.
¡Palma, palmita! / Ven a casa Martinico / con una gran torta / txin, txin.

Una variante de Aria (N):

Talotxin talotxin
gure haurra bortz otsin[4]
ona ba-da etxeko
geixto ba-da kanpoko.
Tortita, tortita / nuestro hijo cinco ochines / si es bueno para casa / si es malo para afuera.

La versión recogida en Arraioz (N) dice:

Talotxin, bortotsin
amatxi zato
opil haundi batekin
denok yan ta
asetzeko harekin.
Tortita, cinco ochines / abuelita ven / con un pan grande / para que todos comamos y / nos saciemos con él.

En Baztan (N)[5] se utilizaba esta cancioncita para enseñar a los niños a aplaudir:

Talotxin, talotxin,
gure aurrak bortz otsin.
Zato, amatxi, opil aundi batekin,
sopaz ase gaitezin,
guziok arekin.
Aplausos, aplausos, / nuestro niño vale cinco ochines. / Ven abuelita, con un pan grande / para que nos hartemos de sopas / todos con él.

En Sara (Ip):

Talo, talo, talotxin
gure aurrak bortz otsin.
Atoz etxera Martin
opil aundi batekin[6]
Talo, talo, talotxin / nuestro niño cinco ochines. / Ven a casa Martín / con una gran torta.
TALOTXIN, TALOTXIN (Sara-Ip)

En Luzaide (N)[7] al tiempo de chocar ambas manos dicen:

Dalo txin!
Gure haurrak bost otsin!
¡Palma txin! / ¡Nuestro hijo cinco ochines!

En Iholdi (Ip) se practica este juego con una canción conocida como Ttalo, ttalo amatxi[8]. El niño sentado sobre el suelo o en las rodillas del adulto, intenta seguir el ritmo del canto chocando sus palmas. Las últimas palabras se recitan lo más rápido posible no pudiendo el niño seguir el ritmo de forma que comienza a reír y a pedir que se repita el juego.

Ttalo, ttalo amatxi!...
Nun den egun, notaki?
Erreka xiloan ehortzi.
Otsoak jan du ba naski...
Ba naski, ba naski, ba naski!...
Petite galette, petite galette, grand'mére... / Oú estelle aujourd'hui, qui sait? / Dans le creux du fossé, enterrée. / Le loup l'a mangée, oui sans doute... / Oui sans doute, oui sans doute, oui sans doute!...


 
  1. LEF.
  2. Manuel de LEKUONA. «Cantares populares» in AEF, X (1930) p. 56.
  3. J.M. SATRUSTEGI. Luzaide'ko Kantiak. San Sebastián, 1967, p. 17.
  4. Otsin: Moneda de 4 pesetas; 20 ochines hacían una onza.
  5. José Antonio de DONOSTIA. «Canciones infantiles populares vascas», in Obra literaria. Conferencias. OO. CC. Tomo IV. San Sebastián, 1985, p. 383.
  6. APD. Cuad. 3, ficha 327.
  7. J.M. SATRUSTEGI. Luzaide'ko Kantiak. San Sebastián, 1967, p. 17.
  8. La onomatopeya ttalo-ttalo evoca la palabra taloa, torta de maíz.