Contenido de esta página
I. ANIMALIEN HAZKUNTZA
Animalien hazkuntza tradizionala eta gaur egungo aldaketak
Isurialde atlantikoa
Isurialde mediterraneoa
II. ANIMALIEN ARRAZAK
Behiak eta idiak
Ardiak
- Latxa eta manexa
- Karrantzarra, sasi-ardia eta eusko-bearnesa
- Latxen, txurren eta merinoen bizikidetza
Ahuntzak
Txerriak
Behorrak, astoak eta mandoak
Oiloak, usoak, ahateak eta beste hegazti batzuk
Beste animalia txiki batzuk: untxiak, txakurrak eta katuak
Eranskina: Betizu, behi basatia
III. ANIMALIEN IZENAK
Izenak espeziearen, adinaren eta sexuaren arabera
- Kumeak
- Helduak
- Beste izen batzuk
- Kumeak
- Helduak
- Kumeak
- Helduak
- Kumeak
- Helduak
- Kumeak
- Helduak
- Kumeak
- Helduak
- Kumeak
- Helduak
- Kumeak
- Helduak
- Zenbait animalia
IV. ANIMALIEKIKO HIZKUNTZA ETA TRATUA
Etxe abereei jarritako izenak
- Ezaugarri fisikoengatik
- Izaerarengatik
- Jaiotze-lekuarengatik
- Familiako kideen, ezagunen edo ospetsuen izenak
- Kateatutako izenak
- Ezaugarri fisikoengatik
- Pertsona-izenak eta jatorri-izenak
- Izaerarengatik
- Ilajearen kolorearengatik
- Itxurarengatik eta izaerarengatik
- Ilajearen kolorearengatik
- Itxurarengatik, izaerarengatik eta ezaugarri astralengatik
Animaliekiko hizkuntza eta tratatzeko modua
- Laztanak
- Behiak
- Behorrak eta astoak
- Ardiak eta ahuntzak
- Txakurrak eta katuak
- Oiloak, ahateak eta txerriak
- Ardiak
- Beste animalia batzuk
- Akuilua. Pertika
- Burdin sarea
- Zartailua, zigorra edo usta
V. ANIMALIAK HAZTEKO UKUILUAK ETA BARRUTIAK
Ukuilu tradizionala
- Ukuiluaren ezaugarriak
- Banaketak ukuiluetan
- Animaliak asketara lotzea
- Hesiak edo parrilak
- Lastategia
Abeletxe modernoak. Egindako aldaketak
Etxe abereak hazteko barrutiak
- Lo egiteko makilak
- Errutegiak
VI. UKUILURATUTAKO AZIENDAREN ELIKADURA
Aziendaren elikadura etxean
- Isurialde mediterraneoa
- Ur-hornikuntza
Kumeen elikadura
Aziendaren elikadura mendian
- Hesola bati lotutako soka edo katea
- Hankak elkarrekin lotzea
- Langa
- Belazeak hesitzea
VII. ANIMALIEN UGALTZEA ETA ZAINTZA
Etxe abereen ugalketa-zikloa
- Araldia eta estaltzea
- Haurdunaldia
- Erditzea
- Erditutako behiaren zaintza
- Araldia eta estaltzea
- Haurdunaldia eta erditzea
- Araldia
- Haurdunaldia eta erditzea
- Sexua finkatzea
- Errutea
- Lokaldiaren bidezko ernalkuntza
- Txitaldia
- Arrautzen jaiotzea
Aziendaren adina kalkulatzeko prozedurak
Animalien gorputzen manipulazioa
- Zezenak
- Astoak eta zaldi-azienda
- Ahariak eta
- Txerriak eta ahardiak
- Oilaskoak
Ferratzea
- Zaldi-azienda
- Behi-azienda
VIII. MENDIKO AZIENDA
Bizkaia
Gipuzkoa
Baskonia kontinentala
Araba
Nafarroa
Azienda mendian harrapatzea
Eranskina: Lezaungo (N) bazkalekuen aprobetxamendua
IX. ARTALDEAREKIN MENDIRA IGOTZEA
Artaldearen igoera
Artzainaren igoera bakarrik edo lagunduta
Artzainaren animalia-segizioa
Bazkaleku onenak artaldearentzat
Artzainaren urteroko zikloa eta mendiko egonaldia
Artaldearen jaitsiera
X. JABETZA MARKAK
Aziendaren jabetza markak
- Ebakien motak eta izenak
- Azienda larriari egindako ebakiak
- Burdinazko markak adarretan, apatxetan edo muturrean
Zintzarriak edo dunbak. Arranak, zintzarriak
- Ardiak
- Transhumantzia
- Ahuntzak
- Behiak eta behorrak
Aziendaren apaindurak
- Uztaren garraioa
- Nekazaritzako beste lan batzuetan
- Zamariei zurdak apaintzea
XI. BAZKALEKU KOMUNALAK
Ezaugarriak eta bilakaera
BAZKALEKU KOMUNALEN APROBETXAMENDUA
Komunalak Bizkaian
Bazkalekuen ermandade eta komunitateak Araban
Partzuergoak Gipuzkoan eta Araban
Ernio eta Jaizkibelgo Mendiak
Aralar mendikateko elkarteak
Urbasa eta Andia mendikateak
Nafarroako Pirinioak
- Debekagunea
- Zatiak eta portuak
- Mendiko galsoroa, kasalenkoa eta komuna
Eskortak
Partzuergoak
Euskal Herri kontinentala
Eranskina: Saroiak Baskonian
XII. ARTZAINEN MENDIKO KOKAPENAK
Karrantzako mendiak
Gorbeia mendikatea
Anbotoko eta Aramotz mendikateak
Oiz mendia
Aizkorri mendikatea
Izarraitz eta Ernio mendikateak
Aralar mendikatea
Urbasa mendikatea
Andia mendikatea
Entzia mendikatea
Nafarroako Pirinioak
Erdialdeko Nafarroa eta Bardea
Arabako Mendiak
Euskal Herri kontinentala Espazioaren antolaketa mendian
- Sara
- Azkaine
- Aldude
- Ibarre
- Garazi
- Liginaga
- Muskildi
- Zunharreta
- Etxebarre
XIII. TRANSHUMANTZIA ETA TRANSTERMINANTZIA
Artzaintza ibiltaria
Neguko bazkalekuetarako ibiltaritza
- Pirinioetako haranetatik Bardeara
- Bazkaleku komunerako eskubidea
- Abelbideetan barrena
- Joanaldirako prestakuntzak eta ordena
- Gertaerak eta elikadura abelbidean barrena
- Bardean sarrera eta egonaldia. Itzulera
- Transhumantziako beste mugimendu batzuk Nafarroan
- Transhumantziako mugimendu pirinio-akitaniarrak
- Transhumantzia Bizkaiko mendietara eta kostaldera
- Transhumantzia Gipuzkoako mendietara eta kostaldera
- Pirinioetako transhumantzia haranetara eta kostaldera
- Nafarroako Erriberako transhumantzia
Udako transhumantzia
- Arabako mendiak
- Bizkaiko mendiak
- Aralar eta Aizkorri mendikateak
- Ernio eta Izarraitz mendiak
- Urbasa eta Andia mendikateak
- Baskonia kontinentala
Bizitza neguko bazkalekuetan
Bizitza udako bazkalekuetan
- Arabako eta Bizkaiko mendiak
- Aralar mendikatea
- Urbasa eta Andia mendikateak
Neguko bazkalekuen erabilgarritasuna
Artzainen ibiltaritzaren egutegia
Abelbideak
- Abelbideak Araban
- Abelbideak Nafarroan
Eranskina: Nafarroako abelbideak gaur egun
XIV. ARDI-TXAKURRA. ARDI-TXAKURRA
Ardi-txakurra
Ardi-txakurraren sarbidea
Ardi-txakur motak
Ardi-txakurraren erabilerak
Txakurra beste animalia batzuen zaintzan
Eranskina: Ardi-txakurren lehiaketa
XV. ARTZAIN MOTAK
Artaldearen jabe diren artzainak
Artalde handien artzainak
Kontzeju-artzainak
- Araba
- Nafarroa
Aziendaren zaintza txandaka
1. eranskina: Hameka urtetan Iratin bordazain
2. eranskina: Herriko abeltzainen kontratua. 1890. urtea Berganzo (A)
XVI. ARTZAINAREN JANZKERA
Beroki tradizionalak
Oinetako tradizionalak
Artzainaren gaur egungo janzkera
Artzainaren tresnak eta armak
XVII. ARTZAINEN HATUAK ETA ARTISAUTZA
Artzain-tresnak
Gaztandegia
Artzain-edalontziak
Ontziak eta mahai-tresnak
Esku-lanak
Artilearen artisautza
Abarkentzako lokarriak. Trailak
Lokarriak, sokak eta bastak
Eskumakilak eta bastoiak, artzain-makilak
Zintzarrientzako idunekoak, uztaiak
Zintzarriak eta zintzarri-mihiak
XVIII. BASAPIZTIEN EHIZA
Otsoaren ehiza
- Tranpak, lakioak eta amu pozoituak
- Uxaldiak eta ehiza eskopetaz
Otso-zuloak
Azeriaren ehiza
- Kutxen bidezko ehiza
- Lakioak
- Zepoak
- Amu pozoituak
- Ehiza eskopetarekin
Txakur basatuak
Harrapari txikiak
Hartza
Basapiztien ehiztarien kontratazioa
Ehizatutako animaliengatik emandako saria
Eranskina: Otso-zulo batzuen deskribapena
XIX. ARDI-JEZTEA. ARDI-JEZTEA
Jeztea, batzaldia
Esnea goritutako harriekin berotzea, esne-harriak
Ardi-esnea eta ahuntz-esnea. Horien erabilera
Gaur egungo trantsizioak
Behi-aziendaren esnea
Eskuz egindako behi-jeztea
Esnearen neurketa, esne-neurriak
Behi-esnearen banaketa eta salmenta
Produktuen garraioa artzain-sarobetik
XX. GAZTAGINTZA
Ardi-gazta egitea
- Gazta Bizkaiko eta Arabako artzain-sarobeetan
- Gazta kostaldetik gertuko eremuetan
- Gazta Urbian eta Aralarren
- Gazta Baskonia kontinentalean
- Gaztagintza Araban
- Gaztagintza Nafarroan
- Gazta zaharra
- Erronkariko gazta eta Urbasa gazta
Gazten merkatua
Ahuntz-gazta egitea
Gaur egungo trantsizioak
Beste esneki batzuk
1. eranskina: Ataun-Aralarko (G) artzainaren eguna gazta egiteko garaian
2. eranskina: Mendiko gazta eskuz egiteko metodo tradizionala, bortü-gazna, Zuberoan
XXI. ARDI-MOZTEA. ARDI-MOZTEA
Ardi-moztea
Artilea
Ardiaren simaurra ardi-simaurra
Eranskina: Ardi-mozteko gaur egungo metodo baten deskribapena
XXII. ANIMALIAK HILTZEA ETXEAN
Animaliak hiltzea etxean egun seinalatuetan
Etxean animaliak hiltzeko erabilitako prozedurak
Azienda haragitarako saltzea
- Lehentasunezko salmenta tratanteei
- Salmenta partikularrei azoketan
Ardi-larrua
XXIII. GANADU FERIAK ETA AZIENDEN SALEROSKETAK
Ganadu feriak
Tratanteen bidez eta abeltzainen artean egindako salerosketak
Erosketarako akordioa
Aziendaren prezioa
Abeltzaintzak familia-ekonomian duen garrantzia
XXIV. ERLEAK
Erleen hazkuntza
Erlauntzen fabrikazioa eta erlauntz motak
Erlauntza, erlategia
Erlekumeak harrapatzea
Erlauntzaren zaintza
Abaraskak jasotzea. Abaraskak
Erlezaintzako produktuak lortzea
Erlezaintzako produktuen erabilera
Erleei buruzko sinesmenak eta jakintzak
Gaur egungo aldaketak
XXV. GANADUA BABESTEARI BURUZKO SINESMENAK
San Anton abadea, ganaduaren patroia
- San Antongo lurrindatzeak eta suak
- Ganaduaren kontzentrazioak eliz atarietan
- Nafarroa
- Araba
- Gipuzkoa eta Bizkaia
- Elikagaien eta zintzarrien bedeinkapena
- San Antonen Gurutzeko rodeoak
Done Bladi
San Joan Batailatzailea, artaldeen babeslea
Tximistaren aurkako zeinu babesleak
Bedeinkapen erritualak
Eskaintzak
Kutunak
Animalia babesleak
XXVI. SINESMENAK ETA OHITURAK
Oiloen txitaldiari buruz
Ugalketari buruz
Aldaketa atmosferikoei buruz
Heriotzaren iragarpenak
Doluarekin erlazionatutako ohiturak
Sorginen iragarpenak
Ganadua mendira igotzeari buruz
Animalia kaltegarrien aurkako prebentzioak
Etxera egokitzeko errituak
Bildots-lorra: elkarri laguntzea
Beste ohitura batzuk
Artzainen festak
Opariak eta dohaintzak
Gurtze-lekuak bazkalekuen inguruetan